عناشناسی توصیفی و تاریخی واژه جلباب

 




چکیده
یکی از واژه های قرآنی که در تفسیر آن اختلاف وجود دارد، واژه جلباب است نگارنده در این نوشتار نخست به معناشناسی توصیفی و استخراج معنا و تعیین حوزه معنایی واژه جلباب، و سپس به معناشناسی تاریخی آن پرداخته و تطور مفهوم جلباب را پیش از نزول قرآن و همزمان و پس از نزول آن کاویده است؛ زیرا چه بسا خاستگاه اختلاف در مفهوم این واژه، اختلاف در نوع آداب و رسوم و پوشش میان اقوام مختلف مسلمان باشد و آگاهی از پیشینه کاربرد واژه می تواند نقش مهمی در درک صحیح متن و به دست دادن ترجمه دقیق آن ایفا کند. 
کلید واژه ها : حجاب، جلباب، قرآن، معناشناسی، معناشناسی توصیفی، معناشناسی تاریخی، تفسیر، ترجمه.

1. طرح مسأله
یکی از مهمترین احکام شرعی که در قرآن کریم مطرح شده مسأله حجاب می باشد. از منظر قرآن شکل خاصی از حجاب و پوشش که تأمین کننده حجاب حداکثری است، «جلباب» نام دارد که در آیه 59 سوره احزاب بدان اشاره شده است:
«یا أیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لاِءَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ یُدْنینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیِبِهنَّ ذلِکَ أَدْنی أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ کَانَ اللّه غَفُورا رَحیما؛ ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: جلبابهای خود را بر خویش فرو افکنند. این کار برای اینکه شناخته نشوند و مورد آزار و اذیت قرار نگیرند بهتر است (و اگر تاکنون خطا و کوتاهی از آنها سر زده توبه کنند) خداوند همواره آمرزنده رحیم است».

از منظر قرآن شکل خاصی از حجاب و پوشش که تأمین‏ کننده حجاب حداکثری است، «جلباب» نام دارد که در آیه 59 سوره احزاب بدان اشاره شده است.

به طور کلی جلباب نام پوشش ویژه ای است؛ حال، این پوشش چیست و ویژگیهای آن چه می باشد؟ این واژه پیش از نزول قرآن چه معنایی داشته و همزمان با نزول قرآن چه معنایی پیدا کرده است؟ آیا واژه جلباب از جمله مفاهیمی است که تعدد معنایی یافته است؟ 
این سؤالات را می توان از طریق معناشناسی توصیفی و تاریخی واژه جلباب پاسخ گفت. فرضیه اصلی در این پژوهش این است که جلباب همان چادر امروزی است که البته در کنار آن فرضیه های دیگری همچون پوششهایی نظیر مانتو و پیراهن گشاد نیز مطرح می باشد. 
در این مجال برآنیم تا با معناشناسی توصیفی و تاریخی واژه جلباب ابهامات پیرامون آن را برطرف نماییم و سپس با بهره گیری از معناشناسی تاریخی به واکاوی معنای واژه جلباب پیش از نزول قرآن، همزمان با نزول آن و پس از نزول قرآن بپردازیم. 

2. معناشناسی توصیفی جلباب
واژه «جَلباب» به لحاظ لغوی از ریشه «ج ل ب» - به معنای آوردن شی ء از جایی به جایی، و چیزی که شی ء دیگر را می پوشاند- اشتقاق یافته است که در این میان، معنای دوم این ریشه با واژه مزبور همخوانی بیشتری دارد (التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، مصطفوی، ج2، ص95). در کنار این واژه، کلمه جِلباب (با کسر جیم) در اصل مصدر فعل رباعی «جلبب» است که از آن اسم ذات اراده و بر نوع خاصی از پوشش اطلاق گردیده است. تعبیر از اسم ذات به وسیله مصدر، مفید معنای مبالغه در پوشش است و بر معنای پوشش بزرگ و کامل دلالت می کند (همان).

2-1. معنای واژه جلباب در کتابهای لغت
واژۀ جلباب در کتابهای لغت به معانی ذیل آمده است:
ملحفه، پیراهن، رداء، لباسی بلندتر از روسری کوتاهتر از رداء، مقنعه، روسری و شلوار. 

2-2. واژه جلباب در ترجمه های فارسی قرآن کریم
واژۀ جلباب در ترجمه های فارسی قرآن با واژگان ذیل ترجمه گشته است:
- چادر: (آیتی، ارفع، اشرفی، الهی قمشه ای، انصاریان، ترجمه جوامع الجامع، حجه التفاسیر، حلبی، خواجوی، شعرانی، عاملی، فارسی، فیض الاسلام، مجتبوی، مصباح زاده، دهلوی، کشف الاسرار، ترجمه قرن دهم، صفی علیشاه)؛
- روپوش: (احسن الحدیث، پاینده، رهنما، روان جاوید، سراج، کاویانپور، معزی)؛ 
- روسری های بلند: (برزی، گلی از بوستان خدا، مکارم، نوبری، نور)؛
- روسری: (پورجوادی، ترجمه بیان السعاده: طاهری، انصاری)؛
- حجاب و چادر: (بروجردی)؛
- پوشش: (بهرام پور، فولادوند، یاسری)؛
- جلباب: (ترجمه المیزان)؛
- مقنعه و روپوش: (خسروی)؛
- پوششهای بلند (چادر مانند): (رضایی)؛
- لباسهای وسیع (چادرها): (روشن)؛
- پیراهن: (روض الجنان)؛
- خمار و چادر: (مخزن العرفان)؛
- روسری و چادر: (مشکینی)؛
- چادر، ردا و طیلسان: (نسفی)؛
- روسری یا مقنعه بزرگ: (صفارزاده)؛

 

 

ادامه مطلب را حتما بخوانید

 


ادامه مطلب
[ جمعه 3 مهر 1394  ] [ 8:49 AM ] [ زارع-مرادیان ]

امر به معروف و نهی از منکر در برابر بی حجابی

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
امر به معروف و نهی از منکر چهار مرحله دارد : یک مرحله اش آن انزجار قلبی است که بر همه ما واجب استقلباً از بی حجابی منزجر باشیم و آثار این انزجار هم در برخورد ما مشخص باشد. مرحله دوم امر کردن است نه نصیحت کردن و سخنرانی کردن و موعظه کردن, موعظه و نصیحت, امر به معروف نیست اگر کسی نمی داند از باب تعلیم جاهل واجب است که بگوییم چقدر را باید بپوشانی چقدر واجب نیست و اینها, تعلیم جاهل کاری به امر به معروف ندارد. یک وقت است کسی غافل است تنبیه غافل مربوط به امر به معروف نیست. سوم کسی یادش رفته تذکرهٴ ناسی و ساهی کاری به امر به معروف ندارد. چهارم کسی است عالماً عامداً مسئله را می داند متذکّر هم است غفلت نیست و حجاب را رعایت نمی کند اینجا جای امر است امر غیر از موعظه است غیر از تذکره است غیر از تنبیه غافل است غیر از تعلیم است این امر, ولایتی است که ذات اقدس الهی برای مؤمنین به عنوان ولایت متقابل قرار داده که ﴿الْمُؤْمِنونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَولِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ﴾ اگر کسی امر کرد و آن شخص به این امر مؤتمر نشد دو گناه, دو گناه یعنی دو معصیت کرده یکی اینکه حجاب را رعایت نکرده یکی اینکه امر این مولا را اطاعت نکرده این یک ولایت متقابلی است چه کار دارد امر به معروف به موعظه و نصیحت و تنبیه و تذکره؟! این فرمان است اگر کسی عالماً عامداً دارد معصیت می کند اینجا جای فرمان است و اگر این فرمانِ مولای خود را اطاعت نکرد دو گناه کرد یکی اینکه آیه حجاب را عمل نکرد یکی اینکه آیه امر به معروف را عمل نکرد این یک ولایت متقابلی است که ﴿بَعْضُهُمْ أَولِیاءُ بَعْضٍ﴾ نه «بعضهم مبلّغون. بعضهم معلّمون, بعضهم مرشدون, بعضهم ناصحون, بعضهم واعظون» آنها بحثش جداست امر به معروف چیز دیگر است آنها چیز دیگرند این دو مرحله بر همه ما واجب است.
می ماند مرحله سوم و چهارم آن جلوگیری و برخورد و حتی زدن این یک مرحله است که برای حکومت استبخش دیگر که مرحله اعدام است و قتل است که آن هم برای حکومت است. تنبیهی که حکومت درباره امر به معروف و نهی از منکر می کند این است که حالا کسی قصد انفجار دارد حرف را گوش هم نمی دهد خب پلیس که نمی شود اینجا نصیحت بکند یا او را بازداشت بکند می بیند این الآن حالت انتحاری و انفجاری دارد الآن می رود عدّه ای را از پا در می آورد خب همان جا باید این را بکُشد دیگر این امر به معروف که مرحله چهارم است جلوی خلاف را گرفتن است این را می کُشد تا فساد واقع نشود این کاری به دستگاه قضایی ندارد. فرق جوهری مرحله سوم و چهارم امر به معروف با مسئله حدود و تعزیرات این است که قاضی می زند یا حکم اعدام می دهد که چرا کردی اما [در مرحله سوم و چهارم] امر به معروف و نهی از منکر می زنند که نکن! بنابراین مرحلهٴ سوم یا مرحلهٴ چهارم در اختیار حکومت اسلامی است تا جلوی فساد گرفته بشود و این هیچ احتیاجی به دستگاه قضایی ندارد امر به معروف و نهی از منکر چیز دیگر است. دستگاه قضایی برای جُرم واقع شده است اگر کاری معلوم شد که جُرم است (یک) این جُرم به این شخص استناد پیدا کرد (دو) استنادش هم به نحو عمد بود نه به نحو خطا (سه) دستگاه قضایی شروع می کند به حد (چهار) که چرا کردی؟! پس آن زدن یا کشتن دستگاه قضایی مربوط به بعد از ارتکاب جرم است آن زدن یا کشتن مأموران انتظامی قبل از جرم است که جلوی جرم را بگیرد.
کارگروه علمی رضوان علم



[ جمعه 3 مهر 1394  ] [ 8:44 AM ] [ زارع-مرادیان ]

فرهنگ ماهواره وزندگي ما..

 

جام زهر ماهواره +تصاویر

 

یکی از بحث های داغی که عده ای مخالف و موافق را گرد هم آورده و امروزه به یکی از مباحث جدی نیز مبدل شده است " بودن یا نبودن ماهواره " در زندگی ایرانی هاست.

 

برخی بر این باورند که تماشا کردن کانال های مختلف ماهواره صرفاً یک نوع سرگرمی است و به دلیل تنوع در برنامه های مختلف می تواند اوقات فراغت را پر کند و عده ای نیز، ماهواره را همچون خوردن قطره ای سم در زندگی می دانند که به تدریج در مویرگ های زندگی جریان پیدا کرده و قلب تپنده کانون خانواده را از حرکت باز می ایستاند. و لیکن حاصل سال ها پژوهش و کار کارشناسی صاحبنظران و پژوهشگران جامعه شناسی بر روی برنامه های متنوع ماهواره و به ویژه شبکه های فارسی زبان، نشان می دهد که برنامه های ماهواره غربی مثل همان خوردن قطره ای سم و نابودی تدریجی انسان است.

 

مسلماً هر انسانی از ریز ترین کاری که در طول روز انجام می دهد ، هدفی دارد و حتی تماشا کردن برنامه های تلوزیونی و یا ماهواره ای به تناسب نوع برنامه پخش شده از جمله فیلم، سریال، کارتون ، اخبار و ... به دنبال ارضاء نیاز خود است. "برنامه های ماهواره " به ظاهر، نیازهایی از جمله پر کردن خلاء فراغت، اطلاع رسانی خبری، تبلیغاتی، سرگرمی و ... را برآورده می سازد، ولیکن گردآورنده و صاحبان این گونه برنامه ها نیز از تولید آنان هدفی دارند.

 

 

 

 

با نگاهی به منبع تغذیه شبکه های ماهواره ای که غالباً هدایت گر آنان عاملان کشورهای غربی همچون آمریکا، رژیم صهیونیست، انگلیس و ... است، نمی توان انکار کرد مزدورانی که سال هاست دست های ناپاکشان تا آرنج در خون مسلمانان غوطه ور است، حال برای رفع خلاء فراغت و یا فراگیری مباحث علمی و پزشکی و یا خبری ما، هدف خیرخواهانه دارند! قطعاً در پشت پرده این برنامه ها، اهداف کلانی همچون هزینه های کلان آن نهفته است که این قطار پر حیله بر روی ریل مرگبار سقوط اخلاقی و شرافت انسانی به آهستگی حرکت کرده آنچنان که مسافران آن متوجه حرکت قطار نیستند و زمانی به نقطه پایان همنشینی با ماهواره می رسند که در ایستگاه منجلاب فساد "ناخواسته " غوطه ور شده اند و اینجاست که نه تنها از تماشای ماهواره به هدف خود نرسیده اند بلکه با از دست دادن بسیاری از داشته های ارزشمند خود،" سوختند تا این قطار شوم به راهش ادامه دهد".

 

با نگاهی ریزبینانه به برنامه های ماهواره ای می توان ترویج زندگی ضد دینی را به وضوح مشاهده کرد، اشاعه فرهنگ مصرف گرائی، مد گرائی، ترویج اسراف، استفاده از کالاهای خارجی با هدف حذف تولیدات ایرانی در زندگی های ایرانی، رواج زندگی مجردی با هدف کاهش نسل مسلمانان، خروج از محرمات و افزایش بی بند و باری، از بین بردن روابط عاطفی خانواده، ترویج بی حرمتی به والدین و اعضای خانواده و تحقیر سبک زندگی اسلامی از جمله اهداف پشت پرده فیلم ها و سریال های بی محتوای ماهواره ای است، که با رنگ و لعابی خاص به خورد افراد ناآگاه می دهند و در حقیقت لبه تیغ ماهواره بر گردن افرادی کشیده می شود که بدون آگاهی کامل از این ابزار استفاده می کنند.

 

 

 

 

 

 

برخی ادعا می کنند که برنامه های ماهواره جنبه علمی و پزشکی دارد! ولیکن باید سوال کرد، چند نفر از مخاطبان این برنامه های علمی توانسته اند با تماشای محتوای به اصطلاح علمی این گونه برنامه ها، بار دانشی خود را افزایش دهند؟ و سوال دیگر اینکه دشمنان قسم خورده جامعه اسلامی با چه استدلال و دلیلی قصد کرده اند بر بار علمی مسلمانان و بویژه ایرانی ها بیفزایند؟ پژوهشگران و کارشناسان با بررسی دقیق اینگونه برنامه های ماهواره ای به این نتیجه رسیده اند که برنامه های به اصطلاح علمی ماهواره نشان می دهد پیشرفت علم چگونه حاصل می شود ولیکن واقعیت و پشت پرده این برنامه های علمی، انتشار علم نیست بلکه هدف ایجاد ترس و واهمه ای است که با نشان دادن تشریح ناوهای آمریکا، قدرت آمریکا را برای ترس و خالی کردن قدرت دیگر ملت ها ترویج می کنند و در بسیاری از دیگر مستندهای علمی، می کوشند نشان دهند دین برای جایی است که جهل وجود دارد و بدن تحت تاثیر عوامل مختلف به خودی خود کار می کند و خداوند هیچ نقشی در بدن ندارد و این در حالی است که اینگونه فیلم ها را برای مسلمانان تهیه می کنند!! آیا بهتر نیست برای افزایش بار علمی به منابع معتبر روی آورد تا اینگونه برنامه ها ؟!

 

اگر انتقادی شود که برنامه های شبکه های داخلی نیاز به تغییر و تحول اساسی دارد بی جا نیست بویژه با توجه به سیل خروشان مشکلات متعدد فرا روی زندگی انسان ها، جای برنامه های طنز و کمدی که لحظات شیرینی را حتی در فرصتی کوتاه، لبخندی بر لبان خسته مردم بنشاند بسیار خالی است ولیکن آیا می توان کمبود لحظات شیرین را با زهر هلاهل جبران نمود!! این همان تفکر تامل برانگیزی است که برخی برای نگاه کردن برنامه های ماهواره ای بهانه می کنند و اگر برای یک بار و فقط یک بار با دقت و موشکافانه به برنامه های طنز، خبری، به اصلاح علمی و پژوهشی و ... ماهواره نگاهی بیندازند، قطع یقین به این نتیجه خواهند رسید که برنامه های طنز " دجال واره " فقط برای ریشخند کردن مسئولین نظام تدارک دیده شده و برنامه های خبری رسانه های معاند، با نشان دادن نقاط ضعف و معضلات، هدفی جز تخریب و دلسردی ندارند و هیچ گاه از دستاوردهای علمی، پژوهشی، هسته ای کشورمان خبری منعکس نمی گردد!

 

 

 

 

برنامه های سرگرمی آنان نیز فرهنگ شراب خواری، روابط آزاد با نامحرم، رواج پوشش های برهنه غربی، زندگی با حیوانات، به سخره گرفتن فرهنگ حجاب و عفت، نابودی نقش ارزشمند مادر در خانواده، تنزل کانون خانواده و... را ترویج می کند!

 

با کمی دقت، دست های پشت پرده ساخت این فیلم های پوچ آشکار می گردد، همان دستانی که تا دیروز با ابزارهایی همچون توپ، تانک و بمب های شیمیایی شمار زیادی از مردم مظلوم و بی گناه جهان را به خاک و خون کشیدند و امروز با ترفند خوش رنگ و لعابی همچون "ماهواره "، جامعه هدفشان را نشانه گرفته اند.

 

بهتر نیست کمی بیندیشم که این دستان آلوده به خون بیگناهان، هیچ گاه برای دلسوزی و فراگیری علم و خیرخواهی من وتو برنامه نمی سازد!! آنها هیچ برنامه ای با دید آموزشی برای ما ندارند و ما با گرفتار شدن در منجلاب فساد آنان توسط ابزار ماهواره، جام زهر و نابودی خود و خانواده را ذره ذره می نوشیم ! وقت آن نرسیده که جام زهر را شکسته و خود را در دریای پاک اسلام غوطه ور کنیم؟

 



[ پنج شنبه 2 مهر 1394  ] [ 10:52 AM ] [ زارع-مرادیان ]

چرا غیرت و حیا و چادر مهم هست ؟

 

میدانی چرا غیرت و حیا و چادر مهم هست ؟
.
اینها که رفت دیگر استعمار ناموست را هم به غارت خواهد برد و میفروشد
و تو عین خیالت هم نخواهد بود . .
.



[ سه شنبه 24 شهریور 1394  ] [ 9:49 AM ] [ زارع-مرادیان ]