مذهب اهل بیت (علیهم السلام ) در روزگار امام هادی به مرحله رشد و پختگی رسیده بود اما خطر تند روی كه از طریق فرهنگهای وارداتی از سوی شرق در عمق جان برخی از مسلمانان نفوذ یافته بود، نیازمند نیرویی ایمانی برای پاسخ به این خطر بود تا مبادا به خاطر تبلیغ دشمنان و به ویژه خلفای عباسی كه جایگاه ائمه را نمی شناختند و آنان و یا هواخواهانشان را متهم به غلو می كردند روح معنویت در مردم كاستی بگیرد. نیاز دیگر مذهب اهل بیت این بود كه محتاج متون جامعی بود تا به منزله درسهای توجیهی باشد كه بدون افزونی و كاستی اصول عقاید را در برگیرد. از این روست كه زیارت جامعه از ناحیه امام هادی(ع) مطرح می شود. در این زیارت، ائمه (ع) به دور از هر گونه غلو و در همان جایگاه حقیقی خود، معرفی و بازشناخته شده اند.

حال در برخی از كلمات نورانی این زیارت كه می تواند بهترین وسیله برای تحكیم مهر و محبت ائمه در دل ما باشد، تدبر می كنیم. این محبت و مهر در واقع امتداد محبت مؤمن به پروردگارش محسوب می شود و به هیچ وجه جایگزین آن نیست:

السلام علیكم یا أهل بیت النبوة، وموضع الرسالة، ومختلف الملائكة، ومهبط الوحی، ومعدن الرحمة، وخزان العلم، ومنتهی الحلم، واصول الكرم، وقادة الأمم، واولیاء النعم، وعناصرالأبرار، ودعائم الأخیار، وساسة العباد، واركان البلاد، وابواب الایمان، و أمناء الرحمن، وسلالة النبیین، وصفوة المرسلین، وعترة خیرة رب العالمین، و رحمة الله و بركاته، السلام علی ائمة الهدی، و مصابیح الدجی، واعلام التقی، و ذوی النهی، و أولی الحجی، و كهف الوری، و ورثة الأنبیاء، والمثل الأعلی، والدعوة الحسنی، و حجج الله علی اهل الدنیا والأخرة والأولی، و رحمة الله و بركاته. السلام علی محال معرفة الله، و مساكن بركة الله، و معادن حكمة الله، و حفظة سرالله، و حملة كتاب الله، واوصیاء نبی الله و ذریة رسول الله صلی الله علیه وآله و رحمة الله و بركاته. السلام علی الدعاة إلی الله، و الأدلاء علی مرضات الله ، و المستقرین فی امرالله، و التامین فی محبة الله، و المخلصین فی توحید الله، و المظهرین لأمرالله و نهیه، و عباده المكرمین الذین لا یسبقونه بالقول و هم بامره یعملون و رحمة الله وبركاته"(1)

امام شناسی در زیارت جامعه كبیره

" درود بر شما ای خاندان نبوت.....

مذهب اهل بیت (علیهم السلام ) در روزگار امام هادی به مرحله رشد و پختگی رسیده بود اما خطر تند روی كه از طریق فرهنگهای وارداتی از سوی شرق در عمق جان برخی از مسلمانان نفوذ یافته بود، نیازمند نیرویی ایمانی برای پاسخ به این خطر بود تا مبادا به خاطر تبلیغ دشمنان و به ویژه خلفای عباسی كه جایگاه ائمه را نمی شناختند و آنان و یا هواخواهانشان را متهم به غلو می كردند روح معنویت در مردم كاستی بگیرد. نیاز دیگر مذهب اهل بیت این بود كه محتاج متون جامعی بود تا به منزله درسهای توجیهی باشد كه بدون افزونی و كاستی اصول عقاید را در برگیرد. از این روست كه زیارت جامعه از ناحیه امام هادی(ع) مطرح می شود. در این زیارت، ائمه (ع) به دور از هر گونه غلو و در همان جایگاه حقیقی خود، معرفی و بازشناخته شده اند.

حال در برخی از كلمات نورانی این زیارت كه می تواند بهترین وسیله برای تحكیم مهر و محبت ائمه در دل ما باشد، تدبر می كنیم. این محبت و مهر در واقع امتداد محبت مؤمن به پروردگارش محسوب می شود و به هیچ وجه جایگزین آن نیست:

السلام علیكم یا أهل بیت النبوة، وموضع الرسالة، ومختلف الملائكة، ومهبط الوحی، ومعدن الرحمة، وخزان العلم، ومنتهی الحلم، واصول الكرم، وقادة الأمم، واولیاء النعم، وعناصرالأبرار، ودعائم الأخیار، وساسة العباد، واركان البلاد، وابواب الایمان، و أمناء الرحمن، وسلالة النبیین، وصفوة المرسلین، وعترة خیرة رب العالمین، و رحمة الله و بركاته، السلام علی ائمة الهدی، و مصابیح الدجی، واعلام التقی، و ذوی النهی، و أولی الحجی، و كهف الوری، و ورثة الأنبیاء، والمثل الأعلی، والدعوة الحسنی، و حجج الله علی اهل الدنیا والأخرة والأولی، و رحمة الله و بركاته. السلام علی محال معرفة الله، و مساكن بركة الله، و معادن حكمة الله، و حفظة سرالله، و حملة كتاب الله، واوصیاء نبی الله و ذریة رسول الله صلی الله علیه وآله و رحمة الله و بركاته. السلام علی الدعاة إلی الله، و الأدلاء علی مرضات الله ، و المستقرین فی امرالله، و التامین فی محبة الله، و المخلصین فی توحید الله، و المظهرین لأمرالله و نهیه، و عباده المكرمین الذین لا یسبقونه بالقول و هم بامره یعملون و رحمة الله وبركاته"(1)

امام شناسی در زیارت جامعه كبیره

" درود بر شما ای خاندان نبوت و جایگاه رسالت و ( مركز) آمد و شد فرشتگان و محل فرود وحی و مكان رحمت و گنجوران دانش و غایت خویشتنداری و حلم و بنیانهای كرم و رهبران امتها و صاحبان نعمتها و ریشه های نیكان و ستونهای گزیدگان و تربیت كنندگان بندگان و اركان كشورها و دروازه های ایمان و امینان خدای رحمان و تبار پیامبران و گزیده رسولان و عترتی منتخب پروردگار جهانیان، و رحمت و بركات خدا بر شما باد! درود بر پیشوایان هدایت و چراغهای (روشن) در ظلمت و پرچمهای پرهیزگاری و صاحبان عقل و خرد و پناه مردمان و وارثان پیامبران و نمونه های برتر و دعوت نكو و حجتهای خداوند بر مردم دنیا و آخرت و اولی و رحمت و بركات خدا بر شما باد! درود بر جایگاههای معرفت خدا و خانه های بركت خدا و معدنهای حكمت خدا و پاسداران سرّ خدا و حاملان كتاب خدا و جانشینان پیامبران خدا و فرزندان رسول خدا(ص) و رحمت و بركات خدا بر شما باد! درود بر دعوت كنندگان به خدا و راهنمایان به خشنودیهای خدا و پایداران در فرمان خدا و كاملان در محبت خدا و مخلصان در توحید خدا و یاوران امر و نهی خدا و بندگان گرامی كه در گفتار بر خدا پیشی نگرفتند و به فرمان او كار می رانند و رحمت و بركات خدا بر شما باد"!

اندرزهای درخشان

آن حضرت در اندرز به یكی از دوستان خود فرمود:

" ای فتح! آن كه فرمان آفریدگار را گردن نهاد از خشم آفریده به خود باك راه نداد و آن كه آفریدگار را به خشم آورد، یقین كن كه آفریدگار خشم آفریده را بر وی مستولی بدارد، و آفریدگار وصف نشود جز بدانچه خویشتن را بدان وصف كرده است و كجا توصیف شود آفریدگاری كه حواس از یافتنش و گمانها از رسیدن به او و آنچه در دل می گذرد از توصیفش و دیدگان از احاطه به او، درمانند. والاست از آنچه وصف كنندگان، توصیفش می كنند و برتر است از آنچه ستایندگان می ستایندش. در نزدیكی اش دور، كیفیت( چگونگی) را او چگونگی بخشید پس گفته نشود خود او چگونه است؟ و مكان را او پدید فرمود پس گفته نشود خود او كجاست؟ چون او از چگونگی و كجایی( مكان) به دور است."(2)

و نیز فرمود:" هر كه خدای را بپرهیزد در امان نگاه داشته شود و هر كه خدا را فرمان برد، مورد اطاعت قرار گیرد و هر كه آفریدگار را اطاعت كند از خشم مخلوق نترسد، هر كه از مكر خدا و دردناك گرفتنش ایمن شد گردن كشی كرد تا آنجا كه قضای خدا و امر نافذش بر وی فرود آمد و هر كه دلیلی روشن از پروردگارش داشته باشد دشواریهای دنیا بر وی سبك آید و گرچه تكه تكه شود و پراكنده گردد. سپاسگزار به خود سپاس ستعادتمندتر است از نعمتی كه باعث سپاس شده زیرا نعمت كالای این جهانی است و سپاس نعمت دنیا و آخرت است. خداوند دنیا را سرای آزمایش و آخرت را خانه فرجام قرار داد و بلای دنیا را وسیله ثواب آخرت گرداند و ثواب آخرت را عوض بلای دنیا قرار داد. ستمگر بردبار بسا كه به وسیله حلم خود از ستمش گذشت شود و حق دار نابخرد بسا كه به سبكسری خود نور حق خویش را خاموش سازد. هر كه از روی دوستی به تو نظری دهد همه جانبه اطاعت او كن. هر كه قدر خود نداند از شر او خود را آسوده مدان. دنیا بازاری است كه مردمی از آن سود برند و مردمی دیگر زیان بینند."(3)

" جدل ، دوستی قدیم را تباه سازد و گره استوار( در راه دوستی) پدید آرد، كمترین چیز در جدل برتری جستن است و همین برتری جستن از عوامل قطع رابطه است". " نكوهش، كلید دشمنی است، با این حال از حقد و كینه بهتر است".

و نیز فرمود: شب زنده داری گواراتر از خواب است و گرسنگی در خوبی خوارك بیفزاید.( آن حضرت این سخن را در تشویق بر نماز شب و روزه گرفتن فرمود)

" یادآر مرگ خویش را در میان خانواده ات كه نه پزشكی تو را در آن هنگام از مرگ باز می دارد و نه دوستی تو را سود می رساند."

" خشم بر آن كه مالك اویی، پستی است."

" حكمت در سرشتهای فاسد، كامیاب نشود."

" بهتر از خیرو نیكی، كننده آن است و زیباتر از زیبا گوینده آن و برتر از دانش، حامل آن است و بدتر از شر، جلب كننده آن و خوفناك تر از ترس، آن كه بر آن سوار است."

" تو را از حسد پرهیز می دهم كه- آثار- آن در تو آشكار می گردد ولی در دشمنت كارگر نمی شود."

" اگر زمانی برسد كه عدل در آن بر ستم غلبه داشته باشد حرام است كسی به دیگری گمان بد ببرد مگر آن كه كاملاً آگاهی پیدا كند و اگر زمانی برسد كه ستم در آن بر عدل چیرگی داشته باشد كسی نمی تواند به دیگری گمان خوب ببرد تا زمانی كه به خوبی آن كس علم پیدا نكرده است." (4)

پی نوشت ها:

1- زیارت جامعه از كتاب " الانوار اللامعه فی شرح زیارة الجامعه"، عبدالله شبر، ص123.

2- بحارالانوار، ج50، صص177- 178.

3- فی رحاب ائمة اهل البیت(علیهم السلام )، ج4، ص180.

4- همان، ص 181.

منبع:Tebyan.net