متن برجام ، برجام چیست؟  متن فارسی و کامل برجام : بعد از گذشت 12 سال مذاکره با کشورهای غربی و 5+1 بالاخره توافق نهایی بر سر برنامه هسته ای ایران صورت گرفتن و متن این توافق نامه برجام نام گرفت که همان برنامه جامع اقدام مشترک هم نام دارد. ما متن فارسی این توافق نامه برجام رو برای شما به نمایش گذاشتیم که در ادامه مشاهده می کنید

با توجه به اینکه متن اصلی به طور مستمر در دست مذاکره و تحول بوده است، این ترجمه فارسی ممکن است در برخی موارد از دقت کافی برخوردار نباشد. متن انگلیسی مبنای عمل خواهد بود.
 
ترجمه غیررسمی
 
برنامه جامع اقدام مشترک

مقدمه و مفاد عمومی

‌برجام چیست؟ أ. جمهوری اسلامی ایران و گروه ۱+۵ (چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس و ایالات متحده، و نماینده عالی اتحادیه اروپایی در امور خارجی و سیاست امنیتی)، در مورد این برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تصمیم گیری نمودند. این برجام بازتاب یک فرآیند گام به گام بوده و مشتمل بر تکالیف متقابل به نحو مندرج در این سند و پیوست‌های آن می‌باشد که قرار است توسط شورای امنیت مورد تایید قرار گیرد.
 
‌برجام چیست؟ ب. اجرای کامل این برجام موجب حصول اطمینان از ماهیت صرفا صلح آمیز برنامه هسته‌ای ایران خواهد شد.
 
‌برجام چیست؟ ج. ایران مجددا تائید می‌نماید که هیچگاه و تحت هیچ شرایطی در پی سلاح‌های هسته ای، تولید و یا به دست آوردن آنها نخواهد بود.
 
برجام چیست؟ ‌د. اجرای موفقیت آمیز این برجام ایران را قادر خواهد ساخت تا به طور کامل حق خود بر انرژی هسته‌ای جهت مقاصد صلح آمیز را طبق مواد ذیربط معاهده عدم اشاعه هسته‌ای و همسو با تعهداتش در آن سند استیفاء نماید و در نتیجه با برنامه هسته‌ای ایران همچون برنامه هر دولت دیگر غیر دارنده سلاح‌های هسته‌ای عضو معاهده عدم اشاعه رفتار خواهد شد.
 
برجام چیست؟ ‌ه. این برجام موجب لغو جامع کلیه تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد و همچنین تحریم‌های چندجانبه و ملی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران و نیز شامل گام هایی برای ایجاد دسترسی در حوزه‌های تجارت، فناوری، مالی، و انرژی خواهد شد.
 
برجام چیست؟ ‌و. گروه ۱+۵ و ایران مجددا بر تعهد خود نسبت به اهداف و اصول ملل متحد به نحو مندرج در منشور سازمان ملل متحد تاکید می‌نمایند.
 
برجام چیست؟ ‌‌ز. گروه ۱+۵ و ایران اذعان می‌نمایند که معاهده عدم اشاعه هسته‌ای کماکان مبنای اساسی رژیم عدم اشاعه هسته‌ای و رکن بنیادین پیگیری خلع سلاح هسته‌ای و استفاده‌های صلح آمیز از انرژی هسته‌ای می‌باشد.
 
برجام چیست؟ ‌‌ح. گروه ۱+۵ و ایران بر عهده می‌گیرند که این برجام را با حسن نیت و در فضایی سازنده، بر مبنای احترام متقابل اجرا نمایند، و از هرگونه اقدام مغایر با نص، روح و هدف این برجام خودداری نمایند. گروه ۱+۵ از تحمیل الزامات مقرراتی و آئین نامه‌ای تبعیض آمیز، به جایگزینی تحریم‌ها و اقدامات محدودیت سازی که مشمول این برجام می‌شوند، خودداری خواهند ورزید. این برجام بر پایه اجرای برنامه اقدام مشترک (توافق ژنو) که در تاریخ ۳ آذرماه ۱۳۹۲ در ژنو مورد توافق قرار گرفت، استوار می‌گردد.
 
برجام چیست؟ ‌ط. کمیسیون مشترکی متشکل از گروه ۱+۵ و ایران به منظور نظارت بر اجرای این برجام تشکیل خواهد شد و وظایف پیش بینی شده در این برجام را ایفا خواهد نمود. کمیسیون مشترک به موضوعات ناشی از اجرای این برجام رسیدگی نموده و مطابق با مفادی که در پیوست مربوطه شرح داده شده است، عمل خواهد کرد.
 
برجام چیست؟ ‌‌ی. از آژانس بین‏المللی انرژی اتمی خواسته خواهد شد تا نسبت به اقدامات داوطلبانه مرتبط با هسته‌ای به نحو مورد توافق در این برجام، نظارت و راستی آزمایی نماید. از آژانس درخواست خواهد شد که به طور منظم به شورای حکام، و آنگونه که در این برجام مقرر شده است به شورای امنیت اطلاع رسانی نماید. کلیه قواعد و مقررات مربوطه‏ی آژانس در خصوص حفاظت از اطلاعات توسط کلیه طرف‏های دخیل به طور کامل رعایت خواهد شد.
 
‌برجام چیست؟ ‌ک. کلیه مفاد و اقدامات مندرج در این برجام صرفاً برای اجرای آن بین گروه ۱+۵ و ایران می‌باشد و نمی‏بایست به منزله‏ی ایجاد رویه برای هیچ دولت دیگری، یا برای اصول بنیادین حقوق بین الملل و حقوق و تعهدات وفق معاهده‏ی عدم اشاعه هسته‌ای و سایر اسناد مربوطه، و همچنین اصول و رویه‏های شناخته‏شده‏ی بین المللی تلقی گردد.
 
‌برجام چیست؟ ‌ل. به جزئیات فنی اجرای این برجام در پیوست‌های این سند پرداخته می‌شود.
 
‌برجام چیست؟ ‌‌م. اتحادیه اروپایی، کشورهای گروه ۱+۵ و ایران در چارچوب این برجام، به نحو مقتضی در زمینه مصارف صلح آمیز انرژی هسته‌ای همکاری کرده و در طرح‌های مربوط به همکاری‌های هسته‌ای صلح آمیز که مشترکا توسط طرفین تعیین می‌شوند، از جمله از طریق مشارکت آژانس، تعامل خواهند نمود.
 
‌برجام چیست؟ ‌‌ن. گروه ۱+۵ پیش‏نویس قطعنامه‏ای تاییدکننده‏ی این برجام را برای تصویب به شورای امنیت ارائه خواهد کرد که تاکید می‌نماید که انعقاد این برجام نشانگر یک دگرگونی بنیادین در بررسی این موضوع توسط شورای امنیت بوده و تمایل شورا برای برقراری یک رابطه جدید با ایران را اعلام می‌نماید. این قطعنامه شورای امنیت، همچنین لغو تمامی مفاد وضع شده وفق قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت از روز اجرا؛ ایجاد برخی محدودیت‌های خاص؛ و خاتمه بررسی موضوع هسته‌ای ایران توسط شورای امنیت سازمان ملل ۱۰ سال پس از روز توافق برجام را مقرر خواهد نمود.
 
برجام چیست؟ ‌‌‌س. مفاد پیش بینی شده در این برجام برای دوره‌های زمانی مربوطه به شرحی که خواهد آمد و جزئیات آن در پیوست‌ها ذکر شده است، اجرا خواهد شد.
 
‌برجام چیست؟ ‌‌ع. گروه ۱+۵ و ایران هر دو سال یک بار، یا در صورت نیاز زودتر، به منظور بازنگری و ارزیابی پیشرفت صورت گرفته، و اتخاذ تصمیمات مقتضی با اجماع، در سطح وزیر دیدار خواهند نمود.
 
ایران و گروه ۱+۵ اقدامات داوطلبانه زیر را در چارچوب زمانی که جزئیات آن در این برجام و پیوست‌های آن تشریح گردیده است، اتخاذ خواهند نمود:
 
هسته ای
 
برجام چیست؟ ‌‌الف- غنی‏سازی، تحقیق و توسعه غنی‏سازی، ذخایر
 
برجام چیست؟ ‌‌۱. طرح بلندمدت ایران شامل برخی محدودیت‏های مورد توافق در مورد همه‏ی فعالیت‏های غنی‏سازی اورانیوم و فعالیت‌های مرتبط با غنی‏سازی اورانیوم، از جمله برخی محدودیت‌های مشخص در برخی فعالیت‌های خاص تحقیق و توسعه، برای هشت سال نخست، و به دنبال آن، با یک ضرباهنگ معقول، تکامل تدریجی به سمت مرحله‏ی بعدی فعالیت‏های غنی‏سازی‏ ایران برای اهداف منحصرا صلح‏آمیز، به نحو موصوف در پیوست ۱ خواهد بود. ایران به تعهد داوطلبانه خود، به نحو شرح داده شده در برنامه بلندمدت غنی‏سازی و تحقیق و توسعه غنی‏سازی خود که به عنوان بخشی از اعلامیه‏ی اولیه‏ی ایران برای پروتکل الحاقی ارائه خواهد شد پایبند خواهد بود.
 
برجام چیست؟ ‌‌۲. ایران، در ده سال آغاز به از رده خارج کردن سانتریفیوژهای IR-۱ خود خواهد نمود. طی این دوره، ایران ظرفیت غنی‏سازی خود در نظنز را حداکثر تا ظرفیت غنی‏سازی اورانیوم تعداد ۵۰۶۰ سانتریفیوژ IR-۱ نصب شده نگه خواهد داشت. سانتریفیوژهای اضافی و زیرساخت‏های غنی‏سازی مربوطه در نطنز تحت نظارت مستمر آژانس به نحو مشروح در پیوست ۱ انبار خواهد شد.
 
برجام چیست؟ ‌‌۳. ایران تحقیق و توسعه‏ی غنی‏سازی را به شیوه‏ای که به انباشت اورانیوم غنی‏شده منتج نشود ادامه خواهد داد. تحقیق و توسعه غنی‏سازی ایران با اورانیوم برای مدت ۱۰ سال شامل صرفا ماشین‌های IR-۴، IR-۵، IR-۶ و IR-۸ به نحو تشریح شده در پیوست ۱ خواهد بود، و ایران به نحو مشخص شده در پیوست یک در سایر فناوری‏های جداسازی ایزوتوپ برای غنی‏سازی اورانیوم وارد نخواهد شد. ایران به تست دستگاه‏های IR-۶ و IR-۸ ادامه خواهد داد، و در میانه سال هشتم، تست تا سی دستگاه ماشین IR-۶ و IR-۸ را به نحو مشخص شده در پیوست ۱ آغاز خواهد کرد.
 
برجام چیست؟ ‌‌۴. همچنان که ایران سانتریفیوژهای IR-۱ را از رده خارج می‌نماید، به جز نحوه مندرج در پیوست ۱ اقدام به ساخت یا سرهم کردن سانتریفیوژ نخواهد کرد، و سانتریفیوژهای از کار افتاده را با نوع مشابه جایگزین خواهد نمود. ایران تولید دستگاه‏های سانتریفیوژ پیشرفته را صرفا برای فعالیت‌های مشخص شده در این برجام صورت خواهد داد. از پایان سال هشتم، و به نحو مندرج در پیوست ۱، ایران آغاز به ساخت تعداد مورد توافقی از دستگاه‌های سانتریفیوژ IR-۶ و IR-۸ بدون روتورز نموده و تمامی دستگاه‌های تولید شده را در نطنز، تا زمانی که بر اساس برنامه بلندمدت ایران مورد نیاز واقع شوند، تحت نظارت مستمر آژانس انبار خواهد نمود.
 
۵. ایران بر اساس برنامه بلندمدت خود، برای ۱۵ سال، فعالیت‌های مرتبط با غنی‏سازی اورانیوم، از جمله تحقیق و توسعه‏ی تحت نظارت پادمانی خود را صرفا در تاسیسات غنی‏سازی نطنز انجام خواهد داد، سطح غنی‏سازی اورانیوم خود را تا سقف ۶۷/۳ درصد نگه خواهد داشت، و، در فردو، از هرگونه غنی‏سازی اورانیوم و تحقیق و توسعه غنی‏سازی اورانیوم و از نگاهداری هرگونه مواد شکافت‏پذیر خودداری خواهد ورزید.
 
۶. ایران تاسیسات فوردو را به یک مرکز هسته ای، فیزیک و فنآوری تبدیل خواهد نمود. همکاری بین‏المللی از جمله به شکل سرمایه‏گذاری‏های مشترک علمی در حوزه‏های تحقیقاتی مورد توافق ایجاد خواهد شد. ۱۰۴۴ ماشین IR-۱ در قالب شش آبشار در یک بال در تاسیسات فردو باقی خواهد ماند. دو عدد از این آبشارها به همراه زیرساخت‌های مربوطه بدون اورانیوم به چرخش ادامه خواهد داد و از جمله از طریق اصلاح مقتضی زیرساخت‏ها، برای تولید ایزوتوپ‏های پایدار منتقل خواهد شد. چهار آبشار دیگر به همراه کلیه‏ی زیرساخت‏های مربوطه به صورت ساکن باقی خواهند ماند. کلیه سانتریفیوژهای دیگر و زیرساخت‏های مرتبط با غنی‏سازی جمع‏آوری و تحت نظارت مستمر آژانس به نحو مشخص شده در پیوست ۱ انبار خواهد شد.
 
۷. طی این مدت پانزده سال، و همچنان که ایران به طور تدریجی به سمت رسیدن به استانداردهای بین‏المللی کیفیت برای سوخت تولیدی در ایران حرکت می‏کند، ذخایر اورانیوم خود را به ۳۰۰ کیلوگرم هگزافلوراید اورانیوم غنی شده تا ۶۷/۳ درصد یا معادل آن در سایر اشکال شیمیایی محدود خواهد کرد. مقادیر اضافه بر این میزان براساس قیمت‏های بین‏المللی و در عوض دریافت هگزافلوارید اورانیوم طبیعی تحویل داده شده به ایران، به فروش رسیده و به خریدار بین‏المللی تحویل داده خواهد شد، یا به سطح اورانیوم طبیعی ترقیق خواهد گردید. اورانیوم غنی شده موجود در مجتمع‌های سوخت تولید شده از روسیه یا سایر منابع، برای استفاده در راکتورهای هسته‌ای ایران، اگر شرایط مندرج در پیوست ۱ را دارا باشد، در زمره این ۳۰۰ کیلوگرم ذخیره UF۶ فوق الذکر محاسبه نخواهد شد. کمیسیون مشترک از کمک به ایران، از جمله به نحو مقتضی از طریق همکاری‌های فنی آژانس، حمایت خواهد نمود تا سوخت هسته‌ای تولید شده توسط ایران حائز استانداردهای کیفی بین‏المللی گردد. کلیه اکسید اورانیوم باقی مانده غنی شده بین ۵ تا ۲۰ درصد به منظور استفاده در راکتور تحقیقاتی تهران به سوخت تبدیل خواهد شد. هر گونه سوخت اضافی مورد نیاز راکتور تحقیقاتی تهران، با نرخ بازارهای بین‏المللی در دسترس ایران قرار خواهد گرفت.
 
ب- اراک، آب سنگین، باز-فرآوری
 
۸. ایران مبادرت به بازطراحی و بازساخت یک راکتور تحقیقاتی آب سنگین مدرنیزه شده در اراک بر اساس طراحی اولیه مورد توافق و در قالب یک همکاری بین المللی که طراحی نهایی آن را نیز تصدیق خواهد کرد، خواهد نمود که با استفاده از سوخت غنی شده تا ۳.۶۷ درصد فعالیت خواهد کرد. این راکتور تحقیقات هسته‌ای صلح آمیز و تولید رادیو ایزوتوپ برای مقاصد پزشکی و صنعتی را پشتیبانی خواهد کرد. راکتور باز-طراحی شده و بازسازی شده اراک پلوتونیوم در سطح تسلیحاتی تولید نخواهد کرد. کلیه فعالیت‌ها برای بازطراحی و ساخت مجتمع‌های سوخت برای راکتور بازطراحی شده، بجز برای نخستین بارگذاری سوخت، در ایران انجام خواهد گرفت. همه سوخت مصرف شده در اراک برای دوره‏ی عمر راکتور به خارج از ایران منتقل خواهد شد. این مشارکت بین‏المللی مشتمل بر کشورهای مشارکت کننده‏ی گروه ۱+۵، ایران و سایر کشورهایی که طرفین ممکن است مشترکا تعیین کنند، خواهد بود. ایران به عنوان مالک و مدیر پروژه، نقش راهبری را ایفا خواهد نمود و گروه پنج بعلاوه یک و ایران قبل از روز اجرای توافق، یک سند رسمی که مسئولیت هایی که اعضای پنج بعلاوه یک برعهده خواهند گرفت را مشخص خواهد نمود، منعقد می‌نمایند.
 
۹. ایران برنامه دارد که با همکاری گسترده‏تر بین‏المللی شامل تضمین عرضه سوخت، همگام با روندهای پیشرفت فنآوری بین‏المللی در اتکاء بر آب سبک برای راکتورهای تحقیقاتی و تولید برق آینده خود، حرکت نماید.
 
۱۰. به مدت ۱۵ سال، راکتور آب سنگین دیگر یا انباشت آب سنگین در ایران نخواهد بود. همه آب سنگین اضافی برای صادرات در بازارهای بین‏المللی عرضه خواهد شد.
 
۱۱. ایران قصد دارد همه سوخت مصرف شده کلیه راکتورهای هسته‌ای تحقیقاتی و قدرتی فعلی و آینده خود را برای پسمانداری یا اقدامات بعدی، آنگونه که در قراردادهایی که به نحو صحیح با طرف دریافت کننده منعقد خواهد شد، از کشور خارج کند.
 
۱۲. به جز فعالیت‌های جداسازی با هدف تولید رادیوایزوتوپ‌های پزشکی و صنعتی از نمونه‏های تابش‏دیده‏ی اورانیوم غنی‏شده، ایران به مدت ۱۵ سال وارد بازفرآوری یا ساخت تاسیسات قادر به بازفرآوری سوخت مصرفی، یا فعالیت‌های تحقیق و توسعه‏ی بازفرآوری که منتج به ایجاد قابلیت بازفرآوری سوخت مصرفی شود، نگردیده و پس از این مدت نیز قصد چنین کاری را ندارد.
 
ج. شفافیت و اقدامات اعتمادساز
 
۱۳. ایران، منطبق با اختیارات مربوطه‏ی رئیس جمهور و مجلس (پارلمان)، وفق ماده ۱۷ (ب) پروتکل الحاقی به موافقتنامه جامع پادمان خود، این پروتکل را به صورت موقتی اجراء، و اقدام به تصویب آن در چارچوب زمانی پیش بینی شده در پیوست ۵ کرده، و کد ۱/۳ اصلاحی ترتیبات فرعی بر موافقتنامه پادمان خود را به طور کامل اجرا خواهد نمود.
 
۱۴. ایران «نقشه راه برای رفع ابهام از مسائل مورد اختلاف حال و گذشته» مورد توافق با آژانس، شامل ترتیباتی برای پرداختن به مسائل مورد نگرانی حال و گذشته‏ی مربوط به برنامه هسته‌ای ایران مندرج در ضمیمه گزارش مورخ ۸ نوامبر ۲۰۱۱ آژانس (GOV/۲۰۱۱/۶۵)، را کاملا اجرا خواهد نمود. اجرای کامل فعالیت هایی که ایران بر اساس این نقشه راه برعهده می‌گیرد تا ۱۵ اکتبر ۲۰۱۵ تکمیل خواهد شد و متعاقبا مدیرکل تا ۱۵ دسامبر ۲۰۱۵ ارزیابی نهایی خود پیرامون حل و فصل تمامی مسائل اختلافی باقی مانده‏ی گذشته و حال را به شورای حکام ارائه خواهد نمود، و فارغ از صلاحیت شورای حکام، کشورهای پنج بعلاوه یک به عنوان اعضای شورای حکام قطعنامه‌ای را برای اتخاذ اقدامات لازم، با هدف بسته شدن این موضوع، به شورای حکام ارائه خواهند کرد.
 
۱۵. ایران به آژانس اجازه خواهد داد که بر اجرای اقدامات داوطلبانه فوق الذکر برای دوره‌های زمانی مربوطه و نیز اجرای تدابیر شفافیت ساز به شرح مندرج در این برجام و پیوست‌های آن نظارت نماید. این اقدامات شامل: حضور بلندمدت آژانس در ایران؛ نظارت آژانس بر کنسانتره سنگ معدن اورانیوم تولیدی توسط ایران در همه کارخانه‌های تغلیظ سنگ معدن اورانیوم به مدت ۲۵ سال؛ نظارت و مراقبت در مورد روتورزها و بیلوزهای سانتریفیوژ به مدت ۲۰ سال؛ استفاده از فنآوری‌های مدرن تائید شده و گواهی شده توسط آژانس از جمله دستگاه سنجش میزان غنی‏سازی به صورت مستقیم، و مهر و موم‌های الکترونیک؛ و یک سازوکار قابل اتکا برای اطمینان از رفع سریع نگرانی‌های آژانس در زمینه دسترسی به مدت ۱۵ سال، به شرح مندرج در پیوست ۱.
 
۱۶. ایران به فعالیت هایی که به توسعه تجهیزات انفجاری هسته‌ای منجر می‌تواند شود شامل فعالیت‌های متالورژی اورانیوم و پلوتونیوم به نحو مشخص شده در پیوست ۱، از جمله در سطح تحقیق و توسعه، مبادرت نخواهد نمود.
 
۱۷. ایران با کانال خریدی که جزئیات آن در این برجام، به شرح مندرج در پیوست ۵، آمده و مورد تایید قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل خواهد بود همکاری نموده و مطابق آن عمل خواهد کرد.
 
تحریم ها
 
۱۸. قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که برجام را تایید خواهد نمود تمام مفاد قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت در خصوص موضوع هسته‌ای ایران- ۱۶۹۶ (۲۰۰۶)، ۱۷۳۷ (۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (۲۰۰۷)، ۱۸۰۳ (۲۰۰۸)، ۱۸۳۵ (۲۰۰۸)، ۱۹۲۹ (۲۰۱۰) و ۲۲۲۴ (۲۰۱۵) را همزمان با اجرای اقداماتِ توافق شده‏ی مرتبط با هسته‌ای توسط ایران، راستی‏آزمایی شده‏ توسط آژانس، به نحو مشخص شده در پیوست ۵ لغو خواهد کرد و محدودیتهای خاصی را به نحو مشخص شده در پیوست ۲ برقرار خواهد نمود؛
 
۱۹. اتحادیه اروپایی همه مفاد «مقررات اتحادیه اروپایی» را، آنگونه که موخرا اصلاح شده است، که کلیه تحریم‌های اقتصادی و مالی مرتبط با هسته‌ای را اجرائی می‌سازد، از جمله فهرست افراد مشخص شده‏ی مربوطه، همزمان با اجرای اقداماتِ توافق شده‏ی مرتبط با هسته‌ای توسط ایران، به نحو مشخص شده در پیوست ۵، که توسط آژانس راستی آزمایی شده باشد، لغو خواهد کرد، و (این لغو) شامل تمامی تحریمها و تدابیر محدودکننده در حوزه‌های زیر، که در پیوست ۲ تشریح شده، خواهد بود:
 
الف- نقل و انتقالات مالی بین اشخاص و نهادهای اروپایی، از جمله موسسات مالی، و اشخاص و نهادهای ایرانی از جمله موسسات مالی؛
 
ب- فعالیت‌های بانکی، شامل ایجاد روابط کارگزاری بانکی جدید و افتتاح شعب و بانکهای تابعه بانکهای ایرانی در قلمرو کشورهای عضو اتحادیه؛
 
ج- ارائه خدمات بیمه و بیمه اتکائی؛
 
د- ارائه خدمات پیام رسانی مالی (از جمله سوئیفت) برای افراد و اشخاص حقوقی نامبرده شده در الحاقیه‏ی ۱ پیوست ۲ شامل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و موسسات مالی ایرانی؛
 
ه- حمایت مالی از تجارت با ایران (اعتبارات صادراتی، تضامین، یا بیمه)؛
 
و- تعهد به پرداخت وام‌های بلاعوض، خدمات مالی و وام‌های ترجیحی به دولت ایران؛
 
ز- معاملات راجع به اوراق مشارکت دولت ایران و اوراق تضمین شده توسط دولت؛
 
ح- واردات و حمل نفت، فراورده‌های نفتی، گاز و فرآورده‌های پتروشیمی ایرانی؛
 
ط- صادرات تجهیزات یا تکنولوژی کلیدی برای بخش‌های نفت، گاز و پتروشیمی؛
 
ی- سرمایه گذاری در حوزه‌های نفت و گاز و پتروشیمی؛
 
ک- صادرات تجهیزات و تکنولوژی کلیدی صنایع دریایی؛
 
ل- طراحی و ساخت کشتی‌های باری و تانکرهای نفتی؛
 
م- ارائه خدمات پرچم و تعیین وضعیت (classification)؛
 
ن- دسترسی به فرودگاه‌های اتحادیه اروپایی برای هواپیماهای باری ایرانی؛
 
س-صادرات طلا، فلزات گرانبها و الماس؛
 
ع- تحویل مسکوکات و اسکناس ایرانی؛
 
ف- صادرات گرافیت، فلزات خام و نیمه ساخته مانند آلومینیوم و فولاد و صادرات نرم افزار برای یکپارچه سازی فرآیندهای صنعتی؛
 
ذ- لغو فهرست اشخاص حقیقی، حقوقی و نهادها (مسدود شدن اموال و ممنوعیت ویزا) مذکور در الحاقیه یک پیوست شماره ۲ و؛
 
ق- خدمات تبعی برای هر یک از گروه‌های فوق.
 
۲۰. اتحادیه اروپایی ۸ سال پس از روز توافق برجام یا زمانی که آژانس به نتیجه‏گیری گسترده‏تر رسیده باشد که تمام مواد هسته‌ای در ایران در فعالیت‌های صلح آمیز باقی می‌ماند، هرکدام که زودتر حاصل شود، تمامی مفاد «مقررات اتحادیه اروپایی» را که تحریمهای مرتبط با عدم اشاعه را اجرایی می‌سازد، از جمله فهرست‌های اسامی، لغو خواهد کرد.
 
۲۱. ایالات متحده منطبق با این برجام اعمال تحریم‌های مشخص شده در پیوست ۲ را با اثربخشی همزمان با اجرای اقداماتِ توافق شده‏ی مرتبط با هسته‌ای توسط ایران به نحو مشخص شده در پیوست ۵، که توسط آژانس راستی آزمایی شده باشد، متوقف ساخته و به این توقف ادامه خواهد داد. این تحریمها شامل حوزه‌های زیر، به نحوی که در پیوست دو تشریح شده می‌گردد:
 
الف. معاملات مالی و بانکی با بانک‌ها و موسسات مالی ایرانی مشخص شده در پیوست ۲، از جمله بانک مرکزی ایران و افراد و موجودیت هایی که به عنوان دولت ایران در فهرست Specially Designated National and Blocked Person مشخص شده اند، به نحوی که در الحاقیه ۳ پیوست ۲ آمده است (شامل افتتاح و نگهداری حساب‌های واسطه نزد موسسات مالی غیرآمریکایی، سرمایه‏گذاری، خرید و فروش ارز و افتتاح اعتبارات اسنادی)؛
 
ب. معاملات به رال ایران؛
 
ج. ارائه اسکناس دلار آمریکایی به دولت ایران؛
 
د. محدودیت‏های تجارت دوجانبه بر درآمدهای ایران در خارج از کشور شامل محدودیت‌ها بر نقل و انتقال درآمدها؛
 
ه. خرید، پذیره نویسی یا تسهیل معاملات راجع به دیون حاکمیتی ایران شامل اوراق قرضه دولتی؛
 
و. خدمات پیام رسانی مالی به بانک مرکزی ایران و موسسات مالی ایرانی به نحو مندرج در الحاقیه شماره ۳ پیوست ۲؛
 
ز. خدمات بیمه‌ای یا بیمه اتکائی؛
 
ح. (توقف) تلاش برای کاهش فروش نفت ایران؛
 
ط. سرمایه گذاری شامل مشارکت در سرمایه گذاری‌های مشترک، کالا، خدمات، اطلاعات، فناوری و دانش و کمک فنی برای بخش‌های نفت، گاز و پتروشیمی؛
 
ی. خرید، تحصیل، فروش، حمل و نقل یا بازاریابی نفت، محصولات پتروشیمی یا گاز طبیعی از ایران؛
 
ک. صادرات، فروش یا عرضه فراورده‌های نفتی تصفیه شده و فراورده‌های پتروشیمی به ایران؛
 
ل. معاملات در حوزه انرژی ایران؛
 
م. معاملات با بخشهای کشتیرانی و کشتی سازی و عاملان بنادر ایران؛
 
ن. خرید و فروش طلا و سایر فلزات گرانبها؛
 
س. خرید و فروش گرافیت، فلزات خام یا نیمه ساخته مانند آلومینیوم، فولاد، زعال سنگ و نرم افزار برای یکپارچه سازی فرآیندهای صنعتی؛
 
ع. فروش، عرضه یا انتقال کالاها و خدمات مورد استفاده در ارتباط با بخش خودروسازی ایران؛
 
ف. تحریم‌های راجع به خدمات تبعی در مورد هریک از گروه‌های فوق؛
 
ذ. برداشتن نام افراد و اشخاص حقیقی و حقوقی به شرح مندرج در الحاقیه ۳ پیوست ۲ از فهرست SDN؛ یا لیست اشخاص تحریمی غیرSDN؛
 
ق. لغو دستورات اجرایی ۱۳۵۷۴، ۱۳۵۹۰، ۱۳۶۲۲، و ۱۳۶۴۵ و بخشهای ۵ تا ۷ و ۱۵ دستورالعمل اجرایی ۱۳۶۲۸؛
 
۲۲. ایالات متحده، به نحو مشخص شده در پیوست ۲و منطبق با پیوست ۵، اجازه فروش هواپیماهای مسافری و قطعات و خدمات مربوطه به ایران؛ مجوز اینکه اشخاص غیرآمریکایی که در مالکیت یا کنترل اشخاص آمریکایی هستند، به نحو منطبق با این برجام با ایران مشارکت نمایند؛ و مجوز واردات فرش و مواد غذایی از مبدا ایران به آمریکا را صادر خواهد نمود.
 
۲۳. هشت سال پس از روز توافق، یا در زمانی که آژانس به نتیجه گیری گسترده تر خود مبنی بر اینکه مواد هسته‌ای در ایران در فعالیتهای صلح آمیز باقی می‌ماند، هرکدام که زودتر باشد، ایالات متحده اقدام قانونی مقتضی را برای لغو، یا تغییر به منظور اجرایی کردن لغو تحریم‌های مشخص شده در پیوست ۲ در خصوص دستیابی به اقلام و خدمات مرتبط با هسته‌ای برای فعالیت‌های هسته‌ای مندرج در این برجام، منطبق با رویکرد ایالات متحده نسبت به سایر دولتهای غیردارنده‏ی سلاح هسته‌ای تحت معاهده عدم اشاعه پی خواهد گرفت.
 
۲۴. اتحادیه اروپایی، کشورهای آلمان، انگلیس و فرانسه و نیز ایالات متحده فهرست کامل و جامعی از تحریم‌ها یا اقدامات محدودیت ساز مرتبط با هسته‌ای را مشخص می‏نمایند و آنها را منطبق با پیوست ۵ لغو خواهند نمود. پیوست ۲ همچنین اثرات لغو تحریم‌ها را از زمان «روز اجرا» مشخص خواهد نمود. چنانچه در هر زمانی پس از روز اجرا ایران بر این اعتقاد باشد که هر تحریم یا اقدام محدودیت‏ساز مرتبط با هسته‌ای دیگری از یک عضو ۱+۵ در حال ممانعت از اجرای کامل لغو تحریم‌ها به نحو تشریح شده در این برجام است، عضو ذیربط برجام با هدف فیصله موضوع با ایران مشورت خواهد نمود و چنانچه توافق داشته باشند که لغو این تحریم یا اقدام محدودیت‏ساز مناسب می‏باشد، عضو مربوطه‏ی برجام اقدام مقتضی را به عمل خواهد آورد. در صورتی که قادر به فیصله این موضوع نباشند، ایران یا هر عضو گروه۱+۵ می‌توانند موضوع را به کمیسیون مشترک ارجاع نمایند.
 
۲۵. چنانچه قانونی در سطح ایالتی یا محلی در ایالات متحده مانع از اجرای لغو تحریم‏های مشخص شده در این برجام شود، ایالات متحده، با در نظر گرفتن تمامی اختیارات موجود، گامهای مقتضی را به منظور تحقق اجرای مزبور اتخاذ خواهد نمود. ایالات متحده به طور فعال، مقامات در سطح ایالتی یا محلی را تشویق خواهد کرد که تغییرات در سیاست ایالات متحده منعکس شده در لغو تحریم‏های وفق این برجام را در نظر داشته و از اقداماتی که با این تغییر در سیاست همخوانی ندارد خودداری نمایند.
 
۲۶. اتحادیه اروپایی از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم هایی که اجرای آنها را وفق این برجام لغو کرده است، خودداری می‌نماید، فارغ از فرآیند حل و فصل اختلافات پیش بینی شده در این برجام. هیچ گونه تحریم جدید هسته‌ای شورای امنیت و هیچ گونه تحریم جدید اتحادیه اروپایی وجود نخواهد داشت. ایالات متحده، با حسن نیت، نهایت تلاش خود را برای دوام این برجام و پیشگیری از ایجاد تداخل در تحقق متمتع شدن ایران از لغو تحریم‌های مشخص شده در پیوست دو به عمل خواهد آورد. دولت ایالات متحده، در چارچوب اختیارات قانونی رئیس جمهور و کنگره، از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌های مشخص شده در پیوست ۲ که اعمال آنها را وفق این برجام متوقف کرده است، خودداری می‏نماید، فارغ از فرآیند حل و فصل اختلافات پیش بینی شده در این برجام. دولت ایالات متحده، در چارچوب اختیارات قانونی رئیس جمهور و کنگره، از اعمال تحریم‌های جدید مرتبط با هسته‌ای خودداری خواهد کرد. ایران اعلام کرده است که تحمیل چنین تحریم‌های جدید مرتبط با هسته‌ای را به منزله مبنایی برای توقف کلی یا جزیی اجرای تعهدات خود وفق این برجام، تلقی خواهد نمود.
 
۲۷. گروه ۱+۵ به منظور تضمین شفافیت و کارآمدی در ارتباط با لغو تحریم‌ها وفق این برجام، تدابیر اداری و آئین نامه‌های اجرایی کافی را تمهید خواهند کرد. اتحادیه اروپایی و دولتهای عضو و همچنین ایالات متحده دستورالعمل‌های مرتبط را صادر خواهند نمود و در خصوص جزئیات تحریم‌ها یا اقدامات محدودیت سازی که به موجب این برجام لغو شده اند، بیانیه هایی را که در دسترس عموم باشد، منتشر خواهند کرد. اتحادیه اروپایی و دولت‌های عضو و ایالات متحده متعهد هستند که در خصوص محتوای این دستورالعمل‌ها یا بیانیه‌ها با ایران به صورت منظم و بنا به اقتضاء مشورت نمایند.
 
۲۸. گروه ۱+۵ و ایران متعهد هستند که این برجام را با حسن نیت و در فضایی سازنده، برمبنای احترام متقابل اجرا نمایند و از هرگونه اقدام مغایر با نص، روح و نیت این برجام که اجرای موفقیت آمیز آن را مختل سازد، خودداری کنند. مقامات ارشد دولتی در گروه ۱+۵ و ایران تمام تلاش خود را برای اجرای موفقیت آمیز این برجام، از جمله در بیانات عمومی خود، به کار خواهند بست. گروه ۱+۵ کلیه اقدامات لازم را برای لغو تحریم‌ها به نحو مقتضی به عمل خواهند آورد، و از تحمیل مقررات آئین نامه‌ای استثنائی یا تبعیض آمیز و الزامات شکلی به جای تحریم‌ها و اقدامات محدودیت‏ساز تحت پوشش این برجام، خودداری می‌ورزند.
 
۲۹. اتحادیه اروپایی و دولتهای عضو و همچنین ایالات متحده، منطبق با قوانین خود، از هرگونه سیاست با هدف خاص تاثیرگذاری خصمانه و مستقیم بر عادی سازی تجارت و روابط اقتصادی با ایران، در تعارض با تعهدات‏شان مبنی بر عدم اخلال در اجرای موفقیت‏آمیز این برجام خودداری خواهند کرد.
 
۳۰. گروه ۱+۵ هیچ تحریم یا اقدام محدودیت‏سازی را نسبت به افراد و یا نهادها به دلیل مبادرت به فعالیت‏هایی که مشمول لغو تحریم‌های مندرج در این برجام شده است، اعمال نخواهند کرد مشروط بر اینکه این فعالیت‏ها با سایر قوانین و مقررات جاری گروه ۱+۵ منطبق باشد. به دنبال لغو تحریم‌ها وفق این برجام به نحو مشخص شده در پیوست ۲، تحقیقات در دست رسیدگی در خصوص نقض‌های احتمالی تحریم‌ها و/یا اقدامات محدودیت ساز می‌تواند طبق قوانین ملی مربوطه مورد بازبینی واقع شود.
 
۳۱. منطبق با زمان بندی مشخص شده در پیوست ۵، اتحادیه اروپایی و دولتهای عضو آن اجرای اقدامات قابل اعمال نسبت به افراد و نهادهای فهرست شده، از جمله بانک مرکزی ایران و سایر بانک‌ها و موسسات مالی ایرانی را به نحو تفصیل یافته در پیوست ۲ و ملحقات آن لغو خواهد نمود. منطبق با زمان بندی تعیین شده در پیوست ۵، ایالات متحده برخی نهادها و افراد موردنظر را از فهرست SDN و برخی نهادها و افراد موردنظر را از فهرست Foreign Sanctions Evaders خارج خواهد کرد که تفصیل آن در پیوست ۲ و ملحقات آن آمده است.
 
۳۲. اتحادیه اروپایی و کشورهای گروه ۱+۵ و شرکای بین‏المللی با ایران در پروژه‌های مشترک در زمینه فن آوری هسته‌ای صلح آمیز از جمله نیروگاه هسته ای، راکتورهای تحقیقاتی، تولید سوخت، تحقیق و توسعه پیشرفته مشترک مورد توافق همانند گداخت هسته ای، ایجاد مرکز پزشکی هسته‌ای منطقه‌ای با فن آوری‌های پیشرفته روز، آموزش افراد، ایمنی و امنیت هسته ای، و حفاظت محیط زیستی، به نحو مندرج در پیوست ۳، از جمله از طریق پروژه‌های همکاری فنی آژانس، تعامل خواهند کرد. آنان تدابیر لازم برای اجرای این پروژه‌ها را به نحو مقتضی اتخاذ خواهند نمود.
 
۳۳. گروه ۱+۵ و ایران در خصوص گام‌های لازم برای تضمین دسترسی ایران در حوزه‌های تجارت، فن آوری، مالی و انرژی توافق خواهند کرد. اتحادیه اروپایی حوزه‌های ممکن برای همکاری بین اتحادیه اروپایی، دولت‌های عضو و ایران را بررسی بیشتر خواهد نمود، و در این چارچوب بهره گیری از ابزارهای ممکن همانند اعتبارات صادراتی به منظور تسهیل تجارت، تامین اعتبار پروژه‌ها و سرمایه گذاری در ایران را بررسی خواهد کرد.
 
برنامه اجرایی
 
۳۴. ایران و گروه ۵+۱ تعهدات خود وفق برجام را بر اساس توالی مشخص شده در پیوست ۵ اجرا خواهند کرد. نقاط عمده برای اجرا به شرح زیر می‌باشد:
 
الف. روز نهایی شدن، تاریخی است که در آن مذاکرات این برجام میان گروه ۵+۱ و ایران جمع‏بندی شده، و بی درنگ به دنبال آن، قطعنامه‏یی که این برجام را تایید می‌نماید به شورای امنیت سازمان ملل برای تصویب بدون تاخیر تسلیم خواهد شد.
 
ب. روز توافق، نود روز پس از تایید این برجام توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد، یا تاریخ مقدمی که با رضایت متقابل اعضای برجام تعیین شود خواهد بود که در آن، این برجام و تعهدات مندرج این برجام از تاثیر برخوردار خواهند شد. از این روز، اعضاء برجام آغاز به فراهم آوردن ترتیبات و تمهیدات لازم برای اجرای تعهدات خود وفق برجام خواهند نمود.
 
ج. روز اجرا، زمانی است که در آن، همزمان با گزارش آژانس مبنی بر راستی آزمایی اجرای تدابیر مرتبط با هسته‌ای ایران به نحو مندرج در بخش‌های ۱۴.۱ تا ۱۴.۱۲ پیوست ۵، اتحادیه اروپایی و ایالات متحده به ترتیب اقدامات مشروحه در بخشهای ۱۵ و ۱۶ پیوست ۵ را انجام داده و منطبق با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل، اقدامات شرح داده شده در بخش ۱۷ پیوست ۵ در سطح سازمان ملل متحد انجام می‌شود.
 
د. روز انتقالی، هشت سال پس از روز توافق خواهد بود، یا تاریخی که مدیرکل آژانس گزارشی ارائه نماید دال بر اینکه آژانس به نتیجه گیری گسترده تر خود مبنی بر اینکه تمام مواد هسته‌ای در ایران در فعالیت‌های صلح آمیز باقی می‌ماند، هرکدام زودتر باشد. در آن روز، اتحادیه اروپایی و ایالات متحده به ترتیب اقدامات مشروحه در بخشهای ۲۰ و ۲۱ پیوست ۵ را انجام داده، و منطبق با قطعنامه شورای امنیت، اقدامات شرح داده شده در بخش ۲۲ پیوست ۵ در سطح سازمان ملل متحد صورت خواهد پذیرفت و ایران، منطبق با اختیارات قانونی رییس جمهور و مجلس، تصویب پروتکل الحاقی را پیگیری خواهد نمود.
 
ه. روز خاتمه قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، روزی است که در آن، قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که این برجام را تایید می‌نماید، منطبق با شرایط خود خاتمه می‌یابد، که این روز ده سال از زمان روز توافق خواهد بود، مشروط به اینکه مفاد قطعنامه‌های قبلی بازگردانده نشده باشد. در آن روز، اتحادیه اروپایی اقدامات شرح داده شده در بخش ۲۵ پیوست ۵ را به انجام می‌رساند.
 
۳۵. توالی و نقاط عمده درج شده در بالا و در پیوست ۵، فارغ از مدت ذکر شده در این برجام برای تعهدات برجام می‌باشد.
 
ساز و کار حل و فصل اختلافات
 
۳۶. چنانچه ایران معتقد باشد که هر یک یا کلیه گروه ۱+۵ تعهدات خود را رعایت ننموده اند، ایران می‌تواند موضوع را به منظور حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع نماید؛ به همین ترتیب، چنانچه هر یک از اعضای گروه ۱+۵ معتقد باشد که ایران تعهدات خود را رعایت نکرده است، هر یک از دولتهای گروه ۱+۵ می‌تواند اقدام مشابه به عمل آورد. کمیسیون مشترک ۱۵ روز زمان خواهد داشت تا موضوع را فیصله دهد، مگر اینکه این زمان با اجماع تمدید شود. متعاقب بررسی کمیسیون مشترک، چنانچه هر عضو معتقد باشد که موضوع پایبندی فیصله نیافته است، می‌تواند موضوع را به وزیران امور خارجه ارجاع دهد. وزیران ۱۵ روز خواهند داشت تا موضوع را فیصله دهند، مگر اینکه این زمان با اجماع تمدید شود. پس از بررسی کمیسیون مشترک – همزمان با (یا به جای) بررسی در سطح وزیران – خواه عضو شاکی یا عضوی که اجرای تکالیف اش موضوع بوده است می‌تواند درخواست نماید که موضوع توسط یک هیات مشورتی که متشکل از سه عضو خواهد بود (یکی از سوی هر یک از طرف‌های درگیر در اختلاف و طرف سوم مستقل) بررسی شود. هیات مشورتی می‌بایست نظریه غیرالزام آوری را در خصوص موضوع پایبندی ظرف ۱۵ روز ارائه نماید. چنانچه، متعاقب این فرایند ۳۰ روزه موضوع فیصله نیابد، کمیسیون مشترک در کمتر از ۵ روز نظریه هیات مشورتی را با هدف فیصله موضوع بررسی خواهد کرد. چنانچه موضوع کماکان به نحو مورد رضایت طرف شاکی فیصله نیافته باشد، و چنانچه طرف شاکی معتقد باشد که موضوع، مصداق «عدم پایبندی اساسی» می‌باشد، آنگاه آن طرف می‌تواند موضوع فیصله نیافته را به عنوان مبنای توقف کلی و یا جزئی اجرای تعهدات اش وفق برجام قلمداد کرده و/یا به شورای امنیت سازمان ملل متحد ابلاغ نماید که معتقد است موضوع مصداق «عدم پایبندی اساسی» بشمار می‌آید.
 
۳۷. متعاقب دریافت ابلاغ طرف شاکی، به نحو مشروح در فوق، به همراه توضیحی از تلاش‌های توام با حسن نیت آن طرف برای طی فرایند حل و فصل اختلاف پیش بینی شده در برجام، شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌بایست منطبق با رویه‌های خود در خصوص قطعنامه‌ای برای تداوم لغو تحریم‌ها رای گیری نماید. چنانچه قطعنامه فوق الذکر ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ به تصویب نرسد، سپس مفاد قطعنامه‌های سابق شورای امنیت سازمان ملل متحد مجددا اعمال خواهند شد، مگر اینکه شورای امنیت سازمان ملل متحد به نحو دیگری تصمیم گیری نماید. در چنین صورتی، این مفاد در خصوص قراردادهایی که بین هر طرف و ایران یا افراد و نهادهای ایرانی قبل از تاریخ اعمال آنها امضا شده باشد، دارای اثر عطف به ما سبق ندارد مشروط به این که فعالیت‌های صورت گرفته وفق اجرای این قراردادها منطبق با این برجام و قطعنامه‌های قبلی و فعلی شورای امنیت باشد. شورای امنیت سازمان ملل متحد، با ابراز نیت خود برای تصمیم‏گیری مبتنی بر ممانعت از اجرای دوباره و خودکار تدابیر در صورتی که ظرف این مدت موضوعی که موجب ابلاغ فوق شده است حل و فصل شده باشد، دیدگاه‌های طرف‌های اختلاف و هرگونه نظریه صادره توسط هیات مشورتی را ملحوظ خواهد داشت. ایران بیان داشته است که چنانچه تحریم‌ها جزئا یا کلا مجددا اعمال شوند، ایران این امر را به منزله زمینه‌ای برای توقف کلی یا جزئی تعهدات خود وفق این برجام قلمداد خواهد نمود.

«ایراندخت» (۱۹۱۶-۱۹۸۴) ، دختر همسر اول احمد شاه زنی بسیار زیبا و مورد توجه بود. مادرش بدرالملوک والا از زنان مقتدر و بسیار زیبا بود. یکی از کسانی که تمایل به ازدواج با ایراندخت داشت، محمد رضا پهلوی بود. محمدرضا پهلوی هم زمانی که در سوئیس بود ایراندخت را می بیند و سخت دلباخته او می شود. زمانی که به ایران بر میگردد با پدر خود رضاشاه، ازدواج با ایراندخت را مطرح می کند اما با او مخالفت می شود. 
 

احمدشاه در سن ۱۷ سالگی (یک سال پیش از تاج‌گذاری) با «بدرالملوک والا» دختر ظهیرالسلطان والا (نوادهٔ عباس‌میرزا)، پیمان زناشویی بست. این ازدواج توسط مادر احمدشاه ترتیب داده شده بود. عروس در آن هنگام ۱۲ ساله بود و در تنها مدرسهٔ دخترانهٔ تهران درس می‌خواند. مراسم عقد با تشریفات مفصلی انجام شد و حاصل این ازدواج دختر بزرگ احمدشاه، ایراندخت بود.
 
گفته می‌شود بدرالملوک بسیار زیبا بود و احمدشاه به او علاقهٔ بسیار داشت. اغلب او را به تالار آیینه کاخ گلستان می‌برد و به انعکاس عکس او در آینه‌ها می‌نگریست و می‌گفت:«در این‌جا من فقط یک بدری ندارم، بلکه هزاران بدری دارم».

ارتباط موسسه ثامن الحجج با ستاد انتخاباتی دولت تدبیر را مشخص کنید+تصویر نامه

خاطرات انقلابی کسبه میدان شهدا از روزهای انقلاب

به گزارشمشهدپیام، من و شما کم نشنیده‌ایم از آن روزها. از فرار سربازان از پادگان‌ها، از شب‌‌های حکومت نظامی، از بی‌رحمی‌های ساواک، پایین کشیدن مجسمه شاهنشاه، از مجالس حسینیه کرامت، از زیرزمین خانه حاجی و تهیه کوکتل‌ مولوتف، از نفوذی‌ها، از نوار صحبت‌های امام و…

 

 

گفتنی‌ها زیاد است و شنیده‌ها ناچیز. فقط کافی‌ است کنار پدران و مادرانی که شاهد آن ماجراها و حماسه‌ها بودند، بنشینی تا برایت بگویند و…

 

 

از قصه که نه، از حماسه‌های تکرارناشدنی هزار و یک شب یا هزاران شب و روزی که به انتظار انقلاب و روشن شدن طلیعه پیروزی خون دل خوردند، اما تردید به دل راه ندادند؛ بگویند و باز هم سیراب نشویم.

 

 

باید بشنوی و بدانی تا قدر بشناسی و تا ابد وامدار و نگهدار این میراث گران‌ بمانی.

 

 

در این گزارش با تعدادی از شاهدان زنده و یادگاران انقلاب که آن روزها جزو کسبه شریف شهرمان و در کانون تجمع‌های مردم در مرکز شهر مشهد بودند، گفتگویی انجام داده‌ایم.

 

 

میدان شهدا؛ قماش‌فروشی حاج رضا

 

 

سیدرضا مهدوی که بیش از ۵۰سال سابقه پارچه‌فروشی دارد در سال۵۳ یعنی درست چهارسال مانده به انقلاب به مشهد می‌آید تا هم کاسبی‌اش رونق گیرد و هم از نزدیک در مبارزات شرکت کند.

 

 

دکانش در حوالی میدان شهدا قرار دارد. گرد و غبار دکان حکایت از آن دارد که به اندازه عمر انقلاب، به سر و روی آن دست نکشیده است و شاید هم خواسته که رنگ و بوی آن روزها را همیشه در خاطره داشته باشد. رد خون که با دست شهدا و مبارزان بر سر در دکانش نقش بسته و عکس‌های قدیمی حضرت امام(ره) و شهدا که در و دیوار را احاطه کرده است، ما را به آن سال‌ها می‌برد.

 

 

او با اینکه ۷۳ بهار را پشت سر گذاشته، اما هنوز هم رژه رفتن تانک‌ها و گارد شاهنشاهی را از مقابل دکانش به یاد دارد. «انگار همین دیروز بود، در خیابان آیت‌ا… شیرازی که آن زمان نام دیگری داشت،‌ زمزمه‌های رهایی را با فریادهای مردم انقلابی می‌شنیدم.

 

 

حاج رضا این چنین می‌گوید:اتحادیه گفته بود که به دلیل درگیری و مناقشه و بعد هم حکومت نظامی باید حجره‌ها را تعطیل کنیم، اما حجره ما همیشه و در همان روزهای بگیر و ببند به روی مبارزان شجاع‌دل باز بود.

 

 

می‌گفتند: ببند که دخلت را می‌آورند. این‌ها با کسی شوخی ندارند. اما جواب من این بود: اگر اجل نباشد کشته نخواهم شد، اما اگر لیاقتش را داشته باشم شهید می‌شوم.

 

 

او هنوز یادش هست از آن شب‌ها که فرمان حکومت نظامی به وسیله فرمانده گارد شب و با فشار ماموران ساواک در سطح شهر خوانده می‌شد، اما با ندای امام‌خمینی(ره) کسی به آن اعتنایی نداشت.

 

 

مغازه قماش‌فروشی پناهگاه ا نقلابیون

 

 

حاج رضا در ادامه صحبت‌هایش می‌افزاید: درزمان حکومت نظامی کسی حق نداشت از ساعت ۸شب به بعد تردد کند. حتی مغازه‌ها باید بسته می‌شد، اما چون قصد ما مبارزه بود و از سویی دیگر فاصله زیادی تا خانه داشتیم، گاهی شب‌ها را در دکان به صبح می‌رساندیم و چون مغازه من پستو و در پشتی داشت، همواره میزبان جوانان و افرادی بودیم که در هنگام پخش اعلامیه و نوار صحبت‌های امام(ره)، شناسایی می‌شدند و فرار می‌کردند.

 

 

حاج رضا با لبخند شیرینی بر لب ادامه می‌دهد:ما آنان را پناه می‌دادیم و اگر زخمی و مجروح بودند، مداوا یشان می‌کردیم و همان‌طور که از سردر ورودی دکان پیداست، این جوانان ندای پیروزی را با خون خود در اینجا می‌نوشتند و با دست و انگشتان خود مهر خون می‌زدند تا به یادگار بماند. این پیرمرد سید را بیشتر ساکنان و کاسبان قدیمی اطراف خیابان شیرازی می‌شناسند. او گفتنی‌های زیادی از روزهای حماسه و شب‌های بیداری دارد؛ از روزها و شب‌هایی که بیت آیت‌ا… شیرازی محفل مبارزاتشان بود و در آنجا به جای نقل، شب‌نامه و نوار پخش می‌کردند. بیشتر هم‌دوره‌ای‌هایش امروز دیگر مثل روزهای انقلاب به خاطره‌ها پیوسته‌اند و در کنار ما نیستند. خود او نیز شاهد و نماینده‌ای زنده اما روایتگری تنها و فراموش‌شده از آن روزهاست.

 

 

چهارراه نادری؛ پاساژ سجاده ‌فروشان

 

 

کمی آن‌طرف‌تر و در حوالی چهارراه نادری(شهدای فعلی) وارد پاساژ سجاده‌فروشان می‌شوم، پاساژ قدیمی نیست، اما کسبه‌اش چرا.

 

 

حسین اصغری، مرد ۵۰ساله مشهدی با موهای جوگندمی عمری تسبیح و جانماز به زواران حرم آقا فروخته است. سنش اگرچه اندازه سن سیدرضا نیست، اما خودش افتخار می‌کند که در آستانه جوانی جزو سربازان گمنام انقلاب و همیشه نامدار اسلام بوده و در رکاب معمار کبیر سخت‌جانی‌ها‌کرده است تا امروز به برکت ارمغان ارزشمند همان معمار انقلاب اسلامی، شاهد به بار نشستن شجره طیبه آن باشد.

 

 

حاج حسین در دبیرستان مسئول بانک نوار و روزنامه دیواری مدرسه بود، به همین سبب سرش برای این‌جور کارها درد می‌کرد.او از جمله افرادی بود که بلافاصله بعد از هر سخنرانی امام(ره) در نجف و پاریس به وسیله رابطانی که داشت، در کوتاه‌ترین زمان ممکن، نوار آن را به دست می‌آورد و تکثیر و توزیع می‌کرد.

 

 

حاج حسین انقلابی نیز این چنین می‌گوید«یادم می‌آید که به همراه دوستان و به عنوان مشتری به مغازه‌ها می‌رفتیم که مثلا پارچه‌ یا جنسی بخریم. از این فرصت استفاده می‌کردیم و نوارها را لابه‌لای اجناس مغازه می‌گذاشتیم و خارج می‌شدیم. بعد از چند روز که باز هم به همین بهانه به آنجا می‌رفتیم، فروشنده می‌گفت: نواری از صحبت‌های آقا در مغازه پیدا شده که خیلی روی من و خانواده‌ام تاثیر گذاشته است. بد نیست شما جوانان هم گوش کنید. بدین ترتیب ما متوجه می‌شدیم که نقشه نوارها کار خود را کرده و همین کار را با اعلامیه‌ها و شب‌نامه‌ها تکرار می‌کردیم.»‌

 

 

او هنوز از یاد نبرده است آن روزهایی که مردم و عزاداران در تاسوعا و عاشورای حسینی با دستور امام(ره) دسته‌ها و هیئت‌ها را به داخل خیابان‌های اصلی کشانده و راه‌بندان ایجاد می‌کردند.

 

 

آغازحرکت از بیت آیت‌ا… شیرازی

 

 

این پیر انقلاب ادامه می دهد:«روز عاشورا بود.جمعیت از مقابل بیت آیت‌ا… شیرازی حرکت کرد، اما چون رفته‌رفته به شمار عزاداران اضافه می‌شد، نمی‌توانستیم مستقیم به سمت حرم برویم. به سمت چهارراه عشرت‌آباد و سپس خیابان‌های منتهی به حرم از جمله پنج‌راه پایین‌خیابان و بعد هم فلکه ضد رفتیم. به مرور بر انبوه راهپیمایان افزوده می‌شد. مشاهده این موج عظیم مردمی لرزه بر اندام نیروها می‌انداخت.

 

 

وی اضافه می‌کند:عوامل رژیم توان مقابله با ما را در خود نمی‌دیدند. وارد حرم که شدیم،روحانیون انقلابی با سخنرانی به هدایت مردم پرداختند و درزمان درگیری هم مردم که جرئت پیدا کرده بودند با کوکتل مولوتف جواب ارتشی‌ها را می‌دادند.

 

 

حاج حسین در میان کلامش می گوید:دوستی داشتم که مهندس الکترونیک بود. او توانسته بود با رادیو Fm دستگاه بی‌سیم درست کند تا بتوانیم به عنوان انتظامات و سردسته‌ها،‌ جمعیت را هدایت و یکدیگر را از آمدن گارد ضدشورش باخبر کنیم. رهبران روحانی ما خیلی از این طرح خوششان آمده بود و فرماندهان گارد عصبانی و متحیر بودند و ما نیز به این باور رسیده بودیم که به هر صورت در لحظات سخت باید از تمام ابزارها و ایده‌ها سود جست.»

 

 

از مرگ وشهادت برای انقلاب نمی ترسیم

 

 

وی درادامه می‌گوید: حکومت نظامی برای ما معنایی نداشت. یادم می‌آید آن شب‌ها که هیچ‌کس حق بیرون رفتن از خانه را نداشت، من و دوستان از رفتن به خانه بیزار بودیم. به‌طوری که افسران شب همه ما را می‌شناختند و به سماجت و بی‌باکی ما عادت کرده بودند. آنان می‌دانستند که ما از مرگ و شهادت نمی‌ترسیم پس به خود زحمت تیراندازی نمی‌دادند. از طرفی دیگر برخی افسران و سربازان از آشنایان و بچه‌های محل بودند و در نبود ماموران بدجنس ساواک به ما کاری نداشتند، اما زمانی که یک ساواکی پیدا می‌شد و دستور تیر می‌داد سربازان ناگزیر به اطاعت بودند حتی اگر آن مبارز از نزدیکان بود.

 

 

شور انقلاب در رگ وخونمان جاری شده بود

 

 

علی نظری فعال دیگر انقلابی است. وی که در آن زمان راننده اتوبوس شرکت واحد بود از ۱۲بهمن‌ماه که امام وارد میهن شد، می‌گوید: «مشهد شلوغ بود،‌ مردم زیادی از شهرستان‌ها و روستاهای اطراف برای شرکت در تظاهرات و راهپیمایی‌های روزهای آخر به مشهد آمده بودند، اما ما دیگر تاب و تحمل نداشتیم و حتما باید خود را به مرکز بزرگ‌ترین تجمعات و کانون انقلاب یعنی تهران می‌رساندیم. آن هم در روزهایی که امام قصد ورود به کشور را داشتند. ژاندارم‌ها آماده‌باش بودند و آمدوشد در جاده‌ها به سختی صورت می‌گرفت.

 

 

دو سه روز قبل از ۱۲بهمن که شایعه ورود امام به همه جا رسیده بود و بختیار فرودگاه‌ها را بسته بود، با بچه‌ها به قصد تهران حرکت کردیم. تا توانستیم از بازرسی‌ها و پلیس‌راه‌ها گذر کنیم و به هزار زحمت خود را به پایتخت برسانیم، شد همان ۱۲بهمن و روزی که همزمان بود با به زمین نشستن هواپیمای حامل امام(ره) روزی که باور کردنش برای ما سخت بود.

 

 

وی ادامه می دهد: به‌واقع انقلاب داشت معنا پیدا می کرد. ما که در مشهد از بچه‌های حسینیه کرامت بودیم و در آنجا ارتباط‌های زیادی با افرادی چون آیت‌ا… خامنه‌ای، شهید هاشمی‌نژاد، شیخ صفایی و آیت‌ا…شیرازی داشتیم به محض ورود حضرت امام(ره)، در کادر انتظامات و نیروهای ویژه محافظت از ایشان قرار گرفتیم. اداره کشور به‌طور کامل از حالت عادی خارج شده بود. من که تا چند روز قبل راننده اتوبوس شرکت واحد بودم اصلا به بازگشت فکر نمی‌کردم و کسی حتی به فکر نان نبود.

 

 

این فعال انقلابی درادامه صحبت‌هایش می‌افزاید:بعد از انقلاب نیز سال‌ها در کمیته انقلاب اسلامی در تهران فعالیت می‌کردم تا اینکه دوباره برای هدایت مسیر انقلاب و محافظت از آرمان‌های امام(ره) و مبارزه با منافقان به مشهد اعزام شدم. در آن سال‌ها آیت‌ا… خامنه‌ای، رهبری نهضت را در مشهد برعهده داشتند.

 

 

پشت باغ نادری؛ کتابفروشی قدیمی شهر

 

 

از وقتی که ۱۰ساله بود پشت سر پدر و با موتور، در کار نشر و انتشار کتاب و رساله بود. پدرش کتابفروشی‌ کوچکی در پشت باغ نادری داشت که هنوز هم باقی است. او از ناشران و صحافان کهنه‌کار شهرمان است. پسر بزرگ مرحوم فیض‌پور را می‌گویم.

 

 

جای تیر بر در و دیوار کتابفروشی

 

 

وارد مغازه‌اش که می‌شوی اولین چیزی که جلب توجه می‌کند، جای تیرهایی است که به در و دیوار مغازه و همچنین دستگاه صحافی‌اش اصابت کرده که هنوز هم به آن دست نزده است و شاید اصل تیر هم هنوز داخل دیوار باشد.عکس مرحوم پدرش را بالای سرش قرار داده است.

 

 

فیض‌پور هم به خاطرات انقلاب اسلامی اشاره کرده و با اشاره به یک صندلی می‌گوید: «آیت‌ا… خامنه‌ای همیشه آنجا می‌نشستند و کتاب‌های بالای سرشان را که بیشتر عربی و گاهی از تالیفات امام بود، مطالعه می‌کردند.»

 

 

وی ادامه می دهد:«در یکی از شب‌های حکومت‌نظامی که اعلامیه‌های زیادی از امام را در مغازه دسته‌بندی می‌کردیم، متوجه گشت‌های نیمه‌شب سربازان ارتشی در خیابان شاه‌رضا (بهجت فعلی) شدیم.دلمان شور افتاد. آرام‌آرام کرکره را پایین کشیدیم و رفتیم آن طرف خیابان و در کوچه‌ای تنگ منتظر ماندیم تا خودرو عبور کند، اما گشت مقابل کتابفروشی‌ ما ایستاد و دو تن از افسران از جیپ پیاده شدند.

 

 

این مبارز انقلاب تاکید می کند:آنان(عوامل رژیم) مطمئن بودند که در این مغازه، آن هم آن موقع شب جز تهیه شب‌نامه و توطئه و نقشه کشیدن علیه رژیم کار دیگری صورت نمی‌گیرد. بنابراین گلنگدن را کشیدند. چشمان خود را بستند و تا توانستند شلیک کردند و به خیال خام خود هر که را در آن مغازه مشغول خرابکاری بود، به دیار باقی فرستادند.

 

 

وی می گوید: اما باید گفت که سرنوشت جور دیگری رقم خورده بود و خدا خواست که ما پیروز باشیم و رسالتمان را هیچ‌گاه فراموش نکنیم. خدا خواست که آن شب، افسران رد تیر و گلوله را برای همیشه روی دیوارهای مغازه ما به یادگار بگذارند.

 

 

فیض‌پور می گوید: مرحوم پدرم می‌گفت مبادا جای سوراخ‌ها را پر کنی.این‌ها نشانه‌های استواری ماست. نشانه هایی است که برای نسل های آینده افتخار به حساب خواهد آمد.

 

 

 

بر اساس گردآوری شهروند انقلابیهادی مرادی

 

منبع: شهرارا

نماهنگ:خلاصه پهلوی

نماهنگ

خلاصه پهلوی

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان با اشاره به فرمان‌پذیری و اطاعت فرماندهان ارتش پهلوی از ژنرال هایزر آمریکایی در ماجرای کشتار مردم در هشتم بهمن ۵۷، این اطاعت‌پذیری را نشانی از وابستگی حکومت پهلوی به آمریکا دانسته و این ماجرا را خلاصه و ماحصلی از حکومت پهلوی در ایران می‌دانند.
پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR به مناسبت سالروز وقوع این کشتار بی‌رحمانه، نماهنگ «خلاصه‌ی پهلوی» را درباره‌ی مأموریت رابرت هایزر، ژنرال آمریکایی در ترغیب افسران ارتش شاه به کشتار مردم و انجام کودتا برای نجات رژیم پهلوی در واپسین روزهای حیات این رژیم منتشر می‌کند.

بیانات رهبر انقلاب که در این نماهنگ می‌بینید:
«قبل از انقلاب، در دوران حرکت عظیم مردمی -حالا ماجراهای هفدهم شهریور و کشتار مردم و این مسائل که خب همه به‌وسیله‌ی دولت دست‌نشانده‌ی آمریکا انجام گرفت، به جای خود- در هشتم بهمن، یعنی چند روز قبل از ورود امام به داخل کشور، در همین خیابانهای تهران، همین خیابان انقلاب، مردم اجتماع کرده بودند؛ ژنرال هایزر که فرستاده‌ی آمریکا بود و به ایران آمد برای اینکه شاید بتواند یک‌جوری از دست انقلاب رژیم را نجات بدهد و حفظ بکند، او در خاطرات خودش مینویسد -اینها اسناد تاریخی است- و میگوید من به ژنرال قره‌باغی گفتم که در مواجهه‌ی با مردم لوله‌ی تفنگهایتان را پایین بیاورید؛ یعنی مردم را بکُشید، تیر هوایی بیخودی در نکنید، مردم را قتل‌عام کنید. اینها هم همین کار را کردند، لوله‌ی تفنگها را پایین آوردند، عدّه‌ای جوان و نوجوان کشته شدند ولی جمعیّت عقب نرفت. هایزر میگوید؛ قره‌باغی بعد آمد به من گفت که این تدبیر تو فایده‌ای نکرد، مردم عقب نرفتند، آن‌وقت هایزر میگوید من دیدم این ژنرال‌های شاه چقدر کودکانه فکر میکنند؛ یعنی باید ادامه میدادند، باید مرتّب میکُشتند. ببینید این رژیمِ دست‌نشانده بود. ژنرال آمریکایی دستور قتل‌عام هم‌وطنان را به ارتشبد ایرانی میدهد و این به دستور او و به توصیه‌ی او عمل میکند و چون فایده‌ای ندارد، میرود به او میگوید فایده‌ای ندارد؛ او هم میگوید اینها بچّه‌اند، اینها کودکانه فکر میکنند. این، ماحصل و خلاصه‌ی حکومت پهلوی در ایران است.» ۱۳۹۴/۰۸/۱۲

نماهنگ: خلاصه پهلوی

با توجه به پهنای باند اینترنت خود ، می توانید این فیلم را با کیفیت های مختلف زیر دریافت نمایید :

• کیفیت خوب و فرمت Mp4 و با حجم ۲۹۶٫۰ MB
• کیفیت متوسط و فرمت Mpeg و با حجم۵۸٫۲ MB
• کیفیت پایین و فرمت Flv و با حجم ۴۲٫۴ MB
• مناسب برای تلفن همراه و فرمت ۳gp و با حجم ۱۹٫۵ MB

پنجاه عکس دیده نشده از انقلاب در مشهد

 

 

امام خمینی (ره) با اتکا به اسلام تفکرات متحجران احزاب سیاسی و مذهبی را باطل کرد

به گزارش مشهدپام، حجت الاسلام سیدحمیدحسینی روحانی مؤسس و رئیس سابق مرکز اسناد انقلاب اسلامی ظهر امروز در مراسم چله انقلاب که با موضوع تاریخ نهضت انقلاب اسلامی در فرهنگسرای غدیر مشهد برگزار شد اظهار داشت: با نگاهی کوتاه بر تاریخ نهضت امام خمینی (ره) درمی یابیم که نخستین مسئله‌ای که در آن زمان برای سیاست مداران و صاحب نظران اهمیت داشت این بود که در یک کشور با حاکمیت دیکتاتور ملت‌هایی که می خواهند به آزادی برسند و حقوق خود را اعمال کنند باید در سایه یک قدرت برتر قرار بگیرند.

وی ادامه داد: احزاب مختلف به همین علت تلاش داشتند که با یک قدرت خارجی در ارتباط باشند و خود را با سیاست‌های آن تطبیق دهند به عنوان مثال در بحث آزادی بیان همه این مسئله را پذیرفته بودند که باید خود را در چارچوب ارزش های آمریکا که در زمان رژیم شاهنشاهی قدرت بیشتری داشت نگه دارند و در برابر آن کرنش داشتند.

مؤسس و رئیس سابق مرکز اسناد انقلاب اسلامی بیان داشت: مساله دوم این بود که گروه های سیاسی بر ان باوربودند که مردم در اداره کشور هیچ نقشی ندارند؛ چراکه آنها از مسائل سیاسی سردرنمی آورند پس گروه های سیاسی و مردم باید از هم جدا باشند از طرف دیگر معتقد بودند دوران اسلام به اتمام رسیده است و دین اسلام آن قدرت لازم برای به حرکت درآوردن مردم را ندارد و تنها در حد مسائل عبادی باید باقی باشد و با سیاست گره نخورد.

روحانی افزود: آنها بر این باور بودند که اگر اسلام را در امور سیاسی دخیل کنیم باید با مکاتب دیگری مانند مارکسیسم یا لیبرالیسم تلفیق شود و از همه مهمتر در این زمان باید از حرکت مسلحانه جلوگیری کرد چرا که مخالف خواسته‌های آمریکاست.

وی ادامه داد: در حوزه مذهب هم مردم به سه دسته تقسیم می شدند ؛ عده ای معتقد بودند دین کاملا از سیاست جداست و دستی از غیب برای نجات مردم خواهد رسید ونمونه بارز این امر تشکیل فرقه حجتیه بود.عده ای دیگر اعتقاد داشتند اسلام دین سیاست است اما چون استکبار جهانی از قدرت زیادی برخوردار است اسلام توان مقابله با آن را ندارد و عده ای دیگر هم معتقدین به مبارزه بودند اما چون نه الگوی ثابتی داشتند و نه از طرح و برنامه ای بهره می بردند نتواستند نقشی ایفا کنند.

روحانی بیان داشت: وقتی امام روح الله در تاریخ ۱۶مهر ۱۳۴۱نهضت انقلاب اسلامی را آغاز کردند تمام معادلات احزاب سیاسی و متدینان بهم خورد چرا که ایشان با شعار نه شرقی نه غربی اعلام کردند که به هیچ قدرتی تکیه ندارند و تمام اتکای ایشان به قدرت مردمی است.

وی افزود: این سخن امام در روزگاری که شاه از پشتیبانی همه ابرقدرتهای آن زمان برخوردار بود با شگفتی دیگران مواجه شد انها معتقد بودند در چنین شرایطی جز با اسلحه و حمایت ابرقدرت ها نمی توان پیروز شد اما امام عقیده داشتند که همه ملت ایران به شرط آنکه آگاه شوند و ساده اندیش و بی اطلاع نباشند و به آگاهی و بلوغ سیاسی برسند حتی از بمب هم خطرناک تر خواهند شد.

وی ادامه داد: ایشان سه پیشنهاد را برای پیروزی در این مبارزه ارائه کردند؛اول نامه هایی که از سوی مراجع در اعتراض به شاه به دربار فرستاده شده بود در اختیار مردم قرار گیرد و در مرحله بعدی مراجع با مردم ارتباط مستقیم داشته و سخنرانی کنند و سوم اینکه کتبا و واعظان را فراخواندند و از آنها خواستند که برای ملت توضیح دهند چه خطری اسلام را تهدید می‌کند.

روحانی اظهار داشت: امام خمینی(ره) اندیشه هایی را که بین مردم ایجاد شده بود باهم متحد کردند و مردم را در جریان مسائل سیاسی روز قرار دادند.

وی ادامه داد: امام نه تنها نسبت به مساله آزادی و استقلال مردم ایران بلکه با جهان بینی خاص خود تمام کشورهای اسلامی و آزادی خواهان را بیدار ساختند و به مبارزه دعوت کردند و از همه مهتر اینکه مبارزه ایشان برخلاف تمامی نهضت های دوقرن گذشته یک جانبه نبود؛ نهضت هایی مثل نهضت تنباکو و ملی شدن صنعت نفت یا علیه استعمار بودند یا استبداد اما نهضت امام علیه هردوی اینها بود.

وی افزود: امام خمینی (ره) با اتکا به اسلام تفکرات اشتباه احزاب سیاسی و مذهبی را باطل اعلام کردند اما اسلامی که ایشان بر آن تاکید داشتند اسلام ناب محمدی(ص) بود نه متحجر و التقاطی و در همین مقطع بود که نفوذ مخالفان در نهضت به اوج خود رسید.

انتهای پیام/

نقش حوزه علمیه نواب در شکل گیری حرکت مردم مشهد در انقلاب

به گزارش مشهدپیام، ظرفیت گردشگری انقلاب اسلامی که امروزه در شهر مقدس مشهد که از کانون های اصلی انقلاب  بوده  مغفول واقع شده است به همین منظور موضوع ظرفیت گردشگری انقلاب اسلامی در قالب پرونده ای در این روزها بررسی می گردد.

حوزه علمیه نواب یکی از مراکز فعال در حوزه انقلاب اسلامی بوده است این مدرسه در ضلع شمالی حرم مطهر و حاشیه شمالی بالا خیابان (خیابان نادری سابق و شیرازی فعلی) قرار دارد. بانی و واقف موقوفات این بنای خیریه که در زمان شاه سلیمان صفوی (۱۰۸۶ ه.ق) ساخته شد مرحوم ابوصالح رضوی از جمله اشراف و اعیان و سادات رضوی و ملقب به نواب و نقیب سادات در مشهد بوده و به این جهت مدرسه را صالحیه نواب و با تخفیف صالحیه، مدرسه نواب می نامند.

حجت الاسلام محسن دعاگو که در حوزه علمیه مشهد تحصیل و با علمای آنجا مراوده داشت فضای این حوزه را در سال ۱۳۵۰ این گونه ترسیم می کند: «در مدرسه نواب نیرو های طرفدار نهضت و امام در اکثریت بودند. جو مشهد در آن سالها طوری شده بود که بسیاری از روحانیون ی که برای شاه دعا می کردند و یا وقتی شاه به مشهد می آمد به استقبال او می رفتند. از نیروهای انقلابی به شدت می ترسیدند، چون عمامه های بعضی از آنها برداشته می شد یا بعضی ها کتک می خوردند. همچنین یکی از موسسان نشریه «راه حق» در حوزه مشهد بود – نشریه ای که در آن مقالات سیاسی درج و به در و دیوار مدرسه نواب و میرزا جعفر چسبانده میشد – ایشان از بی توجهی اولیه طلاب و حتی تمسخر آنها سخن می گوید و از نهضت امام به عنوان معجزه و روح بخش به حوزه مشهد یاد می کند.

حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب، آیت الله واعظ طبسی و شهید هاشمی نژاد، از طلاب فاضل و مبارزی بودند که از هر فرصتی برای مبارزه و افشاگری ظلم و بیداد رژیم استفاده می کردند. علاوه بر این شخصیت ها، افراد دیگری بودند که در همین مدرسه رشد و نمو پیدا کردند و در ادامه راه یا شهید شدند و یا زنده ماندند و در استقرار و استمرار نظام جمهوری اسلامی نقش آفرینی می کنند.

خاطراتی از آیت الله خامنه ای در باب حضور نواب در مدرسه نواب!

مدرسه نواب شاهد فعالیت، شهید نواب در بین طلاب خود می باشد. حضور وی در این مدرسه و سخنرانی افشاگرانه اش علیه رژِم پهلوی یکی از وقایع تاریخی این مدرسه است. آیت الله خامنه ای در خاطرات خود از سخنرانی مهیج شهید نواب صفوی در مدرسه نواب می گویند: اما نخستین جرقه های سیاسی، مبارزاتی و دشمنی با طاغوت را مجاهد بزرگ و شهید راه اسلام شهید «سید مجتبی نواب صفوی» در ذهن ایشان زده است، هنگامی که نواب صفوی با عده ای از فداییان اسلام در سال ۳۱ به مشهد آمدند و در مدرسه ی سلیمان خان، سخنرانی پر هیجان و بیدار کننده ای در موضوع احیای اسلام و حاکمیت احکام الهی، فریب و نیرنگ شاه و انگلیس و دروغ گویی آنان به ملت ایران، ایراد کردند. ایشان در خاطراتشان ادامه می دهند: نواب یک سفر به مشهد آمد. برای اولین بار نواب را در آنجا شناختیم و فکر می کنم که سال ۳۱ یا ۳۲ بود. ما شنیدیم که نواب صفوی و فداییان اسلام آمده اند به مشهد …

بعد گفتند که فردا هم نواب به مدرسه نواب می رود. من هم به مدرسه نواب رفتم برای اینکه بار دیگر او را ببینم. زاید نواب مدرسه ی بزرگی است. برعکس سلیمان خان که کوچک است، نواب فضای وسیعی دارد. آن روز همه آن مدرسه را فرش کرده بودند و منتظر نواب بودند. گفتند که از مهدیه به این طرف راه افتاده اند. من راه افتادم و به استقبالش رفتم که هرچه زودتر او را ببینم.

یک وقت دیدم از دور دارد می آید. یک نیم دایره ای در پیاده رو درست شده بود که وسط آن نیم دایره نواب قرار گرفته بود و دو طرفش همینطور صف مردمی بود که از پشت سر فشار می آوردند و می خواستند او را ببینند و پشت سرش جمعیت زیادی حرکت می کرد. من هم وارد شدم.

باز رفتم نزدیک نواب قرار گرفتم. جذب حرکات او شده بودم. نواب همینطوری که می رفت شعار هم میداد. نه اینکه خیال کنید همینطور عادی راه می رفت، یک منبر در راه شروع کرده بود: ما باید اسلام را حاکم کنیم . برادر مسلمان! برادر غیرت مند! اسلام باید حکومت کند… با همین حالت به مدرسه نواب رسیدیم و وارد شدیم. جمعیت زیادی هم پشت سرش آمدند. البته مدرسه پر نشد، اما در مسجد مدرسه جمعیت زیادی جمع شده بودند. باز من رفتم همان جلو نشستم و چهار چشمی نواب را زیر نظر داشتم.

شروع به سخنرانی کرد. با همه وجودش حرف می زد. یعنی اینجور نبود که فقط زبان و سر و دست کار کند، بلکه زبان، سر، دست، پا، بدن و همه وجودش همینطور حرکت می کرد و حرف می زد و شعار می داد و مطلب می گفت. بعد هم که سخنرانی اش تمام شد ظهر شده بود و پیشنهاد کردند که نماز جماعت بخوانیم. قبول کرد و اذان گفتند. جلو ایستاد و نمازجماعتی حسابی هم ما پشت سر نواب خواندیم. بعد رفت و دیگر ما بی خبر بودیم و اطلاعاتی از ایشان نداشتیم تا خبر شهادتش به مشهد رسید، بعد از حدود تقریبا دو سا ل که از سفرش به مشهد می گذشت.

واکنش به اتهامات روزنامه اطلاعات

در پی آزادی امام خمینی از زندان۱۸/۱/۱۳۴۳ روزنامه اطلاعات، علت آزادی روحانیون را موافقت آنان با دولت ذکر کرده بود. این موضع گیری روزنامه سبب شد که امام خمینی و دیگر آیات عظام واکنش نشان بدهند. در مشهد آیت الله واعظ طبسی در سخنرانی خود در منزل آیت الله قمی به همراه تعدادی از علما روز ۲۵/۱/۱۳۴۳ در مدرسه نواب حضور یافتند.

به مبارکی حضور ایشان مدرسه فرش و تزیین شده بود و عکس های امام خمینی، آیت الله میلانی و آیت الله قمی به دیوار و سر در مدرسه نصب شده بود.متن قطعنامه ای که از قم فرستاده شده بود از طرف طلاب خوانده شد. در این قطعنامه از دولت خواسته شده بود مجلسین منحل شوند؛ آیت الله طالقانی و استادان دانشگاه از زندان آزاد شوند. برای کارگران بیکار کار فراهم شود، امنیت به مردم بازگردد و به وضع بازماندگان نهضت ۱۵ خرداد رسیدگی شود. پس از قرائت این قطعنامه؛ شرکت کنندگان در این مجلس با فریاد «صحیح است» پشتیبانی خود را اعلام کردند.

تشییع جنازه شیخ احمد کافی و یورش به مدرسه نواب
شیخ احمد کافی از واعظان معروف در روز جمعه ۳۰/۴/۱۳۵۷ بر اثر حادثه رانندگی در مسیر مسیر جاده قوچان – مشهد، جان خود را از دست داد؛ ۳۱/۴/۵۷ مراسم تشییع از میدان فردوسی مشهد به طرف حرم مطهر امام رضا (ع) آغاز گردید. مراسم تشییع به تظاهراتی علیه رژیم تبدیل و سبب تیراندازی، چند نفر کشته و مجروح گردیدند؛ مأمورین امنیتی برای جلوگیری از وخیم شدن اوضاع، جنازه را از دست مردم خارج ساخته و به تهران منتقل نمودند. در اثر درگیری بین ماموران و تظاهر کنندگان، تعدای مجروح گردید.

ماموران و کماندوهای رژِم برای سرکوب مرکزیت این جنبش به سمت مدرسه وارد آن شده، و به طلاب و حجره های آنان حمله ور شدند. آنها ابتدا مبادرت به ضرب و شتم طلاب نمودند و سپس به غارت اموال و کتاب های طلاب مدرسه پرداختند. در اثر این یورش، عده ی زیادی از طلاب جوان مجروح و مصدوم شدند. ماموران و کوماندو های رژیم پس از جنایت های وارده در مدرسه را بستند و آن را به اشغال خود در آوردند.

این حادثه بازتاب هایی در بین مردم داشت. مردم و روحانیون در اعتراض به یورش وحشیانه با بیانیه هایی، نفرت خود را به اعمال رژِیم اعلام داشتند.

آیت الله سید عبدالله شیرازی طی صدور اعلامیه ای ضمن محکوم کردن رفتار وحشیانه رژِیم در مراسم تشییع مرحوم کافی و حمله به مدرسه نواب اظهار داشت: حادثه ی که در آن عده ای از محصلین علوم دینی و فضلا به شدت مضروب و مجروح و از مدرسه نواب روانه زندان گردیده، در و پنجره و شیشه ها را شکستند، در مدرسه را بستند و تعطیل نمودند، حادثه ای که در آن طبق گواهی شهود عینی افرادی را برهنه و به شدت مضروب و بدن نیمه جان آنها را با آمبولانس بردند.

علیهذا به منظور همدردی در این فاجعه تکان دهنده روز سه شنبه نوزدهم شعبان ۱۳۹۸ ه . را تعطیل عمومی اعلام می کنیم و از عموم مسلمانان انتظار داریم با ابراز تنفر و انزجار از این اعمال غیر انسانی در این مراسم شرکت نمایند…» نامه پنج صفحه ای به عنوان جمعی از علمای مشهد از سوی آقایان عباس واعظ طبسی، محمد رضا محامی و سید عبد الکریم هاشمی نژاد منتشر گردید در این نامه ضمن تحلیل وقایع انقلاب و رویداد های کشور و سیاست های سرکوب گرانه رژِیم و محکوم کردن جنایات عمال شاه یادآور شدند:

جنایت های اعمال حکومت در مشهد به اینجا پایان نیافت زیرا بسیاری از مردم بی گناه را که در خیابان ها شدیدا مورد حمله قرار داده و آنها را مضروب ساختند و تعدادی از آنها را دستگیر شده بودند در کلانتری ها و مراکز پلیس زندان لخت کرده و بیرحمانه کتک می زدند و تازه پس از آرام شدن اوضاع بود که پلیس ایران؛ که از روحانیت مسوول سخت کینه در دل دارد بدون کمترین بهانه مقارن ساعت ۳ بعد از ظهر به داخل مدرسه نواب یورش برده و طلبه های بی گناه ساکن مدرسه را از میان اتاق ها و رخت خواب هایشان بیرون کشیدند و به سختی مضروب ساختند…» همچنین از سوی جمعیت زنان مسلمان خراسان نیز پیامی صادر شد در بخشی از این پیام به عموم ملت رنجدیده ایران آمده است: «ما برای مقتولین شهیدان اسلام که در راه تحقق حکومت اسلامی بر رهبری حضرت نائب الامام خمینی مدظله العالی در شهر مقدس قم و در تبریز و یزد، جهرم، اهواز و دیگر شهرستان های کشور، چون گل های پرپر شده به خاک و خون افتاده اندگریه کردیم. شما بر طلاب غرقه به خون و شهیدان مظلومی که در مشهد در روز ماه مبارک شعبان (۳۱/۴/۵۷) در جریان تشییع مرحوم حاج شیخ احمد کافی به دست ماموران جلاد شاه دژخیم کشته شده اند گریه کنید و برای چندمین بار خود و فرزندانتان را پیراهن سیاه بپوشانید. و این بار به سوگ عزیزان بنشینید که خون پاکشان در کنار حرم مطهر امام هشتم (ع) بی گناه ریخته شد … .»

منابع

مرکز اسناد انقلاب اسلامی

کتاب شرح اسم

روزنامه قدس

تاریخ انقلاب

دهه ی فجرمبارک باد

شعر به مناسبت ورود امام خمینی به ایران

 

به مناسبت دهه مبارک فجر شعر ورود امام به ایران را در این بخش از سایت نمناک ملاحظه می کنید.

شعر به مناسبت ورود امام خمینی به میهن اسلامی ایران

بازگشت سید روح الله خمینی به ایران واقعه ای در جریان انقلاب 1357 ایران است که طی آن در 12 بهمن سال 1357 سید روح الله خمینی پس از 14 سال تبعید به ایران بازگشت و در تهران مورد استقبال قریب به سه میلیون ایرانی قرار گرفت. این روز در تقویم رسمی ایران با عنوان آغازین روز دهه فجر، مشخص شده است.در این میان اشعار زیبایی در وصف این روز خجسته سروده شد که در ادامه نمونه ای از این اشعار را ملاحظه می کنید.

از اوج بروج حق سردار قیام آمد
بر شوق سماع جان، انوار امام آمد

طاغوت نگونسر شد با خاک برابر شد
شمشیر اناالحق چون بیرون ز نیام آمد

آن پیر پیام آور بت بر کن ولا گستر
بر گستره ای لبریز از خون و قیام آمد

گفتا که من آن بحرم کارام نمی گیرد
در مسلک بیداران آرام، خرام آمد

عنبر چکد از نامش، سر مقدم اقدامش
بر لحظه سرمستان اکسیر دوام آمد

پیک خبر بهمن سرداد به هر برزن
کای منتظران خیزید، خیزید امام آمد
غلامرضا رحمدل

 

*****شعر روزهای ورود امام خمینی*****

آسمان بی قرار چشمانش
صبح آیینه دار چشمانش

در زمستان اگر چه می آمد
موج می زد بهار چشمانش

چشم گفتم به خاطرم آمد
چشمه ی بی غبار چشمانش

چشمه گفتم گریستم از شوق
در پی چشمه سار چشمانش

چشمه چشمه نگاه من شد رود
رود شد ... آبشار چشمانش

آبشاری که طرح آن را ریخت
سالها انتظار چشمانش

مثل طرح دریچه ای به ظهور
سایه ی تکسوار چشمانش

بی تعارف چقدر زیبا بود
گردش روزگار چشمانش

 

*****شعر روزهای ورود امام خمینی*****

 

خوش آمدی به وطن ای مجاهد ای رهبر
گران مبادت بر جان خسته رنج سفر

خوش آمدی که به سوغات دوستان داری
ز استواری ایمان نوید فتح و ظفر

خوش آمدی پی ترحیب ملتی که گذشت
بپاس حق و فضیلت زدست و سینه و سر

خوش آمدی پی تمجید امتی که ز عشق
به پیش ناوک دلدوز سینه کرد سپر

خوش آمدی پی تحسین مردمی که کنون
بپای خاسته بر محو ظلم و فتنه و شر

خوش آمدی پی تعظیم مردمی که گرفت
زمام از کف اهریمنان بد گوهر

خوش آمدی پی تعلیم امتی که زجان
ترا شناسد تنها ترا ترا رهبر

خوش آمدی و نکو آمدی که تا بینی
قیام توده جان بر کف اندر این کشور

ز حال خلق وطن خواهی ار شوی آگاه
یکی به چشم خدابین خویشتن بنگر

جماعتی بنگر استوار در ره حق
بسان کوه سرافراز و آهنین پیکر

به گاه خیزش چونان که موج از دریا
به گاه غرش چونان که در فضا تندر

گشاده بازو بر محو خصم افسون ساز
نهاده روی به میدان دیو افسونگر

به ترکش اینک فریادشان به گونه تیر
به سینه ایدر امیدشان چنان تندر

به تندخیزی چون گردباد در هامون
به سخت کوشی چون رودباد در گردر

دمنده هرجا چونانکه خشمگین ضیغم
جهنده هر سو چونانکه سهمگین اژدر

همه سراپا فریاد و غرش و غلیان
ز موج و توفان توفنده تر ز پا تا سر

ندیده هرگز چشم زمان چنین پیکار
نخوانده هیچ کس اینگونه رزم در دفتر

قیامت است تو گویی به پا در کشور
از این قیام که دارد نشانه از محشر

از این شگفتی لب می گزند برنایان
کزین فشان نتوان کرد رزم را باور

ز یک طرف همه اهریمنان غرق سلاح
ز یک طرف همه پاکان بی سلیح و سپر

ز یک طرف خمپاره و مسلسل و تانک
زیک طرف همه دل های عاطفت پرور

ز یک طرف همه سالوس و حیله و ترفند
ز یک طرف همه ایمان و عزم و همت و فر

ز یک طرف همه جهل و فساد و قهر و غرور
ز یک طرف همه عرفان و فضل و علم و هنر

ز یک طرف همه نابخردان دیو آیین
ز یک طرف همه آزادگان دانشور

ز یک طرف همه کفر و ز یک طرف اسلام
ز یک طرف همه حنظل ز یک طرف شکّر

بیا فضیحت اشرار بین در این میدان
بیا فضیلت احرار بین در این سنگر

که توپ و تانک فرو ماند پیش سینه و دست
که دیو صحنه تهی کرد و بست بار سفر

خلل فتاد به کاخی که دیو می پنداشت
که بارگاه خدا راست همسر و همبر

بزرگوار زعیما هم از زعامت تست
قیام خلق بدین پایه اتفاق نظر

تویی تو موجد این انقلاب در ایران
توی تو مایه این اتفاق در خاور

تویی که در همه جا موج اعتصاب از تست
همی ز ساحل اروند تا کران خزر

تویی که لرزه فکندی به کاخ استعمار
تویی که شعله فکندی به جان مستکبر

تویی که عزم تو بر کند بیخ ظلم از ملک
چنانکه دست علی در ز قلعه خیبر

همه زعامت زیبد ترا در این دوران
همه امامت شاید ترا در این کشور

همه به حکم تو گردن نهاده ایم همه
تو امر کن که به امر توایم فرمانبر

تمام ایران آغوش شد که تاگیرد
ترا چون جان ببر ای رهبر ز جان بهتر

تمام ایران شد دیده تا ترا نگرد
فراز مسند اسلام و دین گرفته مقر

تمام ملت شد گوش تا مگر شنود
پیام روح فزای تو از بر منبر

فراز منبر اینک بر ای همچو رسول
بگو بنام خداوند قاهر داور

بگو که دشمن بدخواه دام برچیند
که مسلم در خط الحاد نیست راه سپر

الا خمینی ای نایب امام زمان
الا خمینی ای رهبر خردپرور

بریز در خط اسلام طرح جمهوری
که مسلمیم و به ام الکتاب مستظهر

حکومت اینجا محکوم حکم قرآن است
که هست قرآن منصوص حضرت داور

در این مجاهده بادا خدا تو را همراه
در این مبارزه بادا خدا تو را یاور

ترا درود که شایسته درود تویی
ترا سلام که اسلام را تویی یاور

حمید تا که ثنای تو بر زبان دارد
سزد که سر بفرازد ز فخر بر اختر

"حمید سبزواری"

دهه فجر مبارک باد