حجت الاسلام اسدالله روحانی گفت: افتتاح، دعای مخصوص ما برای عصر غیبت است. دعای ابوحمزه ثمالی و دیگر دعاهایی که وارد شده اختصاص به عصر غیبت ندارد. اما دعای افتتاح زبان حال ما در دوران غیبت است.
عقیق:دعای افتتاح یکی از دعاهایی است که خواندن آن در شب های ماه مبارک رمضان وارد شده است. برای تامل و بررسی بیشتر فرازهای این دعا به سراغ حجت الاسلام اسدالله روحانی رفتیم تا نگاهی به بعضی از فرازهای این دعا داشته باشیم. متن زیر مشروح گفتگوی مهر با این استاد اخلاق است.
حجت الاسلام اسدالله روحانی گفت: دعای افتتاح ویژگی هایی دارد که در بسیاری از دعاها کمتر دیده می شود. افتتاح، دعای مخصوص ما برای عصر غیبت است. مثلا دعای ابوحمزه ثمالی و دیگر دعاهایی که وارد شده اختصاص به عصر غیبت ندارد. دعای افتتاح زبان حال ماست با خداوند که در عصر غیبت زندگی می کنیم.
وی افزود: این دعا با حمد الهی آغاز می شود و این اسم افتتاح از جمله اول این دعا گرفته شده است. در فراز اول می خوانیم که «اَللّهُمَّ اِنّى اَفْتَتِحُ الثَّنآءَ بِحَمْدِکَ» یعنی خدایا من ستایش را به وسیله حمد تو آغاز می کنم.
این کارشناس دینی ادامه داد: در این دعا حدود نوزده بار حمد الهی ذکر شده است و در هر موردی که حمد خدا آغاز می شود صفاتی از صفات پروردگار مطرح می شود. «اَلْحَمْدُ لِلّهِ بِجَمیعِ مَحامِدِهِ کُلِّهَا عَلى جَمیعِ نِعَمِهِ کُلِّها» یعنی حمد خدایی را که به جمیع اوصاف کمالیه و صفات کمالیه مزین است.
وی گفت: بعد از حمدهای اولیه در ادامه از خداوند مسئلت می کنیم «اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ قَلیلاً مِنْ کَثیرٍ مَعَ حاجَهٍ بى اِلَیْهِ عَظیمَهٍ» یعنی خدایا من از تو حاجت کوچکی دارم که البته برای من بزرگ و عظیم است. می گوید در نزد خدا کم است ولی در نزد من زیاد است. «وَ هُوَ عِنْدى کَثیرٌ وَ هُوَ عَلَیْکَ سَهْلٌ یَسیرٌ» این درخواست های من در نزد تو سهل و آسان است.
این کارشناس دینی ادامه داد: چرا من جرات می کنم به در خانه خدا بیایم و از او درخواست کنم؟ در فراز بعدی می فرماید اَللّهُمَّ اِنَّ عَفْوَکَ عَنْ ذَنْبى» علت این است که من سابقه عفو تو را دیده ام که حاجات مرا داده ای و گناهان مرا بخشیده ای. «وَ تَجاوُزَکَ عَنْ خَطیَّئَتى وَ صَفْحَکَ عَنْ ظُلْمى» از خطاهای من گذشت کردی و نسبت به ظلم من بخشش کردی.
وی افزود: گدایی اگر دو بار به در خانه ای برود و درخواستی بکند و کمکی به او نشود، بار سوم دیگر به در آن خانه نمی رود. اگر به در خانه ای برود که آن خانه دست بخشش و کرم داشته، برای بار سوم هم به در آن خانه می رود.
روحانی ادامه داد: اینجا به خدا می گوییم خدایا این سنت و سیره بخشش تو از خطاها و پرده پوشی و «حِلْمَکَ عَنْ کَثیرِ جُرْمى» بردباری تو «اَطْمَعَنى فی اَن اَسْئَلَکَ ما لا اَسْتَوْجِبُهُ مِنْکَ» مرا به طمع انداخته که چیزهایی را بخواهم که استحقاق آن را ندارم.
وی گفت: درخواست هایی که از خدا در این دعای افتتاح داریم یکی غفران و بخشش گناهان است. در دعا می گوییم من مستحق این بخشش نیستم و من به این خاطر که خدا را بخشنده و غفار شناخته ام و بخشش او را تجربه کرده ام، دوباره طمع کرده ام.
این کارشناس دینی گفت: در واقع کسی که این فرازها را می خواند می داند که اگر به در خانه خدا بیاید با دست خالی بر نمی گردد. به همین جهت وقتی خود را در این حضور می بیند «اَدْعُوکَ آمِناً» یعنی به تو ایمان و اطمینان دارد که درخواست او را برآورده می کند.
حجت الاسلام روحانی ادامه داد: بعد از این فراز ها به نکته ای اشاره می کند که «فَاِنْ اَبْطَاَ عَنّى عَتَبْتُ بِجَهْلى» بعضی از خواهش ها و حاجت هایی که از من برآورده نمی شود و به تاخیر می افتد من از روی نادانی بر تو عتاب می کنم که چرا خدا خواهش مرا برآورده نکرده، چه بسا تاخیر در استجابت دعا «وَ لَعَلَّ الَّذى اَبْطَاَ عَنّى هُوَ خَیْرٌ لى» به نفع من است که استجابت دعا را عقب انداخته ای. چون تو می دانی که عاقبت کارها چیست. ممکن است اگر الان خدا حاجت مرا برآورده کند به نفع من نباشد اما اگر تاخیر در استجابت رخ دهد به نفع من است. خدا عالم به عاقبت امور است لذا ممکن است استجابت را عقب بیندازد.
وی افزود: «فَلَمْ اَرَ مَوْلاً کَریماً اَصْبَرَ عَلى عَبْدٍ لَئیمٍ مِنْکَ عَلَىَّ یا رَبِّ» می گوییم خدایا هیچ مولایی بردبار تر از تو پیدا نمی شود که نسبت به عبد پست و لعیمی مثل من برخورد کند.
وی ادامه داد: بعد از این فرازها دوباره خدا را حمد می کنیم. که سیزده مورد است و در هر مورد یکسری از صفات خداوند را متعرض می شویم. «اَلْحَمْدُ لِلّهِ مالِکِ الْمُلْکِ مُجْرِى الْفُلْکِ» حمد مخصوص خدایی است که هستی برای اوست. «الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى حِلْمِهِ بَعْدَ عِلْمِهِ» حمد مخصوص خدایی است که با اینکه می داند من خوب نیستم ولی باز نسبت به من حلم دارد.
این کارشناس دینی گفت: پس از این حمدها درود و صلوات فرستادن به پیامبر و اولیا خدا و چهارده معصوم شروع می شود که از پیامبر تا امام زمان(عج) را شامل می شود. دعا، حضرت مهدی(عج) را به عنوان کسی که قائم است و ولی امر منتظر است معرفی می کند، «اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى وَلِیِّ أَمْرِکَ الْقَائِمِ الْمُؤَمَّلِ وَ الْعَدْلِ الْمُنْتَظَرِ».
در ادامه برای آن حضرت دعا می کنیم که «اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ الدَّاعِیَ إِلَى کِتَابِکَ» این قسمت و فرازهای بعدی نشان می دهد که این دعا مخصوص دوران غیبت است. می گوییم خدایا فرج امام زمان را مقرر کن که دعوت به کتاب خدا کرده و قیام کند.
وی ادامه داد: «اللَّهُمَّ أَعِزَّهُ وَ أَعْزِزْ بِهِ وَ انْصُرْهُ وَ انْتَصِرْ بِهِ» خدایا او را یاری کن و عزت بده و ما را هم به وسیله او و ظهور او عزیز کن. این فرازهای دعاهای به آن حضرت است که دعای برای آن حضرت دعا برای خودمان هم هست چون می گوییم هم او را عزیز بدار و هم ما را به واسطه او عزیز کن.
این کارشناس دینی گفت: در فرازهای بعدی می گوییم که خدایا به واسطه ظهور آن حضرت ما را تقویت کن «اللَّهُمَّ الْمُمْ بِهِ شَعَثَنَا وَ اشْعَبْ بِهِ صَدْعَنَا» خدایا به واسطه ظهور آن حضرت جمع پراکنده ما را مجتمع بفرما و شکاف و تفرقه و اختلافی که در ماست با وجود آن حضرت رفع بفرما.
حجت الاسلام روحانی افزود: فرازهای پایانی این دعا نشان می دهد که با ظهور حضرت چه جامعه زیبایی به وجود می آید. این فرازهای آخر فضای بعد از ظهور حضرت را ترسیم می کند که ما این جامعه را از خدا مسئلت می کنیم.
وی ادامه داد: می گوییم «وَ بَلِّغْنَا بِهِ مِنَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ آمَالَنَا» بوسیله آن حضرت به بزرگترین آرزوهای دنیا و اخرت خود می رسیم.
روحانی گفت: فراز آخر این دعا هم اشاره دارد که «وَ أَعِنَّا عَلَى ذَلِکَ بِفَتْحٍ مِنْکَ تُعَجِّلُهُ وَ بِضُرٍّ تَکْشِفُهُ وَ نَصْرٍ تُعِزُّهُ وَ سُلْطَانِ حَقٍّ تُظْهِرُهُ وَ رَحْمَةٍ مِنْکَ تُجَلِّلُنَاهَا وَ عَافِیَةٍ مِنْکَ تُلْبِسُنَاهَا» یعنی ما را در همه امور به وسیله آن حضرت یاری کن و به فتح عاجل برسان. سختی ها کنار بزن و نصرت و اقتدار و عزت حق را برای ما ظاهر کن که اگر چنین شد رحمت الهی بر همه آشکار می شود و فضل و رحمت الهی در سایه حکومت حضرت مهدی جلوه گر می شود و همه افراد جامعه لباس عافیت می پوشند.
وی در پایان تصریح کرد: در این دعا چنان جذبه برای خواننده دعا به وجود می آید که خواننده مجذوب می شود و تا آخر دعا پیش می رود. قله مهم این دعا همان فرازهای آخر است که دعا می کنیم دولت کریمه به دست بیاید و ما در سایه این دولت کریمه قرار بگیریم.