«قُلْ لِّلَّذِینَ كَفَرُواْ سَتُغْلَبُونَ وَتُحْشَرُونَ إِلَی جَهَنَّمَ وَبِئْسَ الْمِهَادُ»1

در برخی از تفاسیر در شأن نزول آیه چنین آمده است: بعد از پیروزی مسلمانان بر مشركان در جنگ بدر، پیامبرصلی الله علیه وآله وارد مدینه شد و یهود مدینه را در بازار قینقاع گرد آورد و خطاب به آنان چنین فرمود: از خداوند بترسید و از شكست بت‏پرستان پند بگیرید و پیش از آنكه همانند قریش بت‏پرست.......

 

 

«قُلْ لِّلَّذِینَ كَفَرُواْ سَتُغْلَبُونَ وَتُحْشَرُونَ إِلَی جَهَنَّمَ وَبِئْسَ الْمِهَادُ»1

در برخی از تفاسیر در شأن نزول آیه چنین آمده است: بعد از پیروزی مسلمانان بر مشركان در جنگ بدر، پیامبرصلی الله علیه وآله وارد مدینه شد و یهود مدینه را در بازار قینقاع گرد آورد و خطاب به آنان چنین فرمود: از خداوند بترسید و از شكست بت‏پرستان پند بگیرید و پیش از آنكه همانند قریش بت‏پرست با شما رفتار شود به اسلام بگروید. شما به خوبی می‏دانید كه من پیامبر مرسل هستم و این را در كتاب خویش خوانده‏اید.

یهود در جواب گفتند: ای محمد، از پیروزی بر مشركان مغرور نشو، آنان مردمانی بودند كه از فنون جنگ آگاهی نداشتند. به خدا سوگند، اگر ما با تو بجنگیم آن وقت خواهی فهمید كه ما مردمانی جنگجوییم. در این هنگام آیه «قُل لِّلَّذِینَ كَفَرُواْ...» نازل گردید و از شكست یهود در آینده  خبر داد.(2)

شأن نزول‏های دیگری نیز بیان شده است، لیكن از آنجاكه شأن نزول موجب نمی‏شود آیه محدود به مورد نزول شود از ذكر آنها خودداری می‏نماییم.

 

به نکات زیر توجه کنید:

1- مراد از «الَّذِینَ كَفَرُوا» تمام كافران است؛ خواه كافرانی كه در زمان پیامبرصلی الله علیه وآله بوده‏اند، مانند یهود مدینه و بت‏پرستان مكه، و یا كافرانی كه در زمان‏های آینده خواهند  آمد.

2- واژه «قُل» (بگو) موجب نمی‏شود كه مخاطب آیه منحصر به كافران زمان پیامبرصلی الله علیه وآله باشد. زیرا مقصود از «قُل» اعلام حكم و دستور خداوند است. مانند:

3- واژه «سَتُغْلَبُونَ» (شما كافران شكست خواهید خورد)؛ بنابه گفته بسیاری از مفسران(3) و نیز شواهد بسیاری از دیگر آیه‏های مشابه،(4) مراد شكست در دنیاست و برخی آن را به جنگ بدر تطبیق داده‏اند؛ لیكن بیان خواهیم كرد آن روزی است كه حضرت مهدی فرزند امام عسكری، از آل محمدصلی الله علیه وآله ظهور خواهد نمود.

4- اینكه به همه كافران در تمام زمان‏ها نسبت شكست داده است - در صورتی كه شكست در زمان ظهور حضرت مهدی است - بدان علت است كه كافران به موجب اشتراك در هدف به منزله گروه واحد به حساب می‏آیند و شكست آنان در هر زمانی به منزله شكست آنان در تمام زمان‏هاست. چنانكه مسلمانان نیز به منزله گروه واحد هستند و پیروزی آنها در یك زمان، به منزله پیروزی تمام آنان در همه اعصار است.

5- در مجمع البیان آورده است: مفاد آیه «هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَی وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ كُلِّهِ»(5) با آیه: «قُلْ لِّلَّذِینَ كَفَرُواْ سَتُغْلَبُونَ...» یكسان است و در هر دو پیروزی اسلام و شكست كفر وعده داده شده‏است.(6)

6- در مجمع البیان در تفسیر آیه: »لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ« آورده است: امام باقرعلیه السلام فرمود: پیروزی اسلام بر تمام ادیان هنگامی است كه حضرت مهدی از خاندان حضرت محمّد صلی الله علیه وآله ظهور كند. در آن  هنگام همگان به رسالت آن حضرت اعتراف خواهند كرد.(7)

7- این آیه همانند آیات مشابه آن، دلیل بر ظهور حضرت مهدی است. زیرا شكست همه كافران تنها در زمان آن حضرت محقق خواهد شد.

 

آیه ویژه زمان پیامبرصلی الله علیه وآله نیست، بلكه دربرگیرنده همه زمان‏هاست. گرچه نمونه‏هایی از پیروزی در زمان پیامبرصلی الله علیه وآله محقق شده، لیكن پیروزی كامل و فراگیر بر همه كافران، در زمان آینده است كه حضرت مهدی ظهور می‏نماید. به نظر ما این آیه مانند بسیاری از آیات دیگر است كه پیروزی اسلام را در آینده وعده می‏دهد؛ چنانكه حرف س در «سَتُغْلَبُونَ» نیز بر این مطلب دلالت دارد. اصل وعده پیروزی از آیه استفاده می‏شود، اما اینكه تا كنون محقق شده است یا نه، در آیه بیانی ندارد. با توجه به سایر آیات، كه در آینده مورد بحث واقع می‏شود، مفاد این آیه نیز روشن‏تر خواهد شد.