تاكنون آنچه خواندید، به «عبادت» مربوط مى‏شد.
 البتّه عبادت، عنوان عامى است كه نمونه‏ها و مصداق‏هاى فراوانى را در بر مى‏گیرد و تنها در «نماز» خلاصه نمى‏شود. حج، روزه، امر بمعروف و نهى از منكر، جهاد، طلب روزى حلال، خدمت به همنوعان، درس خواندن و درس گفتن، عزادارى بر شهیدان كربلا، نیكى به پدر و مادر، یتیم نوازى، پرداخت خمس و زكات و ... همه و همه عبادت است. (البتّه به شرط خدایى بودن نیّت)
 ولى در میان اعمال عبادى، «نماز» برجستگى و درخشندگى خاصى دارد و جلوه درخشان عبادت و پرستش خدا به حساب مى‏آید. اوصاف نماز، فلسفه و حكمتش، فایده و آثارش، شرایط و آدابش، مكان و زمانش در آیات و روایات بسیارى آمده كه پرداختن به آن‏ها طولانى خواهد شد. امّا سعى مى‏كنیم بر اساس قرآن و حدیث، قطره‏اى از دریاى معارف اسلامى درباره نماز را بازگوییم.
 نماز، بزرگ‏ترین عبادت و مهم‏ترین سفارش همه انبیاست.
 لقمان، پسرش را به نماز توصیه مى‏كند.(41)
 حضرت عیسى در گهواره مى‏گوید: خدایم مرا به نماز و زكات توصیه كرده است.(42)
 رسول خدا صلى الله علیه وآله نماز را نور چشم خود مى‏داند. «قُرَّةُ عَیْنى‏ فِى الصَّلاةِ»(43)
 نماز، فریضه‏اى است كه خدا را به یاد انسان مى‏آورد.(44) و پیمان خدا با مردم است.(45)
 نماز، سیماى مكتب است. «اَلصَّلوةُ وَجْهُ دینكُمْ»(46)
 نماز، دواى تكبّر است. «وَ الصَّلاةَ تَنْزِیهاً عَنِ الْكِبْرِ»(47)
 نماز، وسیله تشكّر و سپاس از نعمت‏هاى الهى است، عمود و پایه دین، كلید بهشت، وسیله آزمایش و شناخت مردم و محو كننده گناهان، و پاك كننده دل و جان آدمى است.
 روزى پنج نوبت، با حفظ شرایط كامل نماز، در پیشگاه خدا ایستادن و نعمت‏هاى او را یاد كردن و از او حاجت و نیاز خواستن، همچون شست و شو در نهر آبى است كه آلودگى‏ها را مى‏زداید.(48)
 نماز، اوّلین سؤال در قیامت است، كه اگر پذیرفته نشود، كارهاى دیگر هم مقبول نیست.
 نماز، تنها عبادتى است كه در هیچ حال از انسان ساقط نمى‏شود حتّى در میدان جنگ ودر شرایط اضطرار، بیمارى‏و...
 نماز، اعلام بندگى در برابر خدا و زیر بار نرفتن در مقابل طاغوت‏ها و ستمگران است.
 نماز، زنده نگه داشتن آیین توحیدى حضرت ابراهیم، و سنّت رسول‏اللّه ومكتب حسین‏بن‏على‏علیهما السلام است.
 نماز، براى عاشقان خدا، شیرین ولى براى منافقان، تلخ و سنگین است: «وَإِنَّهَا لَكَبِیرَةٌ إِلَّا عَلَى‏ الْخَشِعِینَ»(49)
 نماز، كوبنده شیطان و مأیوس كننده اوست. حضور در برابر آفریدگار است.
 نماز هماهنگى با همه ذرّات عالم است. جهان، محراب وسیعى است كه همه كائنات، در آن به تسبیح و سجود در برابر خدا مشغول‏اند. به نماز ایستادن، همراهى با همه آفریده‏ها و فرشتگان در پرستش و ذكر پروردگار است.
 در اهمیت نماز، همین بس كه على علیه السلام  در میدان نبرد صفّین، و امام حسین علیه السلام در ظهر عاشورا دست از جنگ كشیدند و به عشق الهى، به نماز ایستادند. شخصى به حضرت على علیه السلام ایراد گرفت، امام فرمود: ما براى همین مى‏جنگیم تا مردم، اهل نماز باشند. به سید الشهدا، در زیارتنامه‏اش خطاب مى‏كنیم: گواهى مى‏دهم كه تو نماز را بر پا داشتى. «اَشْهَدُ اَنَّكَ قَدْ اَقَمْتَ الصَّلوةَ ...»
 در مشكلات و اضطراب‏ها، یاد خداى بزرگ و استمداد از او، آرام بخش دل‏ها و راه‏گشاى انسان در سختى‏هاست و تكیه‏گاهى است كه مؤمنان به خدا دارند. از این رو قرآن دستور مى‏دهد كه به وسیله «صبر» و «نماز» از خداوند یارى بطلبید.
 «وَاسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلَو ةِ»(50)
 امام صادق علیه السلام در واپسین دم زندگى خویش، همه بستگان را جمع كرد و در وصیت خویش به آنان، اهمیت نماز را یادآور شد و فرمود:
 هر كه نماز را سبك بشمارد، از شفاعتِ ما محروم است.
 مرز میان اسلام و كفر، ترك عمدى نماز است. چگونه مسلمانى است آنكه رابطه خود با خدا را بریده و از نماز روى برتافته است.
 رسول خدا فرمود: «مَنْ تَرَكَ الصَّلوةَ مُتَعَمِّداً فَقَدْ كَفَرَ»(51) هر كه عمداً نماز را ترك كند، كفر ورزیده است.
 و در كلام علوى مى‏خوانیم كه فرمود:
 «مَنْ ضَیَّعَ الصَّلوةَ فَهُوَ لِغَیْرِها اَضْیَعُ»(52) كسانى كه نماز را سبك شمارند و آن را تباه و ضایع سازند، غیر نماز را بیشتر ضایع خواهند ساخت.
 نماز، موقعیّتى است كه باید در آن به خدا توجّه داشت نه دیگرى، و هر چه را از نظر دور داشت مگر خدا را. باید خداى را زنده و حاضر و ناظر بدانیم و احساس حضور در برابر آن خالق عظیم را در خویش، زنده نگاهداریم. پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله فرموده است:
 همین كه انسان در نماز به غیر خدا توجّه مى‏كند، خداوند به او خطاب مى‏كند: به چه كسى توجه مى‏كنى؟ آیا پروردگارى جز من سراغ دارى؟
 آیا جز من، مراقب و ناظرى در كار است؟
 آیا به بخشنده‏اى جز من دل بسته‏اى ...؟
 اگر توجه به من داشته باشى، من و فرشتگانم به تو توجّه خواهیم كرد و ...(53)

41) لقمان، آیه 17.
42) مریم، آیه 31.
43) بحارالانوار، ج 77، ص 77.
44) طه، آیه 14.
45) كنزالعمال، ج 7، ص 279.
46) فروع كافى، ج 1، ص 270.
47) نهج‏البلاغه، صبحى صالح، حكمت 252.
48) وسائل‏الشیعه، ج 3، ص 7.
49) بقره، آیه 45.
50) بقره، آیه 45.
51) محجّةالبیضاء، ج 1، ص 301.
52) وسائل‏الشیعه، ج 3، ص 19.