آيا امام زمان، عليه‏السلام، از اعمال و رفتار شيعيان اطلاع پيدا مى‏كنند؟

از بررسى مجموعه معارف مربوط به خصوصيات و ويژگيهاى اهل‏بيت عصمت، عليهم‏السلام، چنين برمى‏آيد كه ائمه اطهار، عليهم‏السلام، از كم و كيف عملكردهاى مردم آگاه مى‏شوند و در موقعيتها و شرائط خاصى جهت هدايت و اصلاح اعمال و رفتار آنها اقدامات بخصوصى نيز انجام مى‏دهند. دليلهايى كه براين مدعا مى‏توان ارائه نمود; برخى جنبه برهانى دارند و بعضى ديگر نقلى. در اينجا با توجه به مجال مختصرى كه هست تنها به ذكر دو نمونه از دليلهاى نقلى باختصار اكتفا مى‏گردد:

1- مساله علم امام

با توجه به مسئوليتهاى مهمى كه امام، در بينش اسلامى، در نظام هستى و جامعه اسلامى عهده‏دار است و مردم هم ملزم به تبعيت كامل و پيروى بى‏چون و چرا از او هستند اقتضاى طبيعى چنين حقيقتى آن است كه امام در تمام زمينه‏ها اعم از امور دينى و دنيوى و كلى و جزئى و همينطور آنچه مربوط به هدايت مردم است علم و اطلاع كاملى داشته باشد. حتى براين اساس شيعه معتقد است. اولا امام بايد اعلم اشخاص باشد، ثانيا علم او همانند علم پيامبر حضورى، موهبتى و عام و فراگير باشد. لذا در بخشى از روايات وقتى به توصيف علم امام پرداخته مى‏شود از كم و كيف آن با تعابيرى چون علم به «ما كان و ما يكون و ما هو كائن‏» ياد مى‏شود; به عنوان مثال در اصول كافى مرحوم كلينى بابى را تحت عنوان «ان الائمه يعلمون علم ما كان و ما يكون و انه لا يخفى عليهم شئ‏» ارائه.....

 

آيا امام زمان، عليه‏السلام، از اعمال و رفتار شيعيان اطلاع پيدا مى‏كنند؟

از بررسى مجموعه معارف مربوط به خصوصيات و ويژگيهاى اهل‏بيت عصمت، عليهم‏السلام، چنين برمى‏آيد كه ائمه اطهار، عليهم‏السلام، از كم و كيف عملكردهاى مردم آگاه مى‏شوند و در موقعيتها و شرائط خاصى جهت هدايت و اصلاح اعمال و رفتار آنها اقدامات بخصوصى نيز انجام مى‏دهند. دليلهايى كه براين مدعا مى‏توان ارائه نمود; برخى جنبه برهانى دارند و بعضى ديگر نقلى. در اينجا با توجه به مجال مختصرى كه هست تنها به ذكر دو نمونه از دليلهاى نقلى باختصار اكتفا مى‏گردد:

1- مساله علم امام

با توجه به مسئوليتهاى مهمى كه امام، در بينش اسلامى، در نظام هستى و جامعه اسلامى عهده‏دار است و مردم هم ملزم به تبعيت كامل و پيروى بى‏چون و چرا از او هستند اقتضاى طبيعى چنين حقيقتى آن است كه امام در تمام زمينه‏ها اعم از امور دينى و دنيوى و كلى و جزئى و همينطور آنچه مربوط به هدايت مردم است علم و اطلاع كاملى داشته باشد. حتى براين اساس شيعه معتقد است. اولا امام بايد اعلم اشخاص باشد، ثانيا علم او همانند علم پيامبر حضورى، موهبتى و عام و فراگير باشد. لذا در بخشى از روايات وقتى به توصيف علم امام پرداخته مى‏شود از كم و كيف آن با تعابيرى چون علم به «ما كان و ما يكون و ما هو كائن‏» ياد مى‏شود; به عنوان مثال در اصول كافى مرحوم كلينى بابى را تحت عنوان «ان الائمه يعلمون علم ما كان و ما يكون و انه لا يخفى عليهم شئ‏» ارائه نموده است و يا مرحوم علامه مجلسى حدود بيست و دو روايت در جلد بيست و شش بحار نقل كرده است كه برطبق مفاد آنها امام نسبت‏به همه آنچه در آسمان و زمين و بهشت و جهنم تا قيامت واقع مى‏شود عالم است و چيزى نيست كه ائمه، عليهم‏السلام، نسبت‏به آن علم نداشته باشند.

از دقت در مضمون اين دسته از روايات بخوبى معلوم مى‏شود كه ائمه اطهار، عليهم‏السلام، كه از جمله آنها وجود مبارك امام زمان، عليه‏السلام، مى‏باشند از عملكردها و رفتار و حتى نيتهاى شيعيان خود باخبر مى‏شوند بعلاوه در اين خصوص از وجود مبارك حضرت بقية‏الله، عليه‏السلام، روايتى وارد شده است: لايعزب عنا شيئ‏من اخباركم. (1) هيچ يك از اخبار شما از ديدما پنهان نمى‏ماند. ما بر همه امور شما اطلاع پيدا مى‏كنيم...

بنابراين كوچكترين جايى براى شك در احاطه علم امام‏زمان، عليه‏السلام، برتمام شؤون احاد مردم باقى نمى‏ماند.

2- اخبار عرض اعمال

با مراجعه به قرآن كريم و روايات معصومين، عليهم‏السلام، اين نكته هم بخوبى استفاده مى‏شود كه پيامبر، صلى‏الله‏عليه‏وآله، و امامان، عليهم‏السلام، براعمال امت آگاهى دارند. در قرآن كريم مى‏خوانيم: قل اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المؤمنون... (2) اى پيامبر به مردم بگو: اعمال و وظايف خود را انجام دهيد و بدانيد كه خدا و رسولش و

مومنان اعمال شما را مى‏بينند...

رواياتى كه در اين زمينه وارد شده است‏بسيار زياد است از جمله در تفسير همين آيه از امام صادق، عليه‏السلام، نقل شده است كه آن حضرت فرمودند:تمام اعمال مردم هر روز صبح به پيامبر اكرم، صلى‏الله‏عليه‏وآله، عرضه مى‏شود اعمال نيك و اعمال بد. بنابراين مراقب باشيد... (3)

ويا در روايتى عبدالله بن ابان زيات مى‏گويد به حضرت رضا، عليه‏السلام، عرض كردم كه براى من و خانواده‏ام دعايى بكنيد. حضرت فرمودند: مگر من دعا نمى‏كنم؟ به خدا سوگند اعمال شما در هر روز و شبى برمن عرضه مى‏شود لذا در هر مورد كه مناسب باشد دعا مى‏كنم

عبدالله مى‏گويد اين حرف امام، عليه‏السلام، براى من تعجب آور بود كه اعمال ما هر روز و شب بر امام، عليه‏السلام، عرضه شود امام، عليه‏السلام، وقتى متوجه تعجب من شدند خطاب به من فرمودند: آيا كتاب خداوند عزوجل را نمى‏خوانى آنجا كه مى‏فرمايد: و قل اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المؤمنون.

و در ادامه آن امام رضا، عليه‏السلام، فرمودند: به خدا سوگند در اين آيه مراد از مؤمنون على‏بن‏ابى‏طالب، عليه‏السلام، است. (4)

از آنجا كه همه ائمه، عليه‏السلام، به منزله نفس و احدند و همه آنها لذا يك نور هستند از هر حكمى كه به يكى از آنها ثابت‏شود به بقيه هم ثابت‏خواهد شد.

بنابراين از مفاد اين دسته از روايات و روايات عرض اعمال در شبهاى قدر به ساحت مقدس امام زمان، عليه‏السلام، بخوبى معلوم مى‏شود كه حضرت صاحب الزمان، عليه‏السلام، براعمال شيعيان آگاهى دارند. پس از اطلاع از اين حقيقت عمده آن است كه هر كس در حد توان خود به گونه‏اى عمل كند كه موجبات شادى پيامبر اكرم، صلى‏الله‏عليه‏وآله، و ائمه‏اطهار، عليهم‏السلام، را فراهم سازد در اين باره هم نقل است كه روزى امام صادق، عليه‏السلام، خطاب به اصحاب و مردمى كه در مجلس آن حضرت حضور داشتند فرمودند:

چرا رسول خدا، صلى‏الله‏عليه‏وآله، را از خود مى‏رنجانيد؟

شخصى از حضرت سؤال كرد: يابن رسول ما چگونه رسول‏خدا، صلى‏الله‏عليه‏وآله، را ناراحت مى‏كنيم؟

حضرت صادق، عليه‏السلام، فرمودند: مگر نمى‏دانيد كه كليه اعمال شما بر رسول‏خدا، صلى‏الله‏عليه‏وآله، عرضه مى‏شود پس اگر معصيتى در اعمال شما مشاهده نمايد باعث ناراحتى و رنجش خاطر او خواهد شد. پس با اعمال بدتان پيامبراكرم، صلى‏الله‏عليه‏وآله، را ناراحت نكنيد بلكه سعى كنيد با اعمال خوبتان او را خوشحال و مسرور سازيد.

 

---

1. المجلسى، محمدباقر، بحارالانوار، ج‏53، ص‏175.

2. سوره توبه (9)، آيه 105.

3. الكلينى، محمدبن يعقوب، ج‏1، كتاب الحجة، باب عرض الاعمال على النبى و الائمة، ص‏219، ح‏1.

4. همان، ص‏219، ح‏4.

منبع:tebyan.net