نويسنده : محبوب خدا

تاريخ : سه شنبه 15 اسفند 1391

با نگاهی به تاریخ اسلام در می¬یابیم که مسجد از آغاز تأسیس و به خصوص در عصر پیامبر اسلام6نقش-های مهم و متنوعی داشته و کارکرد آن فقط به عنوان مکان مقدسی برای عبادت خداوند و إقامه نماز جماعت و جمعه و یا قرائت قرآن نبوده است، بلکهپس از کارکرد اولیه¬اش که همان نقش عبادی و نیایشی است، دومین نقش مهم آن، تعلیم و تربیت مسلمانان و آشنا کردن آنان با معارف دینی و علوم گوناگوناست.پیامبر اسلام6به عنوان معمار و مؤسس مسجد، پس از اتمام بنای مسجدالنبی در شهرمدینه، یکی از یاران خود به نام «مربدالتمر» را مسئول آموزش در مسجد نمود. در این نوشتار، ابتداویژگی¬های دوران نوجوانیرا برشمرده¬ایم و سپس به تبیین تعلیم و تربیت نوجوانان و نقش مسجد وخانواده در این امر پرداخته¬ایم. کلید واژگان: نوجوان، مسجد، تعلیم، تربیت

:: ادامه مطلب

قضاوت در مسجد

نويسنده : محبوب خدا

تاريخ : سه شنبه 15 اسفند 1391

نظرات (0)

در این مقاله، نخست مفهوم لغوی و اصطلاحی کلمه‌ی «قضا» را بررسی می‌کنیم و سپس می‌کوشیم با جمع‌آوری نظرها و دیدگاه‌های فقهای متقدم و متأخر درمورد قضا در مسجد، اثبات کنیم که نه‌تنها قضاوت در مسجد کراهت ندارد، بلکه در بعضی مواقع ضروری است. در این نوشتار، هم نظرهای فقهای بزرگوار را نقل می‌کنیم (مانند خاتم المجتهدین شیخ انصاری، محقق حلّی، ابن‌برّاج، شیخ طوسی و شیخ مفید) و هم در پنج قسمت مهم تلاش می‌کنیم کراهت‌نداشتن قضاوت در مسجد را اثبات کنیم؛ البته با استناد به بعضی از روایت‌ها از جمله روایت‌های مولا امیرالمؤمنین (علیه‌السلام). در این متن، استدلال بعضی از فقها مانند استدلال شیخ طوسی (رحمه‌الله) را مخدوش می‌دانیم که با استناد به مرسله‌ی نبوی («جنبوا المساجد جیانکم و مجانینکم و خصوماتکم والحکومة») قضاوت در مسجد را نادرست می‌دانند. در نگاه نگارنده، منظور رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فضای جنجالی همراه با فریاد است که موجب کراهت قضا در مسجد می‌شود. همچنین، با استناد به سخن امام سجاد(علیه‌السلام) مسجد را جایگاه مطلق ذکر نمی‌دانیم؛ بلکه معتقدیم بسیاری از مشکلات در مسجد حل‌وفصل می‌شود. اگر مسجد مکان مطلق ذکر باشد، خواندن قرآن هم در مسجد غیر از ذکر است و بنابراین نباید قرائت شود.

:: ادامه مطلب

جنبه‏ هاى معنوى و آرمانى مسجد از منظر قرآن کریم

نويسنده : محبوب خدا

تاريخ : سه شنبه 15 اسفند 1391

نظرات (0)

مسجد از دو بعد معمارى و ویژگیهاى بنایى و معنوى (پرداختن به جمال‏شناسى معنوى) قابل التفات و مورد بحث است. در فرهنگ دینى و قرآنى نام مسجد یادآور بندگى و کرنش در پیشگاه خداوندمتعال است. حقیقت معنوى و جمال خدا پسندانه مسجد به عنوان خانه بزرگ الهى نیز همین است. بعد زیبایى‏شناسى معنوى مسجد همان انوار تابناک و بى‏آلایش پرستش معبود ازلى است که براى عرش نشینان پرتو افکنى مى‏کند، آنسان که ستارگان آسمان براى ما خاک نشینان پرتو افشانى مى‏نمایند. نقش اساسى مسجد در رشد و ارتقاء آرمان‏هاى مورد نظر اسلام نیز از این دریچه پر نور سرچشمه مى‏گیرد. لذا مومنان باید این بناى مقدس را از بنیه بر پایه استوار تقوا و خشنودى خداوند که مهم‏ترین جنبه‏هاى جمال معنوى و ثبوتى آرمانى مساجد است پى ریزى کنند. این مقاله آن گاه اوصاف ثبوتى و آرمانى مسجد از دیدگاه قرآن را به دو بخش تقسیم مى‏کند: 1 . کمالات علمى (نظرى) مسجد: مبنى بر آن که اساس مسجد از ابتدا، باید بر پایه تقوا و رضوان الهى گذاشته شود و آن که اهل مسجد باید دوست دار طهارت باشند. 2 . کمالات عملى مسجد: این که عبادت در مسجد باید خالصانه باشد. سپس بر تعلیم و تعلم در مسجد و لزوم پرداخت زکات از سوى مسجدیان و استفاده ازلباس‏هاى جمیل و نظیف تاکید نموده، در مورد اوصاف سلبى مساجد مى‏گوید: عامران مساجد نباید مشرک باشند، مسجد نباید مایه اضرار و آسیب دیدن امت اسلامى باشد، مسجد نباید پایگاه کفر باشد، مسجد نباید مایه تفرقه مسمانان و ترصدى علیه خدا و رسول او باشد، مسجد نباید جایگاه منافق و منافقان باشد. کلید واژه‏ها: مسجد، قرآن کریم، معنوى، صفات ثبوتى، صفات سلبى، آرمانى.

:: ادامه مطلب

مسجد از دیدگاه قرآن و عترت

نويسنده : محبوب خدا

تاريخ : سه شنبه 15 اسفند 1391

نظرات (0)

«إِنَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلاَةَ وَآتَی الزَّکَاةَ وَ لَمْ یَخْشَ إِلاَّ اللّهَ فَعَسَی أُولئِکَ أَن یَکُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِینَ»، مساجد خدا را تنها کسانی آباد می‌کنند که ایمان به خدا و روز قیامت آورده و نماز را برپا دارند و زکات را بپردازند و جز از خدا نترسند، امید است چنین گروهی از هدایت‌یافتگان باشند. حضور در مسجد از مصادیق مهم و اصلی آباد نگه‌داشتن آن است و بدون آن مسجد از اساس فاقد عمران و آبادی خواهد بود. ازاین‌رو، در روایت، به مسجدهایی که مسلمانان رها کرده‌اند و در آن نماز نمی‌گزارند، مسجد خراب گفته‌اند. در بررسی کلمه‌ها و عبارت‌های قرآن کریم و نیز سنت، نکته‌ی مهم درباره‌ی مسجد این است که پیشوایان دین اسلام بر رفت‌وآمد به مسجد و انس‌گرفتن با خانه‌ی خدا تأکید زیادی کرده‌اند؛ تاآنجاکه فقهای اسلام با استناد به همین تأکیدها گفته‌اند: در شرع مقدس اسلام، سفارش فراوانی شده است که نماز را در مسجد بخوانند. از نگاه روایات، این مسجدها به‌ترتیب بهترین مساجد هستند: مسجدالحرام، مسجد پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ، مسجد کوفه، مسجد بیت‌المقدس، مسجد جامع شهر، مسجد محله و سپس مسجد بازار (مسلمانان). در این نوشته، باتوجه‌به منابع اسلامی، به ده موضوع درباره‌ی مسجد می‌پردازیم.

:: ادامه مطلب

مسجد از منظر کتاب و سنت

نويسنده : محبوب خدا

تاريخ : سه شنبه 15 اسفند 1391

نظرات (0)

هر ملت و هر آئینی برای انجام عبادت‌ها و فرائض کیش خود مکان مخصوصی دارد. برای مثال، یهودیان و مسیحیان در کنیسه و کلیسا جمع می‌شوند یا بت‌پرستان و آتش‌پرستان در بتکده و آتشکده. مسلمانان نیز از این امر مستثنی نیستند و آن‌ها نیز در مسجد جمع می‌شوند. البته، نباید فراموش کرد که مسجد با معبد یا کلیسا بسیار متفاوت است؛ زیرا کلیسا و کنیسه فقط کارکردی عبادی دارند که به یک روز مشخص در هفته منحصر است و بیشتر ابزاری تشریفاتی هستند تا مکانی برای عبادت؛ درنتیجه نباید از معبد و کلیسا انتظار نقش هدایتگری داشت. در دین اسلام، مسجد مکانی مقدس است برای عبادت خداوند؛ اما فقط این کارکرد را ندارد. شروع عمر مسجد را می‌توان همزمان با ظهور اسلام دانست؛ زیرا بعد از ظهور اسلام و هجرت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به مدینه بود که ایشان اولین مسجد را با نام مسجد قبا افتتا ح کردند. البته، باید گفت که مسجد قبا اولین مسجد در کره خاکی نبود؛ بلکه قبل از آن، دو مسجد دیگر نیز وجود داشت: یکی مسجدالحرام و خانه‌ی کعبه و دیگری مسجدالا قصی . در این مقاله، دیدگاه آیه‌های قرآن و روایات را درباره‌ی مسجد بررسی می‌کنیم. البته، قبل از ورود به بحث، تعریف مختصری از مسجد بیان می‌کنیم.

:: ادامه مطلب

بهینه‏ سازى لرزه‏اى و راهکارهاى ایمن ‏سازى ساختمان مساجد کشور

نويسنده : محبوب خدا

تاريخ : سه شنبه 15 اسفند 1391

نظرات (0)

ایران، از جمله کشورهاى زلزله‏خیز در جهان به‏شمار مى‏رود. با وجود این واقعیت متأسفانه بخشى عظیم از مساجد کشور براساس ضوابط فنى استوار نیستند. این‏درحالى‏است که‏ساختمان مساجد یک سرمایه، هویت و فرهنگ ملى و مذهبى در کشور باید محسوب شود. استحکام و مقاوم‏سازى ساخت و سازها در کشور باید در برنامه‏ریزى و سیاست‏گذارى‏هاى کلان مسؤولان اجرایى از اولویتى ویژه برخوردار باشد. بعد از زلزله بم و فجایعى که براى مردم این منطقه پیش آمد، مجددا بحث مقاوم‏سازى سخن روز همه مسؤولان و حتى مردم شد و تعمیر، مرمت و مقاوم‏سازى ساختمان‏هاى قدیمى را مدنظر دارند، ولى نکته‏ى نگران کننده این است که متأسفانه حتى بعد از وقوع زلزله‏هاى اخیر، همچنان ساختمان‏هاى خصوصى، عمومى، آموزشى، و دولتى در حال احداث است که کلیه ضوابط محاسباتى براى مقاوم‏سازى در برابر زلزله به‏طور اصولى و صحیح اجرا نمى‏شود. به هرحال مسئله مقاوم‏سازى در هر دو زمینه یاد شده (چه ساختمان‏هاى قدیم یا بافت‏هاى فرسوده و چه ساختمان‏هاى جدید و نوساز) مطرح است. در این میان ساختمان‏هاى عمومى از اولویت و اهمیت بیشترى برخوردار است، چون در گروه ساختمان‏هاى درجه یک بوده و تعداد کار بر آنها چشم‏گیر است. ساختمان مساجد علاوه بر درجه اهمیت به لحاظ عمومى بودن با توجه به معیارها و ارزش‏هاى دینى و مذهبى که دارند، در درجه بالایى از اهمیت قرار داشته و در بحث مقاوم‏سازى جایگاهى ویژه دارند. رویکرد این مقاله بهینه‏سازى لرزه‏اى و راهکارهاى ایمن‏سازى ساختمان مساجد کشور است.

:: ادامه مطلب

بررسى تطبیقى معمارى نیایش‏گاه‏هاى غربى و مساجد

نويسنده : محبوب خدا

تاريخ : سه شنبه 15 اسفند 1391

نظرات (0)

معمارى نیایشگاه‏ها بازتاب باورها و آیین‏ها و مناسک در ادیان گوناگون در قالب کالبد و فضا مى‏باشد با بررسى و تحلیلى این باورها مى‏توان به‏درک درستى از چگونگى ساماندهى فضایى این ساختمان‏ها دست یافت. در گذر زمان انسان همواره عالى‏ترین جلوه‏هاى آفرینش‏گرى و خلاقیت هنرى خود را در ساختمان نیایشگاه‏ها متجلى ساخته است. تاریخ معمارى گواه آن است که مهم‏ترین ساختمان‏ها از دیدگاه معمارانه در میان همه فرهنگ‏هاى جهان از گذشته تاکنون نیایشگاه‏ها بوده‏اند. معمارى نیایشگاه با حضور انسان نیایش‏کننده کامل مى‏شود این بدان معنى است که همه عوامل کالبدى ـ فضایى نیایشگاه‏ها به همراه انسان نیایش‏کننده تشکیل یک سامانه منسجم را مى‏دهند که براى دستیابى به یک هدف متعالى انتظام یافته‏اند و آن یافتن خود در برابر نیرویى بى‏پایان که همه هستى به دست اوست مى‏تواند باشد. جلوگرترین بخش نیایشگاه‏ها عناصرى هستند که همچون نماد حضور الهى در فضا به کار گرفته مى‏شوند. این عناصر مى‏توانند کل معمارى نیایشگاه را تحت تأثیر خود قرار دهند و به آن جهت بدهند یا ریخت و شکل آن را بسازند. در این پژوهش مقایسه‏اى میان نیایشگاه‏هاى غربى و مساجد از دیدگاه کالبدى ـ فضایى و عوامل مؤثر برآن دو و به‏ویژه چگونگى ساماندهى فضایى آنها انجام مى‏شود. در این روند نخست به تحلیل ریشه‏ها و خاستگاه معمارى نیایشگاه‏ها رسیدگى شده است. مهم‏ترین این نیایشگاه‏ها کلیساها هستند که با همه گوناگونى فرهنگ‏ها و فرقه‏هاى مسیحى از ویژگى‏هاى کالبدى ـ فضایى کمابیش همانندى در کشورهاى مختلف برخوردار هستند. خاستگاه معمارى کلیساها را باید در نیایشگاه‏هاى یونانى و رومى جستجو کرد. نیایشگاه‏هایى که خانه خدایان بود خدایانى ساخته ذهن آدمیان و نه خانه خداى یگانه و خانه قیام انسان‏ها. از این‏رو یگانه نبود و هر خدایى براى خود نیایشگاهى ویژه داشت. این نمونه‏اى از چیرگى شرک و چند خدایى به جاى وحدانیت خدا بود. آیین‏ها در بیرون از نیایشگاه و گرداگرد آن برگزار مى‏شد و نه در درون فضا و میان انسان و خدا، جدایى و فاصله بود. انسان با یک میانوند و واسطى با خدا در ارتباط بود و در برابر عظمت تندیس‏هاى نفوذناپذیر و نیرومند، احساس خردى و کوچکى مى‏کرد. در مجموع معبد حالت مجسمه‏گونه داشت و براى تماشا از خارج طراحى شده بود. کلیساهاى مسیحى نیز که متأثر از تالارهاى ستوندار یونانى بود در گذر زمان با دو الگوى بنیادى مرکزى و کشیده، یکى در روم شرقى و دیگرى غربى، به تکرار فضا و کالبد ادامه داد. تحولات سازه‏اى در شیوه‏هاى مختلف معمارى اروپایى مانند رومى‏وار و گوتیک و نوزایى و باروک چندان تأثیرى برچگونگى ساماندهى فضایى کلیساها نگذاشت و تنها ریخت کالبدى آنها را دگرگون کرد.

:: ادامه مطلب

محبوب خدا | وبلاگ تخصصی نماز |

قالب وبلاگ راسخون

امام نقي

Mohammad Javad Mirzabeigi

جملات قصار نماز