|
|
کلیات
در جریان تولید محصول در شرکت ها معمولا در اثر عواملی همچون کیفیت پایین مواد اولیه ، عدم کارایی دستگاههای خط تولید ، عدم دقت کارگران و یا تبخیر مواد، بخشی از مواد اولیه به محصول نهایی تبدیل نمی شود و یا اینکه به محصولی تبدیل می شود که ویژگیهای یک محصول سالم را ندازد.
این مواد را می توان در قالب دو بخش طبقه بندی کرد:
1. ضایعات مواد که شامل افت و زائدات می باشد.
2. کالاهای معیوب که شامل ضایعات عادی، غیرعادی و واحدهای مشمول دوباره کاری است.
نکته : در متون حسابداری صنعتی بعضا از کلمه ضایعات به جای ضایعات محصول استفاده می شود.
حسابداری ضایعات مواد
ضایعات مواد بر دو نوع است که عبارتند از : افت و زائدات
تعریف افت (shrinkage) : کاهش حجم و یا وزن مواد به کار رفته در اثر فرایند ساخت و فرآوری محصول،به عنوان مثال در تولید ماست،مقداری از شیر تبخیر می شود.ویژگی خاص افت این است که اثری از آن باقی نمی ماند.
نحوه برخورد با افت مواد : بهای موادی که در اثر افت از بین می رود به صورت اتوماتیک بر روی باقیمانده مواد سرشکن می شود،بنابراین به حسابداری خاصی نیاز ندارد .افت در عمل باعث افزایش نرخ مواد می شود.
تعریف زائدات (scrap) : معمولا در اثر شرایطی همچون عوامل تولید ، کیفیت مواد اولیه و غیره ، بخشی از مواد در فرایند تولید به محصول تبدیل نمی شود و به صورت پس مانده مواد اولیه باقی می ماند .به این اقلام ،زائدات اطلاق می شود . به عنوان مثال می توان به خاک اره در نجاری اشاره کرد،باید دقت کرد که بخشی از این ضایعات مواد در شرایط معمولی رخ می دهد و غیر قابل اجتناب است.این زائدات تحت عنوان زائدات عادی در نظز گرفته می شوند و معمولا قابل پیش بینی می باشند ولی اگر از حد مجاز بیشتر شوند دلیل بر کیفیت پایین مواد اولیه است که دلالت بر عدم مدیریت صحیح بخش خرید دارد و مسئولیت زائدات غیرعادی با مدیر خرید شرکت است.
نحوه برخورد با زائدات:برای تعیین نوع رفتار مناسب با زائدات ابتدا باید دو موضوع اساسی را مشخص کنیم که عبارتند از :
آیا زائدات در زمان ایجاد شناسایی شود یا زمان فروش؟
آیا زائدات به عنوان کاهش در بهای ساخت تلقی شود یا به عنوان درآمد؟
براین اساس 4 حالت به شرح زیر پیش می آید:
حالت اول : زائدات در زمان فروش و به عنوان کاهش در بهای ساخت شناسایی شود.
در زمان ایجاد زائدات ، ثبتی در دفتر روزنامه انجام نمی شود و تنها از حساب های آماری جهت کنترل زائدات استفاده می گردد.
در زمان فروش زائدات ،حساب وجه نقد یا حساب های دریافتی بدهکار می شود و حساب کار در جریان ساخت (اگر زائدات مختص یک سفارش خاص باشد)یا کنترل سربار ( اگر زائدا بین سفارشات مشترک باشد) بستانکار می گردد.
حالت دوم : زائدات در زمان فروش و به عنوان درآمد شناسایی شود:
در زمان ایجاد زائدات ، ثبتی در دفتر روزنامه انجام نمی شود و تنها از حساب های آماری جهت کنترل زائدات استفاده می گزدد.
در زمان فروش زائدات ، حساب وجه نقد یا حساب های دریافتی بدهکار می شود وحساب درآمد فروش زائدات بستانکار می گردد.
حالت سوم : زائدات در زمان ایجاد و به عنوان کاهش در بهای ساخت شناسایی شود:
در زمان ایجاد زائدات، حساب موجودی زائدات به خالص ارزش بازیافتنی بدهکار می شود و حساب کار در جریان ساخت ( اگر زائدات مختص یک سفارش خاص باشد ) یا کنترل سربار ( اگر زائدات بین سفارشات مشترک باشد ) بستانکار می گردد.
در زمان فروش زائدات ، حساب وجه نقد یا حساب های دریافتنی بدهکار می شود و حساب موجودی زائدات بستانکار می گردد.هر گونه مابه التفاوت نیز به حساب سود و زیان منظور می شود.
حالت چهارم : زائدات در زمان ایجاد و به عنوان درآمد شناسایی شود:
در زمان ایجاد زائدات ، حساب موجودی زائدات به خالص ارزش بازیافتنی بدهکار می شود و حساب درآمد حاصل از شناسایی زائدات بستانکار می گردد.
در زمان فروش زائدات ، حساب های دریافتنی بدهکار می شود و حساب موجودی زائدات بستانکار می گردد.هر گونه مابه التفاوت نیز به حساب سود و زیان منظور می شود.
نکته : ارزش نسبی زائدات کم باشد در زمان فروش ، و اگر ارزش نسبی آن زیاد باشد در زمان تولید شناسایی می شود.
|
|
