حجاب برتر

مظلوم تر از جواد(ع) بغداد نداشت

آن مظهر داد، تاب بیداد نداشت

می خواست که فریاد کند تشنه لبم

از سوز عطش، طاقت فریاد نداشت

مناظره برای اثبات امامت

شيعيان امامى از يك سو امامت را از جنبه الهى آن مى ‏نگريستند و به همين دليل كمى سنّ امام هرگز نمى ‏توانست در عقيده آنها خللى وارد آورد، اما از سوى ديگر آنچه اهميت داشت بروز اين وجهه الهى بود كه مى‏ بايست در علم و دانش امامان عليهم السّلام باشد.در واقع امامان، پاسخگوى كليّه سؤالات شيعيان بودند. از اين رو آنان درباره تمامى امامان اين اصل را رعايت كرده و آنان را در مقابل انواع پرسشها قرار مى‏ دادند و تنها موقعى كه احساس مى‏ كردند آنان به خوبى از عهده پاسخ گويى به اين سؤالات بر مى‏ آيند (با وجود نص به امامتشان) از طرف شيعيان به عنوان امام معصوم شناخته مى ‏شدند. با توجه به سنّ كم امام جواد عليه السّلام اين آزمايش از طرف شيعيان درباره آن حضرت ضرورت بيشترى پيدا مى‏ كرد.[۱]

سیمای پرفروغ و عالم تاب امام جواد علیه السلام نه تنها شیعیان را شیدای جمال و جلال خویش ساخته، که دانشمندان اهل سنّت را نیز از سکوت و خاموشی رهانیده است. آنان در منابع تاریخی و حدیثی خویش، به قدر ایمان و معرفت خود، زبان به حقیقت گشوده اند و شخصیت آسمانی پیشوای نهم شیعیان را چنین به تصویر کشیده اند:

1. سبط ابن جوزی حنفی (متوفّای 654 ق):
«و محمد، الامام ابوجعفر الثانی کان علی منهاج أبیه فی العلم و التقی و الزهد و الجود... و کان یلقّب بالمرتضی والقانع ...».1
محمد، ابوجعفر ثانی، مانند پدرش (علی ابن موسی الرضا) اهل علم و تقوا و زهد و بخشش بود... او به مرتضی و قانع ملقب بود.

2. کمال الدین محمد بن طلحه شافعی (متوفّای 652 ق):
«... و ان کان صغیر السّنّ فهو کبیر القدر، رفیع الذّکر...».2
او با وجود سن کم، شخصیتی ارزشمند و نامور بود... .

3. شمس الدّین ذهبی (748 ق):
«کان محمّد یلقّب بالجواد و بالقانع والمرتضی، ... و کان أحد الموصوفین بالسّخاء فلذلک لقّب بالجواد...».3
محمد (علیه السلام) به جواد و قانع و مرتضی ملقب بود، و او یکی از توصیف شوندگان به جود و بخشش بود و به همین خاطر به او لقب «جواد» دادند.

اثر دوستان صالح

رهیافت های دینی و روان شناختی نشان می دهد انسانی که از نعمت دوستی و تعامل با همنوعان محروم است، غریب و تنهاست چنین شخصی حرف دل خود را کتمان می کند و نمی تواند خودش را آن چنان که هست بشناسد، به طوری که در زندگی از شکوفایی عقلی محروم می گردد و نشاط و شادابی خود را از دست می دهد. امام جواد(علیه السلام) در این رابطه می فرماید:

«ملاقاةُ الإخوان نُشرةٌ و تلقیحٌ للعقل و إن کان نَزراً قلیلاً»؛(1)

دیدار و ارتباط با دوستان باعث شادابی و زیادی عقل می شود. هر چند مدت دیدار کم باشد.

از دیدگاه نهمین فروغ امامت، کسانی دوستان واقعی محسوب می شوند که آیینه اخلاق، محرم اسرار و معاون افکار در مصائب و مشکلات زندگی باشند و دیگران را در راه دینداری و بالا بردن سطح معرفت یاری رسانند؛

کدام دوستی؟

دوستی و تعامل با دیگران وقتی که به خاطر خدا و بر پایه هویّت انسانی بنا شده باشد و از رنگ مطامع دنیوی پیراسته باشد، پایدار خواهد ماند، زیرا مبنایش امور ثابت و عامل انعقاد آن رضایت و خشنودی الهی است. این نوع دوستی زمینه رشد و تعالی هویّت افراد جامعه را فراهم می سازد به طوری که همه به بالاترین درجه سعادت و خوشبختی می رسند... امام محمد تقی (علیه السلام) پیرامون دوستی و رفاقت راستین می فرماید:

«مَن استفادَ أخاً فی الله فَقد إستفادَ بیتاً فی الجنّة»؛(2)

هر کس در راه خدا برادر و دوست پیدا کند، خانه ای در بهشت به دست می آورد.

کلام گهر بار آن بزرگوار متضمّن این حقیقت است که دوستی هایی که به خاطر رضایت و خشنودی خداوند باشد، رسیدن به بهشت و برخورداری از نعمت های اخروی را بر فرد مؤمن و صالح میسر می گرداند، چون انسان صالح و با تقوا در اثر معاشرت و مصاحبت با اخیار و نیکان انجام اعمال نیک و عادات پسندیده را در نهاد خویش تقویت می کند که پیامد آن سعادت و فوز ابدی است.

دوستان، معرّف شخصیّت انسان

شخصیّت هر انسانی را در جامعه با دوستان او می سنجند. تأثیری که گروه دوستان در رفتار، گفتار و کردار فرد به جا می گذارد، پدیده ای انکار ناشدنی است تا آن جا که می توان به واسطه دوستان به شخصیت افراد پی برد. لذا یکی از بهترین معیارهای واقعی شناخت فرد، دوستان و رفقای او هستند.
به همین علت حضرت جواد الائمه (علیه السلام) می فرماید:

«مجالسة الاشرار تُورِثُ سوءَ الظّنّ بالأخیار»؛(3)