خوش آمدید

امام هادی علیه السلام فرمودند:

اَلمِراءُ یُفسِدُ الصِّداقَةَ القَدِیمَةَ و یُحَلِّلُ العُقدَةَ الوَثیقَةَ؛

کشمکش و جدال، دوستی کهن را خراب می کند و پیوند استوار را از هم می گسلد.

بحارالانوار، ج75، ص 369

شرح حدیث:

هرچه دوستی ها را به هم بزند و پیوندها را به جدایی بکشاند. ناپسند است. «جدال»، یکی از این عوامل است. 
در مجادله و جرّ و بحث، هر کس می کوشد بر حریف خویش پیروز شود و اثبات کند که حق با اوست و حرف او درست است. این مسأله، حسّ غلبه و برتری جویی و تفوّق طلبی را در انسان تقویت می کند و به جداییها و سست شدن پیوندهای دوستی می انجامد. 
یکی از محرّمات در حال احرام برای حاجیان، «جدال» است. (1)
حج که باید محیط و فضای دوستی و معنویت و رها شدن از خودخواهی و تکبّر را فراهم آورد، در سایه ی جدال و نزاعهای لفظی، سبب پیدایش اختلاف و تفرقه و جدایی می شود و این با روح حج ناسازگار است. از نشانه های تواضع، یکی هم آن است که انسان با دیگری به جرّ و بحث و جدال بیهوده نپردازد و اگر حق با او هم باشد، جدل را ترک کند و این چون نیازمند پاگذاشتن روی نفسانیّات و مبارزه با خودخواهی است، نشان فروتنی به شمار آمده است. 
چه بسیار دوستیهای کهن که در اثر جدال، از بین می رود. 
و چه بسا رشته های مستحکم و ریشه دار رفاقت و روابط حسنه که در پی آن گسسته می شود. 
از سخنان امام علی علیه السلام نیز این است. 
«مراء و جدال، بذر و اساس شر و بدی است.»(2) با افزودن ظرفیت و تحمّل خویش، از جدالهای بی ثمر بپرهیزیم. 

پی نوشت: 
1. بقره(2)، آیه 197. 
2. المراء بذرالشرّ(غررالحکم، حدیث 393). 
منبع: حکمت های نقوی(ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام هادی علیه السلام)، جواد محدثی، ‌انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول(1391).

امام هادی علیه السلام فرمودند:

مَنْ جَمَعَ لَکَ وُدَّهُ وَ رَأیَهُ فَاجمَعْ لَهُ طاعَتَکَ؛

هر کس دوستی و نظر خود را برای تو هزینه کند، تو هم فرمانبرداری خود را برای او خرج نما.

تحف العقول، ص 483.

شرح حدیث:

در مَثَل ها آمده است:
برای کسی بمیر که برایت تب کند. 
یعنی میزان تلاش و خدمت و گذشت و فداکاری انسان نسبت به دیگری، باید متناسب با محّبت و صداقت او باشد. 
اگر کسی منافقانه اظهار دوستی کند، نباید ساده لوحی کرد و اسرار خود را به او گفت و با او طرح دوستی ریخت. 
سعدی گوید:
دنیا خوش است و مال عزیز است و تن شریف
لیکن رفیق، بر همه چیزی مقدّم است
البته، رفیقی که همدل و صادق و خیرخواه باشد. 
مفهوم سخن امام هادی علیه السلام این است که اگر کسی هم نسبت به تو محبّت و مهرورزی داشت، هم فکر و نظر خود را درباره ی تو و به سود تو به کار گرفت و با تو «همفکر» و «همدل» بود، قدر این دوست را بدان، تو هم در خدمت و اطاعت او باش و با او از درِ ستیز و مخالفت وارد مشو. دوست موافق و مناسب، از گرانبهاترین سرمایه هاست. 
آنچه رشته دوستی را محکم می کند، خیرخواهی و دلسوزی و مثل آینه، راست و شفّاف و صادق بودن است. 
پس اگر از نعمت «دوست خوب» برخوردار بودیم، ‌ما هم به او خوبی کنیم. 
برخورد صادقانه با دوستان، شکرانه و سپاس صداقت آنان است. 
قدر دوستان یکرنگ و باصفا را بدانیم، ‌چرا که آنان امید ما را به فردایی روشن بیشتر می کنند و در سختیها یار و غمخوار ما هستند. 

منبع: حکمت های نقوی(ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام هادی علیه السلام)، جواد محدثی، ‌انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول(1391).

امام هادی علیه السلام فرمودند:

مَنِ اتَّقَی اللهُ یُتَّقی وَ مَنْ اَطاعَ اللهُ یُطاعُ؛

هر که از خدا پروا کند، از او پروا می کنند و هر که از خدا اطاعت کند، اطاعتش می کنند.

تحف العقول، ص 482

شرح حدیث:

تکیه گاه اصلی مؤمنان واقعی«خداوند»است. 
اگر قرآن دستور می دهد که مؤمنان بر او تکیه و توکّل کنند و از او یاری بجویند و جز از او نترسند و جز به او امید نداشته باشند، به خاطر نیرومندی این تکیه گاه و شکست ناپذیری این قدرت است. 
چون انسان باتقوا، تنها از خدا پروا می کند و از غیرخدا نمی ترسد، طبیعی است که قدرتهای شیطانی از او در هراس باشند. 
چون مؤمن راستین، مطیع خداست، خدا هم محبوبیّت و نفوذ او را در دلها چنان می سازد که از او فرمانبرداری کنند. 
امام امت رحمة الله، تنها از خدا حساب می برد و تنها فرمان او را اجرا می کرد. از این رو، دشمنان از آن مرد خداترس و باتقوا هراس داشتند و دوستان، دل در گروِ محبّت و اطاعت او بسته بودند و از جان و دل، فرمانش را اجرا می کردند و در طول سالهای دفاع مقدس، منتظر یک اشاره او بودند تا در پی فرمانش بروند:« از تو به یک اشاره، از ما به سر دویدن». 
تقوا برای متّقی قدرت روحی می آورد. 
امام علی علیه السلام می فرمایند:
«هر که از خدا پروا کند و تقوا داشته باشد، عزیز و شکست ناپذیر و نیرومند می شود... »(1). 
مردان خدا پرده ی پندار دریدند
یعنی همه جا غیرخدا هیچ ندیدند
و... کسی که چنین باشد، روحی استوار و عزمی راسخ و قدرتی بالا خواهد یافت. 

پی نوشت: 
1. فانّ من اتقی الله، عزّ و قویَ(میزان الحکمه، حدیث 2236).
منبع: حکمت های نقوی(ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام هادی علیه السلام)، جواد محدثی، ‌انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول(1391).

امام هادی علیه السلام فرمودند:

مُخالَطَةُ الأشرارِ تَدُلُّ عَلی شِرارِ مَنْ یُخالِطُهُمْ؛

معاشرت و دوستی با بدان، دلالت بر بدی کسی دارد که با آنان رفاقت می کند.

موسوعة سیرة اهل البیت علیهم السلام، ج33، ص 208

شرح حدیث:

در عالم، اشخاص همفکر و همدل، گرایش به هم دارند و یکدیگر را پیدا می کنند و با هم دوست و متحد می شوند. 
از این رو گفته اند: کبوتر با کبوتر، باز با باز... 
کسی که پاک است، برای پاکی خود ارزش قایل است و حاضر نمی شود به این راحتی، این فضیلت را از دست بدهد؛ مثل کسی که لباسش تمیز است، در جای کثیف نمی نشیند و مواظب است آلوده نشود. 
اگر کسی هیچ فکر و مبالاتی ندارد و هرجا شد می نشیند و هرچه به لباسش خورد، باکی ندارد، این نشان می دهد که لباسش تمیز نیست، والّا از آلودگی پرهیز می کرد. 
اخلاق هم، لباس روح انسان است. 
رفاقت و دوستی با پاکان و نیکان، هم نشانه ی سلامت روح و اخلاق است، ‌هم سلامت روحی و اخلاقی انسان را می افزاید. 
برعکس، هم نشینی و مخالطت با اشرار و بدان، هم خلق و خوی فرد سالم را خراب می کند، هم نشانه ی زمینه های نامناسب در روح و روان چنین کسی است که جذب بدان می شود. 
پس باید دوست را «انتخاب»کرد، آن هم کسی را که بهتر، پاک تر، خداترس تر، عاقل تر، راستگوتر و کوشاتر باشد، تا از خوبیهای او بهره گرفت. 
به روزگار جوانی بیازمای کسان
ببین فرشته خصال اند، یا که دیو و ددند؟
برای خویش رفیق شفیق گلچین کن
ز مردمی که هنرپیشه اند و باخردند(1)
از تأثیرگذاری دوستان(خوب یا بد)غافل نباشیم. 

پی نوشت: 
1. شیخ الرئیس افسر(رهنمون، ص 373). 
منبع: حکمت های نقوی(ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام هادی علیه السلام)، جواد محدثی، ‌انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول(1391).

امام هادی علیه السلام فرمودند:

مَنْ اَطاعَ الخالِقَ لَمْ یُبالِ سَخَطَ المَخلوقِینَ؛

هر کس آفریدگار را اطاعت کند، از نارضایی مخلوق ها باکی نخواهد داشت.

تحف العقول، ص 482

شرح حدیث:

مقام «رضا» از بالاترین مقامهای معنوی است. 
اگر انسان به جایی برسد که هم به مقدرّات پروردگار رضای کامل داشته باشد و هم اعمالش مورد رضای کامل الهی قرار گیرد، ‌برنده است و به قربِ خدا می رسد. 
مهم، خشنودی خداست، نه پسند مردم. 
ارزش، در سعادت اخروی است، نه لذت دنیوی. 
خدایا چنان کن سرانجام کار
تو خشنود باشی و ما رستگار
رضای الهی در سایه ی طاعت و بندگی به دست می آید و رستگاری در همین است و بس. 
چون آخرت، مرحله ی جزا و پاداش است و آن که پاداش می دهد، خداست نه مردم، پس باید کاری کرد که مالک روز جزا و پاداش دهنده قیامت، اعمال انسان را بپسندد و بپذیرد و پاداش دهد. 
از رضای مردم چه سود؟ اگر نارضایی خدا را در پی داشته باشد؟
و از ناخرسندی مردم چه باک؟ اگر خدا از انسان راضی باشد؟
بعضی برای آنکه دل مردم را بدست آورند، خدا را نافرمانی می کنند. بعضی برای آن که دوست خود را از خود نرنجانند، تکلیف الهی را زیر پا می گذارند و خدا و رسول را از خود می رنجانند. بعضی برای آن که محبوبیّتشان نزد مردم کم نشود، کاری می کنند که خدا از آنها ناخشنود گردد و دوستشان نداشته باشد. 
حدیث امام هادی علیه السلام ارزش کار کسانی را بیان می کند که بر محور فرمانبرداری از خدا عمل می کنند و آنچه برایشان مهم است، وظیفه ی بندگی و تکلیف شرعی است و کاری به پسند و ناپسند مردم و خوش آمدن این و آن ندارند. 
این یک معیار برای انسانهای مکتبی است. 
آری، «اطاعت خدا»، هرچند مردم خوششان نیاید!...

منبع: حکمت های نقوی(ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام هادی علیه السلام)، جواد محدثی، ‌انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول(1391).

امام هادی علیه السلام فرمودند:

اِنّ اللهَ لا یوصَفُ إلا بما وَصَفَ اللهُ نَفسَهُ؛

خداوند، جز با آنچه خودش را با آن وصف کرده است، توصیف نمی شود.

تحف العقول، ص 482

شرح حدیث:

خدا کیست و چگونه است؟
چه اسامی و صفاتی دارد؟
چه اوصافی را می توانیم برای خدا به کار بریم و کدام صفت، درخور شأن و جایگاه خدا نیست؟
پاسخ به این پرسشها به عمق معرفت و خداشناسی و آشنایی با متون دینی و آیات و روایات بستگی دارد. از دیرباز، ‌بوده اند کسانی که خداوند را چنان که هست نشناخته اند. بعضی او را جسم دانسته اند؛ بعضی او را نشسته بر تخت می پندارند؛ بعضی قدرت خدا را محدود می دانند؛ بعضی می گویند خدا کارها را به دست مردم سپرده است( تفویض)؛ برخی می پندارند مردم در برابر خدا هیچ اراده و اختیاری ندارند( عقیده به جبر) و امثال این گونه پندارهای نادرست. 
امام هادی علیه السلام می فرماید: خدا را به همان اوصافی می توان وصف کرد که خودش خود را ستوده و وصف کرده است. آیات قرآن لبریز از اوصاف خداست و همه از زبان خودش بیان شده است. خداوند، عالم و خبیر و بصیر و حیّ و رزّاق و قدیم و ازلی است؛‌ بی شریک و بی فرزند و بی همسر و بی مثل و مانند است؛ آفریدگار و مدبّر جهان و انسان است؛ احیاگر مردگان و میراننده زندگان و روزی دهنده جان داران است و صدها صفت دیگر که در قرآن آمده است. 
از سوی دیگر، توصیف خدا در پی شناخت اوست. 
مگر ما چه اندازه خدا را می شناسیم که به وصف او بپردازیم؟ خدا بی نهایت است و علم ما محدود. 
ملکا ذکر تو گویم که تو پاکی و خدایی
نروم جز به همان ره که توام راهنمایی
تو حکیمی، تو عظیمی، تو کریمی، تو رحیمی
تو نماینده ی فضلی، تو سزاوار ثنایی
نتوان وصف تو گفتن، که تو در فهم نگنجی 
نتوان شبه تو جستن، که تو در وهم نیایی(1)
خداوند را می ستاییم، آن گونه که خودش را وصف کرده است. 

پی نوشت: 
1. حکیم سنایی. 
منبع: حکمت های نقوی(ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام هادی علیه السلام)، جواد محدثی، ‌انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول(1391).

امام هادی علیه السلام فرمودند:

إنَّ اللهَ جَعَلَ الدُّنیا دارَ بَلوی وَ الآخِرَةَ دارَ عُقبی وَ جَعَلَ بَلوَی الدُّنیَا لِثَوابَ الآخِرَةِ سَبَباً، وَ ثَوابَ الآخِرَةِ مِن بَلوَی الدُّنیا عِوَضاً؛

خداوند، دنیا را سرای بلا و آزمایش و آخرت را سرای ابدی قرار داده است و گرفتاری دنیا را سبب پاداش آخرت ساخته و ثواب آخرت را عوض بلای دنیا قرار داده است.

تحف العقول، ص 483

شرح حدیث:

«بلا» هم به معنای رنج و گرفتاری است، هم به معنای آزمون و امتحان. گاهی هم رنج و بلا، وسیله ی امتحان بندگان است. 
سختیهای گوناگونی که انسان بیمار و گرفتار درد و بلا متحمّل می شود، برای رسیدن به سلامتی و عافیت است و کسی که این فشارها و مشکلات را از سر نگذراند و محدودیّت «پرهیز» را به جان نخرد و جرّاحی غدّه را تحمل نکند و دوران بستری شدن را نپذیرد، به مرحله ی سلامتی و بهبودی نمی رسد. 
دنیا خالی از بلا و گرفتاری نیست. 
قرآن هم نقص اموال و مرگ و میر و ترس و ناامنی و گرسنگی و سختی را وسیله ی امتحان می داند و به صابران که در مصیبتها به خدا توجه می کنند، مژده ی پاداش می دهد(1). 
بلای دنیا ثواب آخرت را در پی دارد. 
پاداش آن دنیا هم عوض بلا و آزمون این دنیاست. 
آنان که در پی خوشیهای بی حساب و لذتهای بی رنج دنیایند و فکر می کنند به دنیایی بی غم و غصّه و بی بلا و ابتلا دست خواهند یافت، در اشتباهند. لیکن رنج و بلای اشخاص متفاوت است. 
حیات اصلی و زندگی ابدی و نعمت و لذّت بی رنج، در بهشت خداست. رسیدن به آن هم تحمّل سختیهای دنیوی و داشتن یک زندگی ایمانی و تقوایی را می طلبد. 
بکوشیم تا از آزمون الهی سربلند بیرون بیاییم و در این امتحان، رتبه ی قبولی را که همان طاعت و بندگی و کسب «رضای پروردگار» است، به دست آوریم. 

پی نوشت: 
1. بقره(2)، آیه 155. 
منبع: حکمت های نقوی(ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام هادی علیه السلام)، جواد محدثی، ‌انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول(1391).

امام جواد علیه السّلام فرمودند:

المؤمن یحتاج الی توفیق من الله ، و واعظ من نفسه ، و قبول ممن ینصحه

مؤمن نیاز دارد به توفیقی از طرف خدا ، و به پندگویی از طرف خودش ، و به پذیرش از کسی که او را نصیحت کند.

تحف العقول ، ص 480

امام جواد علیه السّلام فرمودند:

انا الجواد، انا العالم بانساب الناس فى الاصلاب انا اعلم بسرائركم و ظواهركم، و ما انتم صائرون اليه.

من جوادم، من عالم به نسبهاى مردم در صلبها هستم، من از نهانها و آشكارهاى شما آگاهترم، و بهتر مى دانم كه سرانجام شما چه خواهد بود.

بحارالانوار 50: 108.

امام جواد علیه السّلام فرمودند:

تَوسَّدِ الصّبرَ و اعْتنِقِ الفَقْرَ وَ ارْفَضِ الشّهواتِ وَ خالِفِ الهَوي ... .

در زندگي صبر را تكيه گاه و فقر و تنگدستي را همنشين خود قرار بده، شهوات و خواسته هاي دنيوي را رها كن و با هواهاي نفساني به مخالفت برخيز و بدان كه هيچ گاه از ديد خداوند مخفي نيستي، پس مواظب باش كه چگونه رفتار مي كني.

بحار الانوار، ج 75، ص 358