بدون شك بعد علمى و آگاهى گسترده ائمه علیهم السلام در همه زمینه‏ها از پایه‏هاى اساسى امامت در طول حیات آن به شمار رفته و به عنوان یكى از معیارهاى مطمئن و روشن - كه در دسترس همگان قرار داشت - براى تشخیص امام برگزیده از سوى خدا، از مدعى امامت، در جامعه اسلامى شناخته شده بود.

حاكمان ستمگر اموى و عباسى در رویارویى با پیشوایان حق به هر اقدامى - كه به گونه‏اى در تثبیت موقعیت آنان و تضعیف موقعیت امامان شیعه مؤثر بود - دست زدند، و حتى موفق شدند چهره‏هاى وابسته و مزدورى را در لباس عالمان دین و فقیهان شریعت‏ به مسلمانان تحمیل كنند، ولى هیچ گاه نتوانستند در میدان علم و دانش بر پیشوایان معصوم پیشى گیرند، و حتى نتوانستند در یك مورد و براى یك بار آنان را محكوم كنند، با آنكه برخى از آنان - مانند مامون - براى دستیابى به این هدف تلاشهاى فراوانى كرده و سرمایه‏هاى زیادى صرف نمودند.

اساسى‏ترین ویژگى علوم ائمه علیهم السلام، خدادادى بودن آن است. آنان در هیچ مكتب و نزد هیچ فردى درس نخواندند، بلكه در پرتو شایستگى‏ها و لیاقتهایى كه داشتند خداوند چشمه‏سارهاى زلال دانش و معرفت را در قلب پاكشان به جریان و جوشش انداخت و وجود مباركشان را - به تعبیر امام هادى(ع) - گنجینه‏هاى علم و جایگاههاى معرفت‏خویش (1) قرار داد.

امام هادى علیه السلام در سخنى به این دانش گسترده اشاره نموده مى‏فرماید:

«اسم اعظم خدا 73 حرف است و نزد آصف (بن برخیا) تنها یك حرف آن بود كه چون خدا را بدان خواند، زمین - حد فاصل بین او و (پادشاه) سبا - براى او درهم پیچیده شد. آصف تخت ‏بلقیس را برداشت و آن را نزد سلیمان برد، سپس زمین كشیده (منبسط) شد (و به حال نخست ‏بازگشت). تمام اینها در كمتر از یك چشم بر هم زدن صورت گرفت.

ولى نزد ما از اسم اعظم الهى 72 حرف است و یك حرف آن نزد خداست كه آن را در (خزانه) علم غیب به خود اختصاص داده است‏». (2)

بزرگترین خیانت زمامداران غاصب اموى.......

بدون شك بعد علمى و آگاهى گسترده ائمه علیهم السلام در همه زمینه‏ها از پایه‏هاى اساسى امامت در طول حیات آن به شمار رفته و به عنوان یكى از معیارهاى مطمئن و روشن - كه در دسترس همگان قرار داشت - براى تشخیص امام برگزیده از سوى خدا، از مدعى امامت، در جامعه اسلامى شناخته شده بود.

حاكمان ستمگر اموى و عباسى در رویارویى با پیشوایان حق به هر اقدامى - كه به گونه‏اى در تثبیت موقعیت آنان و تضعیف موقعیت امامان شیعه مؤثر بود - دست زدند، و حتى موفق شدند چهره‏هاى وابسته و مزدورى را در لباس عالمان دین و فقیهان شریعت‏ به مسلمانان تحمیل كنند، ولى هیچ گاه نتوانستند در میدان علم و دانش بر پیشوایان معصوم پیشى گیرند، و حتى نتوانستند در یك مورد و براى یك بار آنان را محكوم كنند، با آنكه برخى از آنان - مانند مامون - براى دستیابى به این هدف تلاشهاى فراوانى كرده و سرمایه‏هاى زیادى صرف نمودند.

اساسى‏ترین ویژگى علوم ائمه علیهم السلام، خدادادى بودن آن است. آنان در هیچ مكتب و نزد هیچ فردى درس نخواندند، بلكه در پرتو شایستگى‏ها و لیاقتهایى كه داشتند خداوند چشمه‏سارهاى زلال دانش و معرفت را در قلب پاكشان به جریان و جوشش انداخت و وجود مباركشان را - به تعبیر امام هادى(ع) - گنجینه‏هاى علم و جایگاههاى معرفت‏خویش (1) قرار داد.

امام هادى علیه السلام در سخنى به این دانش گسترده اشاره نموده مى‏فرماید:

«اسم اعظم خدا 73 حرف است و نزد آصف (بن برخیا) تنها یك حرف آن بود كه چون خدا را بدان خواند، زمین - حد فاصل بین او و (پادشاه) سبا - براى او درهم پیچیده شد. آصف تخت ‏بلقیس را برداشت و آن را نزد سلیمان برد، سپس زمین كشیده (منبسط) شد (و به حال نخست ‏بازگشت). تمام اینها در كمتر از یك چشم بر هم زدن صورت گرفت.

ولى نزد ما از اسم اعظم الهى 72 حرف است و یك حرف آن نزد خداست كه آن را در (خزانه) علم غیب به خود اختصاص داده است‏». (2)

بزرگترین خیانت زمامداران غاصب اموى و عباسى معاصر ائمه علیهم السلام به بشریت ، ‏به ویژه مسلمانان؛ این است كه با مشكلات و محدودیتهایى كه براى امامان علیهم السلام به وجود آوردند، مانع نشر و گسترش علوم آنان در جامعه شده و مردم را از آن فیض بزرگ محروم ساختند.

این محدودیت درباره همه پیشوایان اعمال مى‏شد، ولى نسبت‏ به عسكریین (پیشواى دهم و یازدهم) علیهما السلام با شدت بیشتر، به گونه‏اى كه بخش اعظم دوران امامت امام هادى و تمامى دوران امامت امام عسكرى علیهما السلام در «سامرا» - كه عنوان پادگان نظامى را داشت - تحت نظارت دقیق نیروهاى امنیتى دستگاه سپرى شد و براى مردم امكان دسترسى به آنان و استفاده از محضرشان وجود نداشت.

با این حال، امام هادى از هر فرصتى استفاده كرده و با افاضه شمه‏اى از علوم خدادادى خود به صورت كتبى یا شفاهى، در قالب سخن گفتن با افراد مختلف به زبان خود آنان، پیشگویى نسبت‏ به حوادث آینده، خبر دادن از نیت افراد و. . . انسانها را از فروغ دانش خود بهره‏مند کرده و بدین وسیله آنان را به شاهراه حق، رهنمون مى‏ساخت. (3)

سلاح علم ویژه امامت و به كارگیرى آن در قالبها و پوششهاى یاد شده، كار سازترین، كوبنده‏ترین و در عین حال بى‏خطرترین سلاحى بود كه در شرایط حاكمیت جو خفقان آن روز، در اختیار پیشواى دهم(ع) قرار داشت و حكومت، هیچ راه و بهانه‏اى براى مبارزه با آن نداشت.

پى‏نوشت‏ها:

(1) السلام علیكم یا اهل بیت النبوة. . . و خزان العلم. . . السلام على محال معرفة الله. . . «زیارت جامعه‏».

(2) ر. ك. مناقب، ج 4، ص 406، الكافى، ج 1، ص 230، حدیث 3 و دلائل الامامة، طبرى، ص 219.

(3) در مباحث آینده بخش فعالیتهاى علمى امام هادى(ع) - به نمونه‏هایى از این اقدامها اشاره خواهیم كرد.

منبع:تبیان