فضلیت نماز عید قربان در قرآن
در قرآن و متون روایی مأثور، آیات و احادیثی پیرامون فضیلت برپای داشتن فریضه نماز عیدین، وجود دارد که در ذیل به اختصار اشاره خواهد شد:
الف) آیات قرآن:
1.«قد افلح من تزكی و ذكر اسم ربه فصلی»[1]
به یقین كسی كه پاكی جست (وخود را تزكیه كرد) رستگار شد و (آنكه) نام پروردگارش را یاد كرد سپس نماز خواند در روایت چنین تفسیر شده است «و ذكر اسم ربه فصلی»؛ «قال صلوة الفطر و الاضحی» كه مراد از صلوة نماز عید قربان و عید فطر است.[2]
2. فصل لربك وانحر:[3] پس برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی كن. در این آیه امر شده‌است به نماز عید و امر هم دلالت بر وجوب دارد. مراد از صلوه هم طبق گفته مفسران و روایت پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ نماز عید قربان است.[4] آیات مذكور در عین حال كه لزوم نماز عیدین را می رساند متضمن فضائل آنها نیزرمی باشد چرا كه آیه اول می‌گوید رستگاری از ان كسی است كه خود را پاكیزه كرد (یا قربانی نمود) و نماز عید برگزار نمود و در آیه دوم با توجه به اینكه مراد از كوثر فاطمه زهراء ـ سلام الله علیه ـ می‌باشد، به شكرانه این نعمت عظیم بهترین تشكر از خدا این است كه نماز عید و قربانی انجام شود. (و یا نماز گذارد و هنگام نماز برای تكبیر دستها را بالا بیاورد.)[5]
ب) روایات: روایات این بخش در دو قسمت بیان می شود.
بخش اول: ضرورت و لزوم نماز عیدین
1. نماز عید فرض و واجب است. امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: «صلوة العیدین فریضه»[6]
2. علی ـ علیه السّلام ـ فرمود: «لا تجسوا النساء عن الخروج فی العیدین فهو علیهن واجب»[7] زنها را از رفتن در نماز عیدین منع نكنید چرا كه نماز عید بر آنها لازم (و ثابت) است.
منتهی روایات بسیاری آورده شده است كه لزوم نماز عیدین را مشروط به وجود امام معصوم ـ علیه السّلام ـ نموده است از جمله امام باقر ـ علیه السّلام ـ فرمود: «لا صلوة یوم الفطر و الضحی الا مع امام»[8] نماز عید فطر وعید قربان بدون وجود امام (معصوم) لازم نیست.
بخش دوم: فضیلت نماز و روز عیدین
1. روز گرفتن جائزه: پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: «اغدوا الی جوائزكم... ثم قال هو یوم الجوائز» ای مؤمنان صبح عید بدنبال گرفتن جوائز خود باشید، ای جابر جوائز الهی مانند جوائز شاهان نیست، آنگاه فرمود روز عید روز گرفتن جائزه است.[9] در روایت دیگر فرمود: «الیوم الذی یثاب فیه المحسنون» روزی كه خوبان در آن روز پاداش و ثواب دریافت می‌كنند.[10]
2. روز اجتماع مسلمین: امام هشتم ـ علیه السّلام ـ فرمود: روز عید فطر عید قرار داده شده تا مردم در آن روز گرد هم آمده، نعمتهای خدا را ستایش گویند، آن روز، روز عید، دادن زكات، روز تضرع و زاری و روزی است كه خوردن و نوشیدن حلال است.[11]
3. همچون روز قیامت: علی ـ علیه السّلام ـ فرمود: روز عید فطر روزی است كه به نیكان ثواب داده می‌شوند و بدان زیانكار می‌شوند، آن روز شبیه‌ترین روز به روزقیامت شما است پس هنگام خروج از منزل به سوی مصلی به یاد آن لحظه باشید كه از قبرها به سوی پروردگار خروج می‌كنید و در لحظه ایستادن به نماز در مصلی به یاد آن وقتی باشید كه در پیشگاه الهی قرار می‌گیرید و در لحظه برگشت بسوی خانه‌ها به یاد برگشتن بسوی بهشت یا جهنم باشید.[12]
4. بخشیدن گناهان: پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود:«هنگامی كه به سوی نماز عید خارج شدید، خداوند براین مسئله اگاهی دارد و می‌فرماید: (عبادی لی صمتم و لی صلیتم عودوا مغفورا لكم)»[13]
5. روز عطای فراوان و بخشش بزرگ: پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ در این رابطه فرمود: «ان الملائكة یقومون یوم العید علی افواه السكه و یقولون اغدوا الی رب كریم یعطی الجزیل و یغفر العظیم.»[14]
فرمود: ملائكه روز عید بر لبان انسانهای ساكت قرار گرفته و یا در مسیر مردم ایستاده می‌گویند بر پروردگار كریم صبحگاه وارد شوید كه عطای فراوان و بخشش زیاد دارد.
_____________
[1] . اعلی/ 15 - 16
[2] . بحار الانوار، پیشین، ج 87، ص 348.
[3] . كوثر/ 2.
[4] . بحار الانوار، پیشین، ج 78، ص 349.
[5] . تفسیر صافی، پیشین، ج 5، ص 383.
[6] . وسائل الشیعه، پیشین، ص 94، روایت 1 و 4.
[7] . بحار الانوار، پیشین، ج 87.
[8] . وسائل الشیعه، پیشین، ج 5، ص 96، روایت 1 و 2 و 3 و 4.
[9] . وسائل الشیعه، پیشین، ج 5، ص 140.
[10] . همان، ص 140، روایت3.
[11] . همان، ص 141، روایت 4.
[12] . همان، ص 141، روایت 1.
[13] . مستدرك الوسائل، پیشین، ج 6، ص 121.
[14] . همان، ج 6، ص 154.
ادامه مطلب
خنجر شوق بر حنجر نفس
عيد قربان جلوه گاه تعبد و تسليم ابراهيميان حنيف است . فصل قرب يافتن مسلمآنان به خداوند، در سايه عبوديت است .
اگر ابراهيم خليل ، در اجراى فرمان پروردگارش ، خنجر بر حنجر اسماعيل مى نهد، اگر اسماعيل ذبيح ، پدر را در اجراى امر خدايى ، تشويق و ترغيب مى كند، اگر شيخ الانبياء در نهادن كارد بر حلقوم فرزندش ، لحظه اى ترديد و توقف نمى كند؛ همه و همه ، نشانه مسلمانى آن پدر و پسر و شاهد صداقت در عقيده و عشق ، و وفادارى در قلمرو بندگى است .
عيد قربان ، مجراى فدا كردن عزيزترين يعنى خدا است .
عيد قربان ، مجراى فيض الهى و بهانه عنايت رحمانى به بندگان مومن و مسلم و مطيع است .
قربانى تو در اين چيست ؟
در راه خدا، چه چيز فدا مى كنى ؟
با چه وسيله ، به استان پروردگار، تقرب مى جويى ؟ و كدام فديه را به قربانگاه صدق ، عشق ، اخلاص و وفا مى آورى ؟
براى اولياء الله عيد قربان مجمع الشواهد صدق در گفتار، كردار، ادعا و عمل است . تو نيز، اگر بتوانى رضاى خويش را فداى رضاى حق كنى ، اگر بتوانى از خواسته دل در راه خواسته دين چشم بپوشى ، اگر بتوانى از داشته ها و خواسته ها بگذرى ، آنگاه ، به مرز عبوديت و به حوزه قربانگاه قدم نهاده اى .
مگر خليل الرحمان چه كرد؟ تو نيز اگر پير و مشى و مرام ابراهيمى ، نبايد هيچ چيز از آنچه دارى و به آن دلبسته اى ، همچون زن و فرزند، مال و منال ، پول و پس انداز، خانه و خادم ماشين و مسكن ، و... حجاب چهره جانت ، مانع بندگى و فرمانبرداريت شود و آنگاه كه پاى دين و خدا به ميان آيد، بسادگى و بصراحتى ابراهيمى و بصداقتى اسماعيلى درگذرى و امر مولا را مقدم بدارى .
| بگذر از فرزند و مال و جان خويش |
|
تا خليل الله دورانت كنند |
| سر بنه در كف ، برو در كوى دوست |
|
تا چو اسماعيل ، قربانت كنند |
اينجاست كه قربانى وسيله قرب مى شود و عيد قربان روز تقرب به خداوند.
آن هم نه قرب مادى و جسمى - كه خدا از محدوده حس و جسم بيرون است - بلكه قرب معنوى و تقرب ارزشى كه در سايه ايمان و عمل است .
آنچه انسان را به خدا نزديك مى كند، طاعت است .
و آنچه از ساحت قرب ربوبى دور مى سازد، معصيت است .
خدا به ما نزديك است ، حتى نزديكتر از رگ كردن ، كه خود فرموده است :
- و نحن اقربب اليه من حبل الوريد - ما از او دوريم ، چرا كه به جرم و گناه ، گرفتاريم و مجرم هرگز محرم نخواهد شد.
| دوست نزديكتر از من به من است |
|
وين عجبتر كه من از وى دورم |
اگر پاى از مرز طاعت فراتر ننهيم ، اگر با تيغ گناه ، دامن عصمت ندريم ، اگر دست تعدى ، به حريم حرمات الله نگشاييم ، آنگاه خواهيم ديد كه هر جا باشيم در قربانگاهيم و هر سو كه برويم ، به او تقرب پيدا مى كنيم ، و هر روزمان عيد قربان مى شود. بفرموده حضرت على :
كل يوم لا يعصى الله فيه فهو يوم عيد
هر روزى كه در آن ، خدا نافرمانى نشود روز عيد است .
جلوه ديگر اين روز، ذبح است .
قربانى كردن گوسفند، چه از سوى حاجى در منا و چه از سوى ما در شهرها مان ، تكريم آن حماسه معنوى و ايثار عظيم است كه ابراهيم و اسماعيل از خود نشان دادند و به مسلخ رفتند، آن فداكارى همواره بايد در خاطره ها زنده بماند، تا درسى مى باشد فرا روى ابراهيميان هميشه و همه جا.
رها شدن از تعلقات و ذبح كردن تمنيات در پيش پاى اراده الهى ، درس ديگران قربانى است ،
تيغ اراده و عفاف ، بايد بر خنجر نفسانيات نهاد و خون نفس اماره را ريخت و از شر اين وسواس خناس نجات يافت .
تا چه حد حاضرى كه خواست خدا را بر خواهش دل مقدم بدارى ؟
تا كجا مى توانى طاعت و اطاعت الله را، با هواى نفس مبادله نكنى ؟
نفس كشتن و جهاد با دشمن درونى ، سخت تر از مبارزه با دشمن ، آشكار و برونى است .
از اين رو جهاد اكبر نام گرفته است .
ذبح قربانى در ديد عرفانى اهل نظر، رمزى از ترك هواهاى نفسانى و روى آوردن به رضاى الهى است .
ثمرات اين ذبح نيز، بايد چونان قربانى گوسفند به ديگران برسد.
و... چنين است كه آنكه مالك هواى نفس شود و ديو هوا را به بند كشد، هم خويشتن از وسوسه ها و زيانهاى آن آسوده خاطر است ، هم جامعه از صدمه هوا پرستيهاى او مصون !
آرى !... امروز، عيد است .
عيد قربان و تقرب به خدا، آن هم در سايه عبوديت و بندگى .
ما، بنده آنيم كه در بند آنيم .
حال كه چنين است ، چرا در بند نفس و بند زر و سيم و بند خواسته ها و داشته ها؟!
دل به خدا بدهيم و در بند عبوديت او باشيم ، تا از هر قيد و بندى آزاد شويم .
بندگى خدا، اميدبخش است .
و روز عيد قربان مى تواند براى ما اوج اين آزادى برين باشد.
خجسته باد عيد قربان عيد صالحان و ارس ته ، و عيد اهل طاعت و تسليم .
بمناسبت ده ذى الحجه عيد قربان و حضور مهمانان خدا در موسم حج
ادامه مطلب
روایت آداب عید قربان از انس رضی الله
آداب عید قربان
از انس رضی الله عنه روایت است که فرمود:
هنگامی که پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم به مدینه آمدند دو روز داشتند که به بازی و سرگرمی
مشغول میشدند و جشن میگرفتند، پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: (الله متعال بجای آنها، دو روز بهتری برای شما قرار داده است. روز عید فطر و روز عید قربان) ( حدیث صحیح/ سنن نسائی شماره1556) اذکار و فضائل روز عرفه و ایام التشریق (11 و 12 و 13 ذیالحجه) از عبدالله بن عمر رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: (هیچ روزی باشکوهتر و محبوبتر در انجام اعمال نیک نزد خداوند از 10 روز اول ذی الحجه وجود ندارد پس در این روزها « لا اله إلا الله و الله أکبر و الحمد لله» را زیاد بگویید). (حدیث صحیح/ مسند احمد شماره 6154)(رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم روز اول ذیالحجه را روزه میگرفتند). (حدیث صحیح/ سنن ابوداود شماره 2437) پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در مورد روزهی روز عرفه فرمودند: (گناهان سال گذشته و سال آینده را محو می‌کند). (صحیح مسلم شماره 1162)رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: (بهترین چیزی که پیامبران در روز عرفه گفتهاند و من نیز آن را میگویم : « لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیک لَهُ، لَهُ الْمُلْک وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ » می‌باشد). (حدیث حسن/ معجم الطبرانی شماره 3274 - سلسله صحیحه شماره 1503)روایت است که عبدالله بن عباس رضی الله عنه و دیگر اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم تکبیر عید قربان را بعد از نماز صبح روز عرفه شروع مینمودند و بعد از نماز عصر آخرین روز از ایام تشریق به پایان میرسانیدند. ( حدیث صحیح/ سنن بیهقی شماره 6072)
ابوهریره، عمر, عبدالله بن مسعود و عبدالله بن عمر رضی الله عنهم در بازار، بعد از نمازها، وقت خواب، نشستن و پیاده رفتن خود را مشغول تکبیر گفتن مینمودند. (صحیح بخاری/ شماره970 - 969)
عبدالله بن عمر رضی الله عنه می‌فرماید که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم به همراه اصحاب در هر دو عید تکبیر گویان با صدای بلند به سوی نماز میرفتند. (حدیث صحیح/ سنن بیهقی شماره 5925)
الفاظ تکبیر الله اکبر الله اکبر ، لا اله الا الله ، والله اکبر الله اکبر ، و لله الحمد. (حدیث صحیح/ سنن بیهقی شماره 5925)
الله اکبر الله اکبر الله اکبر لا اله الا الله والله اکبر الله اکبر و لله الحمد. (امام مالک و امام شافعی این لفظ را نیز جائز می‌دانند )
آداب و سنتهای عید قربان از ام سلمه رضی الله عنها روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: (هرگاه هلال ماه ذی الحجه را مشاهده نمودید و قصد قربانی کردن را داشتید تا حیوان را قربانی نکردهاید چیزی از مو, ناخن و موهای زاید خود را کوتاه نکنید).(صحیح مسلم شماره 1977)رعایت نظافت ، استعمال بوی خوش، مسواک زدن و غسل زدن چنانچه در روز جمعه تأکید شده است.از عبدالله بن عباس رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم در یکی از جمعهها فرمودند: (الله جل جلاله این روز را برای شما مسلمانان «عید» قرار داده است پس کسی که به نماز جمعه آمد، غسل بزند، و اگر بوی خوش دارد استفاده کند و مسواک بزند). (حدیث صحیح/ سنن ابن ماجه شماره 1098)
(بهترین لباس خود را بپوشد). ( صحیح بخاری شماره 948)
ادامه مطلب
عید قربان در روایات
رسول الله صلى الله علیه و آله : مَن أحیَا اللَّیالِیَ الأَربَعَ وَجَبَت لَهُ الجَنَّةُ : لَیلَةَ التَّروِیَةِ ، ولَیلَةَ عَرَفَةَ ، ولَیلَةَ النَّحرِ ، ولَیلَةَ الفِطرِ .
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :
هر كس این چهار شب را شب زنده دارى كند، بهشت براى او واجب است: شبِ ترویه، شب عرفه، شب عید قربان و شب عیدفطر.
کتاب «حج و عمره در قرآن و حدیث» ، صفحه 343
الإمام الباقر علیه السلام : لَمّا أقبَلَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله مِن مُزدَلِفَةَ مَرَّ عَلى جَمرَةِ العَقَبَةِ یَومَ النَّحرِ ، فَرَماها بِسَبعِ حَصَیاتٍ ، ثُمَّ أتى إلى مِنى ، وذلِكَ مِنَ السُّنَّةِامام باقر علیه السلام :
رسول خدا صلى الله علیه و آله چون از مزدلفه آمد ، روز عید قربان بر جمره عقبه گذشت وهفت سنگ بر آن زد، سپس به منى آمد واین از سنّت است.
کتاب«حج و عمره در قرآن و حدیث» ، صفحه 355
الإمام علیّ علیه السلام : سَمِعتُ رَسولَ اللّه ِ صلى الله علیه و آله یَخطُبُ یَومَ النَّحرِ ، وهُوَ یَقولُ : هذا یَومُ الثَّجِّ والعَجِّ ، والثَجُّ : ما تُهریقونَ فیهِ مِنَ الدِّماءِ ، فَمَن صَدَقَت نِیَّتُهُ كانَت أوَّلُ قَطرَةٍ لَهُ كَفّارَةً لِكُلِّ ذَنبٍ ، والعَجُّ : الدُّعاءُ ، فَعِجّوا إلَى اللّه ِ ، فَوَالَّذی نَفسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ لا یَنصَرِفُ مِن هذَا المَوضِعِ أحَدٌ إلاّ مَغفورًا لَهُ ، إلاّ صاحِبَ كَبیرَةٍ مُصِرًّا عَلَیها لا یُحَدِّثُ نَفسَهُ بِالإِقلاعِ عَنها .
امام علی علیه السلام : شنیدم رسول خدا صلی الله علیه وآله روز عید قربان ، خطبه می خواند ومی فرمود :
امروز ، روز «ثجّ» و«عجّ» است . ثجّ ، خون قربانی هاست كه می ریزید . پس نیّت هركس صادق باشد ، اولین قطره خونِ قربانی او كفّاره همه گناهان اوست ، و«عجّ» ، دعاست . پس به درگاه خداوند دعا كنید ، قسم به آن كه جان محمّد صلی الله علیه وآله در دست اوست ، از اینجا هیچ كس بر نمی گردد ، مگر آمرزیده شود ، جز كسی كه گناه كبیره انجام داده وبر آن اصرار ورزد ودر دل خود ، تصمیم بر ترك آن ندارد .
کتاب «حج و عمره در قرآن و حدیث» ، صفحه 361
مُعاوِیَةُ بنُ عَمّار :سَأَلتُ أباعَبدِاللّه ِ علیه السلام عَن یَومِ الحَجِّ الأَكبَرِ ، فَقالَ : هُوَ یَومُ النَّحرِ ، والحَجُّ الأَصغَرُ العُمرَةُ .
معاویة بن عمار:
از امام صادق علیه السلام درباره «روز حجّ اكبر» پرسیدم. فرمود: روز عید قربان است و حج اصغر، عمره است.
کتاب «حج و عمره در قرآن و حدیث» ، صفحه 455
الإمام علیّ (ع) خطب یوم الأضحى ، فكبّر و قال ـ : الله أكبر ، الله أكبر ، لا إله إلاّ الله و الله أكبر ، الله أكبر ، و لله الحمد ، الله أكبر على ما هدانا ، و له الشكر
امام على علیه السلام ـ در سخنرانى روز عید قربان، پس از تكبیر ـ :
خدا بزرگ است. خدا بزرگ است. خدایى جز خداى یگانه نیست. خدا بزرگ است. خدا بزرگ است. سپاس، از آنِ خداست. خدا بزرگ است بر آنچه كه ما را هدایت كرد و شكر براى اوست، به خاطر آنچه كه ما را بدان مبتلا ساخت. سپاس، از آنِ خداست براى آنچه كه از چارپایان اهلى به ما روزى كرد.
کتاب «موسوعه امام علی بن ابیطالب علیه السلام فارسی جلد9» ، صفحه 355
الإمام زین العابدین علیه السلام ـ مِن دُعائِهِ یَومَ الأَضحى ویَومَ الجُمُعَةِ ـ : اللّهُمَّ هذا یَومٌ مُبارَكٌ مَیمونٌ ، وَالمُسلِمونَ فیهِ مُجتَمِعونَ فی أقطارِ أرضِكَ ، یَشهَدُ السّائِلُ مِنهُم وَالطّالِبُ وَالرّاغِبُ وَالرّاهِبُ ، وأنتَ النّاظِرُ فی حَوائِجِهِم .
امام زین العابدین علیه السلام ـ در ضمن دعایش در روز عید قربان و روز جمعه ـ :
پروردگارا! این روز، روزى بابركت و خجسته است و مسلمانان در این روز، از اطراف زمین تو گرد آمده اند. خواهنده ، جوینده ، امیدوار و بیمناك، همه حاضرند و تو، به نیازهایشان مى نگرى.
کتاب «خیر و برکت از نگاه قرآن و حدیث» ، صفحه 519
رسول اللّه صلى الله علیه و آله : یَسُحُّ اللّه ُ عز و جل مِنَ الخَیرِ فی أربَعِ لَیالٍ سَحّا : لَیلَةِ الأَضحى ، وَالفِطرِ ... .
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند در چهار شب ، پیوسته خیر فرو مى ریزد: شب عید قربان و عید فطر... .
کتاب «مراقبات ماه رمضان»، صفحه 459
ادامه مطلب
آداب و رسوم عید سعید قربان در کشورهای مختلف
آداب و رسوم عید سعید قربان در کشورهای مختلف جهان
روز دهم ماه قمری ذی الحجه، مصادف با عید قربان از گرامیترین عیدهای مسلمانان است که به یاد ابراهیم و فرزندش اسماعیل، توسط بسیاری از مسلمانان جشن گرفته می‌شود، این عید یکی از روزهای فرخنده در گاه شماری اسلامی است.
عید قُربان یا گوسپندکُشان (در عربی: عید الأضحی) یکی از روزهای فرخنده در گاه‌شماری اسلامی است.
عید قربان که از جمله تعطیلات رسمی مسلمانان است، از یک تا چهار روز جشن گرفته می‌شود و در طی آن مردم با پوشیدن بهترین پوشاک خود، پس از انجام عبادات، به دید و بازدید و جشن و سرور می‌پردازند.
البته برگزار کردن مراسم قربانی در این عید بر همه واجب نیست و تنها بر زائران کعبه در مراسم حج واجب است، اما بسیاری از مسلمانان در سراسر جهان در این روز، گوسفند، گاو یا شتری را قربانی کرده و گوشت آنرا بین همسایگان و مستمندان تقسیم میکنند.
حاجیان در این روز پس از به پایان رساندن مناسک حج، حیوانی را ذبح میکنند و پس از قربانی آنچه بر آنان در حال احرام، حرام شده بود - مانند نگاه کردن در آینه، گرفتن ناخن و شانه زدن مو -، حلال می‌گردد و با توجه به اینکه حج، یکی از عبادتهای بسیار مهم در اسلام است، توانایی به انجام رساندن آن نیز برای هر مسلمانی بسیار شادی آور است، در نتیجه، روزی که پس از انجام وظایف سنگین حج، به عنوان جایزه الهی و اتمام احرام پیش می‌آید را عید می‌دانند.
همچنین در روایت‌های مکرری نقل شده که در روز عید قربان، قربانی کنید تا گرسنگان و بیچارگان نیز به خوراک برسند.
ریشه عید قربان
عید قربان ریشه در دوران قبل از تاریخ بشر دارد. انسان اولیه که از فهم طبیعت عاجز است، برای به دست اوردن ترحم خدایان دست به قربانی کردن حیوانات و انسان‌ها میزند. این سنت در اسلام نیز پذیرفته شده است.
در روایات مختلف دینی آمده است که ابراهیم در سن بالا دارای فرزندی شد که او را اسماعیل نام نهاد و برایش بسیار عزیز و گرامی بود. اما مدتها بعد، هنگامی که اسماعیل به سنین نوجوانی رسیده بود، فرمان الهی چندین بار در خواب به ابراهیم نازل شد و بدون ذکر هیچ دلیلی به او دستور داده شد تا اسماعیل را قربانی کند.
او پس از کشمکشهای فراوان درونی، در نهایت با موافقت خالصانه فرزندش، به محل مورد نظر می‌روند و ابراهیم آماده سر بریدن فرزند محبوب خود می‌شود. اما به هنگام انجام قربانی اسماعیل خداوند که او را سربلند در امتحان می‌یابد، گوسفندی را برای انجام ذبح به نزد ابراهیم می‌فرستد.
این ایثار و عشق پیامبر به انجام فرمان خدا، فریضه‌ای برای حجاج می‌گردد تا در این روز قربانی کنند و از این طریق برای یتیمان و تهیدستان خوراکی فراهم سازند. دراین روز همچنین مستحب است که نماز عید قربان برپا گردد. نماز عید قربان باید در فاصله زمانی طلوع آفتاب روز عید تا ظهر خوانده شود و شامل دو رکعت است.کرپن‌ها، همان روحانیان دین "مهر" بوده‌اند و به دلیل قربانی کردن "گاو" از سوی ایشان، واژه "قربانی" نیز از همینان برگرفته شده است.
عید قربان در آینه تاریخ اقوام ایرانی
عید قربان به عنوان یکی از بزرگترین اعیاد اسلامی , در مناطق مختلف کشورمان با مراسم و آیین هایی خاص و شکوهی ویژه برگزار می شود. با دقت در نحوه برگزاری این مراسم مشاهده می شود اگرچه مردم هر ناحیه , آداب متفاوتی در این خصوص دارند ولی این مراسم در لایه های عمیق تر شبیه یکدیگر و مطابق با آیین های دیرین و کهن برگزاری عید سعید و عزیز قربان است.
ایرانیان بنا بر رسوم ویژه‌ای که دارند از مدت ها پیش از روز عید قربان , خود را آماده جشن می کنند و مقدمات این مراسم با خرید حیوان قربانی آغاز می شود.
انتخاب حیوان برای قربانی در هر منطقه متناسب با عادت ها و عقاید ویژه همان منطقه است و حیوان قربانی با شرایط خاصی برای زمان ذبح , نگهداری , آماده و آراسته می شود..
خانه تکانی , رفت و روب , شستشو , حمام و نظافت نیز از جمله آدابی است که ایرانیان پیش از عید قربان آنها را به جا می‌آورند.
ایرانیان قربانی خود را در مناطق مختلفی فدیه میکنند , برخی در اماکن مقدس از جمله امامزاده ها , برخی در خانه های مسکونی و برخی دیگر در میدان‌های اصلی محل زندگی به انجام این عمل معنوی می‌پردازند.
هنگام ذبح اشعار و ادعیه خاصی خوانده می شود و قصاب نیز اغلب شرایط و جایگاه ویژه ای دارد.
پس از قربانی بنا بر رسم رایج , گوشت قربانی برای تبرک بین مردم همان ناحیه و بویژه مستمندان توزیع می شود.
از جمله آداب دیگری که در جشن قربانی در میان ایرانیان رواج دارد بازیهای محلی و ارسال هدایا برای نوعروسان است .
قربانی کردن با نیت الهی در بین ایرانیان از ارزش و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و علاوه بر بجای آوردن این سنت حسنه در عید قربان , در هنگام برآورده شدن نذرهای خود و یا بدست آوردن موفقیت های مادی در زندگی نیز با قربانی کردن حیوانی حلال گوشت و تقسیم آن بین همسایه ها و افراد فقیر , به عرض ارادت به ذات احدیت و شکر گذاری به درگاه الهی می پردازند
عید قربان در کشورهای اسلامی
عید قربان در عربستان :
زائران بیت‌‌الله الحرام جمره عقبه یا جمره بزرگ را که یکی از نمادهای سه‌‌گانه شیطان است، رمی میکنند.
آنان پس از قربانی کردن و حلق (تراشیدن موی سر) از احرام خارج خواهند شد.
فردا و پس فردا هم رمی جمرات سه گانه ادامه می‌یابد.
زائران بیت الله الحرام پس از سومین رمی جمرات، سرزمین مقدس منی را به مقصد مکه مکرمه ترک میکنند.
مراسم حج تمتع با طواف و سعی بین صفا و مروه پایان می‌یابد.
عید سعید قربان در افغانستان :
مسلمانان افغانستان صبح روز عید قربان با پوشیدن لباس های نو در حالی که ذکر الله اکبر بر زبان دارند به سوی مساجد حرکت می نمایند تا نماز پرشکوه عید قربان را برگزار کنند.
به مناسبت عید سعید قربان همه ساله در افغانستان سه روز تعطیل است.
ادای سنت قربانی کردن در عید سعید قربان از مهمترین آداب و رسوم مردم افغانستان است.
مردم مسلمان افغانستان اعیاد اسلامی به ویژه فطر و قربان را با شکوه خاصی برگزار میکنند و در این ایام به دید و بازدید بزرگان و اعضای خانواده خود می‌روند.
رفع کدورت‌ها از دیگر آداب و رسوم پسندیده افغان ها در ایام عید سعید قربان است.
بزرگان و سرپرستان خانواده های افغان می‌کوشند در این عید اسلامی برای اعضای خانواده خود لباس نو تهیه کنند.
افرادی که برای دید و بازدید به منازل اعضای خانواده و دوستان خود می روند با شیرینی و خشکبار پذیرایی می‌شوند.
عید سعید قربان در ترکیه:
مسلمانان سراسر ترکیه نیز با حضور گسترده در مساجد، نماز این روز فرخنده را به جماعت اقامه می کنند .
مسلمانان ترکیه به قربانى کردن اهمیت زیادى می دهند و براساس این سنت حسنه ، هر کسى در صورت وسع مالی و نداشتن بدهی، در سه روز از تعطیلات چهار روزه عید قربان، گوسفند، گوساله و شتر ذبح می‌کند.
در روز عرفه که در ترکیه نیمه تعطیل است فرصت خوبی برای زیارت قبور است.
در این روز خانواده ها به قبرستان‌ها رفته برای نزدیکان خود دعا می خوانند و سر و دستی به سنگ قبرها می‌کشند و قبور را شستشو می‌دهند.
در عید قربان گاهى هم چند خانواده فامیل یا همسایه، مشترکا گاو یا گوساله و حتی شتر خریدارى کرده و قربانى میکنند.
عید قربان به همراه عید فطر به عنوان دو عید بزرگ ملى و مذهبى در ترکیه با رسوم و آیین هاى ویژه خود نمادى از تعاون، همیارى و احسان در جامعه و در این حال نمادى از اعتقادات عمیق مذهبى مردم این کشور است.
مردم ترکیه از هفته ها قبل خود را براى برگزاری هر چه بهتر عید قربان آماده می کنند.
چراغانی کردن مناره مساجد , کوچه و خیابانها ؛ خانه تکانی و پختن غذا و شیرینی های ویژه از اقداماتی است که از روزها قبل از عید در جای جای این کشور اسلامی صورت می گیرد. روز اول عید، مردان خانواده به نماز عید می روند و سپس مشغول ذبح قربانی می‌شوند.
دید و بازدیدهاى فامیل و آشنایان با نزدیکان از رسومات حسنه و رعایت آن از دیدگاه خانواده های ترکیه الزامی است. هر کسى براى دیگرى هدیه اى می خرد و کوچکترها در ملاقات با بزرگترها، دست آنان را بوسیده و عیدى می‌گیرند.
روحیه تعاون در ایام عید قربان در جامعه ترکیه به اوج خود می‌رسد و کمک هاى مالى به تنگدستان در این روزهای خاص افزایش می‌یابد.
طبق عرف مرسوم دیدار از خانواده هایى که یکى از نزدیکان آنان در فاصله عید فطر و عید قربان فوت کرده است، در اولویت برنامه دیدارها قرار دارد.
به باور مردم ترکیه، دید و بازدیدهاى عید قربان علاوه بر اجر اخروى، موجب یکدلى، همبستگى و تحکیم روابط خانوادگى و انسانى و رفع کدورت ها می‌شود.
اتوبوسهای درون شهری، بزرگراه‌ها و اتوبوس های دریایی با هدف تشویق به صله رحم و تقویت پیوند خانوادگی و دوستی بدستور دولت ترکیه رایگان می‌شود.
شهرداری‌ها در برگزاری هر چه صحیح و راحت تر عید قربان از روزها قبل جایگاه های ویژه را برای فروش و ذبح قربانی در نقاط مختلف اختصاص می‌دهند و بازرسی میکنند.
تشکل‌های مدنی و برخی سازمانهای دولتی ترکیه برای کمک به مستمندان، کمکهای نقدی ؛ پوست و امحاء و احشاء قربانی ها جمع آوری میکنند.
تعطیلات رسمی عید قربان در ترکیه چهار روز و نیم است و دوایر و ادارات دولتی ترکیه از بعدازظهر پنجشنبه (دیروز) تا روز سه شنبه تعطیل خواهد بود.
عید سعید قربان در اندونزی :
میلیون‌ها نفر از مسلمانان اندونزی به مناسبت آغاز جشن عید قربان (عید الاضحی) در مساجد سراسر این کشور حضور می یابند .
مسلمانان اندونزی از دیرباز در روز عید قربان ابتدا مراسم نماز را در مساجد برگزار میکنند و سپس این روز را با قربانی کردن گاو یا بز و توزیع گوشت میان اقوام، دوستان و فقرا جشن می‌گیرند.
این سنت نیکو برای گرامیداشت یاد فداکاری حضرت ابراهیم نبی(ع) برای ذبح فرزندش اسماعیل در راه خدا، صورت می‌گیرد.
مردم مسلمان مالزی هم با حضور گسترده در مساجد ، نماز عید سعید قربان را هرچه باشکوه تر اقامه می کنند :
مسلمانان سراسر مالزی در عید قربان، قربانی کردن، این سنت ابراهیمی را پاس می‌دارند.
عید سعید قربان در قرقیزستان :
نماز عید سعید قربان در قرقیزستان در حالی اقامه می شود که مسلمانان از اوایل بامداد با حضور در مساجد و خیابانها، صف های طولانی تشکیل می دهند
پس از نماز عید، مردم با ذبح گاو و گوسفند، گوشت آن را میان نیازمندان قسمت کردند.
عید سعید قربان در جمهوری قرقیزستان تعطیل رسمی است.
مسلمانان جمهوری قزاقستان نیز با حضور گسترده درمساجد، نماز عیدسعید قربان را باشکوه اقامه می کنند .
انبوه نمازگزاران در مسجد مرکزیِ شهر آلماتی از اوایل بامداد با وجود سردی هوا، به علت کمبود جا، نماز را در خیابان های اطراف اقامه می کنند .
پس از اقامه نماز، مسلمانان با ذبح گوسفند گوشتِ قربانی را میان محرومان تقسیم و در این سنت اسلامی شرکت میکنند.
گروهی از خانواده های اسیران فلسطینی غزه هم با در دست داشتن شمع به استقبال عید قربان رفتند.
این مادران با رنج و درد فراق فرزندانشان به شوق دیدار با آنها گردهم آمدند.
منبع:بیتوته
ادامه مطلب
درباره وبلاگ
آرشیو ماهانه
آرشیو موضوعی
آمار وبلاگ
دیگر امکانات
*
*
