از بارزترین نكات دردناك در زندگانى امام كاظم علیه السلام، زندانى شدن هاى مكرر و طولانى آن حضرت در عصر هارون الرشید است. آنچه مى‏خوانید، مطلبى در این باره است‏ كه از كتاب « سیره رسول الله و اهل بیته‏» جلد دوم صفحه 382 به بعد براى خوانندگان كوثر ترجمه شده است. كتاب یاد شده، كارى است گروهى از«موسسه البلاغ‏»، كه از سوى معاونت فرهنگى «مجمع جهانى اهل بیت‏» منتشر شده ‏است.

هراس حكومت هارون

به گواهى تاریخ، امام موسى بن جعفر(ع) ، قربانى بیم و هراسى شد كه هارون نسبت ‏به از دست دادن حكومت ‏خویش داشت، نیز قربانى سخن‏ چینى‏ها و گزارش هاى دروغ‏ بدخواهان و متملقان گردید.

به نقل برخى مورخان، سبب آمدن موسى بن جعفر(ع) به بغداد، آن بود كه‏هارون‏الرشید مى‏خواست‏ خلافت را براى پسرش «محمد امین‏» استوار سازد.

در سال‏179 به حج رفت و به همه نواحى فرمان صادر كرد و به همه فقیهان،عالمان، قاریان و امیران دستور داد كه در موسم حج در مكه حضور یابند و خود، راه مدینه......

امام موسى بن جعفر(ع) همان راه  و روشى را ادامه داد كه امام صادق(ع) در روبرو شدن با اجتماع، بر محور عمل و برنامه ‏ریزى اتخاذ كرده بود.

 محوراول:

از خطرنا كترین این تبلیغات زهر آگین، تبلیغ افكار الحادى  و كفرآمیز بود كه تزریق زهر آن با فعالیت و گسترش در دلهاى نوجوانان مسلمان سرازیر شده بود. موضع امام موسى(ع) در برابر این تبلیغات، آن بود كه با دلایل ‏استوار در برابر آن بایستد و با پوچى و بی مایگى آن به معارضه برخیزد و دورى ‏آن را از منطق و واقعیت توضیح دهد و عیوب آن را  بازگوید تا آنجا كه گروهى ‏انبوه از پیروان آن عقاید به اشتباه خود و فساد خط مشى اتخاذى خویش اعتراف ‏كردند و به این جهت جنبش امام درخشندگى یافت و قدرت علمى آن حركت ‏منتشر گردید و به گوشها در رسید. چندان كه گروهى بزرگ از مسلمانان پیروى ‏آن كردند و آن را پذیرفتند و این امر بر مسئولان حكومت گران آمد و با آنان با شدت و فشار و شكنجه رفتار كردند و در زمینه‏هاى عقیدتى آنان را از گفتگو باز داشتند و امام موسى(ع) ناچار شد به هشام(یكى از اصحاب خود) فرستاده‏اى گسیل دارد و او را هشدار دهد تا به علت ‏خطرهاى موجود از سخن ‏گفتن خود دارى كند و هشام تا مرگ مهدى خلیفه از سخن گفتن خود دارى كرد. (1)

گروهى كثیر از بزرگان دانشمندان و راویان حدیث، از كسانى كه در دانشگاه بزرگ امام صادق(ع) تحصیل می كردند، هنگام اقامت او در یثرب، پیرامون امام موسى(ع) گرد آمدند و ایشان با توانائى و نیروى بسیار، بر فقه ‏اسلامى، آراء و عقاید خردمندانه در فقه اسلامى ابراز كردند. مجموعه‏هاى ‏بسیار از احكام اسلامى به او(ع) منسوب است كه در باب حدیث و فقه تدوین ‏شده است و دانشمندان و راویان حدیث همواره با آن افاضات علمى، همدم ‏بودند و احادیث و گفتگوها و فتواهاى او را ثبت مى‏نمودند.

....
سید بن طاووس چنین روایت كرده است كه یاران.

امام او را مى‏شناسد

تازه ‏وارد بالاى نردبان است كه امام كاظم (ع) وارد آنجا مى‏شود . مدتى به این طرف و آن طرف نگاه مى‏كند و چشمش كه به تازه‏ وارد مى‏افتد، خنده‏اى مهمان لبانش مى‏شود؛ صدا مى‏زند: " بكار قمى، پایین بیا"

همه كارگران دست از كار مى‏كشند . باز هم جلوه‏اى دیگر . همه در حیرت هستند و تازه ‏وارد را نگاه مى‏كنند .

امام كاظم (ع)علیه السلام می فرماید :

از آنجا كه امام كاظم (ع) در یكی از سخت ترین دورانهای مبارزه و دشوارترین اوقات تقیه و پنهانكاری می زیسته است، ثبت ماجراها و داستانهای ایشان و گذر از حصار ممنوعیتهای رژیم حاكم و رسیدن به نسلهای بعدی در حد خود یك معجزه به حساب می آید. بر ماست كه بر این داستانهائی كه به دست ما رسیده استدلال كنیم اگر چه می دانیم آنچه به دست ما رسیده قطره ای از معجزات و داستانهای شگفت انگیز آن حضرت می باشد.

عبادت و زهد امام

" به خانه امام كاظم (ع) رفتم. او به نماز ایستاده بود. در خانه اش چیزی نبود مگر منسوجی از برگهای درخت خرما( یا جامه ای بسیار خشن) و شمشیری آویخته و یك قرآن .(1)

آن حضرت از شدت فروتنی و تواضع در برابر خداوند و عبادت به درگاه او پیاده به زیارت خانه خدا می رفت و اگر مسافت 400 كیلومتری میان مكه و مدینه و طبیعت صحرای عربستان را در نظر بگیریم آنگاه به نهایت تحمل و بردباری امام كاظم (ع)(ع) در برخورد با دشواریها در راه خداوند، پی خواهیم برد. "

علی بن جعفر گوید: با برادرم موسی بن جعفر و اهل و عیالش 4 بار پیاده به حج رفتیم. یك بار آن حضرت در مدت 26 روز و بار دیگر 25 روز و سومین بار 24 روز و مرتبه چهارم 21 روز مسافت میان مدینه و مكه را پیاده طی كرد.(2)

درباره علاقه وافر آن حضرت به نماز كه نور چشم مؤمنان و ساعت دیدار دو دوست با یكدیگر است، حدیث زیر چنین می گوید:

" روایت شده است كه امام موسی بن جعفر (ع) نافله های....

- سلام بر تو که وارث نیکان و آبروبخش نیاکانی.

- سلام بر تو که نیازمندان را باب الحوائجی.

- سلام بر نام معطر و زیبایت، که الهام بخش ِ صبوری ، شکیبایی ، بردباری و حلم است.

- سلام بر سجاده ای که از اشکهایت خیس می شد.

- و بر زمینی که پیشانی و صورت بر آن می نهادی.

- و بر آن دستها، که به درگاه خدا می گشودی.

- سلام بر آن گوهرهای غلطانی که از آسمان چشمانت بر گونه ی نورانی ات می چکید.

- سلام بر غـُل و زنجیری که از بوسه بر دست و پایت قداست یافت.

- سلام بر مرقد نورافشانت، که آسمان تیره عراق را روشن و جانهای شیعیان مظلوم آن دیار را گلشن ساخته است.

- سلام بر تو ، بر پدران و فرزندانت و بر شیفتگان و پیروانت.

- سلام بر تو، که مایه افتخار.....