احاديث , سخنان تصادفي امام رضا (ع)

از دیگر پیامدهای حضور امام رضا(علیه السلام) در ایران مهاجرت سادات به ایران و قیام محمد بن قاسم بود که به توضیح مختصری از آن ها می پردازیم:

1- مهاجرت سادات به ایران در آستانه ورود امام رضا(علیه السلام) به خراسان:

یکی از دلایل عمده نفوذ تشیع در ایران، ورود سادات علوی به این منطقه بوده است.

دلایل ورود سادات به ایران عبارت است از:

زیارتگاها و مزارها از دیرباز در میان ادیان و مذاهب گوناگون از جایگاه ویژه اى برخوردار بوده اند. این اماکن مقدسه همواره با پذیرفتن گروه عظیمى از علاقه مندان، بستر مناسبی براى تبادلات فرهنگى و حتی تحولات سیاسى و اجتماعى به حساب مى آیند. در واقع زیارتگاه ها می توانند در ابعاد مختلف زندگى، حتى به لحاظ روحى و روانى  دارای تأثیرگذارى قابل توجهی باشند. در دین مبین اسلام نیز زیارت قبور، توسل كردن و شفاعت خواستن از اهم امور دینى تلقى مى شود. در آموزه های شیعی "زیارت" حضورى روحى و نه صرفا جسمی نزد مزور است که در آن نفسیت قدسى و صفات متعالی مزور بر نفس زائر افاضه می گردد، تا بعد از اضطراب به اطمینان و پس از شقاوت به سعادت و بعد از ناامیدى به امیدوارى برسد. چنانکه شیخ صدوق (ره) می گوید: « زیارت خداى تعالى، زیارت پیامبران و حجت هاى اوست. هر كس آنان را زیارت كند، همانا خداى عزوجل را زیارت كرده است، چنان كه هر كس آنان را پیروى كند، همانا خدا را پیروى كرده و هر كس آنان را نافرمانى كند، خدا را نافرمانى كرده است».

همه ما امام رضا علیه السلام را به صفت زیبای «رئوفیت» می شناسیم اما یكی از اوصاف و مقامات آن حضرت كه در متون دینی بر آن تأكید گشته، مقام «صدیقین و شهداء» است.

مقام «صدیقین» و مقام دیگر كه باز در آیات و روایات به دنبال این مقام ذكر می شود یعنی مقام «شهادت» ظاهرا خالی از ارتباط با همدیگر نیستند و ذكر این دو كنار یكدیگر حاكی از ارتباط بین این دو مقام می باشد.

به عنوان نمونه در این آیات می خوانیم:

مامون، هفتمین خلیفه عباسی، در سیاستی كه با مردم، خواه عرب‌ها و خواه ایرانیان به ویژه اهالی خراسان در پیش گرفته بود، هرگز موفق نبود. زیرا بنا نداشت كه از سیاست ظلم و آزار كه پیشینیان وی اعمال می ‌كردند، دست بردارد. چه بسا كه در این وادی پیشتر هم دویده و بر ستمگران گذشته بسیار هم پیشی گرفته بود.

بررسی روایتی پیرامون امام رضا (علیه السلام) و پذیرفتن خلافت

در بعضى از روایات گفته شده که مأمون ، ابتدا به امام رضا علیه السلام پیشنهاد کرد که خلافت را به امام واگذار کند ؛ اگر چنین روایاتى صحت دارد ، چرا امام رضا علیه السلام از قبول خلافت - که حق مسلم او بود - خوددارى کرد؟

وقتى امام رضا علیه السلام به خراسان آمد ، مأمون در ملاقات با وى گفت : « چنین صلاح دیدم که از خلافت کناره گیرى کنم و آن را به تو بسپارم و با تو بیعت کنم ». امام علیه السلام پیشنهاد او را نپذیرفت . مأمون گفت : « باید خلافت را بپذیرى ». امام فرمود: «هیچ گاه چنین کارى را نخواهم کرد ». مأمون پس از تلاش چند روزه و پس از آن که از قبول خلافت توسط امام رضا علیه السلام ناامید شد ، گفت : « اگر خلافت را نمى پذیرى و نمى خواهى با تو بیعت کنم ، پس ولیعهد من باش تا پس از من ، خلافت به تو برسد ».

با کمی فکر کردن می توان دریافت که آدمی وظیفه دارد عقاید دینی را با تحقیق و فکر کردن و لو تحقیق ساده و ابتدایی در بیابد. یعنی آن ها را قبول کند. شایان ذکر آن که از هر راهی برای انسان در این زمینه یعنی نسبت به عقاید، یقین حاصل شود، کفایت می کند. البته روشن است که بزرگان تصریح نموده اند(1) صرف قبول ذهنی و علمی برای حصول ایمان، کافی نیست بلکه باید این باور عقلی به باور قلبی یا همان ایمان بیانجامد.

حضرت رضا علیه‏السلام در مورد حفظ دین و نگهبانی از احکام خداوند متعال، در برابر مأمون و شخصیتهای دیگر، با شجاعت و صلابتی خلل ‏ناپذیر برخورد می‏کرد و هرگز در امر دین، مسامحه و ملاحظه کاری نداشت. در اینجا نظر شما را به نمونه‏ هایی از برخورد قاطع حضرت رضا علیه‏السلام با مأمون و سران کشورش جلب می‏کنم که ضمنا به راز و فلسفه‏ شهادت آن حضرت، آشناتر خواهیم شد.

مرحوم جلوه در حجره خود مشغول مطالعه بود که دید پیرمردی به در حجره رسید و گفت:

ـ اجازه می‎دهی امشب در حجره شما استراحت کنم؟

مرحوم جلوه اجازه داد. پیرمرد وارد شد کیسه‎ای همراه داشت آن را باز کرد مقداری نان بیرون آورد میل کرد و دوباره سر کیسه را بست و گذاشت زیر سر خود و چیز نازکی هم روی خود کشیده و دراز کشید، ولی تماشا می‎کرد و می‎دید مرحوم جلوه غرق در مطالعه است؛ گفت: