سال 40 هجری قمری: آغاز خلافت امام حسن مجتبی(ع )

پس از شهادت امیرمؤمنان علی بن ابی طالب(ع) و دفن بدن مطهر وی در شب بیست و یكم ماه رمضان سال چهلم قمری، در روز آن، مردم كوفه و شیعیان داغدار و ماتم زده این شهر در بیرون خانه آن حضرت و در مسجد اعظم كوفه به عزاداری و سوگواری پرداخته و بی صبرانه منتظر ورود فرزندان گرامی آن حضرت به مسجد كوفه و تعیین خلیفه مسلمانان بودند. ساعاتی از روز نگذشته بود كه فرزندان امام علی(ع)، از جمله امام حسن مجتبی(ع ) ، امام حسین(ع)، محمد حنفیه و اصحاب و یاران خاص امیرمؤمنان(ع) از خانه اش بیرون آمده و به سوی مسجد حركت كردند و مردم با دیدن آن ها، با ذكر صلوات و تكبیر به استقبالشان شتافتند. پس از ورودشان به مسجد، امام حسن مجتبی(ع) به عنوان وصی و جانشین پدرش حضرت علی(ع) بر فراز منبر رفت و خطبه غرّایی ایراد كرد. آن حضرت در فرازی از خطبه اش فرمود: در شب گذشته مردی رخت از جهان بست كه هیچ یك از پیشینیان در انجام وظیفه، بر او پیش دستی نگرفتند و آیندگان هم نتوانند پا به پای او به كارهای خویش بپردازند .

بنا به گفته شیخ مفید(ره) بیعت با امام حسن مجتبی(ع)، در روز جمعه.....

 

 

سال 40 هجری قمری: آغاز خلافت امام حسن مجتبی(ع)

پس از شهادت امیرمؤمنان علی بن ابی طالب(ع) و دفن بدن مطهر وی در شب بیست و یكم ماه رمضان سال چهلم قمری، در روز آن، مردم كوفه و شیعیان داغدار و ماتم زده این شهر در بیرون خانه آن حضرت و در مسجد اعظم كوفه به عزاداری و سوگواری پرداخته و بی صبرانه منتظر ورود فرزندان گرامی آن حضرت به مسجد كوفه و تعیین خلیفه مسلمانان بودند. ساعاتی از روز نگذشته بود كه فرزندان امام علی(ع)، از جمله امام حسن مجتبی(ع)، امام حسین(ع)، محمد حنفیه و اصحاب و یاران خاص امیرمؤمنان(ع) از خانه اش بیرون آمده و به سوی مسجد حركت كردند و مردم با دیدن آن ها، با ذكر صلوات و تكبیر به استقبالشان شتافتند. پس از ورودشان به مسجد، امام حسن مجتبی(ع) به عنوان وصی و جانشین پدرش حضرت علی(ع) بر فراز منبر رفت و خطبه غرّایی ایراد كرد. آن حضرت در فرازی از خطبه اش فرمود: در شب گذشته مردی رخت از جهان بست كه هیچ یك از پیشینیان در انجام وظیفه، بر او پیش دستی نگرفتند و آیندگان هم نتوانند پا به پای او به كارهای خویش بپردازند.

بنا به گفته شیخ مفید(ره) بیعت با امام حسن مجتبی(ع)، در روز جمعه، بیست و یكم ماه رمضان، سال 40 هجری قمری واقع گردید و از آن پس، آن حضرت عاملان و استانداران خود را معرفی و حكومت را به طور رسمی بر عهده گرفت

او در ركاب پیامبرخدا(ص) پیكار می كرد و در پاسداری از او، از خودگذشتگی نشان می داد و رسول خدا(ص) وی را پرچم دار خود قرار می داد و جبرئیل از طرف راست و میكائیل از جانب چپ از او نگهبانی می كردند و او از میدان نبرد باز نمی گشت تا خدای متعال به كمك او لشكر اسلام را پیروز می ساخت. علی(ع) در شبی از دنیا رفت كه در آن شب عیسی(ع) به آسمان صعود كرد و یوشع بن نون، وصی موسی(ع) درگذشت. وی در حالی جهان را وداع گفت كه برای خویش سیم و زری باقی نگذاشت و تنها هفتصد درهم از عطایایش مانده است كه می خواست خدمت گذاری برای كسان خود فراهم كند.

در این هنگام، گریه گلوگیر امام حسن(ع) شد و شروع كرد به گریستن و مردم نیز با او همآوا شده و مسجد اعظم كوفه، یك پارچه گریه و ناله شد.

آن حضرت سپس خطبه اش را ادامه داد و درباره خودش نیز مطالبی فرمود و در پایان با این جملات، سخنرانی اش را به پایان رسانید: أنا من اهل بیت فرض الله مودّتهم فی كتابه، فقال تعالی: "قُلْ لا أسئَلُكُمْ عَلَیْهِ أجْراً اِلاّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبی و مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَهً نَزِدْ لَهُ فیها حُسْناً"،(1) فالحسنه مودّتنا اهل البیت(ع).

آن گاه عبدالله بن عباس برخاست و در كنار آن حضرت ایستاد و گفت: معاشر الناس! هذا ابن نبیّكم و وصیّ امامكم فبایعوه؛ ای مردم! این بزرگ مرد، فرزند پیامبرتان و جانشین امامتان است. پس با او بیعت كنید.

مردم كه از این سخن به وجد آمده بودند، گفتند: ما أحبّه الینا و أوجب حقّه علینا؛ چقدر او برای ما دوست داشتنی تر و حقش بر ما واجب تر است.

سپس با كمال رغبت و اشتیاق با آن حضرت بیعت كردند و او را به عنوان خلیفه و جانشین پدرش امام علی(ع) پذیرفته و پیروی اش را بر عهده گرفتند.(2)

گفتنی است، امام حسن مجتبی(ع) پنجمین خلیفه مسلمانان بود، كه پس از رحلت پیامبر اكرم(ص) به این مقام نایل شد.

از میان پنج خلیفه نخستین [ابوبكر، عمر، عثمان، امام علی(ع) و امام حسن(ع)] تنها دو خلیفه آخر، یعنی امام علی(ع) و امام حسن مجتبی(ع) به صورت آزاد و مستقیم از میان مردم انتخاب شدند ولی سه خلیفه دیگر، نه با رأی آزاد و دموكراتیك مردم، بلكه هر كدام به نحوی از مردم بیعت گرفته و بر اوضاع مسلط شدند.

آن گاه عبدالله بن عباس برخاست و در كنار آن حضرت ایستاد و گفت: معاشر الناس! هذا ابن نبیّكم و وصیّ امامكم فبایعوه؛ ای مردم! این بزرگ مرد، فرزند پیامبرتان و جانشین امامتان است. پس با او بیعت كنید. مردم كه از این سخن به وجد آمده بودند، گفتند: ما أحبّه الینا و أوجب حقّه علینا؛ چقدر او برای ما دوست داشتنی تر و حقش بر ما واجب تر است

به هر روی، بنا به گفته شیخ مفید(ره) بیعت با امام حسن مجتبی(ع)، در روز جمعه، بیست و یكم ماه رمضان، سال 40 هجری قمری واقع گردید و از آن پس، آن حضرت عاملان و استانداران خود را معرفی و حكومت را به طور رسمی بر عهده گرفت.(3)

ولی برخی از علمای اهل سنت، بیعت با آن حضرت را، روز بیست و سوم ماه رمضان دانسته اند.(4)

• ---

• پی نوشت ها:

1- سوره شوراء (42)، آیه 23

2- الارشاد (شیخ مفید)، ص 347؛ منتهی الآمال (شیخ عباس قمی)، ج1، ص 224؛ زندگانی چهارده معصوم(ع) (ترجمه اعلام الوری)، ص 300

3- الارشاد، ص 349

4- التنبیه و الاشراف (مسعودی)، ص 260

نقل ازTebyan.net