توجه به كاركنان به عنوان بزرگترین و مهمترین سرمایه سازمان مسئله ای است كه در دو دهه اخیر رشد فراوانی داشته است. این جنبش نیز مانند شماری دیگر از جنبشهای كارآمد مدیریت، سودمندی و كاربری بالایی دارد و هم اكنون در سراسر كشورهای صنعتی و پیشرفته جهان نفوذ كرده و در مبانی و اصول كار و ارتباط با كاركنان تحولی شگرف ایجاد كرده است.

اندیشه های تازه و دگرگونی های ریشه ای كه در قلمروی مدیریت منابع انسانی پدید آمده بی آنكه با ایستادگی یا مقاومتی مواجه شود، به آسانی پذیرفته شده و راه را برای بهره گیری بالاتر از توان تخصصی كاركنان سازمان هموار كرده است.

بسیاری از تحولات سالهای كنونی كه در قالب نامتمركز كردن نظام مدیریت، كاهش لایه های سازمانی، مشاركت كاركنان در فرایند تصمیم گیری و اموری از این دست پدید آمده اند، همگی به دلیل آن است كه نگرش سازمانها نسبت به نیروی كار دگرگون شده و كاركنان سازمان از تعریف كهنه و نارسای دوره پس از انقلاب صنعتی رها شده و با تعریف تازه »منابع پر ارزش« شناخته می شوند. هم اكنون سازمانهای صنعتی، بازرگانی و حتی خدماتی بیش از پیش برای بالا بردن درجه بهره وری خود به افزایش توان تخصصی، رضایت و دلبستگی منابع ا نسانی خود روی آورده اند و بهره وری را با بهبود بخشیدن به كیفیت زندگی كاری مربوط ساخته اند.

امید است متن حاضر، نیم نگاهی مثبت و موثر در شناخت مسایل انسانی باشد.

●ارزش كاركنان خود را بدانید

انسان موجودی اجتماعی است و ارتباط با دیگران در نهاد او نهفته است. نیروی انسانی، بزرگترین دارایی هر سازمانی محسوب می شود كه علاوه بر بعد فیزیكی دارای بعد معنوی است. پس بكوشید آنان را دریابید و بفهمید كه در درون آنان چه می گذرد. شاید بتوانید با كاستن از لایه های سطحی و ارتباطی بین خود و آنان به ایده های طلایی آنان دست یابید. افراد می توانند سازمان شما را بسازند یا ویران كنند. آنان می توانند برای رسیدن به اهداف شما و سازمان نقشی سازنده یا مخرب داشته باشند. اگر مدیران بدرستی این موضوع را درك كنند، آن وقت می توانند از زاویه ای مناسب تر به كاركنان خویش بنگرند.

مدیر موفق به كاركنان خود به عنوان ابزار و ماشین نمی نگرد، بلكه به تواناییهای روحی و فكری آنان اطمینان دارد و می داند كه دارای ظرفیت های مختلفی برای انجام دادن امور گوناگون هستند. تواناییهای پنهان بشر نامحدود است. كاركنان می توانند ابداع كننده روشها و شیوه های جدید و عملكرد بهتر امور سازمانی باشند. آنان می توانند مشكلات و نقاط ضعف سازمان را كاهش دهند و نتایجی شگفت آور را برای شركت به ارمغان بیاورند. اما آنان مانند بسیاری چیزهای با ارزش دیگر می توانند شكننده باشند. آگاه باشید و با دقت و احتیاط با آنان گرفتار كنید. بكوشید احساسات آنان را درك كنید و به ارزشهای این داریی های گرانبها پی ببرید.

- چگونه به ارزش كاركنان پی می برید؟

- در صورت آگاهی از توانایی های كاركنان، چگونه از آن بهره می برید؟

- وقت خود را بیشتر صرف حفظ و مراقبت از كاركنان می كنید یا ابزار و ماشین‌ آلات؟

● تاكید به آموزش و بهسازی منابع انسانی

كاركنان باید از اصول و روشهای انجام دادن كارها آگاهی داشته باشند. آنان تنها به همان اندازه كه می دانند می توانند كارها را انجام دهند. بنابراین برای بهبود و توسعه عملكرد سازمان لازم است نسبت به افزایش دارایی و توانایی افراد توجهی خاص نشان بدهید.

انجام دادن تمامی امور به شكلی شایسته توسط همه كاركنان، بسیار آرمانی به نظر می رسد اما بندرت اتفاقی می افتد. مدیران از كاركنان دلخورند و آنان را سرزنش می كنند، كاركنان نیز خود را فاقد صلاحیت كافی تصور می كنند. اما بدانید كه هر كارمندی به دو دلیل، ممكن است ضعیف عمل كند و كارها را به شكل دلخواه انجام ندهد. اول به دلیل عدم تمایل به كار كه تحت تاثیر عوامل گوناگون است، دوم ضعف در انجام دادن امور و عدم آشنایی با اصول صحیح روش انجام كارها.

آموزش و بهسازی منابع انسانی یكی از آسان ترین راه حلهایی است كه تاثیری بسیار مثبت در بهبود عملكرد افراد در سازمانها داشته است. استفاده از این روش حتی برای حل مشكل ترین مسایل سازمانی نیز موثر است. هر گاه در مورد اجرای برنامه ای خاص تصمیم گیری كردید، آن را با كاركنان در میان بگذارید. دانش و اطلاعات آنان را در مورد درست انجام دادن كارها بسنجید، سپس بهترین روشهای انجام دادن كارها را به آنان آموزش دهید هرچند این كار ساده به نظر می رسد، از اهمیتی فوق العاده برخوردار است و نتایجی شگفت آور را به همراه دارد. پس به تعلیم و تربیت بیشتر توجه كنید و همواره بر آموزش و بهسازی منابع انسانی تاكید كنید.

- به نظر شما چه تعداد از كاركنانتان ممكن است روش صحیح انجام دادن كارها را ندانند؟

- بهترین مسایلی كه لازم است كاركنان برای انجام دادن درست كارها بدانند، چیست؟

- نیارهای آموزشی كاركنان شما چیست؟

●كاركنان ممتازتان را از دست ندهید

كاركنان سرمایه های اصلی و واقعی مدیران محسوب می شوند. یافتن كارمندی خوب، كاری دشوار است و یافتن كارمند ممتاز از آن هم مشكل تر. پس اگر كارمندی خوب دارید ارزش آن را بدانید و او را حفظ كنید. امروزه بهره مند شدن از كمك دیگران شوخی تلقی می شود، زیرا یافتن كسی كه به دیگران كمك كند، مشكل به نظر می رسد. شركتها نیز هزینه های سنگینی بابت آگهی استخدام، مصاحبه و آموزش كاركنان می پردازند تا بتوانند كارمندی بیابند كه برای سازمان مفید و كارآمد باشد. بنابراین حفظ و مراقبت از كاركنان زحمتكش و كارآمد به هر شكل ممكن، ضروری به نظر می رسد. كارمند خوب داشتن امتیاز محسوب می شود. آنان سختكوش هستند و كمك هایی مهم به همكاران خود می كنند.

●از كار كردن لذت می برند و منشأ ارتقا و بهبود عملكرد سازمان

می شوند. كسی نمی داند چرا بعضی از كاركنان این گونه اند، هر چند دانستن آن هم چندان مهم نیست. آنچه اهمیت دارد، پیدا كردن، استخدام و مراقبت از آنان است كه كاری است دشوار، البته منظور مااین نیست كه به علت نیازی كه به كاركنان داریم در مقابل درخواستهای غیرموجه آنان سر تعظیم فرود آوریم، بلكه منظور ا از مراقبت، حفظ اصولی افرادی است كه كارشان خوب است و خیلی از سازمانها در جستجوی یافتن آنان هستند.

- تاكنون چه برنامه هایی برای حفظ و نگهداری كارمندان با استعداد و خلاق خود داشته اید؟

- به نظر شما چرا طی یكسال گذشته كاركنان خوب تصمیم به ترك شما گرفته اند؟

- چه تفاوتی بین كاركنان ضعیف و كاركنان خوب قایل شده اید؟

● كاركنان را از مشكلات و مسایل اقتصادی شركت آگاه سازید

اطلاعات را در میان بگذارید و با این عمل كاركنان خود را آموزش دهید و تربیت كنید. آنان را كاملاً آگاه سازید و بدین ترتیب كمك كنید درك كنند كه شما با چه مسایلی روبرو هستید. این كار باعث می شود آنان احساس كنند در حل مسایل سازمانی شریك هستند نه رقیب یا دشمن. بیشتر كاركنان از مسایل اقتصادی سازمان، به ویژه از هزینه های عملیاتی آگاهی ندارند، عدم آگاهی از وضعیت مالی شركت ممكن است منجر به اشاعه باورهایی غلط شود. برای نمونه، شاید كارمندی تصور كند كه شركت از نظر مالی توانایی كافی برای تامین خواسته ها یا پروژه های مورد نظر او را دارد یا می تواند پول بیشتری به او بپردازد.

پیامد این گونه باورها در صورت عدم تامین انتظارات آنان، دلسردی از كار وا حساس خشم نسبت به مدیر یا همكارانی است كه احساس می شود از امتیازاتی ویژه برخوردار شده اند. بنابراین كاركنان را در حد توان و نیازشان از مسایل اقتصادی شركت آگاه سازید. بسیاری از آنان هنوز به این باور نرسیده اند كه اگر سودی در كار نباشد، كاری برای آنان وجود نخواهد داشت مشاركت آنان در گروی این گونه اطلاع رسانی ها است.

- آگاهی و اطلاعات كاركنان را از وضعیت مالی شركت چگونه ارزیابی می كنید؟

- اطلاعات شما در مورد مسایل مالی شركت چقدر است؟

- چقدر زمان لازم دارید تا بتوانید سمیناری در مورد مسایل اقتصادی و مالی سازمان برگزار كنید؟