تعريف دعا
در فرهنگ اصطلاحات و تعريفات نفايس الفنون چنين آمده است كه «دعا طلب كردن حاجت است از بارى تعالى به تضرع و اخلاص و گاه بود كه غرض از دعا مجرد مدح و ثنا بود و بيشتر ادعيه خواص و اولياء كه از ما سوى الله اعراض نمودهاند از اين قبيل تواند بود و جمعى گفتند دعا آن است كه مروى باشد از شارع به تصريح يا به تعريض و هر آنچه مروى نباشد آن را مناجاة خوانند و دعا هم به قول باشد و آن صريح بود چنانكه رب ارحم واعط و يا به تعريض چنانكه رب انى ضعيف و هم به فعل.» (1)
دكتر آلكسيس كارل نيز بيان زيبايى در تعريف دعا دارد. وى مىگويد: نيايش اصولا كشش روح به سوى كانون غير مادى جهان است. به طور معمول نيايش عبارت است از تضرع و ناله مضطربانه و طلب يارى و استعانت و گاهى يك حالت كشف و شهود روشن و آرام درونى و مستمر و دور تر از اقليم همه محسوسات است. به عبارت ديگر مىتوان گفت كه نيايش پرواز روح به سوى خداست و يا حالت پرستش عاشقانهاى نسبتبه آن مبدئى است كه معجزه حيات از او سر زده است و بالاخره نيايش نمودار كوشش انسان استبراى ارتباط با آن وجود نامرئى آفريدگار همه هستى عقل كل، قدرت مطلق، خير مطلق» (2)
دعا توجه و سخن آگاهانه وجدى فطرت پاك انسانى با خالق دانا و مهربانش در تمامى حالات و بخصوص در تنهاترين و غريبانهترين حالاتش است كه از سر آگاهى به جنبههاى گوناگون نيازهاى خود و يا اعتراف به پليدى گناهان خود و اظهار توبه به درگاه او بوجود مىآيد و مىتواند شامل اظهار نيازها و يا مدح و ثناى او بوده باشد و اين حالتى عرفانى است كه به صورت مناجات و ذكر قلبى و يا زبانى در افراد آشكار مىشود.
ادامه مطلب
تاملى در مسئله دعا
شناخت انسان بدون شناخت جنبههاى مختلف روحى او ممكن نخواهد بود و يكى از مهمترين و پيچيدهترين حالات روحى انسان كه هم در حوزه انسان شناسى و هم در حوزه حكمت و عرفان الهى بطور بسيار دقيق و گستردهاى مورد مطالعه و بررسى قرار مىگيرد وجود حالات عرفانى او و از آن جمله دعا و راز و نيازهاى او با خدايش است و همين حالت است كه مىتوان آن را نقطه اتصال وجود آدمى با متافيزيك (ماوراء الطبيعه) دانست. زيرا دعا جدىترين و پاكترين و قوىترين نحوه برقرارى ارتباط انسان با خالق حكيم و مهربانش است.
فرق اساسى انسان نيز با موجودات ديگر در سه چيز استيكى تفكر متعالى و قدرتمند اوست و ديگرى اختيار و اراده او براى رسيدن به آرزوهاى گوناگونش و ديگرى عشقى همراه با معرفتبه خداوند و يكى از تجليات اين عشق و شيفتگى دعا و مناجات و رازگوئى با خداوند است.
با ذكر اين مطلب آشكار مىشود كه دعا علاوه بر اينكه در معارف الهى خصوصا در عرفان اسلامى از اهميت ويژهاى برخوردار است تا حدى كه عرفاء آن را يكى از ابواب كشف و شهود حقايق براى اولياء الهى دانستهاند همچنين در نزد طبقات ديگرى از انسانها هم داراى اهميت مخصوصى است و لذا در اين فرصت اندك و لزوم بحث از دعا ما به مهمترين اصول و بنيادهاى آن اكتفاء نموده و مقاله را با ارائه مطالبى پيرامون تعريف دعا، عوامل و زمينههاى توجه نمودن به دعا، اهميت دعا، فوايد دعا، و آداب دعا، به پايان مىرسانيم.
ادامه مطلب
فضیلت و خواص سوره قدر

هر چیز میوه ای دارد و میوه قرآن سوره قدر است، هر چیز گنجی دارد و گنج قرآن سوره قدر است، هر چیز یاریگری دارد و یاریگر ضعیفان سوره قدر است، و هر چیز راه آسانی دارد و راه آسان برای درماندگان سوره قدر است و هر چیز عصمتی دارد و عصمت مؤمنان سوره قدر است و هر چیز هدایتی دارد و هدایت صالحان سوره قدر است، هر چیز سروری دارد و سرور قرآن سوره قدر است. و برای هر چیز حجتی است و حجت بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم سوره قدر است پس به آن ایمان بیاورید.
سوره قدر نود و هفتمین سوره قرآن كریم است كه مكی و 5 آیه دارد.
محتوای سوره
بیان نزول قرآن در شب قدر، و سپس بیان اهمیت شب قدر و برکات و آثار آن.
فضیلت سوره
از امام باقر علیه السلام روایت شده است: هر كس سوره انا انزلناه... را با صدای بلند بخواند مانند آن است كه شمشیر خود را در راه خداوند عزو جل كشیده است(جنگ می كند). و هر كس این سوره را آهسته قرائت نماید مانند آن است كه در راه خدا در خون خود آغشته شده است. و هر كس این سوره را ده بار بخواند خداوند گناهان او را می زداید و محو می كند. 1
امام صادق علیه السلام می فرمایند: هر كس این سوره را در هر نماز واجب بخواند او را صدا زننده ای از جانب خداوند صدا می زند كه: «ای بنده خدا! بخشید خداوند بر تو گناهان گذشته را، پس از سر بگیر عمل خود را.
از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده است: هر كس این سوره را بخواند به او از ثواب كسی كه ماه رمضان را روزه گرفته است و شب قدر را شب زنده داری كرده است داده می شود.
از حضرت رضا علیه السلام نقل شده است: هر كه نزد قبر برادر مؤمن خود از هر جانب كه بگذارد دست خود را، هفت بار انا انزلناه فی ... را بخواند از ترس و بیم بزرگ و ترس روز قیامت در امان خواهد بود.
امیرمؤمنان علیه السلام می فرمایند: هر كس قرائت كند سوره «قل هوالله...» را و «انا انزلناه...» را پیش از آنكه خورشید طلوع كند رو نمی آورد و نمی رسد او را در آن روزگناهی، گرچه ابلیس و شیطان تلاش نماید.» 2
امام كاظم علیه السلام درباره قرائت این سوره در روز جمعه می فرماید: برای خداوند در روز جمعه هزار نفحه رحمت است كه به هر بنده ای به اندازه ای از این رحمت عطا می كند و هر كس این سوره را بعد از ظهر جمعه صد بار قرائت نماید خداوند همه آن هزار نفحه رحمت را به او خواهد داد.3
امام صاددق علیه السلام فرمودند: هر که سوره قدر را در یکی از نمازهای واجب قرائت نماید منادی ندا می دهد : ای بنده خدا گناهان گذشته تو را آمرزیده است پس اعمالت را از سر بگیر
امام صادق علیه السلام فرمودند: نوری كه پیشاپیش مؤمنان در روز قیامت است ، نور سوره قدر است.4
امیرالمؤمنین در كلامی زیبا فضایل این سوره را اینگونه تشریح كرده اند: هر چیز میوه ای دارد و میوه قرآن سوره قدر است، هر چیز گنجی دارد و گنج قرآن سوره قدر است، هر چیز یاری گری دارد و یاری گر ضعیفان سوره قدر است، و هر

چیز راه آسانی دارد و راه آسان برای درماندگان سوره قدر است و هر چیز عصمتی دارد و عصمت مؤمنان سوره قدر است و هر چیز هدایتی دارد و هدایت صالحان سوره قدر است، هر چیز سروری دارد و سرور قرآن سوره قدر است. هر چیز زینتی دارد و زینت قران سوره قدر است، هر چیز خیمه ای دارد و خیمه متعبّدان سوره قدر است و هر چیز بشارتی دارد و بشارت مردم سوره قدر است و برای هر چیز حجتی است و حجت بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم سوره قدر است پس به آن ایمان بیاورید. 5
از وجود نورانی امام باقر علیه السلام روایت شده است: هر كس سوره قدر را هر شب صد بار تلاوت نماید پیش از آغاز صبح بهشت را خواهد دید. 6
هم چنین فرموده اند: هر كس سوره قدر را در هنگام خواب و پس از بیداری قرائت كند ، اجر و ثواب آن لوح محفوظ را سرشار خواهد كرد.7
در روایتی دیگر فرمودند: هر كس این سوره را تلاوت نماید ، هفتاد صف از فرشتگان و هر یك هفتاد بار بر او درود و رحمت می فرستند .8
و باز ایشان فرموده اند: هر كس سوره قدر را در هنگام خوابیدن 11 بار بخواند خداوند نوری برایش می آفریند كه گستردگی آن جهان هستی را در برمی گیرد كه در هر درجه آن هزار فرشته است. و ایشان تا صبح برای قاری این سوره طلب مغفرت می كنند.9
پاسخ به یک پرسش
با بر شمردن این همه فضیلت برای یک سوره ممکن است این پرسش برای شما پیش بیاید که این همه اجر برای یک سوره آیا منطقی است؟
درباره فضیلتهای سورهها باید گفته شود شاید برای تشویق و اهمیّت دادن به آنها این قدر سفارش کردهاند و چون سوره قدر از منزلت خاصی برخوردار است، بر خواندن آن تشویق بیشتری شده است.
ثانیاً این همه فضیلت از آنِ کسی نیست که آن را بخواند و حقیقتش را درک نکند، بلکه از آنِ کسی است که میخواند و میفهمد و به محتوایش عمل میکند و قرآن را بزرگ میشمارد و آیاتش را در زندگی پیاده میکند.(تفسیر نمونه جلد 27ص 179).
مثلا در این سوره آمده است که شما چه می دانید که شب قدر چیست؟ و واقعا ما چه میدانیم که شب قدر چیست؟! کی باشد که عظمت آن را درک کنیم؛ این همه فضیلت برای تلاوت این سوره که وارد شده اگر ما را بر آن دارد که بر خواندنش مداومت داشته باشیم ، امید است که به معارفی دست یابیم که ما را به حقیقت و نور این سوره و عظمت شب قدر و وقایع آن رهنمون نماید. إن شاء الله
امام رضا علیه السلام می فرمایند: هر مؤمنی که هنگام وضو گرفتن سوره قدر را بخواند از گناهانش خارج می شود مانند آن روزی که از مادر زاده شده است .
آثار و بركات سوره
1) خروج از دین و بدهكاری
یكی از آثار سوره قدر تسریع در پرداخت بدهی هاست.
امام باقر علیه السلام در جواب شخصی كه كه توان ادای قرض را نداشت فرمودند: زیاد استغفار كن و سوره قدر را فراوان بخوان.10
امیرالمؤمنین علیه علیه السلام می فرمایند: بهترین رفیق آدمی سوره قدر است كه به و سیله آن می تواند قرضش را ادا كند.11
2) دوای دردها
در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده است: هر كس كه دردی دارد كوزه ای نو بگیرد و در آن آب بریزد و این كار را خود به عهده گیرد سپس سوره قدر را به شیوه ترتیل سی بار بر آن آب بخواند . آنگاه از آن آب بنوشد و با آن وضو بگیرد و به وسیله آن سر و صورت خود را مسح كند و هر مقدار كه از آب كم شد بر آن بیفزاید سه روز بر او نمی گذرد مگر اینكه به اذن خداوند درد او درمان می شود.12
3) بینایی چشم
در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است: هر كس سوره قدر را بر آب بخواند و از آن اب بنوشد خداوند نوری در چشمان او قرار می دهد .13
4) آسان شدن زایمان
در روایت آمده است: هرگاه زایمان زنی سخت شد در كنارش سوره قدر را زیاد قرائت كنید.14
5) فرزند دار شدن

برخی از افراد از داشتن فرزند یا جنسیت دلخواه محرومند. امام باقر علیه السلام فرمودند: هر وقت كه زن وارد ماه نهم شد ، سوره قدر را با مشك و زعفران بنویس و آن را شسته و به او بنوشان.15
6) درمان بیماری كبد
امام صادق علیه السلام فرمودند: اگر سوره قدر را بر سفالی جدید نوشته و با آب باران شسته شود سپس مقداری شكر بر آن اضافه كنند و كسی كه درد كبد دارد آن را بنوشد به اذن خداوند خوب می شود.16
7) خواب آرام و امنیت هنگام خواب
امام صادق علیه السلام فرمودند: هر كس بعد از نماز عشا 15 بار سوره قدر را قرائت نماید تا شب آینده در امان الهی خواهد بود. و هر كه 7 بار این سوره را پیش از خواب قرائت نماید تا صبح در امان الهی خواهد بود.17
8) اجابت دعا
امام جواد علیه السلام فرمودند: هر كس سوره قدر را در یكی از نمازهایش قرائت نماید ، در علیین نمازش مورد قبول و ثوابش دو برابر می شود و هر كس این سوره را بخواند و آنگاه دعا كند دعایش در لوح محفوظ مستجاب نوشته می شود.18
برخی از افراد از داشتن فرزند یا جنسیت دلخواه محرومند. امام باقر علیه السلام فرمودند: هر وقت كه زن وارد ماه نهم شد سوره قدر را با مشك و زعفران بنویس و آن را شسته و به او بنوشان
9) بخشش گناهان
امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کس سوره قدر را در یکی از نمازهای واجب قرائت نماید منادی ندا می دهد : ای بنده خدا گناهان گذشته تو را آمرزیده است پس اعمالت را از سر بگیر.19
امام رضا علیه السلام می فرمایند: هر مؤمنی که هنگام وضو گرفتن سوره قدر را بخواند از گناهانش خارج می شود مانند آن روزی که از مادر زاده شد. 20
10) مغفرت برای اموات
از جمله حقوقی که بر عهده مؤمنین است به یاد داشتن و هدیه فرستادن برای اموات و درگذشتگان به ویژه والدین، بستگان، و دوستانی است که از دنیا به سرای باقی رفته اند می باشد. در حدیثی ارزشمند از امام رضا علیه السلام آمده است: هر کس قبر مؤمنی را زیارت کند و در کنار قبرش سوره قدر را هفت مرتبه قرائت کند ، خداوند هم او و صاحب قبر را می آمرزد. 21
ختومات مجرب
وسعت رزق و روزی
الف: هر روز 10 مرتبه بعد از نماز صبح بخواند و قدرت خدا را مشاهده نماید.
ب: همچنین به نیت برآورده شدن حاجات 360 بار این سوره مباركه را قرائت نماید. 22
پی نوشت ها :
(1) الکافی، ج2، ص454
(2) سوره قدر جلوه گاه ولایت،صص 25-17
(3) الامالی، صدوق، ص703
(4) بحارالانوار، ج89، ص329
(5) همان، ص331
(6) جامع احادیث شیعه، ج15، ص126
(7) مستدرک الوسائل، ج4، ص293
(8) بحارالانوار، ج89، ص330
(9) جامع احادیث شیعه، ج15، ص149
(10) الکافی، ج5، ص317
(11) جامع احادیث الشیعه، ج15، ص127
(12) طب الائمه، ص123
(13) مستدرک الوسائل، ج4، ص314
(14) الدعوات،ص201
(15) طب الائمه، ص96
(16)مستدرک الوسائل، ج4، ص314
(17) تفسیرالبرهان، ج5، ص699
(18) مستدرک الوسائل، ج4، ص190
(19) ثواب الاعمال، ص124
(20)فقه الرضا، ص70
(21) کتاب من لا یحضره الفقیه، ج1، ص181
(22) درمان با قرآن، ص154 و 155
منابع :
پایگاه اینترنتی انهار
ویکی پدیا
تفسیر نمونه ج 27
ادامه مطلب
تغذیه مناسب در ماه مبارک رمضان
برای روزه داری ظاهری که همانا امساک از خوردن و آشامیدن باشد لازم است آگاهی های خود را در زمینه تغذیه مطلوب افزایش دهیم. توجه: عمل به نکات مهم و توصیه های زیر ما را در بهره مند شدن از سلامتی وعده داده شده ( صوموا تصحــوا )یاری می رساند:
۱- افطار خود را با خوردن خرما، عسل یا کشمش که دارای قند طبیعی می باشند( به مقدار اندک) باز کنید.همراه چای یا شیر
۲- نوشیدن چای کمرنگ، شیر گرم و فرنی در آغاز افطار مناسب است.
۳- برنامه کاملاً سبکی مشابه وعده صبحانه برای افطار خود در نظر بگیرید، مانند نان و پنیر با گردو یا گوجه فرنگی یا سبزی خوردن تازه
۴- شام را به حدود دو ساعت بعد موکول کنید. بهتر است شام غذایی کم حجم با پروتئین کم حجم با پروتئین کافی اما کم چرب و کم روغن باشد. برای این منظور انتخاب غذاهای سرخ نشده ای مانند خوراک ماهی تو فری یا خوراک مرغ و سبزیجات و مانند آن می تواند مناسب بشد.
۵- در وعده سحری خود حتماً غذایی حاوی کربوهیدرات پیچیده( نشاسته) بگنجانید: مانند نان، برنج و سیب زمینی، نشاسته قندی درشت مولکول است که به تدریج شکسته شده و مورد استفاده بدن قرار می گیرد.
۶- در حد فاصل افطار تا سحر، حتماً ۸-۶ لیوان آب بنوشید ( اما هرگز وسط غذا آب ننوشید.) در واقع یکی از دلایل اصلی ضعف و بی حالی ایجاد شده در بین روز در ایام ماه مبارک رمضان به همبن کم نوشیدن آب بر می گردد که بویژه نوجوانان باید توجه بیشتری به این موضوع داشته باشند.
۷- مناسب است بعد از صرف شام دو وعده میوه میل شود . در برنامه سحر نیز گنجاندن دو وعده میوه فیبر دار و آبدار بر حسب فصل ( مانند هلو، شلیل و زردآلو) مفید خواهد بود.
۸- بسیاری از افراد در ماه مبارک رمضان دچار مشکل یبوست می شوند. برای پیش گیری از بروز این مشکل علاوه بر نوشیدن آب به میزان گفته شده و همینطور میوه های فیبر دار و سالاد، می توانید از خیسانده ی آلو و انجیر نیز بعد از غذا به عنوان دسر استفاده کنید.
فهرست برخی از عادات غذایی نامناسب
پرهیز از عادات و رفتار های تغذیه ای زیر کاملاً ضروری است:
- خوردن غذاهای سنگین و پرکالری در وعده افطار مانند کله پاچه، آش رشته با نعناع سرخ کرده و پیاز داغ و روغن فراوان، زولبیا و بامیه( به میزان زیاد) حلواهای خانگی سرخ شده در روغن
- نوشیدن آب بسیار سرد، شربت یا نوشابه سرد با معده خالی در هنگام افطار
- خوردن هم زمان افطاری با مخلفات گوناگون همراه با شام سنگین
- تند غذا خوردن؛ این مسئله چه در وعده افطار و چه در وعده سحر برای سیستم گوارش اختلال ایجاد می کند ، لذا تأکید می شود برای خوردن سحری زودتر از خواب برخیزید تا بتوانید بدون عجله و با فرصت کافی غذا بخورید.
ادامه مطلب
روزه از نگاه محققان و دانشمندان بینالمللی

مادرم مثل خیلی از مادرهای دیگر با آرتروز و کمردرد و پادرد شدید با اصرار زیاد روزه میگیرد. وقتی میگویم مادر جان حالت خوب نیست، امسال را به خودت استراحت بده، بغض میکند که روزه نگیرم فکر میکنم خدا مرا از بندگیاش پس زده است. البته که خدا مهربانتر از این حرفهاست اما فهمیدهام دلهای عاشق مادر من و شما را چه کار به اینکه دانشمندان و محققان راجع به روزه چه فکر میکنند؟! برای همهی آنهایی که سر سفرهی افطار با صدای ربنای استاد شجریان و اللهاکبر و حیّ علی خیر العمل مرحوم مۆذنزاده عرش را سیر میکنند و سحرها دل به «اللّهم انّی اسئلک» ها میدهند، روزهداری یعنی عشقبازی با این ماه و خدایش. اما با این حال روزه گرفتن همیشه یکی از مباحث داغ بین محققان بوده است که آیا روزه برای سلامتی مفید است یا مضر؟ اگر اهل علم و مباحث علمی هستید و میخواهید بدانید نظر دانشمندان و محققان در مورد روزه چیست شاید این مطلب که مصاحبهای است با آقای دکتر برونو رینارد، رئیس بخش رژیم و تغذیهی موسسه گوستاو روسی، برایتان جالب باشد. لطفاً با ما همراه باشید.
زمانی که روزه هستیم چه اتفاقی در بدن میافتد؟
زمانی که از خوردن و آشامیدن دست میکشیم و به اصطلاح روزه میگیریم، مواد مغذی دریافتی مانند پروتئینها، کربوهیدراتها، چربی، ویتامینها و مواد معدنی حذف میشوند و میزان انرژی یا همان کالری دریافتی نیز به صفر میرسد. علاوه بر این، با روزه گرفتن جلوی برخی از فرایندهای سلولی آسیبرسان مانند التهاب گرفته میشود. در واقع به عقیدهی متخصصان روزه روی سلولهای بدن تأثیر مستقیم میگذارد.
به عقیدهی محققان در دورهی شیمیدرمانی بیماران سرطانی، زمانی که میزان دریافت به عنوان مثال کربوهیدراتها کاهش پیدا میکند، از سلولهای سالم محافظت شده و فشار بیشتری روی سلولهای سرطانی وارد میشود که در واقع یک رویکرد مثبت است. نتایج همین پژوهش نشان میدهد که روزهداری سرعت رشد تومورها را کند کرده و حساسیت سلولهای سرطانی را نسبت به شیمیدرمانی بالا میبرند. البته منظورمان این نیست که بیماران سرطانی بدون در نظر داشتن وضعیت جسمی و شرایط سلامتی خود و همچنین بدون نظر پزشک معالجشان روزه بگیرند.
آیا روزهداری به قصد لاغری توصیه میشود؟
همه چیز به وضعیت سلامتی و نحوهی روزهداری افراد بستگی دارد. بدون شک غذا نخوردن باعث لاغری میشود و مشکلات مربوط به چاقی مانند فشارخون بالا یا استفادهی نامناسب از انسولین نیز کاهش مییابد؛ اما توجه داشته باشید که اگر از مشکلاتی مانند کم خونی، فشارخون پایین، سندرم متابولیک یا دیابت رنج میبرید امکان دارد که روزهداری مشکلتان را بدتر کند.
روزهداری سرعت رشد تومورها را کند کرده و حساسیت سلولهای سرطانی را
نسبت به شیمیدرمانی بالا میبرند
مسئلهی دیگر در خصوص کیفیت وزن کاسته شده است که آیا چربی از دست دادهاید یا عضله؟ زمانی گفته میشد که بدن با زحمت زیاد از ذخیرهی چربیها برداشت میکند تا از عضلات محافظت کند؛ اما امروزه ما دقیقاً نمیدانیم چه زمانی (و نه چگونه) بین تحلیل عضلانی و کاهش بافتهای چربی تعادل ایجاد میشود؛ یعنی اینکه آیا این تعادل با ورزش برقرار میشود یا با متابولیسم هر فرد؟
آیا روزه گرفتن برای مقابله با بیماریهای ناشی از التهابها موثر است؟
به احتمال زیاد بله. به خاطر اینکه پدیدهی التهابزایی بدن میتواند با روزهداری محدود شود. ما هم بر این باور هستیم که التهابها با روزهداری کاهش مییابد اما واقعیت این است که هنوز یافتههای علمی مستدلی در این خصوص به دست نیامده است.
آیا روزهداری برای پیشگیری از ابتلا به سرطان و یا درمان آن مفید است؟
نمیتوان با قاطعیت به این سۆال جواب داد. پژوهشهایی که نشان میدهند روزهداری در مقابله با سرطان تأثیر مثبت دارند جزو پژوهشهایی هستند که صرفاً در آزمایشگاه انجام شدهاند؛ یعنی روی سلولهای ایزوله یا روی حیوانات آزمایشگاهی و صرفاً در خصوص برخی از انواع تومورها. امروزه هیچ بررسی علمی در خصوص انسان در دست نیست. البته در این سالها بررسیهایی در دست انجام است که در بین آنها صرفاً یک پژوهش در هلند در حال مقایسهی بین دو گروه شرکت کننده است. در این پژوهش، گروهی که یک روز قبل و یک روز بعد از شیمیدرمانی روزه بودند را با گروه دیگر مقایسه میکنند. بقیهی پژوهشها روی انواع روزهداری و مدت زمان آن تمرکز دارد. به همین دلیل در حال حاضر شواهد و نتایج لازم و قانعکننده برای پاسخ به این سۆال وجود ندارد.
پس در واقع شما بیمارانی که میخواهند قبل یا در حین درمان سرطان روزه بگیرند را از این کار منع میکنید؟
اگر یک بیمار سرطانی بخواهد که قبل و یا بعد از شیمیدرمانیاش روزه بگیرد، ما قبل از هر چیزی وضعیت سلامت و تغذیهی وی را بررسی میکنیم. این افراد نباید بیش از اندازه وزن کم کنند و نباید ضعیف شوند. اگر وضعیت غذایی و خورد و خوراک آنها نرمال باشد میشود به انتخاب و تصمیم آنها احترام گذاشت و اجازهی روزهداری را داد؛ اما در هر حال فردی که با این مشکل مواجه است نباید سرخود و بدون اجازه و دستور پزشک معالج خود شروع به روزهداری کند.
سخن آخر اینکه
اگر خدای نکرده از مشکل و بیماری خاصی رنج میبرید قبل از هر اقدامی با پزشک خود مشورت کنید. پزشک شما با در نظر گرفتن وضعیت سلامتی و شرایط بدنیتان بهتر از هر کس دیگر تشخیص میدهد روزه برای سلامتیتان مفید است یا مضر.
و خواهش آخر اینکه وقتی دل به دریای رحمت الهی دادهاید ما را هم از دعای خیرتان بینصیب نگذارید.
فاطمه مهدی پور
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
ادامه مطلب
تشنگی تابستان و ماه رمضان را قابل تحمل تر کنید

گرمای تابستان از یک طرف و روزهداری و عطش از طرف دیگر باعث شده برخی از افراد نتوانند مثل سالهای قبل روزههای خود را بگیرند و همواره از این بابت ناراحت باشند. از گرسنگی که بگذریم تشنگی عامل بسیار بسیار مهمتری در این میان است. روزهداری برای برخی افراد مسن، بیماران دیابتی و کلیوی خیلی وقتها به دلیل خطر بیآبی و تشنگی است که تهدیدکننده زندگی بوده و از طرف پزشک ممنوع اعلام میشود. متأسفانه خوردن 10 لیوان آب بین افطار تا سحر هم این مشکل را حل نمیکند و نمیتواند آب مورد نیاز روزانه برای پیشگیری از دهیدراتاسیون را تامین کند.
متخصصان تغذیه و رژیم درمانی اظهار میکنند که مصرف زیاد آب در بین غذای سحر، به امید جلوگیری از تشنگی در طول روز، اشتباه است زیرا باعث رقیق شدن شیره معده و در نتیجه نفخ و اختلال در هضم میشود. ما در این جا راهحلهای دیگری برای این مشکل داریم. نمیگوییم مایعات مصرفی دیگر خود را قطع کنید و این مواد غذایی را مصرف کنید و فقط میخواهیم یک لیست غذایی هوشمند برای کنترل آب در بدن را به شما معرفی کنیم:
سیب
سیب میوهای 4 فصل است که در تمام نقاط دنیا هم وجود دارد. سیب میتواند واقعاً یک هدیه بهشتی برای فصل گرما و روزهداری باشد. محتوای بالای فیبر پکتین و ریزمغذیهای سرشار، آن را به یک میوهی پرخاصیت و نگهدارنده آب در بدن تبدیل کرده است. این میوه مخصوصاً برای کسانی که تنفس خشک دارند میتواند به عنوان یک مخزن آب و مرطوبکننده تنفس باشد. مثل کسانی که در نواحی گرم و خشک زندگی میکنند؛ یعنی همان شرایطی که در تابستان با دهان روزه برای همه ما پیش میآید.
موز
شاید جالب باشد که بدانید موز که خود یک میوهی استوایی و گرمادوست است میتواند رفع کننده تشنگی و عطش باشد. موز رسیده از دیگر میوههای کنترلکننده تشنگی است. قطعاً یکی از علتهای این خاصیت محتوای بالای فیبر محلول و توانایی نگهداری آب در بدن است. این در حالی است که موز کال و نرسیده خود میتواند یک عطش آور به تمام معنا باشد.
نارگیل
نارگیل را اینطور نگاه نکنید که پوست سخت و خشکی دارد. نارگیل مهربانتر از این حرفهاست. آب نارگیل به دلیل خواص بیشماری که برای بدن دارد همچنین قدرت بالای آن در رفع تشنگی و هیدراته نگه داشتن بدن امروزه به یکی از پرطرفدارترین نوشیدنیها تبدیل شده است. نوشیدنی پرانرژی، پرخاصیت، رفعکننده تشنگی و حفظ آب در بدن؛ یعنی دقیقاً همان چیزهایی که یک فرد روزهدار به آنها احتیاج دارد.
خیار
خیار از جمله سبزیهای دوستداشتنی است که برخلاف سایر سبزیها محتوای فیبر کمی دارد و درصد بالایی از آن را آب تشکیل میدهد. البته ما هم همیشه آن را در میان میوهها قرار میدهیم و میخوریم. خیار میتواند به عنوان یک رفع کننده تشنگی و یک دیورتیک قوی عمل کند و حفظکننده شادابی بدن باشد.
انگور
در فصل تابستان کمتر خوراکی را پیدا میکنید که به اندازه انگورِ خنک و از یخچال درآمده نشاطآور باشد. آب آن هم که دیگر جای خود را دارد. انگور یک میوهی فوقالعاده نه تنها در رفع تشنگی بلکه در کاهش دمای بدن و پیشگیری از تعریق و گرگرفتگی است که مخصوصاً میتواند به کمک خانمهای دچار علائم آزارنده یائسگی بشتابد.
انبه
برای رسیدن به خواص متعدد انبه برای سلامتی بهترین کار آن است که آن را به صورت خام، خردشده و خنک مصرف کنید. سالاد میوه میتواند یکی از بهترین راهها برای مصرف مخلوطی از این میوهها باشد. فراموش نکنید بهترین زمان برای مصرف این سالاد میوه در ماه رمضان بعد از شام و قبل از سحر است.

و اما سدیم! یک متهم اصلی در ایجاد تشنگی است
تأثیر سدیم و نمک در افزایش فشارخون و تنظیم تشنگی و میزان آب بدن را همه ما میدانیم؛ بنابراین اگر غذاهای پر نمک و پر سدیم را در رژیم خود به حداقل برسانیم علاوه بر اینکه خطر ابتلا به فشارخون را کاهش خواهیم داد، عطش و تشنگی ما نیز کنترل میشود.
* غذاهای شور و نمکی شما را تشنه میکنند و نیاز بدن به آب برای هیدراته ماندن را بالاتر میبرند.
* سبزیجات برگ سبز تازه نسبت به انواع کنسرو شده آن، هم حاوی سدیم کمتری هستند و هم آب بیشتر. به علاوه آن که الکترولیتهای مورد نیاز بدن را در حد متعادل تامین میکند.
* غذاهای دارای آب مخفی را بشناسید و به رژیم خود وارد کنید؛ مانند ژلاتین، یخ، سوپ، سس و هندوانه.
* دقت داشته باشید که برخی مواد غذایی قندی و شیرینیهایی که البته این روزها زولبیا و بامیه از محبوبترین آنها هستند، غلظت مایعات بدن را افزایش میدهند و در نتیجه روزهدار احساس تشنگی میکند. توصیه میشود برای پیشگیری از افزایش غلظت مایعات بدن از قندهای گیاهی مانند خرما به جای زولبیا و بامیه استفاده شود.
متخصصین تغذیه و رژیم درمانی میگویند مصرف آب کافی باید از یک تا دو ساعت بعد از صرف افطار شروع شده و بین وعده افطاری تا سحری، 6 تا 8 لیوان آب یا مایعات دیگر نوشیده شود. نوشیدن آب و مایعات مانند چای کم رنگ و آب جوش در فاصله بین افطار تا سحر برای جلوگیری از کم شدن آب بدن و دفع بهتر سموم بسیار مفید است.
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
ادامه مطلب
مصرف خرما موثر در کاهش سردردهای نزدیک افطار

رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی آذربایجانشرقی گفت: مصرف خرما در وعده سحری در کنار کربوهیدرات و محصولات آردی موجب میشود، در طول روزهداری، کربوهیدرات به آرامی در بدن آزاد شده و انرژی لازم برای فعالیت روزانه بدن تامین و بدن یکباره دچار افت قند نشود.
دکتر روزبه رجائی غفوری با بیان اینکه در شش روز نخست ماه مبارک رمضان، مرکز اورژانس تبریز ۴۷ مورد عملیات به خاطر افت قند خون، کاهش فشار خون و یا ضعف و بی حالی داشته است، یادآور شد: در ماه مبارک رمضان، رژیم پرفیبر بسیار مناسبتر و سالمتر از رژیم غذایی کمفیبر است.
وی با بیان اینکه “خرما” با دارا بودن پتانسیلهای لازم نیاز تغذیهای مصرف کنندگان را در زمان روزهداری فراهم میکند، گفت: مصرف خرما در ماه مبارک رمضان به دلیل ارزش غذایی آن توصیه شده است چراکه این میوه، قند خون کاهش یافته در دوران روزهداری را جبران میکند و به علت دارا بودن فیبر و خاصیت ملین بودن آن، سیستم گوارشی را که به دلیل روزهداری بیتحرک شده است را به تحرک وا میدارد.
به گفتهی رجائی غفوری بهترین رژیم غذایی در ماه مبارک رمضان مایعات و قندهای ساده و قابل جذب سریع است چرا که در زمان افطار قند خون در پایینترین حد خود قرار دارد که میتواند یکی از علل سردردهای نزدیک افطار باشد و با داشتن رژیم غذایی حاوی خرما میتوان از ضعف پیش از افطار جلوگیری کرد.
رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی استان با تاکید بر اینکه وعده افطاری بهتر است با خرما، آب گرم، چای کمرنگ و شیر شروع شود، اظهار کرد: با مصرف این مواد، نیاز شدید بدن به مواد قندی به سرعت برطرف شده و بدن آمادگی بهتری برای استفاده از مواد غذایی دیگر را پیدا میکند.
وی در خصوص فیزیولوژی روزهداری نیز با بیان اینکه سوخت و ساز غذا در بدن انسان حدود هشت ساعت پس از آخرین وعده غذایی یعنی هشت ساعت پس از زمانی که جذب مواد مغذی موجود در غذای مصرفی خاتمه مییابد، دچار تغییر میشود گفت: در شرایط طبیعی، قند موجود در بدن که به آن گلوکز میگویند و در کبد و عضلات ذخیره میشود منبع اصلی انرژی بدن به حساب میآید.
ادامه مطلب
علل شایع سردرد در ماه مبارک رمضان

استاد دانشکده طب سنتی دانشگاه تهران، گفت: از دیدگاه طب سنتی کمبود خواب و استراحت، کاهش قندخون در طول روزه داری، کم شدن مصرف کافئین، کاهش مصرف سیگار، کم آبی، کم خونی و مشکلات دستگاه گوارش و معده علل شایعی برای سردرد محسوب میشوند.
دکتر غلامرضا کردافشاری در گفت وگو با ایسنا، توصیه کرد: افراد روزه دار ساعات خواب را طوری تنظیم کنند که دچار کم خوابی آزار دهنده نشوند. در این خصوص خواب قیلوله (یعنی از حدود یک ساعت به ظهر مانده، به مدت نیم ساعت خوابیدن) اثر نشاط بخشی دارد.
وی با بیان اینکه خواب با شکم پربلافاصله پس از سحر توصیه نمی شود، افزود: خواب با شکم پر باعث پیدایش طعم نامطبوع در دهان، احساس کسالت و سردرد و بی نشاطی می شود که البته خواب بلافاصله پس از افطار نیز صحیح نیست، اما خواب در ساعات اولیه شب توصیه میشود.
سردرد ناشی از کاهش قند خون
این استاد دانشکده طب سنتی گفت: افرادی که در طول روزه داری به علت کاهش قند خون دچار سردرد می شوند، باید وعده سحری را حتما مصرف کنند اما در این وعده از مصرف غذاها و نوشیدنیهای حاوی مواد قندی فرآوری شده و شکر به مقدار زیاد بپرهیزند.
کردافشاری افزود: مصرف قندهای سریع الجذب مثل شکر سفید، نبات، شکلات و شیرینی تهیه شده در قنادی ها باعث جذب سریع قند خون و ترشح زیاد انسولین و به دنبال آن پایین افتادن سریع قندخون می شود و در نتیجه اعتیاد به خوردن قند و شکر و شیرینی ایجاد می شود.
سردرد به علت کم آبی
این متخصص طب سنتی ادامه داد: عدم مصرف مایعات به مقدار کافی و بروز کم آبی به خصوص در روزهای گرم تابستان در ماه رمضان، برای افراد دچار سردرد و میگرن، باعث تشدید بیماری میشود که مصرف میوههایی مثل خیار، هندوانه، خربزه، انگور، گلابی، سیب، به، آلبالو و زردآلو در فاصله بین افطار تا سحر توصیه میشود.
سردرد به علت کاهش مصرف کافئین
این استاد دانشکده طب سنتی یکی از مهمترین علل سردرد در طول ماه رمضان را کاهش مصرف کافئین دانست و گفت: برای جلوگیری از این امر باید افراد ۲ تا ۳ هفته قبل از شروع ماه رمضان مصرف چای، قهوه و مواد دارای کافئین در رژیم غذایی خود را کاهش دهند تا به تدریج به دریافت مقدار کم آن در طول ماه رمضان عادت کنند.
به گفته وی؛ مصرف چای سبز بدون کافئین به جای چای سیاه در این زمینه می تواند کمک کننده باشد.
سردرد به علت کم خونی
کردافشاری در ادامه یکی دیگر از علل سردرد در ماه رمضان و در ماه های دیگر سال را کم خونی عنوان کرد و گفت: به بیماران دچار کم خونی توصیه می شود شربت عسل با آب جوش (بدون لیمو ترش) بعد از سحری و قبل از خواب مصرف کنند.
این متخصص طب سنتی در پایان توصیه کرد: همچنین برای این بیماران در وعدههای افطار و سحر هر بار یک لیوان شربت شیره انگور رقیق شده با آب نیز موثر خواهد بود.
ادامه مطلب
بد خوری در ماه مبارک رمضان

برخی که قصد رژیم لاغری دارند تصور می کنند ، ماه رمضان فرصت مناسبی برای کاهش وزن است. این در حالی است که از نظر دبیر انجمن پیشگیری از چاقی این تصور درستی نیست.
دکتر « محمد هاشمی » در سایت شخصی خود تاکید کرد: نگاه به ماه رمضان برای کاهش وزن نگاه مناسبی نیست. در واقع اگر تغذیه مناسب و اصولی وجود داشته باشد ، در پایان این ماه اصلا نباید تغییر وزن ایجاد شود.
دبیر انجمن پیشگیری از چاقی به افرادی که می خواهند در این ماه لاغرتر شوند توصیه کرد: اگر کسی از رژیم غذایی برای کاهش وزن استفاده می کند، تغذیه اش در این ماه باید بر اساس توصیه درمانگرش باشد و به هیچ عنوان سعی نکند با کم خوردن بیش از حد، در این ماه کاهش وزن بیشتر از معمول داشته باشد.
** دو سوی طیف بد خوری ها در ماه رمضان
هاشمی افزود: پرخوری در فاصله افطار تا سحر، استفاده از خوراکی هایی که طی سال کمتر استفاده می کنیم از یک طرف و امساک و کم خوری سرخود و غیرمنطقی از جانب دیگر، دو سوی طیف بد خوری به حساب می آید که می تواند سلامتی ما را تهدید کند.
وی با بیان این که روزه داران برای بهره مندی کامل تر از فیوضات این ماه، همانند باقی ایام سال، باید تغذیه ای صحیح داشته باشند به اصول تغذیه صحیح هم اشاره کرد و افزود: این تغذیه صحیح شامل سه اصل تنوع، تعادل و تناسب است .
دبیر انجمن پیشگیری از چاقی ادامه داد: تنوع به این معنی که از همه گروه های مواد غذایی استفاده شود. تعادل یعنی بر اساس هرم غذایی، مواد غذایی مصرف شود و تناسب به این معنا است که میزان کالری دریافتی با میزان فعالیت، نیاز و جثه افراد تناسب داشته باشد.
ادامه مطلب
توصیه های سلامتی در رمضان/ بلافاصله بعد از افطار ورزش نکنید
به گفته یک فوق تخصص ورزش درمانی، بعدازظهرها زمان مناسبی برای ورزش کردن روزه داران نیست چرا که انباشت انرژِی بدن در این زمان کم است. دکتر شهرام آهنجان ایسنا، به بیان توصیههایی به ورزشکاران برای داشتن یک ورزش مناسب در کنار روزه داری پرداخت و گفت: مهمترین مسئلهای که در ورزش کردن اهمیت دارد تامین آب مورد نیاز بدن است و از این حیث توصیه میشود ورزشکاران روزه دار در فاصله بین افطار تا سحر آب کافی بنوشند.
این فوق تخصص ورزش درمانی با تاکید بر اهمیت نوشیدن آب، افزود: آب مورد نیاز بدن در طول روز هشت لیوان است و ورزشکاران روزه دار به منظور جلوگیری از کم آبی بدن خود باید این حجم از آب را در فاصله زمانی بین افطار تا سحر و در فواصل زمانی مناسب بنوشند.
آهنجان استفاده از مواد فیبردار و دارای املاح را به منظور ذخیره و نگهداری آب در بدن به افراد توصیه و استفاده از سبزیجات و میوهها در فاصله بین افطار تا سحر را مهم دانست.
این فوق تخصص ورزش درمانی مصرف میوهها را به جهت برخورداری از قندهای ساده به ورزشکاران روزه دار توصیه کرد.
آهنجان در ادامه بهترین زمان برای ورزش کردن روزه داران را ۱٫۵ تا ۲ ساعت بعد از افطار دانست و گفت: در این زمان مواد جذبی به بدن رسیده و ویتامین ها و انرژی مورد نیاز بدن برای ورزش کردن تامین شده است.
آهنجان بلافاصله ورزش کردن پس از افطار را به علت حجم زیاد مواد غذایی که مصرف شده را نامناسب دانست و گفت: این اقدام می تواند دستگاه گوارش را با مشکل مواجه کند.
وی در ادامه به ورزشکاران روزه دار توصیه کرد: از گنجاندن مواد غذایی پیچیده و مرکب در وعده افطار خود خودداری کنند، چرا که اینگونه مواد معمولا زمان جذب طولانی مدت دارند.
این فوق تخصص ورزش درمانی استفاده از نان و پنیر و سبزی را به علت برخورداری از سه دسته از مواد مغذی به ورزشکاران روزه دار توصیه کرد و افزود: مصرف انواع سوپ ها، مواد غذایی آبکی، انواع غلات و … نیز در برنامه غذایی روزه داران توصیه می شود.
آهنجان مصرف انواع مغزها را به علت برخورداری از انرژِی بالا به ورزشکاران روزه دار توصیه کرد.
وی در ادامه از وعده سحری به عنوان یک وعده کامل یاد کرد و گفت: بهتر است افراد و بخصوص ورزشکاران روزه دار همه گروه های غذایی را در وعده سحر خود بگنجانند.
به گفته وی حذف وعده سحر و یا حذف مصرف مواد مغذی در وعده سحر می تواند روزه داران بخصوص ورزشکاران روزه دار را با مشکلات گوارشی روبرو کند و لذا توصیه می شود این وعده مثل وعده ناهار در نظر گرفته شود.
این فوق تخصص ورزش درمانی در ادامه همچنین فاصله زمانی چند ساعت پس از سحر را نیز برای ورزش کردن مناسب دانست.
آهنجان با بیان اینکه ورزش کردن روزه داران در ایام ماه مبارک رمضان هیچ منعی ندارد، گفت: ماه رمضان فرصت خوبی برای پرداختن به ورزشهای هوازی، چربی سوزی و کاهش وزن بدن است.
این فوق تخصص ورزش درمانی در ادامه به ورزشکاران روزه دار توصیه کرد: سعی کنند در فضای آزاد خصوصا در گرمای هوا از فعالیت بدنی و تمرین صرف نظر کنند، چرا که در گرمای هوا میزان تعریق بدن بالا رفته و همین مسئله می تواند بدن را با کمبود آب مواجه کند.
آهنجان در ادامه با بیان اینکه شدت تمرین با فاکتورهایی همراه است که یکی از عمده ترین آنها آمادگی بدنی است، به ورزشکاران روزه دار توصیه کرد: در ماه مبارک رمضان این ملاحظات را در نظر بگیرند و تا جایی که توان فیزیولوژیکی آنها اجازه می دهد ورزش کنند.
وی افزود: ورزشکاران روزه دار در حین تمرین و ورزش ضربان قلب، رنگ چهره، بنیه بدنی و… خود را در نظر داشته باشند و هر زمان که احساس ضعف بدنی دارند قبل از رسیدن به آستانه مشکلات بدنی ورزش کردن را متوقف کنند.
ادامه مطلب