رضاخان دست‌نشاندة انگلیس (عامل تضعیف و شکست روحانیّت)
سردار سپه (رضاخان) پس از مراجعت از قم در فروردین 1303 ش. گفت:
«تا این قوّه در مملکت وجود دارد ادارة کشور غیرممکن است و روزی
باید تکلیف دولت با روحانیون روشن شده و آنها حدود وظایف خود را بدانند.»[1]
در اردیبهشت 1308 هیأت دیپلماتیک آمریکا در تهران طیّ گزارش
مفصّلی به شرح مبارزات ضدّ روحانی رضا شاه پرداخت.
شاه در حال ادامه جنگ.... خود علیه روحانیّت است. روش‌های او بسیار ساده هستند. مُلاّ یا درویشی را مخفیانه می‌گیرند و به زندانی دور از زادگاه او می‌برند... که غالباً این ربوده شدگان هرگز باز نمی‌گردند. از جمله ملاّیان سرشناس که بدین‌شیوه ناپدید شده‌اند مدرّس همان مُلاّی جسوری است که همیشه هرچه را فکر می کرد بر زبان می آورد..... هدف اصلی این جنگ سخت علیه روحانیّت... هموار کردن راه برای اصلاحات فراگیر و شتابان است با خاموش کردن ملاّیان متنفّذ، پیشرفت... دیگر مخالفی نخواهد داشت.[2]
هداف اصلی انگلیس (اسقاط فقاهت و احیاء سلطنت)
قدرت‌های سلطه‌جوی بیگانه و استعماری دیدند که در برابر قدرت آنان در کشور ایران مراجع تقلید می‌باشند، که با عنوان نایبان امام زمان در دوران غیبت درامور سیاسی دخالت نموده و با یک فتوی بسا آنان را ناکام می‌گذارند. نمونه‌اش فتوای تحریم تنباکو توسّط مرحوم میرزای شیرازی می باشد. لذا به فکر شکست روحانیّت افتادند. و در اجرای اهداف خود در ایران بعد از جنگ جهانی اوّل:
- رضاخان پهلوی را به‌عنوان عالی‌ترین ابزار در جهت رسیدن به اهداف خود انتخاب و به‌کار گرفتند. و صعود او را به سلطنت توسّط عاملان و طرّاحان خودشان فراهم نمودند. (احیاء سلطنت).
- لگدمال نمودن مراجع تقلید و مجتهدها که از زمان تحریم تنباکو هدف انگلیس بود. رضاخان دست‌نشاندة انگلیس نقش خود را در اجرای این هدف در مبارزه با روحانیّت و تضعیف آنها به بهترین وسیله ایفا نمود (اسقاط فقاهت).
بنابراین؛ از مهم‌ترین اهداف انگلیس بعد از جنگ جهانی اوّل در ایران:
«اسقاط فقاهت و احیاء سلطنت» بود.
حال نقش آقای عرب‌باغی را در اجرای این اهداف برابر اسناد و مدارک و از لابلای کتاب‌هایش نشان می‌دهیم.
[1]- کتاب رضاشاه از تولّد تا سلطنت، دکتر سیّد رضا نیازمند، ص 664، چاپ 1386ش.
[2]- کتاب رضاشاه و شکل‌گیری ایران نوین، استفانی کرونین، ص 149، چاپ نخست، 1383 ش.
