



بنر اللهم ارزقنی شفاعه الحسین یوم الورود االفضل:
براي ديدن كيفيت اصلي بر روي خود عكس كليك نماييد.
تصویر السلام علیک یا سید الشهداء:
براي ديدن كيفيت اصلي بر روي عكس كليك فرماييد.
عكس هوايي از بين الحرمين:
براي ديدن كيفيت اصلي بر روي عكس كليك فرماييد.
منبع: عصر انتظار

تصوير گنبد حضرت اباالفضل:
براي ديدن كيفيت اصلي بر روي خود عكس كليك نماييد.
كتيبه ي السلام عليك يا سيد شهداء
براي ديدن كيفيت اصلي بر روي خود عكس كليك نماييد.
هيهات منا الذله
براي ديدن كيفيت اصلي بر روي خود عكس كليك نماييد.
منبع: عصر انتظار

رديف نوع مكان متبركه نام مكان متبركه جنسيت تعداد امامزاده استان شهرستان بخش شهر دهستان آبادي 1 امامزاده بی بی چهارشنبه(س) خانم 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ باقران فريزنوك 2 امامزاده خواجه نجم الدین(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف جلگه ماژان گيو 3 امامزاده بی بی علیا(س) خانم 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف جلگه ماژان ماژان 4 امامزاده سیدجلال الدین اولاد موسی بن جعفر(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف خوسف كلاته ملك 5 امامزاده سیدمحمدپری(ع) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف خوسف فدشك 6 امامزاده سلطان ابوالقاسم(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف خوسف نصراباد 7 امامزاده شاه سلیمان علی (ع ) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف قلعه زرئ شادان 8 امامزاده شاه پیر سلیمان(ع) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف قلعه زرئ عماري 9 امامزاده شاه سید ابوالقاسم (ع ) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف قلعه زرئ گودمحمدخان 10 امامزاده صدیق مراد(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف قلعه زرئ بصيران 11 امامزاده سلطان قریش(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ القورات سرحد 12 امامزاده سیدتاج الدین(ع) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ القورات ساقي 13 امامزاده امیرسیدابوالفضل وامیر سیداسحق(ع) آقا 2 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ القورات القور 14 امامزاده سیدابراهیم رضا(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ فشارود حمبل 15 امامزاده سیدالحسین (ع ) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ فشارود حصارسنگي 16 امامزاده زیدبن ابراهیم موسی(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ باقران بجد 17 امامزاده سیدمرادبن موسی کاظم(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ باقران گيوك سفلي 18 امامزاده سیدمحمد نقیب(ع) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ باقران يشت 19 امامزاده سیدعبدالعزیز(ع) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ باقران بهلگرد 20 امامزاده سید ابوالقاسم موسی بن جعفر(ع) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف خوسف دهن رود 21 امامزاده سیدالیاس(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي درميان قهستان فخررود اويجان 22 امامزاده سیدمرتضی اولاد موسی بن جعفر(ع) آقا 1 خراسان جنوبي درميان قهستان فخررود سيدان 23 امامزاده سلطان ابراهیم رضا(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي درميان گزيك گزيك ابگرم 24 امامزاده سلطان محمد(ع) آقا 1 خراسان جنوبي درميان مركزئ درميان تاغان 25 امامزاده بی بی معصومه(س ) خانم 1 خراسان جنوبي درميان مركزئ مياندشت مقدر 26 امامزاده سلطان مصیب(ع) آقا 1 خراسان جنوبي سرايان مركزئ مصعبي 27 امامزاده سلطان کریمشاه(ع) آقا 1 خراسان جنوبي سرايان مركزئ مصعبي كريمو 28 امامزاده سیدعبداله(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي سربيشه مركزئ درح نوده عليا 29 امامزاده بی بی زینب خاتون(س) خانم 1 خراسان جنوبي سربيشه مود مود كاهي 30 امامزاده سید رضا(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي سربيشه مود مود بيژائم 31 امامزاده سلطان ابوالقاسم(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي فردوس بشرويه علي جمال قاسم اباد 32 امامزاده ده كرم(ع) آقا 1 خراسان جنوبي فردوس بشرويه ارسك ده كرم 33 امامزاده بي بي نجمه خاتون(س) خانم 1 خراسان جنوبي فردوس بشرويه رقه مجد 34 امامزاده محمد بن اصغر(ع) آقا 1 خراسان جنوبي فردوس بشرويه رقه هوگند 35 امامزاده محمد بن اسحاق0ع) آقا 1 خراسان جنوبي فردوس بشرويه علي جمال كرند 36 امامزاده سلطان احمد(ع) آقا 1 خراسان جنوبي فردوس بشرويه علي جمال هنويه 37 امامزاده سلطان ابوالحسن(ع) آقا 1 خراسان جنوبي فردوس مركزئ باغستان مهويد 38 امامزاده سلطان ابراهیم(ع) آقا 1 خراسان جنوبي فردوس مركزئ باغستان سرند 39 امامزاده سید حسین(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات زيركوه شاسكوه دوست ابادبالا 40 امامزاده زیدبن موسی کاظم(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات سده پسكوه رومشتيك 41 امامزاده شاه مسعود(ع) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ پيشكوه شندان 42 امامزاده سعیدبن موسی بن کاظم (ع ) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات زيركوه پترگان شاهرخت 43 امامزاده شاه زاده زینل(ع) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات زيركوه زيركوه شوشك 44 امامزاده شاه سلیمان رضا آقا 1 خراسان جنوبي قائنات زيركوه زيركوه كلاته نو 45 امامزاده بی بی نور(س ) خانم 1 خراسان جنوبي قائنات زيركوه شاسكوه كريزان سفلي 46 امامزاده شاهزاده قاسم (ع ) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ داخل شهرخ جانبازان 47 امامزاده زیدبن موسی(ع) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ قائن 48 امامزاده طفلان موسی بن جعفر(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ قائن ورنجان 49 امامزاده قطب الدین علی (ع ) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ قائن كلاته سعيد 50 امامزاده اسماعیل(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات نيمبلوك كرغند خشكان 51 امامزاده عبداله(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات نيمبلوك نيمبلوك كارشك 52 امامزاده عمربن داود(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات زهان افين افين 53 امامزاده داود(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات زهان زهان كلاته مزار 54 امامزاده زیدبن موسی بن جعفر(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات سده آفريز 55 امامزاده بی بی زینب خاتون(س) خانم 1 خراسان جنوبي قائنات سده آفريز سراب 56 امامزاده سلطان مرادوباقر(ع ) آقا 2 خراسان جنوبي قائنات سده آفريز نيگ 57 امامزاده بی بی صفیه(س) خانم 1 خراسان جنوبي قائنات سده آفريز افريز 58 امامزاده بی بی عفت وبی بی عصمت(س) خانم 2 خراسان جنوبي قائنات سده پسكوه تيغدر 59 امامزاده شاه سلیمان وبی بی خدیجه(س) آقا- خانم 2 خراسان جنوبي قائنات سده پسكوه كرچ 60 امامزاده حسن وافضل(ع ) آقا 2 خراسان جنوبي قائنات سده پسكوه شهرك هاشميه 61 امامزاده سلطان حسین آقا 1 خراسان جنوبي قائنات سده سده روم 62 امامزاده بی بی یهمان(س) وبی بی خدیجه(س) خانم 2 خراسان جنوبي قائنات زيركوه زيركوه دارج عليا 63 امامزاده بی بی فاطمه زهرا(س ) خانم 1 خراسان جنوبي قائنات زيركوه شاسكوه ميراباد 64 امامزاده یحیی(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ قائن ورزق 65 امامزاده سام ولام وزبیده خاتون(س) آقا- خانم 3 خراسان جنوبي قائنات مركزئ قائن اسفشاد 66 امامزاده سلطان سیدمحمد(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي نهبندان مركزئ نه بيچند 67 امامزاده سلطان محمد آقا 1 خراسان جنوبي نهبندان مركزئ نه دهسلم 68 امامزاده حضرت عباس (ع) آقا 1 خراسان جنوبي نهبندان مركزئ نه خوان شرف 69 آرامگاه مزاراستخر نامشخص 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ كاهشنگ استخر 70 آرامگاه مزارحسینی نامشخص 1 خراسان جنوبي بيرجند 71 آرامگاه مزارشیخ سلیمان(ره) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف براكوه گل 72 آرامگاه مزارشیخ ابودردا(ره) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف براكوه كاريزنو 73 آرامگاه همند نامشخص 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف خوسف همند 74 آرامگاه مزارشیخ سلطان حسین(ع ) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف قلعه زرئ 75 آرامگاه مزارچهل دختر نامشخص 40 خراسان جنوبي بيرجند خوسف قلعه زرئ سرچاه شور 76 آرامگاه مزارآبلو نامشخص 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ 77 آرامگاه مزار غیوک نامشخص 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ القورات غيوك 78 آرامگاه بلنجر نامشخص 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ القورات بلنجاب 79 آرامگاه مزار بدیشوک نامشخص 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ القورات اغلدر 80 آرامگاه مزار شیخان(ره) نامشخص 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ كاهشنگ شيخان 81 آرامگاه مزارحسین آباد نامشخص 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ باقران حسين اباد 82 آرامگاه مزاردزک نامشخص 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ باقران رزگ 83 آرامگاه مزارشیخ محمودجلیلی(ره) آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ باقران محموداباد 84 آرامگاه مزاراکبرآباد نامشخص 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ باقران بهدان 85 آرامگاه شهدای دره شیخان نامشخص 1 خراسان جنوبي بيرجند مركزئ بيرجند 86 آرامگاه مزارفسون(درخت زیتون) نامشخص 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف قلعه زرئ بصيران 87 آرامگاه مزارشیخ ابوسعیدخلوتی آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف براكوه گل 88 آرامگاه مزارشاه آقا 1 خراسان جنوبي بيرجند خوسف جلگه ماژان ماژان 89 آرامگاه مزارگلبانگ خراسان نامشخص 1 خراسان جنوبي سربيشه مركزئ مومن آباد بركوه 90 آرامگاه مزار پیر(ینگ باردیده) نامشخص 1 خراسان جنوبي سربيشه مركزئ مومن آباد گوريدبالا 91 آرامگاه مزار گسیک نامشخص 1 خراسان جنوبي سربيشه مود مود بشگز 92 آرامگاه مزار میان کوه نامشخص 1 خراسان جنوبي سربيشه مود مود ميان كوه 93 آرامگاه آقاسیدحامدعلوی آقا 1 خراسان جنوبي سربيشه مود نهارجان چنشت 94 آرامگاه مزارشاه ابواسحاق شیرازی(ره) آقا 1 خراسان جنوبي سربيشه مركزئ درح درح 95 آرامگاه پير(ره) آقا 1 خراسان جنوبي فردوس بشرويه علي جمال زين اباد 96 آرامگاه پيركلكلي(ره) آقا 1 خراسان جنوبي فردوس بشرويه علي جمال هنويه 97 آرامگاه مزارشنبه نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات 98 آرامگاه مزارغیب نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات زيركوه زيركوه 99 آرامگاه مزارآخوند شیخ درویش محمد(ره) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات زيركوه شاسكوه اسفادجديد 100 آرامگاه مزاراسفاد نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات زيركوه شاسكوه اسفادجديد 101 آرامگاه مزارخواجه ربیع آقا 1 خراسان جنوبي قائنات زيركوه حاجي آباد 102 آرامگاه مزار دهنه نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ پيشكوه شندان 103 آرامگاه مزارنوخونیک نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ قائن خونيك پائين 104 آرامگاه مزار ورزگ نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ قائن وارزگ / ورزگ/ 105 آرامگاه مزارنهروک نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ قائن اسفشاد 106 آرامگاه مزار بیدشک(گمنام) نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ قائن بيدمشك 107 آرامگاه مزار زول نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ قائن زول 108 آرامگاه مزارگمنام نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ قائن علي ابادعليا 109 آرامگاه مزار گوشیک نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ قائن گوشيك 110 آرامگاه مزارمیغ آباد نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ مهيار بخش اباد 111 آرامگاه مزارمقری نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ مهيار جوزاندر 112 آرامگاه مزارپیرسلطان قیصر(ره) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات نيمبلوك نيمبلوك عباس اباد 113 آرامگاه مزارکبودان نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات زهان افين كبودان 114 آرامگاه مزار سردوان نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات زهان زهان سردوان 115 آرامگاه مزارفخران نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات زهان زهان شهرك فخران 116 آرامگاه مزار نوخنج نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات سده آفريز نارگندل 117 آرامگاه مزار سلطان حسین مرادی(ره) آقا 1 خراسان جنوبي قائنات سده آفريز افريز 118 آرامگاه مزار خنجوک نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات سده پسكوه خنجوك/ سونو/ 119 آرامگاه مزار چهارطاق نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات زيركوه شاسكوه استندجديد 120 آرامگاه مزار پیرچران آقا 1 خراسان جنوبي قائنات مركزئ قائن علي ابادعليا 121 آرامگاه مزار چهارطاق نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات زيركوه شاسكوه استندجديد 122 آرامگاه مزار جعفرآباد نامشخص 1 خراسان جنوبي قائنات سده سده جعفراباد 123 آرامگاه مزارعلی موسی(ره) آقا 1 خراسان جنوبي نهبندان 124 آرامگاه مزار ابراهیم ادهم(ره) آقا 1 خراسان جنوبي نهبندان شوسف شوسف طارق 125 آرامگاه مزارسه کوهه نامشخص 1 خراسان جنوبي نهبندان شوسف شوسف كلچه 126 آرامگاه مزارشیخ شکرگنج آقا 1 خراسان جنوبي نهبندان شوسف عربخانه ميراباد 127 آرامگاه مزارشیخ احمد(ره) آقا 1 خراسان جنوبي نهبندان شوسف عربخانه دهك 128 آرامگاه مزارشهسوار نامشخص 1 خراسان جنوبي نهبندان شوسف عربخانه حسن اباد 129 آرامگاه مزارشیخ صالح(ره) آقا 1 خراسان جنوبي نهبندان مركزئ بندان نصرت اباد 130 آرامگاه مزار خواجه الیاس(ره) آقا 1 خراسان جنوبي نهبندان مركزئ ميغان ده نو 131 آرامگاه مزارحاجی اله(ره) آقا 1 خراسان جنوبي نهبندان مركزئ نه خونيك پائين /خونيك / 132 آرامگاه مزار ملک چاه رویی نامشخص 1 خراسان جنوبي نهبندان مركزئ نه چاه روئي 133 زيارتگاه زیارتگاه جبرائیل خراسان جنوبي بيرجند خوسف براكوه گل 134 زيارتگاه پیرغیب(ره) خراسان جنوبي نهبندان شوسف شوسف اسماعيل اباد 135 زيارتگاه پیرمقرب(ره) خراسان جنوبي نهبندان شوسف شوسف اسماعيل اباد 136 زيارتگاه ابوالفضل العباس(ع ) خراسان جنوبي نهبندان مركزئ بندان بندان 137 زيارتگاه پیر بزرگوارحاجیان(ره) خراسان جنوبي نهبندان مركزئ نه ارويز 138 زيارتگاه پیر بزرگوار(ره) خراسان جنوبي نهبندان مركزئ نه گوش 139 زيارتگاه پیربزرگوار(ره) خراسان جنوبي نهبندان شوسف شوسف خونيك عليا 140 قدمگاه نظرگاه وقدمگاه عبوری امام رضا (ع ) خراسان جنوبي بيرجند مركزئ باقران بهدان 141 قدمگاه شیخ مقربی(ره) خراسان جنوبي بيرجند خوسف براكوه زادنبه بالا 142 قدمگاه انجیره خراسان جنوبي بيرجند خوسف قلعه زرئ دم روباه 143 قدمگاه قدمگاه خراسان جنوبي سربيشه مركزئ مومن آباد اسكيونگ 144 قدمگاه علی بن ابیطالب(ع ) خراسان جنوبي سربيشه مود نهارجان اصغول 145 قدمگاه فریزه خراسان جنوبي قائنات زيركوه شاسكوه اسفادجديد 146 قدمگاه کلاته زرد خراسان جنوبي قائنات زيركوه شاسكوه نيار 147 قدمگاه شمس خراسان جنوبي قائنات زيركوه شاسكوه استندجديد 148 قدمگاه سراب خراسان جنوبي قائنات زيركوه شاسكوه استندجديد 149 قدمگاه سرخ خراسان جنوبي قائنات زيركوه شاسكوه استندجديد 150 قدمگاه رزدنبل خراسان جنوبي قائنات مركزئ قائن رزدنبل 151 قدمگاه شیرخند خراسان جنوبي قائنات زهان افين شيرخند 152 قدمگاه قدمگاه خراسان جنوبي قائنات سده آفريز اويج 153 قدمگاه ابوالفضل (ع ) خراسان جنوبي قائنات سده سده 154 قدمگاه پیرطریق خراسان جنوبي قائنات سده سده بركوك 155 قدمگاه انجیری خراسان جنوبي قائنات سده سده روم 156 قدمگاه پیرمراد خراسان جنوبي نهبندان شوسف شوسف سيدمراد 157 قدمگاه حضرت علی(ع ) خراسان جنوبي نهبندان شوسف عربخانه مهل ابادسفلي 158 قدمگاه زین آباد خراسان جنوبي نهبندان شوسف عربخانه زين اباد 159 قدمگاه مرتضی علی (ع ) خراسان جنوبي نهبندان مركزئ ميغان ده مرغ 160 قدمگاه ابوالفضل(ع) خراسان جنوبي نهبندان مركزئ نه كهنو 161 قدمگاه حضرت علی(ع ) خراسان جنوبي نهبندان مركزئ نه قدمگاه 162 مسجد مزارومسجدنور خراسان جنوبي قائنات زيركوه زيركوه پيش بر 163 مسجد ابوالفضل(ع ) خراسان جنوبي نهبندان شوسف شوسف خونيك عليا


اوقات شرعی روز 21 مهر به افق کربلا (که در طول قرون حداکثر 3-+ دقیقه اختلاف می تواند داشته باشد) استخراج شده و روایات مقتل نگاران با این ساعتها تنظیم شده است:
5:47 اذان صبح
امام (ع) بعد از نماز صبح برای اصحابش سخنرانی کرد. آنها را به صبر و جهاد دعوت کرد. و بعد دعا خواند: «اللهم انت ثقتی فی کل کرب... خدایا تو پشتیبان من هستی در هر پیشامد ناگواری»آن طرف نماز را به امامت عمر سعد خواند و بعد از نماز صبح به آرایش سپاه و استقرار نیرو مشغول شدند.
حدود 6
امام حسین(ع) دستور داد تا اطراف خیمه ها خندق بکنند و آن را با خاربوته ها پر کنند تا بعد آن را آتش بزنند و مانع از حمله سپاه از پشت سر بشوند.
7:06 طلوع آفتاب
کمی بعد از طلوع آفتاب. امام سوار بر شتری شد تا بهتر دیده شود. روبه روی سپاه کوفه رفت و با صدای بلند برای آنها خطبه ای خواند. صفات و فضایل خودش و پدر و برادرش را یادآوری کرد و اینکه کوفیان به امام (ع) نامه نوشته اند. حتی چند نفر از سران سپاه کوفه را مخاطب قرار داد و از حجارین ابجر و شبث ربعی پرسید که مگر آنها او را دعوت نکرده اند؟ آنها انکار کردند. امام نامه هایشان را به طرف آنها پر تاب و خدا را شکر کرد که حجت را بر آنها تمام کرده است. یکی از سران جبهه مقابل از امام (ع) پرسید چرا حکم این زیاد را نمی پریرد و آنها را از ننگ مقابله با پسر پیامبر نمی رهاند؟ اینجا امام آن جمله معروفشان را فرمودند: «الا و ان الدعی بن الدعی»، قد رکز بین اثنین: بین السله و الذله و هیهات منا الذله ... فرد پستی که پسر فرد پست دیگری است. من را بین کشته شدن و قبول شدن و قبول ذلت مجبور کرده. ذلت از ما درو است.» سخنرانی امام (ع) حدوداً نیم ساعت طول کشده است.
حدود 8
بعد از سخنرانی امام (ع) چند نفر از اصحاب آن حضرت به روایتی بُرَیر که «سید القرآء» (آقای قرآن خوان) های کوفه بود (الفتوح) و به روایتی زهیر (تاریخ یعقوبی و طبری) خطاب و کوفیان سخنان مشابهی گفتند.بعد از سخنان زهیر و بریر، امام فریاد معروف «هل من ناصر ینصرنی» را سر داد. چند نفری دچار تردید شدند؛ از جمله حُر. فرد دیگری به نام ابوالشعثا و دو برادر که در گذشته عضو خوارج بودند. بعید نیست که کسانی دیگری هم با دیدن شدت گرفتن احتمال جنگ، از سپاه کوفه فرار کرده باشند.
حدود 9
روز به وقت چاشت رسیده بود که شمر به عمر سعد پرخاش کرد که چرا این قدر تعلل می کند؟ عمر سعد عاقبت رضایت به شروع جنگ داد. اولین تیر را به سمت سپاه امام (ع) رها کرد و خطاب به لشگریانش فریاد زد: «نزد عبیدالله شهادت بدهید که من اولین تیر را رها کردم.» بعد از انداختن تیر توسط عمر سعد، کماندارهای لشکر کوفه همگی با هم شروع به تیراندازی کردند. امام به یارانش فرمودند: «اینها نماینده این قوم هستند. برای مرگی که چاره ای جز پذیرش آن نیست. آماده شوید.» چند نفر از سپاه امام در این تیر باران شهید شدند. (تعداد دقیق را نمی دانیم . تعداد شهیدان تیر اندازی. با تعداد شهیدان حمله اول 50 نفر ذکر شده.)
حدود 10
بعد از تیراندازی یسار غلام زیادین آبیه و سالم غلام این زیاد از لشکر کوفه برای نبرد تن به تن ابتدای جنگ بیرون آمدند. عبدالله بن عمیر اجازه نبرد خواست. امام حسین(ع) نگاهی به او کرد و فرمود: «به گمانم حریف کشنده ای باشی» عبدالله آن دو نفر را کشت. البته انگشتان دست چپش قطع شد.بعد از این نبرد تن به تن، حمله سراسری سپاه امام حسین(ع) حمله کرد؛ امام حبیب و یارانش در برابر او ایستادگی کردند. زانو به زمین زدند و با نیزه ها حمله را دفع کردند. همزمان شمر به جناح چپ سپاه امام(ع) حمله برد. زهیر و یارانش به جنگ مهاجمین رفتند. خود شمر در این حمله زخم برداشت بعد از عقب نشینی هر دو جناح کوفی، عمر سعد 500 تیر انداز فرستاد که دوباره سپاه امام (ع) را تیر باران و آن حملات، علاوه بر از پا درآمدن هر 23 اسب لشکریان امام (ع) تعدادی دیگر از اصحاب شهید شدند. الفتوح آن نفرات را 50 نفر و این شهر آشوب 38 نفر ذکر کرده اولین شهید، ابوالشعثا بود و 8 تیر انداخت که 5 نفر از دشمن را کشت. امام(ع) او را دعا کرد.گروهی از سپاه شمر خواستند از پشت سر به امام (ع)حمله کنند زهیر و 10 نفر به آنها حمله کردند.
حدود 11
بعد از این جملات امام دستور تک تک به میدان رفتن را داد. اصحاب با هم قرار گذاشتند تا زنده اند. نگذارند کسی از بنی هاشم به میدان برود. انگار برای شهادت با هم مسابقه داشتند. بعضی «در مقابل نگاه امام (ع)» شهید شدند. یکی از اولین کسانی که شهید شد پیرمرد زاهد بربر بود. مسلم بن عوسجه بعد از او شهید شد. حبیب بر سر بالین او رفت و گفت کاش می توانستم وصیت های تو را اجرا کنم. مسلم با دست امام حسین (ع) را نشان داد و گفت: «وصیت من این مرد است.» یک برا هفت نفر از اصحاب امام(ع) در محاصره واقع شدند. حضرت عباس (ع) محاصره آنها را شکست و نجاتشان داد.
12:50 اذان ظهر
حبیب بن مظاهر وقت اذان ظهر شهید شد. چون که نوشته اند امام(ع) خطاب به اصحاب گفت بکی برود با عمرسعد مذاکره و بخواهد برای نماز ظهر جنگ را متوقف کنیم. یکی از لشکر کوفه صدا زد: «نماز شما قبول نمی شود.» حبیب به او گفت «ای حمار! فکر می کنی نماز شما قبول می شود و نماز پسر پیامبر (ص) قبول نمی شود؟» به جنگ او رفت اما دوستانش به کمکش آمدند و حبیب شهید شد. امام (ع) از شهادت حبیب متاثر شده و برای اولین بار در روز عاشورا گریست. رو به آسمان کرد و گفت: «خدایا رفتن جان خودم و دوستانم را به حساب تو می گذارم.»
حدود 13
30 نفر زا اصحاب امام (ع) تا وقت نماز زنده بودند و بعد از آن ساعت شهید شدند؛ از جمله زهیر و حر. بعد از شهادت اصحاب نوبت به بنی هاشم رسید. اولین نفر. علی اکبر پسر امام حسین (ع) بود البته الفتوح عبدالله بن مسلم بن عقیل را اولین شهید بنی هاشم خوانده است. عبدالله بن مسلم به طرز ناجوانمردانه ای شهید شد. شهادت او بر جوانان بنی هاشم گران آمد. دسته جمعی سوار شدند و به دشمن حمله بردند. امام آنها را آرام کرد. فرمود: «ای پسر عموهای من بر مرگ صبر کنید به خدا پس از این هیچ خواری و ذلتی نخواهید دید.»
حدود 14
28 نفر از مردان بنی هاشم شهید شدند: 7 برادر امام حسین (ع)، 3 پسر از امام حسن(ع) 2 پسر امام حسین(ع)، 2 نوه جعفر بن ابیطالب، 9 نفر آل عقیل و بقیه از نوادگان باقی عموهای پیامبر. یکی از شهیدان نوه ابولهب بود. عاقبت امام حسین (ع) و حضرت عباس تنها ماندند. عزم کردند تا دو نفری به قلب دشمن بزنند و آخرین سواری را با هم انجام بدهند. دشمن بین دو برادر فاصله انداخت. عباس دلاور در محاصره شهید شد. امام(ع) برای دومین بار بعد از مرگ برادر عزیزش گریه کرد و فرمود «اکنون دیگر پشتم شکست.»
حدود 15
امام (ع) به طرف خیمه ها برگشت تا خداحافظی بکند. همچنین پیراهنش را پاره پاره کرد و پوشید تا بعداً در وقت غارت کردن توسط دشمن برهنه اش نکنند. وقت وقت وداع با اهل بیت، کودک شیرخواره او (یعقوبی می گوید: در همان روز به دنیا آمده بود اما بقیه چنین نمی گویند) توسط تیر حرمله شهید شد. امام (ع) رو به آسمان کرد و فرمود: «خدایا اگر نصرتت را از ما دریغ کردی. این را در مقابل چیزی قرار بده که برای ما بهتر است»
امام(ع) به میدان رفت اما کمتر کسی حاضر به مقابله با ایشان می شد. بعضی تیر می انداختند و بعضی از دور نیزه پرتاب می کردند. شمر و ده نفر به مقابله امام(ع) آمدند. بعد از شهادت امام (ع) بر پیکر مبارکش جای 33 زخم نیزه و 34 زخم شمشیر شمرده شد.امام (ع)در آستانه مهاجرت بود اما کسی جرات نمی کرد به سمت ایشان برود. اهل حرم از صدای ذوالجناح متوجه شده و بیرون دویدند. کودکی به نام عبدالله بن حسن(ع) دوید و به طرف مام آمد . او را در بغل عمویش کشتند. امام برای سومین بار ناراحت شدند و کوفیان را نفرین کردند: «خدایا باران آسمان و روییدنی زمین را از ایشان بگیر!»
16:06 اذان عصر
وقت شهادت امام(ع) را وقت نماز عصر گفته اند. روایت تاریخ طبری به نقل از وقایع نگار لشکر عمرسعد چنین است: «حمید بن مسلم گوید: «به خدا هرگز شکسته ای را ندیده بودم که فرزند و کسان و یارانش کشته شده باشند و چون او محکم و دل آرام باشد.... گوید در این حال بود که زینب (س) دختر فاطمه به طرف وی آمد. در حالی که می گفت: «کاش آسمان به زمین می افتاد.» زینب (س) به عمر سعد خطاب کرد: «ای عمر! اباعبدالله را می کشند و تو نگاه می کنی؟» گوید: اشک های عمر را می بینم که بر دو گونه و ریشش روان بود. و روی از زینب بگردانید. حمید بن مسلم گوید شنیدمش که می گفت «به خدا پس از من کس را نخواهید کشت که خدای از کشتن او بیش از کشتن من بر شما خشم آرد.» گوید: آن گاه شمر میان کسان بانک زد که «وای شما منتظر چیستید؟ مادرهایتان به عزایتان بنشینند. بکشیدش!» گوید در این حال سنان بین انس حمله برد و نیزه را فرو برد...»
حدود 17 ؛ بعد از شهادت امام (ع)
بعد از شهادت امام (ع) عده ای لباس های آن حضرت را غارت می کنند. تمام این افراد بعداً به مرض های لاعلاج دچار شدند.غارت عمومی اموال امام حسین (ع) و همراهانش آغاز می شود. عمر سعد ساعتی بعد دستور توقف غارت را داد و حتی نگهبانی برای خیمه ها گذاشت.یکی از شیعیان بصره به اسم سوید بن مطاع بعد از شهادت امام به کربلا می رسد. برای دفاع از حرم امام می جنگد و شهید می شود.ابتدا سر را به خولی می دهند تا همان شبانه برای ابن زیاد ببرد. بعد به دستور عمر سعد بر بدن مطهر امام و یارانش اسب می دوانند تا استخوان هایشان هم خرد شود.
18:49 اذان مغرب
کشتگان لشگر کوفه را جمع می کنند. تعداد این افراد 88 نفر است. داستان این طور تمام می شود که در حالی که عمر سعد دستور جماعت نماز مغرب را می داده سنان بن انس بین مردم می تاخته و رجز می خوانده که «افسار و رکاب اسب مرا باید از طلا بکنید ؛ چرا که من بهترین مردمان را کشته ام!»
آنها چندنفر بودند؟
معروف است که در کربلا 72 نفر شهید شده اند. این رقم معمولا وقت خواندن مقاتل با اعداد و اسامی موجود در متن جور در نمی آید؛ مثلا دیدیم که 50 نفر در حمله اول شهید شده اند، 28 نفر هم از بنی هاشم، به علاوه بریر و مسلم و حبیب و سعيد و حر و زهیر. همین ها جمعش بیشتر از 72 است. بعضی تواریخ قدیمی هم اعداد دیگری دارند. مثلا مسعودی تعداد شهدا را 87 نفر میگوید (مروج الذهب)، یعقوبی 105 نفر (تاریخ یعقوبی) و بلاذری 100 مرد میگوید (مجمع الانساب). یک راه این است که بیاییم و تمام اسامی ذکر شده در منابع را کنار هم بگذاریم. نخستین بار این کار را کسی در قرن سوم انجام داد که در آن 108 اسم فهرست شده. کسی به اسم فضیل بن زبیر، رساله ای نوشت با عنوان:«تسمیة من قُتِل مع الحسین بن علی(ع)» محققان جدید، این رقم را تا 120 اسم رسانده اند. حالا برگردید به آن خبر شهادت حدود 50 نفر از اصحاب در حمله اول. 120، جمع همین عدد و 72 است. پس ممکن است رقم 72 ، شمار شهدایی باشد که بعد از حمله و تیرباران اول به شهادت رسیده اند و جنگشان به یادماندنی تر بوده. احتمال دیگر، توجه به این خبر است که عمر سعد وقتی در روز 12 محرم لشگر خود و اسرا را از کربلا حرکت داد، دستور داد 72 سر را به نیزه بکنند بیاورند. قاعدتا در اینجا هم کوفیان سرهای افراد معروف و مشهور را با خود آورده اند و سرهای افراد غیرمشهور برايشان ارزش نمایشی نداشته. احتمال سوم به خاصیت خود عدد 72 برمی گردد. این عدد، از قدیم الایام نشانه کثرت بوده. حافظ می گوید: «جنگ 72 ملت همه را عذر بنه». يا حدیثی متواتر هست كه پیامبر)ص( فرمود: « امتش 72 فرقه می شوند که فقط یک فرقه از آنها ناجیه هستند. شاید یک دلیل تاکید بر عدد 72 شهید هم همین باشد.

عاشورا روز دهم ماه محرم است. شهرت این روز نزد شیعیان به دلیل وقایع عاشورای سال ۶۱ هجری قمری است که با گاهشماری هجری خورشیدی این روز مطابق است با ۲۱ مهر ۵۹
در این روز امام حسین (ع) و یارانش در واقعه کربلا در جنگ با لشکر یزید به شهادت رسیدند و مسلمانان در آن روز سوگواری میکنند.
سابقهٔ سوگواری و برپایی عزاداری برای حسین بن علی (ع) به اولین روزهای بعد از عاشورا، در محرم سال ۶۱ هجری میرسد.
اولین مراسم سوگواری را حضرت زینب (س) در مسجد کوفه بر امام حسین (ع) برگزار کرد. قبل از آن در کنار اجساد شهدا در کربلا برگزار شد.
روز دهم محرم، روز شهادت سالار شهیدان و فرزندان و اصحاب او در کربلا است. عاشورا در تاریخ جاهلیت عرب، از روزهای عید رسمی و ملی بوده و در آن روزگار، در چنین روزی روزه میگرفتند، روز جشن ملی مفاخره و شادمانی بوده است و در چنین روزی لباسهای فاخر می پوشیدند و چراغانی و خضاب میکردند.
در جاهلیت، این روز را روزه میگرفتند. در اسلام، با تشریع روزه رمضان، آن روزه نسخ شد.
در فرهنگ شیعی، به خاطر واقعه شهادت امام حسین (ع) در این روز، عظیم ترین روز سوگواری و ماتم به حساب میآید که بزرگترین فاجعه و ستم در مورد خاندان پیامبر (ص) انجام گرفته و دشمنان اسلام و اهل بیت (ع) این روز را خجسته شمرده به شادی میپرداختند، اما پیروان خاندان رسالت، به سوگ و عزا مینشینند و بر کشتگان این روز میگریند.
امامان شیعه، یاد این روز را زنده میداشتند، مجلس برپا میکردند، بر حسین بن علی(ع) می گریستند، آن حضرت را زیارت میکردند و به زیارت او تشویق و امر می کردند و روز اندوهشان بود.
از جمله آداب این روز، ترک لذتها، دنبال کار نرفتن، پرداختن به سوگواری و گریه، تا ظهر چیزی نخوردن و نیاشامیدن، چیزی برای خانه ذخیره نکردن، حالت صاحبان عزا و ماتم داشتن و ... است.
در دوران سلطه امویان و عباسیان، شرایط اجتماعی اجازه مراسم رسمی و گسترده در سوگ اباعبدالله الحسین (ع) را نمیداد، اما هرجا که شیعیان قدرت و فرصتی یافته اند سوگواری پرشور و دامنه داری در ایام عاشورا به راه انداختهاند.
از قرنها پیش عاشورا به عنوان تجلی روز درگیری حق و باطل و روز فداکاری و جانبازی در راه دین و عقیده، شناخته شده است.
حسین بن علی(ع) در این روز، با یارانی اندک ولی با ایمان و صلابت و عزتی بزرگ و شکوهمند با سپاه سنگدل و بیدین حکومت ستم یزدی به مقابله برخاست و کربلا را به صحنه همیشه زنده عشق خدایی و آزادگی و حریت مبدل ساخت.
عاشورا گرچه یک روز بود، اما دامنه تاثیر آن تا ابدیت کشیده شد و چنان در عمق وجدانها و دلها اثر گذاشته که همه ساله دهه محرم و بویژه عاشورا، اوج عشق و اخلاص نسبت به معلم حریت و اسوه جهاد و شهادت، حسین بن علی(ع) می گردد و همه، حتی غیر شعیه، در مقابل عظمت روح آن آزادمردان تعظیم میکنند.
امام حسین(ع) که به دعوت اهل کوفه از مکه عازم این شهر بود تا به شیعیان انقلابی بپیوندد و رهبری آنان را به عهده گیرد، پیش از رسیدن به کوفه، در کربلا به محاصره نیروهای ابن زیاد در آمد و چون حاضر نشد ذلت تسلیم و بیعت با حکومت غاصب و ظالم یزیدی را بپذیرد، سپاه کوفه با او جنگیدند.
حسین و یارانش روز عاشورا لب تشنه با رشادتی شگفت تا آخرین نفر جنگیدند و به شهادت رسیدند و بازماندگان این قافله نور، به اسارت نیروهای ظلمت درآمده به کوفه برده شدند. هفتاد و دو تن یاران شهید او، بزرگترین حماسه بشری را آفریدند و یاد خویش را در دل تاریخ و وجدان بشرهای فضیلت خواه، ابدی ساختند.
عاشورا در مقایسه با بسیاری از رخدادهای دیگر، حجم کمی از وقایع را به خود اختصاص داده و آغاز و انجام آن، در برهه ای کوتاه اتفاق افتاده است. اما یکی از حوادثی است که در طول تاریخ خویش، بیشترین توجه را به خود جلب کرده و علاوه بر نقش گسترده وتاثیر عمیق اجتماعی تاریخی خود، به صورت فرهنگی ویژه با ساختاری منحصر به فرد در آمده است.
منبع:hamshahrionline.ir

در۳۱شهریور سال ۱۳۵۹ رژیم بعثی عراق که در پی ایجاد تشنج در منطقه بود و قصد داشت معاهده ۱۹۷۵ الجزایر را زیر پا بگذارد با هدف برانداختن نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران جنگ ناجوانمردانه ای را علیه کشورمان آغاز کرد، که تنها آغاز جنگ با او بود ، چراکه در این راه بسیاری از کشور های غربی به کمک این رژیم شتافتند و ضربه زدن به نظام اسلامی ایران را سرلوحه سیاست خارجی خود قرار دادند . صدام حسین رئیس جمهور عراق ، قبل از آغاز رسمی جنگ با ظاهر شدن در برابر دوربین های تلویزیون عراق قرار داد ۱۹۷۵را پاره و عملا آن را بطور یک جانبه فسخ کرد . البته تحرکات نظامی عراق علیه ایران از سال ۱۳۵۸ آغاز شده بود و لیکن این تحرکات در ابتدا ضعیف بود . بروز حوادثی چون تصرف سفارت آمریکا درتهران به دست دانشجویان پیرو خط امام ، شکست حمله نظامی آمریکا در طبس که برای آزاد سازی گروگانها انجام گرفته بود ، روی کار آمدن صدام حسین در عراق و روحیه قدرت طلبی و سلطه گری او به منظور کسب امتیازات از دست داده در قرارداد ۱۹۷۵و نیز دستگیری و اعدام آیت الله محمد باقر صدر از جمله عوامل و حوادثی بود که رژیم بعثی را برآن داشت تا به جمهوری اسلامی ایران حمله کند . لازم به ذکر است تجاوزات صدام حسین در شش ماهه اول سال ۱۳۵۹ روند یکسانی نداشت، بلکه از زمان قطع رابطه آمریکا با ایران تا آستانه کودتای نوژه ، روبه شدت نهاد . تجاوزات عراق طی سه دهه شهریور، روند تصاعدی به خود گرفت . به گونه ای که در شانزدهم شهریور همان سال ، منطقه خان لیلی به تصرف ارتش عراق در آمد و چند روز بعد نیز منطقه میمک و پس از آن برخی ارتفاعات و پاسگاههای داخلی به اشغال دشمن بعثی در آمدند . در این دوره بسیاری از جوانان کشور اسلامی در گروهها و دسته های مختلف به سمت جبهه های دفاع مقدس شتافتند و یاریگر برادران ارتشی و سپاهی خود شدند .
بسیاری از مورخان دفاع مقدس ، تاریخ جنگ را به دو دوره عمده تقسیم می کنند :
دوره اول ازسی و یکم شهریور تا آزادی خرمشهر ،و دوره دوم از آزادی خرمشهر تا پایان جنگ؛ در دوره نخست دشمن پس از ارزیابی غلط از اوضاع ایران اسلامی و عدم شناخت از پشتوانه های مردمی ، اقدام به تهاجمی همه جانبه علیه ایران کرد و تا اندازه ای توانست در خاک ایران اسلامی نفوذ کند، اما با حضور نیروهای مدافع انقلاب اسلامی ، دشمن زمین گیر شد و پس از برکناری عناصر غیرمومن به انقلاب اسلامی ، امکان حضور نیروهای مردمی در جبهه ها فراهم شد . با این برتری نظامی، ابتکار عمل در دست نیروهای خودی قرار گرفت و طی یک سلسله عملیات، خرمشهر در سوم خرداد 1361 در عملیات بیت المقدس آزاد شد.
دوره دوم دفاع مقدس نیز زمانی ادامه یافت که دشمنان اسلام درجستجوی راه هایی جهت مهار قدرت رزمندگان اسلام بودند. در این دوره شاهد حضور فعالیت قدرتهای خارجی در صحنه مستقیم نبرد و تلاشهای گسترده اقتصادی و سیاسی برای مهار نظامی ایران بودیم . این امر در حالی صورت می پذیرفت که دشمن منفعلانه با یک تغییر خط مشی شتابزده، شعار صلح را محور ادعاهای خویش قرار داده و عمده نیروهایش به پشت مرزهای بین المللی رانده شده بودند . پس از گذشت 8 سال، جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران در تاریخ بیست و نهم مرداد ۱۳۶۷ ه ش پایان یافت. سازمان ملل متحد پس از چند سال از اتمام جنگ، عراق را به عنوان کشور تجاوزگر اعلام کرد و این کشور را ملزم به پرداخت غرامت به ایران ساخت . در این جنگ قشر های مختلف مردم از پیر، میانسال و جوان گرفته تا تحصیلکرده ، بی سواد و...دست به خلق حماسه هایی جاودانه زدند که در تاریخ ایران مثال زدنی است . یاد و خاطره شهیدان هشت سال دفاع مقدس گرامی و جاودانه باد.
منبع : هم كلاسي آسماني

روز 26 مرداد 1369 ایران اسلامى شاهد بازگشت آزادگان سرافرازى بود که پس از تحمل سالهاى اسارت خود در اردوگاههاى عراق، پاى به میهن اسلامى گذاشتند و به آغوش خانوادههاى خود بازگشتند. این رویداد بزرگ، دو هفته پس از اشغال نظامى کویت توسط ارتش صدام و 2 روز پس از آن صورت گرفت که صدام در نامهاى به آقاى هاشمى رفسنجانى، رئیس جمهور وقت ایران، بار دیگر عهدنامه 1975 الجزیره را پذیرفت و به شرائط ایران براى پایان جنگ تسلیم شد و از جمله قول عقبنشینى از مرزهاى ایران و آزادسازى اسیران ایرانى را داد.
اسراى سرافراز ایرانى از چند نقطه مرزى با تشریفات وارد کشور شدند و نخستین واکنش آنان، بوسه بر خاک ایران و ریختن اشک شوق بود. زیارت مرقد مطهر حضرت امام خمینى(ره) و همچنین بیعت با جانشین خلف وى حضرت آیتالله خامنهاى، از نخستین برنامهها و اقدامات مشترک آزادگان سرافراز ایرانى بود. مقام معظم رهبرى درباره آزادگان چنین فرمودهاند: «یکى از چیزهایى که شما را، دلهایتان را زنده نگه مىداشت، پر امید نگه مىداشت، یاد آن چهره و روحیه پرصلابت امام عزیزمان بود. آنبزرگوار هم خیلى به یاد اسرا بودند. حال پدرى را که فرزندانش به این شکل از او دور شده باشند، راحت مىشود فهمید.... مسأله اسارت طولانى فرزندان این ملت بهنوبه خود امتحان دیگرى بود که ملت ما با موفقیت آنرا به انجام رسانده و اسراى ما همانند ملت ایران، از خود آزادمردى نشان دادند و سرانجام با موفقیت و سرافرازى به وطن بازگشتند.... شما در دوران اسارت، شرایط سختى را گذراندید، اما در عین حال با حفظ دین و اعتقادات و دلبستگى خود به اسلام، امام و انقلاب، موجب افتخار و آبرومندى ملت خود در برابردشمن شدید.»
فرزندان میهن به عشق دیدار پیر جماران، روزهاى سخت هجران را به امید وصال سپرى مىکردند و هردم به این امید، روزها را لحظهشمارى مىکردند. آنان در گوشه زندانهاى تاریک و وحشتناک دشمن، با پدر پیر خود درددل مىکردند و آن پیر فرزانه با عشق پدرى به آنان پاسخ مىداد: «فرزند بسیار عزیزم! از نامه دلسوزانه شما بسیار متأثر گردیدم. من ناراحتى شما عزیزان در بند را احساس مىکنم، شما هم ناراحتى پدرتان را که فرزندان عزیزش دور از وطن هستند، احساس کنید. عزیزان من! سیّد و مولاى همه ما حضرت موسىبن جعفر بیش از همه شماها و ماها در رنج و گوشه زندان بهسر بردند. براى اسلام عزیزش صبر کنید. خداوند فرج را انشاءاللّه نزدیک مىنماید و پدر پیر شما را با دیدن شما شاد مىفرماید. به همه عزیزان در بند اسلام سلام مرا برسانید. من از دعاى خیر فراموشتان نمىکنم. خداحافظ شما باشد.»
آزادگان، گنجینههاى ارزشمندى هستند که در درون آن، فرهنگ انسانساز دوران اسارت نهفته است. ثبت وقایع اسارت، پلى است براى انتقال فرهنگ اسارت از درون اردوگاهها به شهرهاى میهن اسلامىمان، ایران.
بر حاملان این فرهنگ است که ضمن حفظ آن، چارهاى نیز براى ترویج آن بیندیشند. در زمینه بیان این فرهنگ، از سه ابزار خط، تصویر و انتقال بهصورت سینه به سینه مىتوان بهره گرفت، امّا مهم این است که بیان فرهنگ اسارت، امرى حیاتى و کارى بس سترگ براى جامعه جوان ماست. بنابراین، نظام اسلامى باید از همه امکانات موجود در این حرکت ارزشى فرهنگى بهرهبردارى کند، تا اثر مجاهدت و مقاومت وصفناپذیر این رسولان انقلاب، بهصورت فرهنگ مصوّر و مکتوب و بهمثابه کلید راه هدایت براى نسل آینده و همه بیداردلان و آزادگان جهان محفوظ بماند.
تندیسهاى استقامت
روز 26 مرداد سال 1369، میهن اسلامى شاهد حضور آزادگان سرافرازى بود که پس از سالها اسارت در زندانها و اسارتگاههاى مخوف رژیم بعث عراق، قدم به خاک پاک میهن اسلامى خود گذاشتند. آزادگان، با ایمان راسخ خود در برابر همه فشارهاى جسمى و روحى دشمنان ایستادند و روابط اجتماعى جامعه کوچک اردوگاهى خود را بر پایه اخلاق حسنه بنا نهادند و از شکنجههاى مزدوران بعث هراسى به خود راه ندادند. آزادگان، صبورتر از سنگ صبور و راضىترین کسان به قضاى الهى بودند. اینان سینههایى فراختر از اقیانوس داشتند که از همهجا و همهکس بریده و به خدا پیوسته بودند، آزاده نامیده شدند چون از قید نفس و نفسیات رهایى یافته بودند.
و امروز یادآور بازگشت غرورآفرین مردان و زنان آزادهاى است که پس از تحمل سالها شکنجه و دورى از عزیزان خویش، به وطن بازگشتند و به انتظار میلیونها ایرانى پایان دادند. در این روز، شکیبایى مادران، پدران، همسران و فرزندان این آزادمردان بهبار نشست و سالهاى نگرانى و شوق دیدار به پایان رسید و وعده الهى تحقق یافت: «و بشر الصابرین»
نه تنها استقامت آزادگان در اردوگاههاى دژخیمانه رژیم بعث، بلکه صبر و پایدارى خانوادههاى این عزیزان ستودنى است. عرصه پر برکت دفاع مقدس، صحنه حضور مردان و زنان با ایمانى بود که با پیروى از تعالیم عالیه اسلام و تحت رهبرى حکیمانه حضرت امام خمینى(ره) توانستند حماسهاى بهیادماندنى و جاودان از خود به یادگار بگذارند. اینان اگرچه در بازگشت از اسارت، مقتدا و امام خویش را ندیدند، اما با نایب بر حق وى میعادى همیشگى بستند و بر عهد خویش با خون شهیدان پایبند ماندند. آزادگان دلاور و سرافراز با الهام از مکتب انسانساز اسلام و سیره ائمه اطهار و با درسگرفتن از زندگى انقلابى و حماسهساز حضرت زینب(س) که اسوه صبر و پایدارى بود، توانستند دوران دشوار اسارت را پشت سر نهند و شکوه مقاومت و سرافرازى را بر صحیفه درخشان ایران اسلامى ثبت کنند. بىشک سالها محرومیت این سروقامتان تاریخ باعث شد که آنان امروز بیش از هر فرد دیگرى در مسیر سبز موفقیت گام بردارند و الگو، اسوه و افتخار میهن خویش باشند.
درباره علاقه شدید آزادگان به امام راحل، مىشنویم که: یک روز افسر عراقى از اسیر مجروحى که یک بسیجى پانزده ساله بود، پرسید: تو چه اندازه پدر و مادرت را دوست دارى؟ گفت: به اندازه چشمانم. پرسید: خوب تو که بسیجى هستى، رهبرت خمینى را چهقدر دوست دارى؟ گفت: امام خمینى قلب من است، او را به اندازه قلبم دوست دارم. انسان بدون چشم مىتواند زندگى کند، اما زندگى بدون قلب، زندگى ممکن نیست.
امام راحل چه زیبا و شایسته در توصیف فرزندان خود فرمودهاند: «اسرا در چنگال دژخیمان خود سرود آزادى و آزادگان جهان آنرا زمزمه مىکنند». آرى، آنان نه تنها اسیر نبودند؛ بلکه آنها دور از هرگونه وابستگىها و دلبستگىها بودند و نداى آزادمردى را به گوش همه جهانیان رساندند.
آزادگان در کلام مقام معظم رهبرى
مقام معظم رهبرى نیز چنین مىفرماید: «شما ذخیره بزرگ الهى و یک ثروت عظیم انسانى هستید که در دست دشمن غصبشده بودید. خداى متعال شما را به ملّت و به این کشور اسلامى برگرداند».
ایشان همچنین مىفرمایند: «سازندگى زندان و اسارت، سازندگى مخصوصى است، آنرا در جاى دیگر نمىشود پیدا کرد»، و نیز در جاى دیگرى فرمودهاند:
شماها ده سال، هشت سال کمتر یا بیشتر سختترین دوران را گذراندید. جوانى و زندگى باطراوت دوران شباب را در راه خدا دادید، اما ضرر نکردید؛ چون با خدا معامله کردید. صبر و استقامت شما، به اسلام آبرو بخشید. خانوادههاى شما با صبر خود اسلام را روسفید کردند و به نظام و جمهورى اسلامى آبرو دادند. در این مدت هشت سال و ده سال و دوران تلخ اسارتِ شما در دست دشمن، ملت ایران با سربلندى از گذرگاههاى بسیار سختى عبور کرد. این ملت در جاده آسفالته حرکت نکرد. گردنههاى زیادى را طى کرد و با خطرها مواجه شد... ما به شما و به خانوادههاى شما و به مجاهدت شما افتخار مىکنیم.
اینکه ما به اسرایمان، آزادگان مىگوییم، بىوجه نیست. شما که برگشتید، آبرومند و سربلند برگشتید. دین و اعتقاد و دلبستگىتان به امام و اسلام و انقلاب را حفظ کردید. پیش دشمن، آبروى ملت را حفظ نمودید و ملت را سرشکسته نکردید. اینها خیلى ارزش دارد. امروز هم که برگشتید، بحمداللّه پیروز برگشتهاید.... شما آزادگان و عزیزان زندانى و در بند ما و نیز ملت ایران، حجت را بر مسؤولان و ما تمام کردید.... هیچکس در نظام جمهورى اسلامى، با داشتن چنین ذخیرههاى ارزشمندى مثل شماها و مثل بقیه آحاد ملت در مقابل دشمنان، یک لحظه احساس ضعف نخواهد کرد.... شما عزیزان مثل گذشته به خدا توکل کنید. با خدا ارتباطتان را حفظ کنید. دستاورد دوران اسارت را مثل ذخیره ارزشمندى براى خودتان نگه دارید.
شماها که آمدید، قدرت این ملت ظاهر شد. امروز، دشمن از دستاندازى به انقلاب مأیوس است، اما از دشمنى پشیمان نیست. ملت ما باید بههوش باشد. اولین وظیفه ما این است که کشورمان را از همهجهت قدرتمند کنیم. امروزه همه برنامههاى دولت جمهورى اسلامى، در خط قدرتبخشیدن به ایران اسلامى است. اسلام هم پشتوانه ماست. شما بهعنوان عناصر ورزیده، امتحانداده، زجرکشیده و آبدیده که از میدانهاى خطر عبور کردهاید، جزو درخشندهترین نگینهاى این مجموعه مىتوانید باشید.»
امیدواریم نظام اسلامى بتواند از این سرمایههاى ذىقیمت و ارزشمند به بهترین وجه استفاده لازم را براى تعالى و پیشرفت ایران اسلامى ببرد.
در پایان باید یادى هم از سرور آزادگان، مرحوم حجتالاسلام والمسلمین ابوترابى داشته باشیم که بهعنوان مرشد اردوگاهها نقشى کلیدى در وحدت و انسجام آزادگان، روحیهبخشى و تحمل سختىها داشتند و به 40 هزار آزاده ایرانى درس حماسه و غیرت دادند.

آشنایی با قبرستان بقیع
یکی از پر خاطره ترین مکانهای مدینه، بقیع است ; جایی که نخست آن را بقیع الغرقد می نامیدند. «غرقد» نوعی درخت بوده که در گذشته، در محل این قبرستان و یا در کنار آن قرار داشته و محتملا به تدریج با گسترش قبرستان، آن درختها (که به نظر برخی توتستان بوده) از میان رفته است. بقیع پیش از اسلام، گورستان مردم یثرب بوده و پس از اسلام نیز به عنوان مهمترین گورستان مدینه شناخته شده است. این گورستان با وسعت نسبتا زیاد خود، در طول قرون مختلف اسلامی مدفن صحابه، تابعین و مهمتر از همه، چهار تن از امامان (علیهم السلام) بوده و از این رو محل زیارت تمامی زائران مدینه منوره است. بقیع در ناحیه شرقی مسجد النبی و تقریبا در فاصله دویست متری آن قرار دارد. این قبرستان تا یکصد سال پیش خارج از حصار قرار داشت، اما اکنون تقریبا در میان شهر مدینه واقع شده و با چهار خیابان محاصره گردیده است ; ستین، عبد العزیز، ابی ذر، باب العوالی.
بقیع در زمان رسول خدا (ص) نیز زیارتگاه بوده و آن حضرت برخی شبها خانه را ترک کرده و تنها به بقیع می رفته و در آنجا به راز و نیاز با خدا می پرداخته است. برخی دختران آن حضرت و نیز برخی از یاران نزدیکش در بقیع مدفونند ; کسانی چون عثمان بن مظعون که از صحابی مورد علاقه رسول خدا (ص) بود.
قبرستان بقیع تا قبل از تسلط آل سعود، قبه های متعددی داشت که بر روی قبور خاصی ساخته شده بود. اما اکنون به صورت فضای باز و ساده ای در آمده است و قبرها جز نشانی ساده، به صورت سنگی که بالای سر آنها گذاشته شده، چیزی ندارد. با وجود این، تعلق خاطر مسلمانان به مدفون شدگان بقیع باعث گردیده است تا قبر عده ای از بزرگان مدفون، مشخص باقی بماند ; گرچه به مرور زمان، قبور صدها بلکه هزاران تن از صحابه و تابعین به دست فراموشی سپرده شده و قبر آنان نا مشخص مانده است.
بقیع در گذر تاریخ(1) (2)
مزار ائمه معصومین علیهم السلام در بقیع
حرم ائمه بقیع که در کتب تاریخ بعنوان «مشهد» و «حرم» اهل بیت معروف گردیده، در سمت غربی و منتهی الیه بقیع واقع شده است که در این حرم مطهر قبر چهارتن از ائمه اهل بیت؛ امام مجتبی، امام سجاد، امام باقر و امام صادق ـ علیهم السلام ـ در کنار هم و بفاصله 3ـ2 متری این قبرها، قبر عباس عموی گرامی رسول خدا ـ ص ـ قرار گرفته و در کنار آن نیز قبر دیگری است متعلق به فاطمه بنت اسد و بـه احتـمال ضعیـف متعـلق بـه فاطمه دختر رسول خدا ـ ص ـ که قبل از ویرانی ساختمان این حرم مطهر، همه این قبور ششگانه در زیر یک گنبد و دارای ضریح و صندوق زیبا بودند.
تاریخ حرم ائمه بقیع(1) (2) (3)
ورودیه بقعه ائمه در بقیع
نمی از یم/ پاس داشت مقام ائمه بقیع
سایر مزارهای بقیع
بقیع، قبرستان قدیمی مدینه است که بهترین عزیزان پیامبر(ص) و سربازان فداکار اسلام، در آنجا مدفونند؛ اینک به نام برخی از آنها اشاره می کنیم:
1 مرقد چهار امام معصوم از ائمه شیعه(ع): امام مجتبی(ع)، امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع)
2(بنابه نقلی) قبرپنهان فاطمه زهرا(س)
3قبور فرزندان پیامبر(ص) مانند ابراهیم، زینب، ام کلثوم و رقیّه.
4قبور همسران آن حضرت.
5قبر فاطمه بنت اسد مادر علی بن ابی طالب(ع)
6قبر عباس عموی پیغمبر(ص)
7قبر صفیّه و عاتکه، عمه های پیامبر(ص)
8قبرحلیمه سعدیه، مادر رضاعی آن حضرت.
9قبر عقیل برادر علی(ع)، و عبداللّه بن جعفر، همسر زینب کبری(س)
10قبر سعد بن معاذ، و ابوسعید خدری.
11 قبر اسماعیل فرزند امام صادق(ع)
12 قبر امّ البنین مادر حضرت ابی الفضل(ع)
13 قبر عثمان بن مظعون، و سفیان بن الحارث بن عبدالمطلب.
14 قبر جمعی از شهدای اُحُد و شهدای واقعه حرّه که محل آنها معلوم و مشخص است.
15 قبور برخی از فرزندان ائمه و بستگان پیامبر گرامی اسلام(ص) و برخی از صحابه بزرگوار آن حضرت.
16 قبور گروهی از راویان حدیث، و عده ای از علما، شهدا و قرّاء و مبلغین بزرگ اسلام.
و سرانجام بسیاری از شخصیتهای برجسته و افراد والامقام که از صدر اسلام تاکنون، در این سرزمین مقدس آرمیده اند و قبورشان مجهول است.
مـــزار بقیع
مدفون شدگان در بقیع
نقش و تاریخ زنان در بقیع
قبه بنات الرسول
حرم همسران و دختران رسول خدا ـ ص ـ
حرم جناب ابراهیم فرزند رسول خدا-ص-
قبر فاطمه زهرا یا فاطمه بنت اسد سلام الله علیهما
بقعه اسماعیل فرزند امام صادق ـ علیه السلام ـ
بقعه حلیمه سعدیه وصفیّه عمه رسول خدا ـ ص
بیت الاحزان
پیش از این در نزدیکی بقیع و در محدوده ای که در نزدیکی قبور ائمه (علیهم السلام) بوده، محلی با عنوان «بیت الاحزان» شناخته شده و در متون تاریخی قرون آغازین اسلامی، از آن یاد شده است. آنجا به عنوان محل گریه آن حضرت پس از رحلت پدرش بوده است. طبق برخی نقلهای دیگر، در کنار بقیع، در همین حدود، خانه محقری برای آن حضرت ذکر شده که بعدها به عنوان «بیت الاحزان» یا «قبة الحزن» شهرت داشته و زمانی نیز به عنوان «مسجد فاطمه» از آن یاد می شده است. این محل در شمال قبر عباس بن عبد المطلب و قبور ائمه (علیهم السلام) قرار داشته و بعدها ضمیمه بقیع شده است. در مدینه جای دیگری به عنوان بیت الاحزان مطرح نبوده است.
مسجد فاطمه (س)
نهضت اشک
بیت الاحزان یک حقیقت فراموش ناشدنی
پیدایش فرقه ضاله وهابیت
وهابیها که در دو قرن اخیر به رهبری "محمدبن عبدالوهاب بن سلیمان" سرزمین حجاز را تحت نفوذ افکار خود قرار داده اند، در معتقدات تند خود که بیشتر در زمینه توحید است، نه تنها از مخالفان سر سخت شیعه اند بلکه با غالب مسلمانان اهل تسنن نیز شدیدا مخالفند.
"محمد بن عبدالوهاب" در حقیقت مجری افکار و اعتقادات ابن تیمیه - احمدبن عبدالحلیم دمشقی متوفی 728 ه. ق- که تقریبا چهار قرن قبل از او می زیسته، بود.
محمد بن عبدالوهاب در خلال سالهای 1160 تا 1206 ه.ق با همکاری زمامداران محلی و برانگیختن آتش تعصبهای خشن در میان اقوام بیابانگرد و بدوی حجاز توانست به نام دفاع از توحید و مبارزه با شرک، مخالفان خود را عقب بزند و بر دستگاه حکومت و رهبری سیاسی بطور مستقیم و غیر مستقیم تسلط یابد. در این راه خونهای زیادی از مسلمانان حجاز و غیر حجاز ریخته شد. کشمکشهای پیروان محمدبن عبدالوهاب محدود به محیط حجاز نبود; بلکه در سال 1216 (ده سال پس از مرگ محمدبن عبدالوهاب) پیروان او از طریق بیابانهای حجاز با یک حمله غافلگیرانه به کربلا وارد شدند و با استفاده از تعطیل بودن شهر به مناسبت روز عید غدیر و مسافرت بسیاری از اهالی به نجف برای مراسم غدیر، به تخریب حرم مطهر امام حسین «علیه السلام» و سایر اماکن مقدس شیعه در کربلا پرداختند و در ضمن تمام درهای گرانقیمت و تابلوها و هدایای نفیس و وسایل تزیینی را با خود بردند. آنان حدود پنجاه نفر را در نزدیکی ضریح مطهر و پانصد نفر را در صحن و تعداد زیادی را در شهر کشتند.
وهابیت و تاریخچه پیدایش آن
شناخت معرفتی وهابیت
محمد بن عبد الوهاب و حرکت وهابیت
بیوگرافی «ابن تیمیه»
ابن تیمیه در آئینه اندیشه متفکران
فرقه ضاله وهابیت را بیشتر بشناسیم
نقدی برا اندیشه وهابیت در تخریب قبور/به انگیزه هشتم شوال سالروز تخریب بقیع
وهابیون و تخریب بقیع
پس از تسلّط سعودیان بر حجاز، با توجه به پیوند فکری و مذهبی آنان با محمدبن عبدالوهاب، در هر شهر و منطقهای که وارد میشدند، آثار و ابنیه ساخته شده بر روی قبور بزرگان صدر اسلام را خراب و ویران میکردند.
وهابیان، بار نخست در سال 1221هـ.ق. بخشی از بناهای قبرستان بقیع را ویران نموده و سپس با تکمیل سلطه خود بر حجاز در شوال سال 1344هـ.ق. کلیه این بناها و گنبدها و آثار را ویران و اموال و اشیای گرانقیمت موجود در این اماکن را به تاراج بردند و نه تنها در مدینه، بلکه در هرجا گنبد و بارگاه و زیارتگاهی بود، به ویرانی آن اقدام کردند.
مرحوم سید محسن امین، ابعاد ویرانیهای وهابیان در حجاز را اینگونه وصف میکند:
وقتی وهابیان وارد طائف شدند، گنبد مدفن ابن عباس را خراب کردند، چنانکه یکبار دیگر این کار را کرده بودند. آنان هنگامی که وارد مکه شدند، گنبدهای قبر عبدالمطّلب، ابوطالب و خدیجه امّ المؤمنین(علیها السلام) را ویران نمودند و زادگاه پیامبر(صلی الله علیه وآله) و فاطمه زهرا(علیها السلام) را با خاک یکسان کردند و آنگاه که وارد جده شدند، گنبد و قبر حوّا را خراب کردند و به طور کلّی، تمام مقابر و مزارات را در مکه، جده، طائف و نواحی آنها ویران نمودند و زمانی هم که مدینه منوره را محاصره کردند، به ویران کردن مسجد و مزار حمزه پرداختند. پس از تسلّط وهابیان بر مدینه منوره، قاضی القضات وهابیان، شیخ عبدالله بن بلیهد، در رمضان 1344هـ.ق. از مکه به جانب مدینه حرکت کرد و اعلامیه ای صادر نمود و ضمن آن، جواز ویران کردن گنبدها و زیارتگاهها را از مردم سؤال کرده بود. بسیاری از مردم از ترس به آن پاسخ نداده و برخی نیز لزوم ویران کردن را خواستار شده بودند!
البته هدف او از این اعلامیه و سؤال، نظرخواهی واقعی نبود، بلکه می خواست در میان مردم آمادگی ایجاد کند، چون وهابیان در هیچیک از اعمال خود و در ویران کردن گنبدها و ضریحها، حتی گنبد مرقد حضرت رسول (صلی الله علیه وآله) منتظر نظر مردم نبودند و این اعمال، پایه مذهب آنان است. شاهد سخن آنکه، آنان پس از نشر این اعلامیه و سؤال و جواب، همه گنبدها و زیارتگاهها را در مدینه و اطراف آن ویران کردند و حتی گنبد مضاجع ائمه اهلبیت(علیهم السلام) را در بقیع، که قبر عباس عموی پیامبر(صلی الله علیه وآله) نیز در کنار آنها بود، خراب نمودند و دیوارها و صندوقها و ضریحهایی که روی قبرهای شریف قرار داشت، همه را از بین بردند، در حالی که برای آن، هزار ریال مجیدی هزینه کرده بودند. آنها در این زیارتگاهها، جز تلّی سنگ و خاک، به عنوان علامت باقی نگذاشتند.
تاریخ وهابیت
تخریب بقیع به روایت اسناد(1) (2)
مروری بر بزرگ ترین جنایت فرهنگی قرن بیستم
فاجعه بقیع، داغی فراموش نشدنی
پشت دیوار بقیع
هتک حرمت بقیع در کلام بزرگان
...تلخى ديگرى كه وجود دارد، اين است كه در ميان مجموعه ى مسلمانان و امت اسلامى كسانى پيدا شوند كه با افكار پليد و متحجر و عقب مانده و خرافى خود، تجليل از بزرگان و برجستگان و چهره هاى نورانى صدر اسلام را شرك بدانند، كفر بدانند؛ واقعاً اين مصيبتى است. اينها همان كسانى هستند كه گذشتگانشان قبور ائمه (عليهم السّلام) را در بقيع ويران كردند. آن روز كه در دنياى اسلام، از شبه قاره ى هند گرفته تا آفريقا، عليه اينها قيام كردند، اگر اينها جرأت مى كردند، قبر مطهر پيغمبر را هم ويران مى كردند، با خاك يكسان مى كردند. ببينيد چه فكر باطلى، چه روحيه ى پليدى، چه انسانهاى بدانديشى، احترام به بزرگان را اينجورى بخواهند نقض كنند و هتك كنند و اين را جزو وظائف دينى بشمرند! در آن وقتى كه اينها بقيع را ويران كردند، اين را بدانيد؛ سرتاسر دنياى اسلام عليه اينها اعتراض كرد. عرض كردم؛ از شرق جغرافياى اسلام- از هند- تا غرب جغرافياى اسلام، عليه اينها بسيج شدند.
اينها به عنوان اينكه اين كارها پرستش است، اين اقدامهاى خبيث را مى كنند! رفتن سر قبر يك انسانى و طلب رحمت كردن براى او از خداى متعال، و طلب رحمت كردن براى خود در آن فضاى معنوى و روحانى، شرك است؟ شرك اين است كه انسان بشود ابزار دست سياستهاى اينتليجنس انگليس و سى. آى. اى آمريكا و با اين اعمال، دل مسلمانان را غمدار كند، آزرده كند. اينها اطاعت و عبوديت و خاكسارى در مقابل طواغيت زنده را شرك نمى دانند، احترام به بزرگان را شرك مى دانند! خود اين، يك مصيبتى است. جريان تكفيرىِ خبيث كه امروز در دنياى اسلام به بركت برخى از منابع مادى، متأسفانه پول و امكانات هم در اختيار دارند، يكى از مصائب اسلام است. (بيانات مقام معظم رهبری 16/ 02/ 1392)
تخریب بقیع گواهی بر دشمنی وهابیت با رسول اکرم(ص)
مفتیان سعودی حق ندارند برای میراث اسلامی تصمیم بگیرند
8شوال؛ زخم جانکاه وهابیت بر پیکر اسلام
روز هشتم شوال به عنوان روز بقیع اعلام شود
وظیفه طلاب در مقابله با انحرافات تاریخی
استفاده از ظرفیت های تبلیغی برای نکوداشت هشتم شوال
غربت بقیع در شعر
جلوه جنت به چشم خاکیان دارد بقیع
یا صفای خلوت افلاکیان دارد بقیع
گر حصار کعبه را جبریل دربانی کند
صد چو موسی و مسیحا پاسبان دارد بقیع
گر چه با شمع و چراغ این آستان بیگانه است
الفتی با مهر و ماه آسمان دارد بقیع
گرچه محصولش بظاهر یک نیستان ناله است
یک چمن گل نیز در آغوش جان دارد بقیع
گرچه می تابد بر او خورشید سوزان حجاز
از پر و بال ملائک سایبان دارد بقیع
بقعه بقیع
گلستان بقیع
عطر نسيم بقيع
رشحاتی از قلم
امروز، آثار کینه و جهالت وهابیان نسبت به اهل بیت عصمت و طهارت، از در و دیوار مدینه و وادی بقیع، هویداست.
رنجنامه نانوشته محبّین اهل بیت، بر خاک و سنگ این مزارها، گویاتر از هر زمان است.
اینجا اشک است که سخن می گوید و «حال»، گویاتر از «قال» است.
چشمان اشکبار، ترجمان دلهای داغدار و بی قرار است.
وقتی گام در تربت بقیع می گذاری و نگاهت به قبورِ ساده امامان می افتد، دیگر لازم نیست کسی مرثیه بخواند. بقیع، خودش مرثیه مجسّم است.
ساعتهایی که درِ بقیع به روی زائران گشوده می شود، گویا درِ بهشت است که به روی زائران عاشق باز می شود.
دلهای سوخته شان را بر می دارند و با شتاب، خود را به حضور امام مجتبی، امام سجاد، امام باقر و امام صادق علیهم السلام می رسانند و زیارتنامه را با باران اشک می شویند و سلامها را با چشمهای بارانی شان بدرقه می کنند.
بقیــع
دلم هوای تو را دارد ... بگو چه چاره کنم
تخریب بقاع متبرکه ی بقیع در مدینه توسط وهابیان
نجوا با بقیع
شبی با بقیع
مظلوم ترین نگاه تاریخ
غربت بقیع
ساعتی در بقیع
بقیع، ترجمان دل های داغدار
پریشانی عشق و آیینه گردانی عطش
معرفی کتاب
تدوین مرکز تحقیقات حج، بقیع، تهران، نشر مشعر، 1381.
جمعی از مؤلفان، بقیع خاموشِ پرفریاد، قم، انتشارات حسنین، 1385.
حسینی شیرازی، سید محمد، بقیع، اصفهان، نشر بینش آزادگان، 1381.
خاطرات مستر همفر (جاسوس انگلیس در کشورهای اسلامی)، ترجمه: علی کاظمی، قم، نشر اخلاق، 1380.
عطائی اصفهانی، علی، پرتوی از زندگانی شش معصوم مدینه منوره، قم، بخش فرهنگی دفتر آیت الله فاضل لنکرانی(ره).
قاضی عسکر، سید علی، تخریب و بازسازی بقیع به روایت اسناد، قم، نشر مشعر.
میرخلف زاده، احمد و میرخلف زاده، قاسم، داستان هایی از ائمه بقیع(علیهم السلام)، قم، نشر مهدی یار، 1378.
نجمی، محمدصادق، تاریخ حرم ائمه بقیع (علیهم السلام) و آثار دیگر در مدینه منوره، تهران، نشر مشعر، 1382.
هاجری، یوسف، بقیع (سرگذشت اسف بار ویرانی آثار اسلامی حجاز...)، مترجم: محمد رضایی، تهران، نشر بقیع، 1371.( مجله اشارات، شماره 113)

----------- -----------