احاديث , سخنان تصادفي امام رضا (ع)

9-3. راويان پر روايت از امام رضا (عليه السلام)

1-9-3. فضل بن شاذان

نجاشي پدر او را از اصحاب يونس دانسته است و در نقل پدرش از امام رضا (عليه السلام) با تشكيك، اين نظر را به قولي نسبت داده است. اما به هر حال پدرش را ثقه معرفي كرده است(1). ظاهر اين كلام آن است كه روايت خود فضل بن شاذان از امام رضا (عليه السلام) از ديدگاه او مردود است.

11. تربيت اخلاقي

در حوزه تربيت اخلاقي و كسب فضائل اخلاقي و ترك رذايل آن نيز به شدت مورد عنايت امام رضا (عليه السلام) بوده است.

آن چه امام رضا (عليه السلام) را در ميان امامان اهل بيت (عليهم السلام) به عنوان چهره اي ويژه متمايز ساخته است، حضور اجتماعي و سياسي آن امام در عرصه روزگار خود است؛ اين حضور جلوه هاي مختلفي دارد كه بيشتر يك جلوه آن در نگاه نخست چشم گير و توجه برانگيز بوده و آن پذيرش ولايت عهدي مأمون از سوي ايشان است. درباره اين كه چرا مأمون پذيرفتن چنين جايگاهي را از امام (عليه السلام) خواسته و آن حضرت براساس چه مصالحي آن را پذيرفته، هم از زبان خود وي توضيحاتي بيان شده و هم عالمان اماميه در طول سده هاي متمادي بسيار سخن گفته اند.

3. فطحيه و اسماعيليه

از ديگر فرقه هاي موجود در زمان امامت حضرت رضا (عليه السلام)، دو مذهب « اسماعيليه » و « فَطحيه » مي باشد. پس از رحلت امام صادق (عليه السلام) شيعيان در جانشيني آن حضرت دچار سردرگمي شدند. برخي گمان كردند امامت به اسماعيل بن جعفر منتقل شده است، با وجود اين كه وي اندكي (1) پيش از پدر خود درگذشت.(2) اسماعيل فرزند ذكور ارشد امام بود و انتظار عمومي آن بود كه وي جانشين آن حضرت شود.(3) حتي شايعاتي قوي به وجود آمد كه حضرت صادق (عليه السلام) او را صريحاً به عنوان جانشين خود انتخاب كردند.(4) 

2-2. علم نقد الحديث
شيوع احاديث موضوعه پس از ارتحال رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) آغاز گرديد چنان كه ابوريه مي گويد:

2. واقفيه

« واقفه يا واقفيه » در اصطلاح فرقه شناختي شيعيان (1)، دو معناي خاص و عام دارد. در معناي عام، نام هر گروهي است كه بر امامت يكي از امامان- برخلاف رأي اكثريت - توقف كنند (2) اما در معناي خاص، واقفيه نام فرقه هايي از شيعه است كه منكر رحلت امام كاظم (عليه السلام) شدند، در امامت آن حضرت متوقف شدند و رهبري ديني امام رضا (عليه السلام) را به عنوان امام نپذيرفتند.(3) هنگامي كه واژه واقفه به صورت مطلق به كار رود، اشاره به فرقه اخير دارد و احتمالاً علت اطلاق اين واژه بر وقف كنندگان بر امام هفتم، به سبب فراواني جمعيتي آنان در ميان شيعيان باشد.