سه عامل اساسی در قیام امام حسین دخالت داشته است .

هر کدام از این سه‏ عامل را که ما در نظر بگیریم می‏بینیم در زمان امام حسن به شکل دیگر است‏. عامل اول که سبب قیام امام حسین شد این بود که حکومت ستمکار وقت از امام حسین بیعت می‏خواست : خذ الحسن بالبیعة اخذ شدیدا لیس فیه رخصة . حسین را بگیر برای بیعت، محکم بگیر، هیچ گذشت هم نباید داشته باشی، حتما باید بیعت کند .

از امام حسین تقاضای بیعت می‏کردند. از نظر این‏ عامل، امام حسین جوابش فقط این بود: نه، بیعت نمی‏کنم، و نکرد. جوابش منفی بود . امام حسن چطور ؟ آیا وقتی که قرار شد با معاویه صلح‏ کند، معاویه از امام حسن تقاضای بیعت کرد که تو بیا با من بیعت کن؟ ( بیعت یعنی قبول خلافت ) نه، بلکه جزء مواد صلح بود که تقاضای بیعت‏ نباشد و ظاهرا احدی از مورخین هم ادعا نکرده است که امام حسن یا کسی از کسان امام حسن یعنی امام حسین، برادرها و اصحاب و شیعیان امام حسن آمده‏ باشد با معاویه بیعت کرده باشد. ابدا صحبت بیعت در میان نیست. بنابر این مسئله بیعت که یکی از عواملی بود که امام حسین را وادار کرد مقاومت شدید بکند، در جریان کار امام حسن نیست .

در این مطلب از استاد شهید مرتضی مطهری(ره) با استفاده از كتاب‌های ایشان سوالاتی پرسیده و پاسخ داده می‌شود .

1- این ‏که فرمودید: «اگر امام حسن(علیه السلام) صلح نمی‏کرد، تاریخ او را ملامت می‏کرد که چرا با این ‏که می‏توانستی شرایط خود را در صلحنامه بگنجانی، این کار را نکردی؟» درست به نظر نمی‏رسد، زیرا مردم فرستادن کاغذ سفیدامضاء برای امام حسن(علیه السلام) را یک نیرنگ تلقّی می‏کردند؛ چرا که این کار بدین معنی است که تو هرچه می‏خواهی بنویس، من که حرف‏های تو را قبول ندارم. معاویه را مردم در زمان حضرت علی(علیه السلام) شناخته بودند.

جواب: اتفاقا در آن (کاغذ) سفید امضاء، معاویه می‏توانست نیرنگ دیگری به ‏کار ببرد و آن این است که ببیند شرایطی که امام حسن(علیه السلام) می‏نویسد، یک شرایط اسلامی است یا شرایط غیراسلامی؟ چون معاویه از نظر وضع و موقعیّت خودش ـ از نظر واقعیّت هم همین‏طور ـ می‏خواست روشن شود که امام حسن(علیه السلام) چه می‏خواهد؟ (هم امام حسن(علیه السلام) می‏خواست این کار بشود و هم معاویه) آیا شرایط او به نفع خودش است یا به نفع مسلمین؟ ما دیدیم همه شرایط به نفع مسلمین بود، و غیر از این، امام حسن(علیه السلام) نه می‏توانست بکند و نه می‏کرد. شما.....

• اشاره

ابعاد صلح شجاعانه امام حسن علیه السلام با معاویة بن ابی سفیان كه یگانه عامل بقای اقلیت‏شیعه در آن عصر بود، چنان با عظمت است كه تاكنون محققان زیادی را به تحلیل و تبیین آن واداشته است. بدون اغراق می‏توان گفت: اكثر مقالات و تحقیقات پیرامون آن حضرت، در اطراف این رویداد دور می‏زند. این نوع نگرش هر چند بیانگر عمق و عظمت صلح امام علیه السلام است اما در دوره دیگر (قبل از امامت و بعد از صلح) كمتر مورد توجه قرار گرفته‏اند و به تبع آن میزان آگاهی مردم نیز از این دوره‏ها اندك است. بر این اساس و به مناسبت‏سالگرد شهادت حضرت، در این شماره با دوران امامت‏حضرت بعد از صلح (9 سال و اندی) آشنا می‏شویم .

• نفوذ اموی‏ها در حاكمیت دین

  

مقدمه

امام حسن ( ع) سى و هفت سال  در كنار پدر زیست و در طی این مدت نه تنها فـرزندى مطیع و امام شـناس بـود، بـلكه بـازویى نیرومند، یاورى صدیق، مسئولى امین و مجرب و سربـازى عاشق و فداكار براى امیرمومنان بـه شمار مىآمد. وى بـا شناخت كاملى كه از پدر داشت ، خود را وقف خدمت به امیرالمومنین كرده بود .

روزى بازوى نظامى پدر شده ، بـه فرمانش بـه طرف كوفه روانه مى گردد تا مردم آن سامان را از توطئه شوم دشمنان اسلام آگاهى داده ، آنان را برای مقابله بـا پیمان شكنان و ناكثین بـسیج كند. روزی دیگر به عنوان بـازوى سیاسى امام در جریانات سیاسى دوران عثـمان وارد صحنه شده ، او را نسبـت بـه وضع ناهنجار خلافتش و كثـرت انحرافات آگاه مى سازد و یا در مسئله حكمیت بـه دستـور آن حضرت و با بـیانات شیوا ، به تبیین مسائل می پردازد.و یا  با تکیه بر کرسی قضاوت و پذیرش مسوولیت ها بـه كمك و یارى پـدر مى شتابـد .

این نوشـتـار كوتـاه اگر چـه بـیان كننده بـخـشـى از مسوولیت ها و ماموریتهاى امام حسن ( ع ) در دوران پدر مى باشد، اما باید اعتراف كرد كه بدون شك در این سى و هفت سال خدمات آن حضرت.....