ادراک و شناخت فضای شخصی از دریچه حواس پنجگانه- بینایی

دفتر مرکزی انتشارات بوم سازه (سیویلیکا): تهران، بزرگراه جلال آل احمد، بین خیابان کارگر و بزرگراه چمران، کوچه پروانه، پلاک ۴، ساختمان چمران، طبقه ۴، واحد ۳۱. تمامی خدمات پایگاه سیویلیکا ، حسب مورد دارای مجوزهای لازم از مراجع مربوطه می باشند و فعالیت های این سایت تابع قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران است. تلفن: ۸۸۰۰۸۰۴۴ ، ۸۸۳۳۵۴۵۰ ، ۸۸۳۳۵۴۵۱ ، ۸۸۳۳۵۴۵۲ - کد پستی: ۱۴۳۹۹۱۴۱۵۳.

پیشینه تحقیق و مبانی نظری ادراک بینایی و شنوایی|دابلیو آر

برای کودکی که اطلاعات قبلی از اعداد یا حروف الفبا ندارد ، حرف B ، شکلی بی معنا روی کاغذ است ؛ بنابراین ، اختصاص دادن معنا به محرک های ورودی به دانش قبلی ما و آنچه که ما انتظار دیدنش را داریم ، بستگی دارد ؛ به عبارتی ، مغز شبکه های عصبی موجود اطلاعاتی را بررسی می کند تا ببیند آیا اطلاعات جدید چیزی هست که یک شبکه عصبیی که قبلا ذخیره شده را فعال نماید ( ما در فصل بعد به نحوه تشکیل شبکه های عصبی خواهیم پرداخت ). نظام حساسه عنوان شده می تواند در سه وجه دارای عملکرد باشد : ( 1 ) به عنوان یک مسیر حسی نیمه مستقل چون دیگر کانالهای حسی ، ( 2 ) در روش مکمل با سایر نظام ها ، ( 3 ) با سایر نام ها به عنوان یک مجموعه واحد اصطلاحات زیرین در ارتباط با این سه نوع ویژه کار نظام مغز مورد استفاده قرار می گیرد : ( 1 ) کارکرد درون عصبی حسی[11] ؛ ( 2 ) کارکرد بین عصبی حسی[12] ؛ و ( 3 ) کارکرد یگانه[13].

بدین معنی که برخی از کودکان از طریق گوشهای خود و یا با عمل گوش دادن موثر تر یاد میگیرند ( مسیر شنوایی ) ، برخی دیگر از راه چشم هایشان این فراگیری را بهتر صورت می دهند ( مسیر بینایی ) ، تعداد کمی از کودکان نیز هستند که به نظر می رسد از راه لمس یادگیری کارآمدی داشته باشند ( مسیر لمسی ) یا بوسیله احساس عضلانی بهتر یاد می گیرند ( مسیر حس حرکت ) (رهبانفرد،1377). سازه های[1] مختلفی از ادراک در ناتوانیهای یادگیری معنی و کاربرد یافته اند که از میان آنها مفهوم مسیر ادراکی ، مفهوم نظام های نیمه مختار کارکرد مغز ، ادراک کل و جزء ، ادراک بینایی ، ادراک شنوایی ، ادراک هاپتیک ، ادراک حس به حس ، ادراک شکل و جهت ، و ادراک اجتماعی از اهمیت ویژه ای برخوردا هستند (رهبانفرد،1377).

برخی شیوه های نظری ، تحریک همزمان تمام مسیرهای حسی را برای تقویت یادگیری پیشنهاد می کنند ( فوناند 1943 ـ کیلینگ هام و استیلمن 1966 ) دلایل تجویز چنین روش هایی در یادگیری خواندن این است که تحریک چشم ، گوش ، حس لامسه و نواحی حرکتی ، به طور همزمان به یادگیری کلمه کمک خواهد کرد. اطلاعات از یک فوتون نوری یا موج صوتی به یک درک تبدیل می شوند ؛ به عبارت دیگر ، ما فوتون نوری یا موج صوتی را نمی بینیم بلکه یک تصویر یا صدا را درک می کنیم و ادراک ، در آن لحظه به طرز بی نظیری توسط ذهن درک کننده ما شکل می گیرد. نظام درون عصبی حسی به آن نوع یادگیری مربوط می شود ه بطور کامل از راه یک مسیر حسی انجام می گیرد ، یعنی آن نوع یادگیری که از راه یک مسیر درون داد حسی که نسبتا مستقل عمل می کند حاصل می شود.

راه کارهایی در جهت ارتقا فضای معماری برای نابینایان بر مبنای ...

     نابینا در برخورد با یک فضای جدید و نا آشنا شروع به ساخت تصویری ذهنی و نقشه گونه ای از مسیرها و جانمایی ریز فضاها میکنند که مسلماً هرچه این روابط راحت تر و شفاف تر باشند، احساس رضایت آ نها از آن فضا بیشتر است نکته مهم در این باب عدم درک نابینایان مادرزاد از اصطلاحات مرتبط با دیدن و برای نابینایان غیر مادرزاد نیز بسیاری از اصطلاحات معماری مانند دید و منظر و یا عمق میافت است اما این به معنای عدم درک یک نابینا از ویژگی­ های کیفی یک فضا نیست بلکه نابینایان با کمک گرفتن از سایر حواس خود این ویژگیها را نیز در فضا درک میکند.      هلن کلر در کتاب خود به نام دنیایی که در آن زندگی می­کنم، می­گوید((ممکن است آفتاب من مانند خورشید شما درخشندگی نداشته باشد، رنگ­هایی که دنیای مرا زینت می دهند، آبی آسمانی و سبزی چمن برای من با آنچه به نظر شما می رسد، کاملاً تطبیق نکند، ولی در نظر من هریک از آن ها دارای جلوه مخصوص و کاملاً مشخصی هستند من به خوبی درک می کنم که رنگ ارغوانی با قرمز یکی نیست، زیرا انگور و پرتقال دارای بوی یکسانی نیستند.

 لذا به منظور مناسب سازي محیط و فضاي زندگی نابینایان و ایجاد فرصت حضور براي این قشر در جامعه باید محیط را متناسب با نیازهاي آن ها و با در نظر گرفتن محرك هاي فعال و قابل استفاده براي نابینایان طراحی کرد، در این راستا تجربیات افراد نابینا نیازهاي آن ها را در تعامل با محیط مشخص می کند، یعنی هر یک از افراد و متخصصین باید با به کارگیري دانش خود در رفع این خواسته ها گام بردارند.     در نتیجه باید با از بین بردن موانع معماري و شهرسازي در محیط هاي معماري و شهري، ایجاد محرك هاي محیطی قابل درك براي نابینایان و ایجاد عوامل ادراك غیر بصري براي نابینایان از قبیل کلیشه هاي فضایی و عوامل محرك شنوایی، لامسه و بساوایی در ساختمان ها و فضاهاي شهري، می توان کیفیت ادراك نابینایان از محیط و عملکرد آن ها را در محیط هاي مصنوع بهبود بخشید.

     در این تحقیق سعی ما بر این است تا یا تحلیل و بررسی درست از نابینا و حواس آن­ها و آنچه باید در مورد طراحی فضا بدانیم، مشکلات و نیازهای آن­ها را شناسایی کرده و در نهایت راهکارهای مناسب جهت رفع نیازها و مشکلات حضور این افراد در فضا ارائه دهیم و نشان دهیم که درک فضا چگونه از طریق حواسی غیر از بینایی میسر می­شود. در این تحقیق که بر مبنای مطالعات کتابخانه­ای و میدانی، شامل مصاحبه حضوری با مسئولین و نیز گروهی از نابینایان و تهیه پرسشنامه، به بررسی مشکلات نابینایان هنگام حضور در فضا پرداخته شده و با هدف چگونه ارتباط برقرار کردن نابینا با محیط و پرداختن به ادراك فرد نابينا و چگونگي ارتباط وي با پيرامون است.

ادراک بینایی چیست؟

بدون پردازش و ادراک بینایی دقیق، دانش آموزان در یادگیری، خواندن، دنبال کردن دستورالعمل ها، کپی برداری از تخته، تجسم اشیاء یا تجربیات گذشته، داشتن هماهنگی چشم و دست، ادغام اطلاعات بینایی با سایر حواس ها و انجام کارهایی مانند دوچرخه سواری ، بازی بسکتبال،و شنیدن صداها تجسم منبع صدا (مانند شنیدن آژیر ماشین پلیس)مشکل دارند. ‎درک چیزهایی که کودک می بیند جهت مهارتهای مدرسه ای شبیه خواندن، نوشتن و ریاضیات، تشخیص حروف و شماره ها، تطبیق اشکال و به همان اندازه مهارتهایی در زندگی روزمره شبیه خواندن علائم، نقشه و یا پیداکردن عروسک در جای شلوغ و یا شرکت در سرگرمی ها ضروری است.

تعداد زیادی از کودکان در حالی که از بینایی خوبی برخوردار ند دارای مشکلاتی در دید هستند که بر توانایی خواندن و دیگر جنبه های تحصیلی آنان تاثیر باز دارنده می گذارد. دانش آموزی با دراک بینایی ضعیف در کلاس بطور صحیح قادر به یادگیری درس های مختلف نخواهد بود، حتی به نظر می رسد که آنها بیشتر از سایر دانش آموزان تلاش می کنند. ما در اختلالات یادگیری با کودکانی سروکار داریم که اندام چشمی آن هاسالم است ولی یاد نگرفته اند که چگونه از بینایی خود به طور مؤثر استفاده کنند. توانایی کودکان کودکستانی در بازشناسی اشکال هندسی ، حروف و اعداد خود پیش درآمدی خوبی برای پیش بینی پیشرفت تحصیلی بعدی آنها در خواندن است.

ردیابی دیداری ، تعقیب چشمی ، حرکات چشمی ، همگرایی ، واگرایی ، ادراک تصویر و زمینه و حافظه توالی دیداری و هماهنگی هردو روبرو هستند. بسیار مهم است که سریع بتوانید چگونگی نزدیک شدن دو خودرو به یکدیگر، سرعت آن ها را در نظرگرفته و عکس العمل بموقع نشان دهید،. ‎مهارتهای ادراک دیداری ، مهارتهایی هستندکه کودک از آن برای درک چیزهایی که در محیط پیرامون خود می بیند استفاده می کند. این بعد از کار کرد بینایی متضمن ادراک جابجایی یک جسم یا سمبل( تصاویر، حروف ، اعداد ) و رابطه آن با اشیاء دور و اطراف است. مهارت های ادراکی بینایی شامل توانایی سازماندهی و تفسیر اطلاعاتی است که دیده شده اند و سپس به آنها معنا داده شود.

منبع