مرتبط با:همت و کار مضاعف در مبارزه با فقر و فساد
|
|
|
احکام حجاب در اسلام مبتنى بر پشتوانه قرآنى و روايى است
آيات حجاب در قرآن جمعا 14 آيه است که آياتى خاص و آياتى عام و برخى متشابه و مشترک است که عمدتا بر پايه ايمان و تقوى استوار مى‌باشد. آيا احکام حجاب مختص زنان است؟ مسئله حجاب در روابط اجتماعى و خانوادگى احکام مختص زنان و آياتى مخصوص مردان و احکامى مشترک بين زنان و مردان دارد و اجراى برخى از احکام براى دختران و همسران و زنان مومن يکسان لحاظ شده است لذا حجاب مختص زنان در مفهوم کلى آن نيست بلکه براى مردان نيز هست. احکام حجاب مخصوص زنان يا نساءالنبى لتسن کاحد من النساء ان اتقيتن فلا تخضعن بالقول فيطمع الذى فى قلبه مرض و قلن قولا معروفا (سوره احزاب، آيه 32) اى زنان پيامبر شما مانند زنان ديگر نيستيد اگر پرهيزکار (باتقوي) باشيد پس با مردان نامحرم به نرمى سخن نگوييد تا بيماردلان به طمع افتند بلکه با “عفت‌ورزى در کلام” پسنديده سخن بگوييد. عفت در کلام: سخن گفتن زنان با مردان نيازمند عفت‌ورزى است و رعايت تقوى ضرورى مى‌باشد. خداوند خطاب به زنان مى‌فرمايد: فلا تخضعن بالقول فيطمع الذى فى قلبه مرض: (سوره احزاب، آيه 32) با لحن نرم و تحريک‌آميز با مردان سخن نگوييد که در دل‌هاى بيمار طمع افتد. کسى که به نامحرم طمع مى‌کند مريض است، اين مرض جسمى نيست و آن را نمى‌شود به طريق آزمايش‌هاى تجربى شناخت اگر اين مرض را معالجه نکنند فزداهم الله مرضا مرض‌اشان افزون مى‌شود. لذا به مردان عفت‌ورزى در نگاه دستور داده شده است. احکام مخصوص مردان اذا سئلتموهن متاعا فاسئلوهن من وراء حجاب ذلکم اطهر لقلوبکم و قلوبهم (سوره احزاب آيه 53) و اگر از همسران پيامبر چيزى خواستيد از پس پرده بخواهيد، اين کار دل شما و آنها را پاکتر مى‌دارد، اين آيه درباره زنان پيامبر است که با تسرى دادن مناط شامل زنان ديگر هم مى‌شود. که احتياط نگاه‌کردن براى مردان و پوشش بيشتر براى زنان است. يعنى به همان ميزان که زنان وظيفه دارند خود را از نامحرمان بپوشانند، مردان نيز وظيفه دارند که حريم بين خود و زنان نامحرم را رعايت کنند و در واقع در روابط اجتماعى به منظور سالم‌دارى محيط جامعه بايد حائلى از عفاف بين زن و مرد باشد. بعضى‌ها گمان مى‌کنند که زن مطلقا بايد پس پرده حجاب باشد ولى در واقع زن در مواجه با مرد نامحرم بايد در هاله‌اى از عفاف قرار گيرد. آيات مشترک بين زنان و مردان آيات عام: مثل و الذين هم لفروجهم حافظون (سوره مومنون، آيه 5) آنان‌که حافظ فرجهاشان مى‌باشند آيات عام عموميت دارد و همه مردم اعم از زن و مرد ملزم به اجراى آن هستند. پوشش فروج و پرهيز از زنا که بين زن و مرد يکسان است. و خداى تبارک و تعالى فرموده “قل للمومنين يغضوا من ابصارهم و يحفظوا فروجهم” (سوره مومنون آيه 5) و مومنين را نهى کرده از اينکه به عورت يکديگر نگاه کنند و مرد به عورت برادرش نگاه کند و عورت خود را از اينکه ديگران ببينند حفظ کند و نيز فرموده: “و قل للمومنات يغضضن من ابصارهن و يحفضن فروجهن” (سوره نور، آيه 30 و 31) و زنان مومن را نهى کرده از اينکه به عورت خواهر خود نگاه کنند و نيز عورت خود را از اينکه ديگران به آن نگاه کنند حفظ نمايند. اهم موضوعات در آيه 30 و 31 نور: -1 مسئله نگاه و به تعبير قرآن، غض بصر (فروبستن چشم) -2 مسئله ستر و پوشش و به تعبير آيه، حفظ فروج -3 مسئله عدم جواز اظهار زينت براى زنان به ضرب خمار -4 استثناى مقدارى از بدن، از حکم وجوب پوشش، به تعبير “الا ما ظهر منها” وجه و کفين (صورت و دو دست) -5 استثناى افرادى که در مقابل آنها حکم الزامى پوشش از او براى زن، برداشته شده است، به تعبير “الا لبعوتهن ...” -6 منع زنان از هرگونه عمل محرک و جلب کننده ، به تعبير “ولايضربن بارجلهن ...” مسئله نگاه -1 حرمت نظر و نگاه به فروج (عورتين) اولا، نگاه به عورتين، چه نگاه مرد به مرد يا مرد به زن يا بالعکس، تمام موارد حرام است. آيه کريمه مى‌فرمايد: “يغضوا من ابصارهم و يحفظوا فروجهم” منظور از حفظ فروج در اين آيه، حفظ نگاه ا ست؛ يعنى بايد بپوشانند و هر موضعى از بدن که واجب باشد پوشانده شود مسلما نگاه به آن محل، حرام است؛ چون پوشاندن براى اين است که ديده نشود، پس نگاه کردن به آن حرام است. حرمت نگاه به عورتين بين فقها و مسلمين اجماعى است و قابل ترديد و تشکيک نيست. -2 حرمت نظر و نگاه زن و مرد اجنبى به يکديگر “قل للمومنين يغضوا من ابصارهم” آيه اول، به قرينه آيه دوم و تقابل بين اين دو آيه، خطاب به مردان و متعلق خطاب زنان است؛ يعنى مردان چشم خود را از زنان فرو گيرند و به آنها نگاه نکنند و همچنين “قل للمومنات” خطاب به زنان بوده و متعلق خطاب، مردان هستند؛ يعنى زنان نيز به مردان نگاه نکنند. -3 جواز نظر و نگاه به صورت و دست زن اجنبي “الا ماظهر” مگر آنچه که ظاهر است. منظور از “الا ما ظهر” به ضميمه روايات، صورت و دست‌ها است در نتيجه صورت و دست از حرمت نظر به اجنبيه استثناء شده است، البته فقها؛ در اين مسئله سه قول دارند: -1 جوار نظر به وجه کفين، بدون شهوت -2 عدم جواز، مطلقا -3 تفضيل بين دفعه اول که جايز است و دفعه بعدى که حرام است -4 حرمت نظر و نگاه شهوانى مطلقا “قل للمومنين يغضوا من ابصارهم ... و قل للمومنات يغضضن” متعلق غض در آيه، هرکدام از زن و مرد است و معناى غض بصر، بستن چشم و ترک نظر نيست بلکه کنايه است از ترک استمتاع هرکدام از زن و مرد از ديگري، مگر از زوج و زوجه و مملوکه. پس استمتاع و لذت بردن هرکدام از زن و مرد از ديگرى جز در آن مورد، حرام است. حال اگر نگاه در موردى که اصل آن جايز است همراه شد با نوعى استمتاع و لذت و شهوت، همان چيزى است که آيه از آن نهى مى‌کند (مرحوم آيت‌‌الله خويى رحمه‌الله عليه) الفرج: به معناى شکاف است، اما در اضافه شدن به کلمه‌اى ديگر، معانى مختلفى دارد اگر به ضمير يا اسم انسان اضافه شود به معناى محل مخصوص و يا کنايه از عورتين است. عوره: هر چيزى را که انسان حيا دارد که آن را آشکار کند، عوره گويند و اگر به ضمير انسان اضافه شود معناى همان محل مخصوص را مى‌دهد. الزينه: چيزى که وسيله و ابزار زينت است و به وسيله آن زينت مى‌کنند (مايتزين به) زيبايى يا زيباسازي معناى لغوى زينت با رواياتى که زينت استثناء شده در آيه کريمه را “انگشتر” معنا کرده و سازگار است اما باتوجه به رواياتى که زينت استثنا شده را مقدارى از بدن، مثل “صورت و دست” تعبير مى‌کند و با توجه به قول اکثر مفسرين که معناى زينت را “مواضع زينت” گرفته‌اند. مريم بهروزى/روزنامه رسالت |
نویسندگان :