محور : اقتصاد
التجايي ابراهيم*
* پژوهشكده اقتصاد، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي
مناطق آزاد يا مناطق پردازش صادرات به عنوان راهكارهاي براي تغيير جهت كلي اقتصاد از درونگرايي به برونگرايي و تجارت آزاد، مورد استفاده اغلب كشورهاي رو به رشد قرار گرفته است. اين مقاله با دقت نظر روي اين موضوع كه منطقه آزاد يا پردازش صادرات در واقع يكي از ابزارهاي راهبرد توسعه صادرات است، درصدد است تا با مطالعه تجربه ايجاد مناطق پردازش صادرات در سه كشور آسيايي كره جنوبي، چين و هند و همچنين تجربه در ايران، مقايسه اي اجمالي ميان اهداف، بستر شكل گيري، محتواي سياستهاي انگيزشي و كمك اين مناطق به توسعه صادرات در سه كشور ياد شده و ايران انجام دهد. نتايج بررسي نشان مي دهد كشورهاي كره جنوبي و چين راهكار مناطق آزاد را در چارچوب راهبردهاي كلي توسعه اقتصادي خود بكار گرفته اند و همچنين رمز موفقيت آنها بوده است. در حاليكه ايران هنگام تاسيس اين مناطق از راهبرد توسعه مشخصي؛ بويژه توسعه صادرات، پيروي نمي كرد و به رغم در نظر گرفتن سياستهاي انگيزشي مشابه كشورهاي ديگر و حتي در مواردي بهتر از آنها، تاكنون نتوانسته از مناطق آزاد به عنوان ابزارهاي كارآمد توسعه صنعتي، افزايش صادرات و گسترش تجارت آزاد استفاده كند.
كليد واژه: مناطق آزاد تجاري - صنعتي، مناطق پردازش صادرات، رشد اقتصادي، آسيا، هند، چين، ايران، كره جنوبي، توسعه
:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf ::
منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 2 (پياپي 33) تابستان 1388
محور : اقتصاد ایران
جلايي سيدعبدالمجيد,صباغ پورفرد مينا
امروزه تاثير سرمايه گذاري مستقيم خارجي بر رشد اقتصادي به صورت تئوري و تجربي به اثبات رسيده است. كشورهاي توسعه يافته داراي تجربه استفاده از سرمايه گذاري مستقيم خارجي براي رسيدن به رشد اقتصادي پايدار هستند كه نمي توان نقش بازارهاي مالي در اين كشورها را ناديده گرفت. بر اين اساس، در اين مقاله ابتدا تاثير سرمايه گذاري مستقيم خارجي بر رشد اقتصادي در ايران مشخص شده، و سپس براي تعيين ثبات اين نقش از متغيرهاي كنترلي استفاده شده است. ورود متغيرهاي كنترلي، بيانگر تاثير بي معني سرمايه گذاري مستقيم خارجي بر رشد اقتصادي است كه در اين راستا متغيرهاي مختلفي براي تعيين نقش بازار مالي تعريف و معرفي شده اند كه از طريق تركيب اين شاخصها و وارد كردن آنها در مدل رشد اقتصادي مشخص شد كه سرمايه گذاري مستقيم خارجي بر رشد اقتصادي تاثير معني دار و باثباتي داشته است. بنابراين نتيجه گرفته شد كه توسعه بازارهاي مالي موجب افزايش و ثبات تاثير سرمايه گذاري مستقيم خارجي بر رشد اقتصادي در ايران خواهد شد.
كليد واژه: ايران، رشد اقتصادي، سرمايه گذاري مستقيم خارجي، تاثير FDI، بازارهاي مالي، مدل اقتصادسنجي
:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf ::
منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 2 (پياپي 33) تابستان 1388
محور : اقتصاد ایران
دهمرده نظر,ايزدي حميدرضا
اتخاذ سياستهاي پولي در اقتصاد هر كشور منوط به اطلاع از شكل صحيح تابع تقاضاي پول آن كشور است. از طرفي شناخت ثبات تقاضاي پول نيز در تصميم گيري اقتصادي، نقش مهمي بازي مي كند. ما در اين تحقيق به تخمين تابع تقاضاي پول در ايران براي دوره (1350-1387) به روش ARDL و به بررسي روابط بين متغيرهاي مستقل و وابسته پرداخته ايم. نتايج بدست آمده نشان مي دهد كه رابطه بلندمدت تعادلي بين متغيرهاي اين تخمين وجود دارد. ضريب متغير توليد ناخالص داخلي حاكي از اثر مثبت و معني دار اين متغير بر روي تابع تقاضاي پول است. از طرفي رابطه متغيرهاي نرخ ارز بازار آزاد و تورم روي تابع تقاضاي پول منفي و بيانگر اثر معكوس و معناداري بين اين متغيرها و متغير وابسته مي باشد. همچنين آزمونهاي ثبات، ECM و تعديل جزيي روي متغيرهاي اين تابع صورت گرفته است.
كليد واژه: ايران، نرخ تورم، تورم اقتصادي، نرخ ارز، تقاضاي پول، نرخ بهره، روش ARDL، آزمون ECM
:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf ::
منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 2 (پياپي 33) تابستان 1388
محور : اقتصاد ایران
حسيني سيدشمس الدين,عين عليان محمدابراهيم,سوري اميررضا
پست بانك به عنوان يكي از نهادهاي مالي، تجربه موفقي در بسياري از كشورها را پشت سر گذاشته است. همين امر سبب شد كه شركت پست بانك در سال 1375 با اهدافي چون توسعه خدمات مالي در مناطق روستايي و دورتر تاسيس شود. اكنون با سپري شدن بيش از يك دهه از فعاليت پست بانك در قالب سرپرستيهاي مستقل استاني در كشور، امكان ارزيابي فعاليت آنها با استفاده از معيارهايي چون كارايي فراهم آمده كه موضوع اين مقاله است.
در مقاله حاضر كارايي و عوامل موثر بر آن براي 28 استان (سرپرستي) مستقل پست بانك ايران در دوره زماني 1378-1384 با استفاده از روش پارامتري آماري (SFA) و فرم خطي لگاريتمي تابع هزينه مرزي تصادفي برآورد شده است. نتايج اين مطالعه بر اساس مدل (1)- برآورد كارايي - نشان مي دهد كه كارايي پست بانك ايران 60 درصد است، استان تهران كمترين كارايي و استان چهارمحال و بختياري، بيشترين كارايي را داشته اند. در كل سرپرستيهاي پست بانك استاني در مناطق با توسعه يافتگي پايين تر چون چهارمحال و بختياري و كهكيلويه و بويراحمد در مقايسه با واحدهاي استاني توسعه يافته تر چون تهران و خراسان كاراتر عمل كرده اند.
ضمن اينكه بر اساس نتايج مدل (2)- برآورد عوامل موثر بر كارايي - كارايي سرپرستيها با اندازه پست بانك (دارايي كل)، تعداد پرسنل، تعداد شعب و زمان رابطه منفي و با درآمد كل پست بانك رابطه مثبت دارد.
كليد واژه: ايران، پست بانك، كارايي، استان، مدل بيتيس و كولي، بانكداري، توابع مرزي تصادفي
:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf ::
منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 2 (پياپي 33) تابستان 1388
محور : اقتصاد ایران
اسماعيل زاده مقري علي*
* دانشگاه آزاد اسلامي، واحد اسلامشهر
در اين مقاله هدف بررسي رابطه بين سرمايه گذاري و تورم است. پس از بحث كوتاهي درباره نظريه هاي تورم و وضعيت آن در ايران در سالهاي گذشته، بحث مختصري نيز در مورد اثرات تورم بر توضيح درآمد و رشد اقتصادي ارايه مي شود و آنگاه با روش آزمون ديكي - فولر پيشرفته ايستابي سري هاي زماني آزمون شده و پس از اطمينان از ايستايي بودن متغيرها، الگو تخمين زده مي شود. نتايج آزمون نشان مي دهد كه رابطه واردات و صادرات با تورم مثبت بوده و رابطه سرمايه گذاري با تورم نيز منفي مي باشد.
كليد واژه: ايران، اقتصاد، تورم، سرمايه گذاري كل، مدل اقتصاد سنجي، مدل VA
:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf ::
منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 2 (پياپي 33) تابستان 1388
محور : اقتصاد ایران
گرجي ابراهيم,اقبالي عليرضا
در اين مقاله ضمن مروري بر ماهيت سيكل هاي تجاري و ديدگاههاي متعدد پيرامون علل وجود آنها الگويي ارايه مي شود. الگوي مورد نظر تلفيقي از سياستهاي پولي و مالي است كه با استفاده از روش خود توضيح برداري (VAR) براي سالهاي 1338-1385 برآورد شده است. نتايج مقاله نشان مي دهد كه عوامل پولي و مالي مي توانند در ايجاد نوسانات اقتصادي تاثيرگذار باشد و به نظر مي رسد كه سياستهاي مالي بيشتر از سياستهاي پولي در ايجاد سيكل هاي تجاري موثر بوده اند. در اين ميان عوامل ديگري كه همگي به نوعي به ساختار اقتصاد ايران مربوط مي شوند، در ايجاد تنشهاي اقتصادي در اقتصاد ايران نقش مهمي را ايفا مي نمايند.
كليد واژه: ايران، اقتصاد ايران، سيكل هاي تجاري، سياستهاي مالي، نوسانات اقتصادي، مدل اقتصاد سنجي، الگوي (VAR)
:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf ::
منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 2 (پياپي 33) تابستان 1388
محور : اقتصاد ایران
خوش اخلاق رحمان,دلالي اصفهاني رحيم,موسوي محسني رضا
اين مقاله ضمن وارد كردن بازار پول در الگوهاي محاسباتي تعادل عمومي (CGE) به ارزيابي فرضيه خنثايي در اقتصاد ايران با استفاده از اين الگوها پرداخته است. براي ارزيابي، در ابتدا يك الگوي مالي تعادل عمومي كه در آن بازارهاي مالي نقش اساسي را ايفا مي كند، تنظيم گرديده است. سپس براي كاليبراسيون ضرايب، علاوه بر تنظيم يك ماتريس حسابداري اجتماعي (SAM)، تراز مالي اقتصاد ايران نيز تدوين شده و سپس سياست پولي با استفاده از ابزار نرخ ذخاير قانوني مورد ارزيابي قرار گرفته است. نتايج حاصل از تحليل الگو حكايت از اثرگذاري سياست پولي در اقتصاد ايران دارد؛ به طوري كه همراه با تغيير نرخ ذخاير قانوني، توليد ناخالص نيز بطور معكوس تغيير خواهد نمود. اين مساله عدم خنثايي پول در اقتصاد ايران را بويژه در قالب يك الگوي محاسباتي تعادل عمومي نمايش مي دهد.
كليد واژه: ايران، اقتصاد ايران، سياست پولي، الگوي محاسباتي تعادل عمومي، ماتريس حسابداري اجتماعي (SAM)، تراز مالي
:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf ::
منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 2 (پياپي 33) تابستان 1388
محور : اقتصاد ایران
تقوي مهدي,محمدي حسين
نقش و اهميت سرمايه گذاري در فرآيند رشد و توسعه اقتصادي جوامع در اکثر نظريات رشد و توسعه اقتصادي مورد تاکيد قرار گرفته است. با توجه به کمبود منابع سرمايه گذاري و ضرورت تخصيص بهينه اين منابع جهت تحريک رشد اقتصادي، لازم است مزيتهاي نسبي يک کشور در زمينه تخصيص منابع سرمايه گذاري، به درستي شناسايي شده و با هدايت منابع سرمايه گذاري به مولدترين و کارآمدترين بخشها زمينه استفاده کارآمد از منابع محدود در جهت تسريع رشد اقتصادي فراهم گردد. اين پژوهش در همين راستا با هدف بررسي سرمايه گذاريهاي انجام شده در بخشهاي کشاورزي، نفت و گاز، صنايع و معادن و خدمات به دنبال يافتن بخش يا بخشهايي بوده است که سرمايه گذاري در آنها به لحاظ تسريع رشد توليد ناخالص داخلي، قابل توجه بوده است.
به همين منظور ابتدا از معيار نسبت نهايي سرمايه به توليد استفاده شده و با تشريح آن، براي هر کدام از بخشهاي اقتصادي کشور در دوره 1338-1381، نسبت نهايي سرمايه به توليد محاسبه شده است. چون در مورد کارآمدي اين معيار اختلاف نظر وجود دارد، در ادامه با استفاده از يک مدل رشد درونزا کارآمدي سرمايه گذاريهاي انجام شده در بخشهاي مختلف اقتصادي کشور طي دوره مذکور بررسي مي شود.
كليد واژه: ايران، اقتصاد، سرمايه گذاري خارجي، رشد اقتصادي، مدل اقتصادسنجي
:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf ::
منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 1 (پياپي 32) بهار 1388
محور : اقتصاد ایران
شهرستاني حميد,اربابي فرزين*
* دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم و تحقيقات
در اين مطالعه با تعديلاتي در الگوهاي ادوار تجاري حقيقي در يک اقتصاد کوچک باز، براي اولين بار يک مدل تعادل عمومي پويا به منظور بررسي خصوصيات ادوار تجاري اقتصاد ايران طراحي مي شود. يافته هاي اين پژوهش نشان مي دهد که با در نظر گرفتن فقط شوک تکنولوژي، تغييرات نوسانهاي متغيرهاي کلان الگو بسيار پايين تر از مقادير مشاهده شده اقتصاد ايران است که با در نظر گرفتن نقش شوک هاي قيمت نفت نتايج الگو سازگاري بهتري با مشاهدات اقتصاد ايران پيدا مي کند و مي تواند برخي از خصوصيات ادوار تجاري اقتصاد ايران را توضيح دهد. يافته ها نشان مي دهد که با يک شوک مثبت قيمت نفت، مصرف، سرمايه گذاري و توليد افزايش مي يابند و نتايج الگو همانند مشاهدات واقعي اقتصاد ايران است. شوک هاي نرخ بهره حقيقي جهاني اثر اندک و ناچيزي بر روي توليد، مصرف و سرمايه گذاري دارند. همچنين نتايج بدست آمده نشان مي دهد که تغييرات نوسانهاي سيکلي متغيرهايي نظير مصرف، سرمايه گذاري، توليد و تراز تجاري بدست آمده از الگو با تغييرات مشاهده شده اقتصاد ايران تفاوت اندکي دارد. همچنين همبستگي و هم حرکتي مصرف، سرمايه گذاري و واردات با سيکل هاي تجاري در الگو همانند مشاهدات واقعي ديده مي شود.
كليد واژه: الگوي تعادل عمومي پويا، ادوار تجاري ايران، شوک قيمت نفت، نوسان قيمت
:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf ::
منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 1 (پياپي 32) بهار 1388
محور : اقتصاد ایران
ربيعي مهناز,بيدآباد بيژن
در اين مقاله ارتباط بين مهمترين متغير مربوط به حوزه تجارت خارجي و مهمترين متغير بازار پول؛ يعني ارتباط نرخ ارز با نرخ بهره بررسي و يک الگوي نظري بر مبناي نظريه مقداري پول براي بيان ارتباط بين اين دو متغير ارايه مي شود. در اين ارتباط نظريه فيشر به گونه اي توسعه داده مي شود که بخشهاي پولي خارجي و داخلي را همزمان مدنظر قرار دهد و با در ارتباط قرار دادن معادلات واردات و صادرات بعنوان توابعي از نرخ حقيقي ارز و حساب سرمايه بر اساس نظريه تفاوت نرخهاي بهره داخلي و خارجي و با استفاده از نظريه ديدگاه پولي به تراز پرداختها اثر پول خارجي در نظريه تعميم داده شده فيشر، چارچوبي را براي بررسي رابطه نرخ بهره و نرخ ارز ترسيم مي نمايد. در اين ارتباط از تعريف پول به معناي جمع خالص داراييهاي داخلي و خارجي سيستم بانکي براي نشان دادن اثر نرخ بهره داخلي در فرآيند ايجاد تعادل بين طرفين نظريه مقداري پول استفاده شده است. نهايتا اين سيستم معادلات همزمان بخش پول را به بخش اسمي اقتصاد متصل مي کند.
اين مقاله با تطبيق ارزش معاملات با مفاهيم عرضه کل در حسابهاي ملي (با استاندارد (SNA 1993) سازمان ملل متحد) مبحث مبهم و حلقه مفقود شده سده اخير را در مورد ارتباط ارزش معاملات و توليد کل در اقتصاد را روشن مي نمايد. الگوي نظري بدست آمده براي اقتصاد ايران آزمون شد و نتايج تحليلهاي نظري؛ مبني بر رابطه منفي بين نرخ ارز و نرخ بهره در ايران مورد تاييد است.
كليد واژه: ايران، اقتصاد، نرخ بهره، نرخ ارز، نظريه مقداري پول فيشر، ارزش معاملات
:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf ::
منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 1 (پياپي 32) بهار 1388
محور : اقتصاد ایران
ثاقب حسن,نوروزي بيتا
اين مطالعه به بررسي زمينه هاي همکاري تجاري ميان ايران و ترکيه بر اساس معيارهاي پس نگر (Ex-Post) نظير شاخص تجارت مکملي و پتانسيل تجاري طي دوره زماني 1999-2003 بر اساس کدهاي شش رقمي نظام هماهنگ (HS) پرداخته است.
نتايج اين مطالعه نشان مي دهد کشورهاي ايران و ترکيه در تجارت کالاهاي نفتي و غيرنفتي داراي تجارت مکملي هستند. اين امر بويژه در بخش ماشين آلات و وسايل مکانيکي و الکترونيکي بيشتر مشهود است. محاسبات حاکي از آن است که پتانسيل وارداتي ايران در تجارت با ترکيه 4.7 ميليارد دلار و همچنين پتانسيل صادراتي ايران در تجارت با آن کشور 1.4 ميليارد دلار است. بدين ترتيب عليرغم وجود پتانسيل تجاري در خور توجه در صادرات و واردات کالاهاي غيرنفتي بين دو کشور، تاکنون طبق سياستهاي بازرگاني اتخاذ شده، کشورهاي مذکور موفق به بهره مندي از ظرفيتهاي تجاري موجود نشده اند. از اين رو اتخاذ سياست توسعه همکاريهاي بازرگاني در قالب ترتيبات تجاري ترجيحي مي تواند زمينه مناسب جهت تسهيل و افزايش جريانهاي تجاري بين دو کشور را فراهم آورد.
كليد واژه: ايران، ترکيه، رابطه مبادله، روابط تجاري، موافقتنامه تجارت ترجيحي، تجارت غيرنفتي
:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf ::
منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 1 (پياپي 32) بهار 1388
محور : اقتصاد ایران
طيبي سيدكميل,واعظ برزاني محمد,اكبري دهباغي سيمين
هدف اين مطالعه بررسي تاثير تشکيل يک پيمان تجاري منطقه اي شامل ايران و کشورهاي خاورميانه بر گسترش روابط تجاري و همگرايي درآمدي اين کشورها است. بدين منظور از يک مدل جاذبه تجاري که امکان برآورد جريانهاي تجاري دو جانبه را با بکارگيري عوامل تاثيرگذار اقتصادي و غيراقتصادي هر جفت شريک تجاري؛ از قبيل ويژگيهاي ساختار اقتصادي، سطوح روابط سياسي و مراودات فرهنگي، دين، خط و زبان، شاخص توسعه انساني، فاصله جغرافيايي و همچنين عامل يکپارچگي کشورهاي مورد نظر در قالب يک اتحاديه منطقه اي را فراهم مي آورد، استفاده شده است. از آنجايي که در اين مطالعه از داده هاي اقتصادي دوازده کشور شريک تجاري ايران در دوره زماني 1993 تا 2003 استفاده شده است، برآورد مدل به روش داده هاي تابلويي صورت گرفته است. نتايج برآوردي نشان مي دهند که يکپارچگي اقتصادي در بين کشورهاي مورد بررسي مي تواند حجم جريانهاي تجاري دو جانبه آنها را افزايش دهد، اما همگرايي درآمدي ميان آنها را به دنبال ندارد.
كليد واژه: ايران، تجارت خارجي، ترتيبات تجاري - منطقه اي، همگرايي درآمدي، مدل جاذبه، داده هاي تابلويي
:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf ::
منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 1 (پياپي 32) بهار 1388
محور : اقتصاد ایران
دانشوركاخكي محمود,دهقانيان سياوش,فيروززارع علي
تخمين تابع تقاضاي نقدينگي ابزاري مهم براي طراحي سياستهاي موثر بر توازن پولي محسوب مي شود. اقتصاددانان مختلف در الگوسازي تقاضاي پول ديدگاهها و نگرشهاي مختلفي داشته اند و بر مبناي اين ديدگاهها الگوهاي مختلفي را ارايه نموده اند. در اين پژوهش تلاش شده است با استفاده از داده هاي سري زماني دوره 1352-79 ايران، علاوه بر برآورد رابطه بلند مدت تقاضاي نقدينگي، چگونگي تاثير نوسانات کوتاه مدت متغيرهاي موثر بر تقاضاي نقدينگي و رابطه تعادلي بلند مدت تقاضاي نقدينگي مورد بررسي قرار گيرد. نتايج نشان داد که در دوره مذکور، در کوتاه مدت، درآمد ملي، نرخ ارز، درآمدهاي نفتي و نرخ بهره عوامل موثر بر تقاضاي نقدينگي هستند. علاوه بر اين، شواهد حاکي از وجود رابطه بلند مدت بين متغيرهاي فوق و تقاضاي نقدينگي است. همچنين در صورت وارد شدن تکانه به تقاضاي نقدينگي، سرعت رسيدن به تعادل مجدد پايين خواهد بود و در هر دوره تنها 0.26 اين تکانه جبران خواهد شد.
كليد واژه: ايران، تقاضاي نقدينگي، اثر، پول، حجم پول، تکانه
:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf ::
منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 1 (پياپي 32) بهار 1388
محور : اقتصاد ایران
مشيري سعيد,سلامي اميربهداد
شبيه سازي طي دو دهه اخير با رشدي شتابان در علوم اجتماعي و اقتصاد مورد استفاده قرار گرفته است. روش شبيه سازي بازيگر مدار امکان ايجاد فضاي مصنوعي براي تقابل و تعامل تعداد زيادي از بازيگران در محيط رايانه را فراهم مي آورد. بر همين اساس با توجه به مدل هاي موجود در ادبيات اين حوزه و ويژگيهاي جديد، بازار سهام تهران شبيه سازي شده است. آزمونهاي اوليه نشان مي دهد که اين مدل به خوبي توانسته است مشخصات آماري موجود در سري زماني قيمتها و بازدهيهاي بازارهاي بين المللي و بازار سهام تهران را باز توليد نمايد.
كليد واژه: بازار سهام تهران، شبيه سازي بازيگر مدار، اقتصاد مالي، مدل اقتصاد سنجي، تعيين قيمت
:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf ::
منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 1 (پياپي 32) بهار 1388