خلاصه پرسش

اسلام درباره وجود موجودات زنده در کرات دیگر، چه نظری دارد؟

پرسش

اسلام درباره وجود موجودات زنده در کرات دیگر، چه نظری دارد؟

پاسخ اجمالی

این فکر که آیا در کهکشان ها و کرات دیگر موجودات زنده یا عاقل دیگری وجود دارد یا نه یکی از سؤالاتی است که بشر به دنبال پاسخ آن بوده است ولی هنوز پاسخی برای آن نیافته است . برخی از تعبیرات قرآن به وجود موجوداتی زنده در آسمان اشاره دارد، از جمله:

1- تعبیر به "من دابة":

«و از نشانه های ]قدرت[ اوست آفرینش آسمانها و زمین و آنچه از ]انواع[ جنبنده در میان آن دو پراکنده است و او هر گاه بخواهد برگرد آوردن آنان تواناست.» [1]

2- تعبیر به "من فی السموات" و "ما فی السموات":

« هر که در آسمان ها و زمین است از او درخواست می کند؛ هر زمان، او در کاری است.»[2]

« و آنچه در آسمانها و آنچه در زمین از جنبدگان و فرشتگان است، برای خدا سجده می کنند و تکبٌر نمی ورزند.»[3]

« آسمانهای هفتگانه و زمین و هر کس که در آنهاست او را تسبیح می گویند. »[4]

3- تعبیر به "مشارق و مغارب":

« سوگند به پروردگار مشرقها و مغربها که ما قادریم.‏»[5]

4- تعبیر به "العالمین[6]":

« سپاس مخصوص آن خدائى است که پرورش دهنده عالمیان است‏».[7]

در میان آیات مطرح شده فقط آیه اول[8] و آیاتی که العالمین در آنها آمده  است، به صورت احتمال دلالت بر وجود موجودات زنده در کرات دیگر می کنند[9].

علامه طباطبائی (ره) در تفسیر آیه اول می فرماید:

« ظاهر آیه این است که در آسمانها از جنبدگان ( دواب ) مثل روی زمین وجود دارد.....»[10]

و صاحب تفسیر نمونه می نویسد:

« این آیه دلالت بر وجود انواع موجودات زنده در آسمان ها دارد گرچه هنوز دانشمندان به صورت قاطعی در این زمینه قضاوت نمی کنند و سر بسته می گویند که دارای موجودات زنده اند ولی قرآن با صراحت این حقیقت را بیان می دارد که در پهنه آسمان نیز جنبدگان زنده، فراوان وجود دارد. »[11]

در حدیثی از حضرت علی (ع) آمده است:

« این ستارگانی که در آسمان است شهرهایی همچون شهرهای زمین هستند، هر شهری با شهر دیگر (هر ستاره ای با ستاره دیگر) با ستونی از نور مربوط است.»[12]

در مورد دلالت این آیه بر وجود حیات زنده در کرات دیگر تذکر چند نکته لازم است:

1. واژه « سماء » و « سموات » در قرآن به چند معنا به کار می رود: جهت بالا ـ کرات آسمانی ـ جو زمین و ...[13]

دلالت آیه بر وجود موجودات زنده در کرات دیگر وقتی صحیح است که کلمه « سموات » در آیات مورد بحث به معنای کرات آسمانی باشد.

در حالی که ممکن است « سموات » در آیه فوق به معنی طبقات جو اطراف زمین و مراد از دابة موجودات ریز ذره بینی (مثل ویروسها و ...) و درشت ( مثل پرندگان ) که در فضای اطراف ما پراکنده اند، باشد.

2. با توجه به اینکه هنوز وجود موجودات زنده در کرات دیگر از لحاظ علمی اثبات نشده و به صورت یک احتمال قوی از آن یاد می شود لذا نمی توان به صورت قطعی، وجود موجودات زنده در کرات دیگر را به قرآن نسبت داد .

در نتیجه این آیات بر اساس یک تفسیر احتمالی نوعی رازگویی علمی از آینده است که هنوز مطلب علمی آن توسط دانشمندان به اثبات نرسیده است.

[1] شوری، 29. ( و من آیاته خلق السموات و الارض و ما بث فیهما من دابة و هو علی جمعهم اذا یشاء قدیر )

[2] رحمن، 29. ( یسئله من فی السموات و الارض کل یوم هو فی شأن)

[3] نحل، 49. ( و لله یسجد ما فی السموات و ما فی الارض من دابٌة و الملائکة و هم لا یستکبرون )

[4] اسراء، 44. ( تسبح له السموات السبع و الارض و من فیهن )

[5] معارج، 40. (فَلا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشارِقِ وَ الْمَغارِبِ إِنَّا لَقادِرُون‏) ، نک: صافات،5-اعراف،137.

[6] این واژه 61 بار در قرآن تکرار شده است.

[7] فاتحه، 2.

[8] شوری، 29.

[9] برای آگاهی بیشتر، نک: رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ج1، صص 195-206.

[10]  نک: المیزان، ج 18، ص 58.

[11] نک: تفسیر نمونه ج 20، صص 436 ـ 439.

[12] سفینة البحار، ج 2، ص 574 ماده « نجم» از تفسیر علی بن ابراهیم نقل می کند. ( هذه النجوم فی السماء مدائن مثل المدائن التی فی الارض مربوطة کل مدینة الی عمود من نور. )

[13] نک: تفسیر نمونه، ج 1، صص 165 ـ 166.

راز بینایی قلب در کلام امام علی(ع)

امام علی(عليه السلام) در اين گفتار حكيمانه به يك نكته اساسى روانشناسى اشاره كرده است.

به گزارش خبرنگارحوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ امام علی(عليه السلام) فرمودند: إِنَّ لِلْقُلُوبِ شَهْوَةً وَإِقْبَالاً وَإِدْبَاراً، فَأْتُوهَا مِنْ قِبَلِ شَهْوَتِهَا وَإِقْبَالِهَا فَإِنَّ الْقَلْبَ إِذَا أُكْرِهَ عَمِيَ.براى دل هاى (آدميان) علاقه و اقبال و (گاه) تنفر و ادبار است. هنگامى كه مى خواهيد كارى انجام دهيد از سوى علاقه و اشتياق وارد شويد، زيرا اگر قلب را مجبور به كارى كنند نابينا مى شود.

شرح و تفسير حکمت 193 نهج البلاغه

امام علی(عليه السلام) در اين گفتار حكيمانه به يك نكته اساسى روانشناسى اشاره  كرده مى فرمايد: «براى دل هاى (آدميان) علاقه و اقبال و (گاه) تنفر و ادبار است هنگامى كه مى خواهيد كارى انجام دهيد از سوى علاقه و اشتياق وارد شويد، زيرا اگر قلب را مجبور به كارى كنند نابينا مى شود»، (إِنَّ لِلْقُلُوبِ شَهْوَةً وَإِقْبَالاً وَإِدْبَاراً، فَأْتُوهَا مِنْ قِبَلِ شَهْوَتِهَا وَإِقْبَالِهَا، فَإِنَّ الْقَلْبَ إِذَا أُكْرِهَ عَمِيَ). منظور از «قلب» و «قلوب» در اين عبارت، عقل و فكر انسان است كه حالات مختلفى دارد، گاهى در حال نشاط و علاقه به انجام دادن كارى و زمانى در حال تنفر و بى ميلى و بى علاقگى است. هر گاه در حال نشاط، مثلاً نشاط بر عبادات، به سراغ عبادت مى رويم و مى توانيم با حضور قلب عبادت را به نحو كامل احسن به پايان ببريم، اما در حالى كه تمايلات درونى موافق نيست كار به زحمت انجام مى شود و ايجاد خستگى و ناراحتى مى كند.

ازاين رو در حكمت 312 اين جمله آمده است كه مى فرمايد: «إنّ لِلْقُلُوبِ إقْبالاً  وَإدْباراً، فَإذا أقْبَلَتْ فَاحْمِلُوها عَلَى النَّوافِلِ، وَإذا أدْبَرَتْ فَاقْتَصِرُوا بِها عَلَى الْفَرائِضِ، دل ها گاهى پرنشاط و زمانى بى نشاط است، آن گاه كه نشاط دارند آنها را بر انجام دادن مستحبات (علاوه بر واجبات) بگماريد و هنگامى كه بى نشاط اند تنها به انجام دادن واجبات قناعت نماييد».

همين مضمون در كتاب شريف كافى از پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل شده و با تعبير مشروح ترى در كلام امام على بن موسى الرضا(عليه السلام) ديده مى شود، آنجا كه فرمود: «إِنَّ لِلْقُلُوبِ إقْبالاً وَإدْباراً وَنِشاطاً وَفُتُوراً فَإذا أقْبَلَتْ بَصُرَتْ وَفَهِمَتْ وَإذا أدْبَرَتْ كَلَّتْ وَمَلَّتْ فَخُذُوها عِنْدَ إقْبالِها وَنِشاطِها وَاتْرُكُوها عِنْدَ إدْبارِها وَفُتُورِها، دل ها اقبال و ادبار و نشاط و سستى دارند. هنگامى كه اقبال كند (و پرنشاط باشد) حقايق را به خوبى مى بيند و مى فهمد و هنگامى كه ادبار كند، ناتوان و ملول مى گردد، بنابراين در هنگام ادبار و نشاط به سراغ آن برويد و در هنگام ادبار و فتور آن را رها سازيد». حقيقت اين است كه روح آدمى نيز مانند جسم او حالات مختلف دارد، گاه انسان از نظر جسمى خسته و ناتوان است، در اين هنگام اگر كارى به او واگذارند به يقين به صورت كامل انجام نخواهد گرفت، يا خطا و اشتباه مى كند يا ناقص به جا مى آورد، اما هنگامى كه جسم انسان داراى نشاط و قدرت و نيرو است، هر كارى را به خوبى انجام مى دهد. روح انسان نيز همين گونه است و به تعبير بعضى از عرفا گاه در حالت قبض است و گاه بسط، در حالت قبض بايد فشارى به خود نياورد، اما در حالت بسط انسان بايد با شتاب به سراغ اهداف سازنده برود. مطالعه در حال نشاط لذت بخش و عميق و پرفايده و در حال ملالت و ادبار خستگى آور و بسيار سطحى و گاه آميخته با انواع اشتباهات است.

به همين دليل در همه جاى دنيا براى بهره ورى بيشتر از كار كارگران و كارمندان، سعى مى كنند عوامل نشاط را براى آنها فراهم آورند و مرخصى ها، جايزه ها و تزيين محل كار و اطراف آن و استفاده از درختان سرسبز و باغچه هاى پرگل همه براى ايجاد نشاط است. البته آنها از وسايل نامشروعى مانند انواع موسيقى نيز براى اين كار استفاده مى كنند. در شريعت اسلامى نيز براى ايجاد نشاط، مخصوصاً در مورد عبادات، عوامل مختلفى ديده مى شود. وضو گرفتن پيش از نماز به يقين نشاط آور است. مضمضه و استنشاق آب در دهان و بينى افزون بر نظافت، ايجاد نشاط مى كند. دستور داده شده قرآن و اذان با صداى زيبا و صوت حسن خوانده شود تا نشاط آور باشد. جمعه و جماعت ايجاد نشاط در عبادت مى كند و از همه مهم تر فصاحت و بلاغت قرآن خود عامل مهمى براى نشاط در قرائت قرآن است كه تا اعماق قلب انسان نفوذ مى كند.

همچنين وعده هاى حقيقى براى مطيعان و نيكوكاران و مجاهدان و شهيدان به نعمت هاى بسيار لذت بخش بهشتى نشاط آور است. بسيارى از غذاها كه در قرآن مجيد به آنها اشاره شده نيز غذاهاى نشاط آور است. خواب شب كه به آن توصيه شده رفع ملال مى كند و نشاط مى آورد. اين موضوع از آيات و روايات به كتب فقهى ما نيز نفوذ كرده و بعضى از فقها تصريح كرده اند كه نوافل را به هنگام عذر مى توان ترك كرد و يكى از عذرها را غم و اندوه شمردند. مرحوم نراقى در كتاب مستند مى گويد: منظورشان اين نيست كه در اين حال استحباب ندارد، چرا كه اگر در آن حال نيز به جا آورده شود اجماع بر صحت و ثواب آن است بلكه منظور اين است كه در مورد چنين اشخاصى تأكيد بر نافله نمى شود سپس به روايت بالا كه از كتاب كافى نقل كرديم اشاره مى كند.

انتهای پیام/

فضیلت پیاده روی اربعین

هر سختی، مزدی چند برابر در پیشگاه خدا دارد و چه نیکوست که این سختی در مسیر عشق به سالار شهیدان (ع) باشد.

به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ قریب به ۱۴ قرن از زیارت کاروان اهل بیت (ع) امام حسین (ع) از قبور شهدای کربلا، توسط جابر ابن عبدالله انصاری و عطیه عوفی کوفی می‌گذرد، اما خون پاک  ۷۲ شهید کربلا، حماسه‌ای را جاودان کرده که هر ساله سیل خروشان جمعیت پای پیاده رهسپار حرمین شریفین می‌شوند. جماعتی که بعد از گذشت قرن‌ها با هر زبان، نژاد و قومیتی در لباس‌های عرب، عجم، مسیحی، یهود و جهود پای در مسیر عشق می‌گذارند و مجنون وار، سختی راه را به جان می‌خرند.

در روایات ادبیات الهی و عرفانی داریم که هر سختی، مزدی چند برابر در پیشگاه خدا دارد و چه نیکوست که این سختی در مسیر عشق به سالار شهیدان(ع) باشد و طعم فضیلت زیارتش از جانب حضرت حق.

در آستانه اربعین حسینی و پیاده روی زائران ابا‌عبدالله حسین (ع) سوالی مطرح است؛ که آیا زیارت سید الشهدا (ع)، در روز اربعین موضوعیت دارد یا خیر؟ برای  پاسخ به این سوال می‌توان به احادیث و یا روایات بزرگان شیعی رجوع کرد و در باب فضیلت زیارت امام حسین (ع) بیشتر دانست.

حُب اهل بیت (ع) بالاخص امام حسین (ع)، مطلبی است که برای واجب بودن زیارت این حضرت (ع)، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «کسی با پای پیاده به زیارت امام حسین (ع) برود، خداوند به هر قدمی که بر می‌دارد یک حسنه برایش نوشته  و یک گناه از او محو می‌کند و همچنین این درجه مرتبه‌اش را در عرش الهی بالا می‌برد. زائر سید الشهدا (ع)، از وقتی نیت به زیارت امام حسین (ع) کرد. خداوند دو فرشته را موکل می‌کند تا آنچه خیر از دهان او خارج می‌شود را نوشته و شَّر و بدی‌ها را حذف کند.» 
 

امام باقر (ع) می‌فرماید: «هر کسی از روی اشتیاق به زیارت امام حسین (ع) برود، در روز قیامت نوری به او داده می‌شود که از آن نور ما بین مشرق و مغرب روشن می‌شود و منادی ندا می‌دهد: این کسی است که از سر اشتیاق و آرزومندی حسین (ع) را زیارت کرده است، در روز قیامت کسی باقی نمی‌ماند مگر آنکه آرزو می‌کند از زائران امام حسین (ع) باشد.»

محمّد بن مسلم از حضرت امام محمّد باقر (ع) روایت کرده: «مُرُوا شِیعَتَنَا بِزیَارَةِ قَبْرِ الحُسَیْنِ بْنِ عَلیٍّ علیهما السلام، فَإنَّ إتیَانَهُ مُفْتَرَضٌ عَلَی کُلِّ مُؤْمِنٍ یُقِرُّ لِلحُسَیْنِ بِالإمَامَةِ مِنَ اللّهِ عَزَّ وَجَلَ.» شیعیان ما را به زیارت قبر حسین بن علی فرمان دهید، زیرا زیارت آن حضرت بر هر مؤمنی که اقرار به امامت او از سوی خدا دارد واجب است.

از حضرت امام صادق (ع) روایت شده: «مَنْ زَارَ قَبْرَ الحُسَیْنِ لِلّهِ وَ فِی اللّهِ، أعْتَقَهُ اللّه مِنَ النَّارِ، وَآمَنَهُ یَوْمَ الفَزَعِ الأکبَرِ، وَلَمْ یَسئَلِ اللّهَ حَاجَةً مِن حَوَائِجِ الدُّنیَا وَالآخِرَةِ إلّاأعطَاهُ.» کسی که قبر حسین را برای خدا و در راه خدا زیارت کند خدا او را از آتش دوزخ آزاد می‌کند و روز فزع اکبر به او امان می‌دهد و از خدا حاجتی از حاجات دنیا و آخرت را نخواهد مگر اینکه خدا به او عطا کند.

حضرت امام صادق (ع) فرمود: «مَنْ لَمْ یَأْتِ قَبْرَ الْحُسَیْنِ حَتَّی یَمُوتَ، کانَ مُنْتَقَصَ الدِّیْنِ، مُنْتَقَصَ الْإیْمانِ، وَإنْ أُدْخِلَ الْجَنَّةَ کانَ دُوْنَ الْمُؤْمِنْیِنَ فی الْجَنَّةِ» کسی که به زیارت قبر حسین (ع) نرود تا بمیرد، از نظر دین و ایمان ناقص است، و اگر وارد بهشت شود، درجه‌اش از همه اهل ایمان پایین‌تر است!

حضرت امام رضا (ع) فرمود: «مَنْ زَارَ قَبْرَ الحُسَیْنِ به شطِّ الفُرَاتِ، کَانَ کَمَنْ زَارَ اللّهَ فَوْقَ عَرْشِهِ»کسی که قبر حسین را در کربلا زیارت کند، مانند کسی است که خدا را بر فراز عرشش زیارت کرده است!

پنج نشانه مومن

امام حسن عسکری (ع) می‌فرماید: نشانه‌های مومن پنج چیز است: نماز ۵۱ رکعتی، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، به خاک مالیدن پیشانی و بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحیم.

سهم جاماندگان اربعین

ناگفته پیداست که زیارت امام حسین (ع) چه در ایام اربعین حسینی و چه در دیگر ایام سال از فضایل و برکات بسیاری برخوردار است، اما در این بین کسانی هستند که به سبب تنگدستی  و یا ناتوانی، نمی توانند به زیارت بروند. از این روی زائران حسینی می توانند با نیابت گرفتن هر فرد، گام هایی را به یاد او بردارند و سهمی را جاماندگان اربعین درنظر بگیرند.

انتهای پیام/

«تقوا»، جامع ترین عامل در سعادت دنیا و آخرت است

آیت الله محمدی ری شهری: در جلسه تفسیر قرآن تقوای الهی جامع ترین عامل فلاح، خوشبختی و سعادت دنیا و آخرت است.

به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛آیت الله محمدی ری شهری در  ادامه درس تفسیر پنجمین آیه از سوره مبارکه بقره، با اشاره به مفهوم فلاح و اصلی ترین عوامل آن، مصادیق تقوا که انسان را به فلاح می رساند را تشریح و افزود: «کسی که با خدا معامله کند، خداوند خوشبختی و سعادت دنیا و آخرت را نصیب او خواهد کرد.»

در این جلسه که یکشنبه 7 آبان‌ماه بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء در مصلای بزرگ ری آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السّلام برگزار شد، آیت الله محمدی ری شهری «تقوا» را، از جامع ترین عوامل فلاح، خوشبختی و سعادت  دنیا و آخرت معرفی نمود.

این مفسّر قرآن کریم با اشاره به آیه 131 سوره نساء، تقوا را از سفارشات و توصیه های اکید خداوند متعال به پیروان ادیان آسمانی گذشته و دین اسلام دانست و ادامه داد: «کسی که در راه زندگی خود تقوا پیشه نکند، زندگی او تباه خواهد شد، چرا که خداوند به تقوای انسان نیازی نداشته و داشتن تقوا باعث خوشبختی و سعادت خود انسان می‌گردد».

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث با توضیح و تشریح حدیث «روی أنّ رجلاً استوصى رسول اللّهِ صلى الله علیه و آله ، فقال: لا تَغضَبْ قَطُّ ، فإنّ فیهِ مُنازَعَةَ ربِّکَ ، فقالَ : زِدْنی ، قالَ : إیّاکَ و ما یُعتَذَرُ مِنهُ فإنَّ فیهِ الشِّرکَ الخَفیَّ ، فقالَ : زِدْنی ، فقالَ : صَلِّ صَلاةَ مُوَدِّعٍ فإنّ فیها الوُصلَةَ و القُربى ، فقالَ : زِدْنی ، فقالَ علیه السلام : اِستَحیِ مِن اللّهِ استِحیاءکَ مِن صالِحی جِیرانِکَ فإنّ فیها زِیادَةَ الیَقینِ ، و قد أجمَعَ اللّهُ تعالى ما یَتَواصى بهِ المُتَواصُونَ مِن الأوَّلِینَ و الآخِرینَ فی خَصلَةٍ واحِدَةٍ و هی التَّقوى ، قالَ اللّهُ جلَّ و عَزَّ : «و لَقَدْ وَصَّیْنا الّذِینَ اُوتُوا الکِتابَ مِنْ قَبْلِکُمْ و إیّاکُمْ أنِ اتَّقُوا اللّهَ» . و فیهِ جِماعُ کلِّ عِبادَةٍ صالِحَةٍ ، وَصَلَ مَن وَصَلَ إلَى الدَّرَجاتِ العُلى و الرُّتبَةِ القُصوى ، و بهِ عاشَ مَن عاشَ مَع اللّهِ بِالحَیاةِ الطَّیّبَةِ و الاُنسِ الدائمِ ، قالَ اللّهُ عَزَّ و جلَّ : «إنَّ المُتَّقینَ فی جَنّاتٍ و نَهَرٍ * فی مَقْعَدٍ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ»؛ «مردى از پیامبر خدا صلى الله علیه و آله سفارشى خواست حضرت فرمود : هرگز خشم مگیر؛ زیرا که در خشم کشمکش با پروردگارت نهفته است. عرض کرد: سفارشى دیگر فرمایید. فرمود: هرگز کارى که از آن عذر بخواهى، مکن؛ زیرا که در آن شرکِ ناپیداست. عرض کرد: باز هم بفرمایید. فرمود: نمازت را مانند کسى بخوان که گویى آخرین نماز عمرش را مى خواند؛ زیرا در این نوع نماز خواندن پیوند و نزدیکى (به خدا) است. عرض کرد: باز هم بفرمایید. فرمود: از خداوند چنان حیا کن که از همسایگان صالح خود حیا مى کنى؛ زیرا که در این امر زیادت یقین است و خداوند متعال آنچه را اوّلین و آخرینِ سفارش کنندگان بدان سفارش مى کنند در یک خصلت جمع کرده و آن تقواست.خداوند عزّ و جلّ مى فرماید: «و هر آینه کسانى را که پیش از شما کتاب (آسمانى) داده شده اند و شما را، سفارش کردیم که از خدا بترسید». تقوا مجمع هر عبادت شایسته اى است و هر که به درجات بالا و مرتبه بلند رسید به واسطه تقوا رسید و هر که با زندگى پاک و پاکیزه و انس همیشگى با خدا زیست به وسیله تقوا زیست. خداوند عزّ و جلّ فرموده است: «همانا تقوا پیشگان در میان باغ ها و نهرها، در قرارگاه صدق، نزد پادشاهى توانایند»؛ به شرح معنا و مصادیق حقیقی تقوا پرداخت و توصیه ها و رهنمودهای پیامبر (ص) در این روایت را تبیین کرد.

آیت الله ری شهری با استناد به آیه 96 سوره اعراف ”وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَیْهِم بَرَکَاتٍ مِّنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ»، یکی از پایه های اصلی توسعه ی اقتصادی را تقوا دانست و تصریح کرد: «اگر همه ی جوامع بشری با خدا ارتباط داشته باشند برکات آسمانها و زمین آنها را فرا می‌گیرد».

عضو مجلس خبرگان رهبری، «افشاگری» را یکی از بزرگترین گناهان کبیره دانست و افشاء و انتشار عیب مسلمانان در فضای حقیقی و مجازی را از عیوب بزرگ جامعه برشمرد.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث با استناد به دعایی از حضرت امام سجّاد علیه السّلام در صحیفه سجّادیه، عذرخواهی صرفاً از بنده خدا، بخاطر ارتکاب اشتباه را شرک خفی دانست و افزود: «لازم است قبل از عذرخواهی از بنده خدا، بخاطر اشتباهی که رخ داده است، از خدا عذرخواهی و طلب مغفرت کنیم و توبه بجا آوریم».

آیت الله محمّدی ری شهری در پایان ابراز امیدواری کرد خداوند متعال سعادت  دنیا و آخرت را نصیب همه ی ما بفرماید.

انتهای پیام/

خلاصه پرسش

خداوند انسان را با چه هدفی خلق کرد؟

پرسش

انسان چرا خلق شده است؟ انسانی که نه به دنیا آمدنش دست خودش بوده و نه از دنیا رفتنش، ماموریتش در این دنیا چه بوده است؟

پاسخ اجمالی

الف) خالقیت پروردگار متعال اقتضا می کرد که خلق کند و دست به آفرینش بزند.

ب) نظام آفرینش نظامی حکیمانه و هدفمند است.

ج) علت غایی و هدف نهایی خلقت کائنات و پیدایش موجودات، انسان می باشد چرا که همه چیز برای او آفریده شده و او احسن المخلوقین است چنانچه خدایش، احسن الخالقین می باشد.

هـ) هدف از خلقت انسان، هرچه که باشد نتیجه اش به خود او بر می گردد نه به خداوند که او غنی مطلق است.

د) غایة الغایات و هدف اصلی آفرینش انسان، رسیدن به کمال و سعادت واقعی و دست یازیدن به مقام شامخ انسانی و راه یابی به عالم ملکوت است که این همه در پرتو شناخت و معرفت و عبودیت و بندگی آگاهانه به پیشگاه حضرت احدیت میسور و ممکن خواهد بود.

پاسخ تفصیلی

این مساله ثابت شده است که هر یک از اسماء و صفات الهی، چه آنها که به ذات بر می گردند و به مقتضای بساطت وجود واجب تعالی عین ذات او می باشند مانند صفاتی چون علم، قدرت ، قیومیت، مالکیت و حاکمیت خداوند و چه آنها که به فعل منسوبند و اصطلاحاً به صفات فعل اشتهار دارند مثل ربوبیت، رازقیت، خالقیت و اراده و رحمت پروردگار ، جملگی صفات ثبوتیه ای هستند که خدای بزرگ از طریق آنها بی وقفه فیض رسانی می کند که در این میان خالقیت او اقتضا دارد که پیوسته و لاینقطع خلق نماید و دست به آفرینشی تازه بزند که : «خداوند در هر روز در شأن و کاری است».[1]

مطلب دیگری که در این جا قابل توجه می باشد این است که از آنجایی که خداوند حکیم است و از شخص حکیم کار بیهوده و عبث صادر نمی شود، نظام آفرینش نظامی است هدفمند که در راستای اهداف عالیه ذات باری تعالی بنیان نهاده شده و در آن اثری از اعوجاج و آشفتگی پیدا نیست و ذرات عالم با زبان بی زبانی می گویند:

نیست در دایره یک نقطه خلاف از کم و بیش

که من این مسأله بی چون و چرا می بینیم

مطابق نص آیات قرآنی، خالق موجودات، اشیاء و پدیده ها را نه باطل آفرید و نه بازیچه، بلکه محور و اساس آفرینش او بر مبنای حق استوار گشته است که در این نظام احسن ، حتی کوچکترین اجزاء آن اهداف و مقاصد بلند و ارزشمندی را تعقیب می نمایند و هیچ یک از آنها معطل و بی کار نمی باشند که:

در این پرده یک رشته بی کار نیست

سر رشته بر ما پدیدار نیست

البته این نکته را نباید از نظر دور داشت که علت غایی و هدف نهایی خلقت کائنات و پیدایش موجودات، انسان بوده است به عبارتی شفاف تر خداوند عالم را آفرید تا آدم را بیافریند چرا که او احسن المخلوقین است چنانچه خدایش احسن الخالقین ، و از کارگاه هستی موجودی چون او بیرون نیامده است. در حدیث قدسی آمده است که فرمود: «ای پسر آدم همه چیز را برای تو آفریدم و تو را برای خودم».[2]

حال با طرح این موضوعات وارد مبحث اصلی شده، می گوییم: هدف از خلقت انسان هر چه که باشد نتیجه اش به خود او بر می گردد نه به خداوند که او غنی مطلق است و ممکنات از جمله انسان محتاج اویند

«ای مردم! شما نیازمند به خدایید، تنها خداوند است که بی نیاز و شایسته ی هرگونه حمد و ستایش است»[3] .

«موسی به بنی اسرائیل گفت: اگر شما و همه مردم روی زمین کافر شوید به خدا زیانی نمی رسد چراکه او بی نیاز و ستوده است».[4]

علی (ع) در خطبه معروف همام می فرماید: «خداوند سبحان هنگام آفرینش خلق از طاعت و بندگیشان بی نیاز و از معصیت و نافرمانی آنها ایمن بود، زیرا معصیت گناهکاران او را زیان ندارد و طاعت فرمانبرداران سودی به او نمی رساند[5] (بلکه غرض از امر به طاعت و نهی از  معصیت سود بردن بندگان است).

درباره هدف آفرینش انسان در آیات قرآن بیانات مختلفی آمده است که در حقیقت هر کدام به یکی از ابعاد این هدف اشاره می نمایند، از جمله: «من جن و انس را نیافریدم مگر اینکه مرا پرستش کنند»[6] و در  جای دیگر می خوانیم: «آن خدایی که مرگ و زندگی را آفرید تا شما را بیازماید تا کدامین بهتر عمل می کنید».[7] (یعنی آزمایشی آمیخته تا  پرورش و در نتیجه تکامل ، و در موردی دیگر آمده است: «ولی مردم همواره مختلفند مگر آنچه پروردگارت رحم کند و برای همین (پذیرش رحمت و در سایه آن تکامل ، آنها را آفرید)»[8]. همانگونه که ملاحظه می شود همه این خطوط به یک نقطه منتهی می شود و آن پرورش و هدایت و تکامل انسانهاست از این جا معلوم می شود که: غایة الغایات و هدف نهایی آفرینش انسان، رسیدن به کمال و سعادت و دست یازیدن به والاترین کرامت ها و ارزش های انسانی است که این همه در پرتو شناخت و معرفت و عبودیت و بندگی آگاهانه به پیشگاه ذات احدیت میسور و ممکن خواهد بود که: «بندگی خدا گوهر گران بهایی است که باطن آن ربوبیت است»[9] که هر کس به آن دست یافت سلطنت بر  همه ما سوی الله کند.

در روایتی از امام صادق (ع) می خوانیم: که امام حسین (ع) در برابر اصحابش آمد و چنین فرمود: «خداوند بزرگ بندگان را نیافریده مگر به خاطر اینکه او را بشناسند ، هنگامی که او را بشناسند، عبادتش می کنند و هنگامی که بندگی او کنند از بندگی غیر او بی نیاز شوند».[10]

[1] "کل یوم هو فی شأن"، الرحمن، آیه 29

[2] یابن آدم خلقت الاشیاء لأجلک و خلقتک لأجلی" ، المنهج القوی ، ج 5، ص 516 – علم الیقین، ج 1، ص  381

[3] "یا ایها الناس انتم الفقراء الی الله و الله هو الغنی الحمید" ، فاطر، آیه 15.

[4] "و قال موسی ان تکفروا انتم و من فی الارض جمیعاً فإن الله لغنی حمید" ، ابراهیم ، آیه 8.

[5] ]اما بعد ، فإن الله سبحانه و تعالی خلق الخلق حین خلقهم غنیاً عن طاعتهم ، آمناً من معصیتهم ، لأنه لاتضره معصیة من عصاه ، و لاتنفعه طاعة من أطاعه[ نهج البلاغه فیض، ص 111 خطبه همام.

[6] ]و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون[ ذاریات ، آیه 56.

[7] ]الذی خلق الموت و الحیاة لیبلوکم ایکم احسن عملاً[ ملک، آیه 2.

[8] "و لایزالون مختلفین الا من رحم ربک ولذالک خلقهم"، هود، 118و 119.

[9] "العبودیة جوهرة کنهها الربوبیة"، مصباح الشریعة در حقیقت عبودیت.

[10] "ان الله عزوجل ما خلق العباد الا لیعرفوه، فإذا عرفوه عبدوه، فإذا عبدوه استغنوا بعبادته عن عبادة من سواه" علل الشرائع صدوق ، طبق نقل المیزان، ج 18، ص 423.