پیمانه:درست مصرف کنیم، همیشه مصرف کنیم

مواردی که مطرح خواهند شد، صرفاً جهت پایین آوردن مصرف سوخت است و لزوماً نمی‌تواند بهترین راندمان را به همراه داشته باشد. برخی نکات حتی معکوس خواهند شد.
با توجه به جیره بندی شاید استفاده از راه‌های کاهش مصرف بنزین برای عده ای مفید باشد. گرم کردن ماشین در صورتیکه هوای بیرئن برای خودتان سرد نیست لزومی ندارد برای روشن کردن پس از روشن نمودن می‌تواند حرکت کنید. بهترین راه کاهش مصرف سوخت حرکت کم شتاب است. تخت گاز نکنید و اجازه بدهید سرعت ماشین به آرامی زیاد شود. دور موتور را نه زیاد بالا ببرید و نه زیاد پایین نگه دارید معمولاً برای خودروهای ایرانی دو موتور 2 الی 4 هزار بهترین حالت است معمولاً برای خودروهای دور موتور 3 هزار بهترین حالت است. سرعت خودرو را حداکثر تا حدود 80 یا 90 نگهدارید زیرا بیش از آن نیروی هوا مصرف بنزین را زیاد خواهد کرد.
در سرپایی‌ها هرگز دنده را خلاص نکنید در حالت خلاص موتور برای روشن ماندن بنزین می‌سوزاند اگر ماشین در دنده باشد چون موتور توسط گیربکس حرکت می‌کند در دنده‌ای مناسب بگذارید (دنده 3 یا 4) و اصلاً گاز را فشار ندهید. در سر بالایی‌ها هم سعی کنید دور موتور مناسب باشد دور موتور کم در سر بالایی (زیر 3 هزار) مصرف سوخت را زیاد می‌کند. خاموش و روشن کردن ماشین پشت چراغ قرمز لزومی ‌ندارد. سعی کنید مسیری را بروید که کمتر چراغ قرمز یا توقفگاه داشته باشد اگر مسیر طولانی بشود نیز بهتر است از اینکه پشت حتی یک چراغع قرمز بمانید. ترمز کردن اثری بر مصرف بنزین ندارد پس در ترمز کردن هیچوقت شک نکنید حتی ترمز کردن شدید هم مصرف بنزین را زیاد نمی‌کند. سعی کنید با سرعت ثابت حرکت کنید و خیلی سرعت ماشین را کم و زیاد نکنید. عوض کردن دنده‌ها در سرعت مناسب خیلی مهمه سعی کنید دنده را در وضعیتی عوض کنید که خودرو هیچ تکانی نخورد.
رانندگی در شهر و جاده
    در رانندگی با دو موتور بالا پرهیز کنید. این کار حتی تا 40٪ مصرف سوخت را افزایش می‌دهد.
    «کم گاز» رانندگی کنید. سعی کنید پدال گاز را در یک سوم وحتی در یک چهارم ارتفاع آن حفظ کنید.
    بهتر است زودتر به دنده سبک‌تر بروید. این عمل را در سربالایی‌ها به هنگامی انجام دهید که دور موتور شما به کمی بیش از نصف   limit line رسیده باشد؛ در سرپایینی‌ها به دور موتور توجه نکنید و تنها دنده را افزایش دهید (به دنده سبک تر بروید) و گاز را رها کنید (در سراشیبی‌های تند این کار خطرناک است). در کفی‌ها هنگامی که دور موتور نصف limit line است دنده را افزایش دهید. کمتر معکوس بکشید، با ترمز دور موتور را کاهش دهید بعد دنده را کاهش دهید. دقت کنید که افزایش دنده در سر بالایی‌ها، وقتی دور موتور پایین است (کمتر از نصف limit line و بسته به شیب) به موتور آسیب می‌رساند.
    هر چه سرعت شما بالاتر باشد (تا حد مجاز!) و در دنده سبکتری حرکت کنید مصرف بنزین خودرو کمتر خواهد بود (به نسبت مسافتی که طی می‌کنید). در هر دنده و سرعتی که حرکت می‌کنید، دو پارامتر «دور موتور پایین» و «حرکت کم گاز» را فراموش نکنید. و برای خودرویی چون پیکان به هیچ وجه این نسخه تجویز نمی‌شود چون قدر سرعت بالاتر می رود مقاومت هوا هم بیشتر می‌شود.
حال به چند پاسخ مهم در رابطه به کاهش مصرف بنزین پاسخ می‌دهیم:
صبح‌ها روشن شدن خودرو با اولین استارت مهم است؟
بله. اگر با اولین استارت روشن نشد ببینید خودروتان انژکتوری است یا کاربراتوری. اگر انژکتوری بود بهتر آن است که به تعمیر گاه‌های دارای دستگاه دیاگ مراجعه کنید ولی اگر کاربراتوری بود مراجعه به یک تعمیر کار زبده کافی است. اگر در هوای سرد اتومبیل شما گرم می‌شود احتمالاً باید ترموستات آن را عوض کنید. به هر حال اقدام هر یک از این امور در صورت عدم دسترسی به تعمیر گاه برای خود شخص امکان دارد.
برخی عادت دارند صبح قبل از روشن کردن خودروشان، کاپوت را بالا بزنند و دقایقی از وقت خود را صرف بازرسی قطعات موتور کنند آیا این کار هر روز صبح ضروری است؟
خودرو با صاحبش حرف می‌زند و ایرادهای خود را راننده اطلاع می‌دهد! مثلاً وقتی لوله اگزوز شم صدا می‌کند یا از درون آن دود بیرون می آید حتماً موتور سعی دارد چیزی به شما بگوید!
پیش از روشن نمودن موتور اتومبیل خود ابتدا به ناحیه زیر کاپوت نگاهی بیندازید تا ببینید آیا همه اجزا و وسایل در وضعیت مناسبی قرار دارد و کار خود را درست انجام می‌دهند یا خیر.
اگر فیلتر هوا کثیف باشد و با سرعت 80 کیلو متر در ساعت حرکت کنید، با مصرف هر لیتر بنزین تقریباً نیم کیلو کمتر جلو می‌رود. مثلاً خودروی شما اگر با مصرف هر لیتر بنزین معادل 15 کیلو متر جلو می‌رود، وقتی فیلتر هوا کثیف باشد همین مقدار بنزین مصرف می کند ولی معادل 5.14  کیلو متر جلو می‌رود.
اگر سوپاپ تهویه کارتر را نیز درست کار نکنید راندمان و بازده موتور کاهش می یابد و احتمال آلوده شدن روغن موتور و روغن سوزی نیز هست.
اگر شمع‌ها خوب جرقه نزند و به اصطلاح موتور جرقه کم بیاورد، مصرف سوخت تا 25 درصد افزایش می‌یابد.
اگر سیستم جرقه زنی خودرو نیازمند تنظیم است با یک تنظیم ساده میزان کربن مونوکسید کربن و هیدرو کربن‌های خروجی از اگزوز به اندازه 40 تا 50 درصد کاهش می‌یابد. با این کار هم در مصرف سوخت کاهش می‌یابد و هم عملکرد موتور بهتر می‌شود.
اگر تسمه‌های مختلفی که پروانه، واتر پمپ، دینام و انواع وسایل دیگر را به موتور وصل می‌کند، بیش از اندازه شل یا سفت باشد بازده موتور به شدت کاهش می‌یابد. تسمه باید حدود 1.25 سانتی متر آزادی داشته باشد و ساییده و نخ‌نما نباشد.
اگر ترمز تنظیم نباشد، ممکن است در حین حرکت خودرو با کاسه یا دیسک ترمز تماس داشته باشند و در برابر حرکت چرخ برای چرخیدن توان بیشتری لازم داشته باشد. بهترین راه این است که زیر چرخ جگ بزنید و آنرا با دست بچرخانید. اگر ترمز با کاسه یا دیسک اصطکاک داشته باشد، وقتی می‌خواهید چرخ را بچرخانید مقاومت انرا حس خواهید کرد.
اگر لوله اگزوز اتومبیل شما صدای غیر عادی می‌دهد، ممکن است سوراخ شده باشد.
در مورد گرم کردن صبح‌گاهی موتور به صورت کارکردن درجا راه حل اساسی چیست؟ آیا اگر این کار را نکنیم پوسته موتور ترک می‌خورد؟
حرکت تا 2 کیلومتر با موتور سرد، تا 70 درصد به مصرف سوخت اتومبیل شما افزوده می‌کند. ولی برای گرم کردن موتور احتیاجی به گرم کردن درجا آن هم در زمان طولانی نیست. زیرا برای گرم کردن موتور اتومبیل‌های قدیمی می‌توانید پس از یک دقیقه راه بیفتد. اما برای گرم کردن خودرو ابتدا کمی آهسته در رانندگی به میزان مصرف سوخت ارتباط دارد. این گفته صحیح است؟
بله. شاید باور نکنید اما حتی در هنگام گردش به چپ بنزین بیشتری مصرف می‌شود تا هنگام گردش به راست ناگریز باید توقف کرد و موتور ماشین باید مدتی درجا کار کند و این یعنی بنزین بسوزاند اما جلو نرود تا راه باز شود و شما بتوانید به چپ گردش کنید.
در این هنگام نیز برای هیکل سنگین اتومبیل را از حالت سکون به حالت حرکت در بیاورید که این هم مستلزم مصرف کردن بنزین اضافی است. به همین دلیل با دور زدن میدانی که در نزدیکی شماست، یا از محل دور برگردان، بنزین کمتری مصرف می شود تا دور زدن در وسط خیابان.
خیر. راننده باید قبل از اینکه صدای زوزو موتور درآید و به اتومبیل فشار بیاید دنده را تعویض بکند و به دنده‌های بالاتر برسد. راننده باید آهسته و نرم راه بیفتد و به تدریج سرعت بگیرد. به حرکت آوردن خودرو از حالت سکون نیازمند مصرف کردن توان زیادی است. می‌توانید این توان را به صورت موثر با راه افتادن آهسته و سرعت گرفتن تدریجی سرعت خود را افزایش دهید، می‌توانید تا 50 درصد در مصرف سوخت برای پیمودن این مسافت اولیه صرفه‌جویی کنید.
یکنواخت رانندگی کنید. موج‌های توقف و حرکت ترافیک را در نظر بگیرید تا ناگریز از توقف نشوید. قبل از رسیدن به سربالایی، به تدریج سرعت خود را افزایش دهید به این ترتیب خودروی شابخشی از مسیر را بدون زحمت روی پدال گاز فشار ندهید. تا سرعت اولیه خود را حفظ کنید، مگر در حالتی که راه را بند آورده باشید.
در سرازیری گاز ندهید. وزن خودرو و سرعت اولیه آن شما را تا پایین سرازیری می‌برد. پایتان را از روی پدال گاز بردارید و اجازه بدهید موتور کمی استراحت کند.
زمان خاصی را برای بنزین زدن مد نظر داشت؟
یا صبح زود یا شب که هوا خنک‌تر است بنزین بزنید. بنزین هم مثل هر چیز دیگر در هوای گرم منبسط می‌شود. با افزایش دما به میزان 18 درجه سانتیگراد، 50 لیتر بنزین تقریباً به اندازه یک لیتر منبسط می‌شود. یعنی اگر در دمای 30 درجه سانتیگراد بالای صفر، 50 لیتر بنزین در باک خودروی خود بریزید و کنار پمپ بنزین توقف کنید تا هوا خنک شود و به 12 درجه سانتیگراد بالای صفر رسد، سرباک تقریباً به اندازه 1 لیتر پایین می رود. هرگز باک را بیش از اندازه پر نکنید. کمی بگذارید خالی بماند. اگر باک بنزین را تا خرخره پر کنید وقتی درب باک را ببندید و راه بیفتد اگر از سربالایی بالا روید یا خودرو را در آفتاب پارک کنید، بنزین از بالای باک بیرون می‌ریزید.
انجام چه اقداماتب را از سوی راننده برای مصرف بهینه سوخت اتومبیل ضوری است؟
اگر لاستیک‌های اتومبیل کم‌باد باشند، با مصرف هر لیتر بنزین تقریباً 1.5 کیلومتر راه خواهید پیمود. به علاوه لاستیک‌های کم باد سریعتر ساییده می‌شوند. پس به اندازه کافی هوا به لاستیک برسانید. با توجه به رسیده فصل گرما لاستیک‌های گل برفی و لاستیک‌های یخ شکن را هر چه زودتر عوض کنید. این لاستیک‌ها مصرف سوخت را افزایش می‌دهند.
باربند ظاهر گمراه کننده‌ای دارد. خیلی سبک به نظر می‌رسد و روی آن هم می‌شود هر چیزی را گذاشت. اما باربند به ویژه وقتی که بار روی آن باشد مقاومت بسیار زیادی در برابر هوا ایجاد می‌کند و جریان هوا را در اطراف اتومبیل‌تان مختل می‌سازد. اگر ناگریز شدید باربند ببندید، دست کم بعد از اتمام کارتان آنرا باز کنید و باربند را همه جا با خودتان نبرید.
وقتی کولر اتومبیل روشن باشد با مصرف هر لیتر بنزین بسنجید. مثلاً اگر با سرعت 50 کیلومتر در ساعت رانندگی می‌کنید و گاز می دهید تا سرعت خود را به 80 کیلو متر در ساعت برسانید، در حال که می دانید 300 متر جلوتر باید سرعت خود را کم کنید تا مثلاً از چراغ چشمک‌زن یا میدان بگذارید، بنزین گرانبها را بیهوده برای رسیدن به سرعتی تلف کرده اید که خیلی زودتر باید آنرا کاهش دهید.
آیا موتورشویی و تمیز نگه داشتن اجزای زیر کاپوت خوب است یا نه؟
بسیاری عقیده دارند آنچه که دیده نمی‌شود ضرری به حال ما نخواهد داشت و هرگز خودشان را به زحمت نمی‌اندازند که موتور اتومبیل و محفظه زیر کاپوت را تمیز کنند. البته درست است کسانی که اتومبیل و محفظه زیر کاپوت را تمیز کنند. البته درست است کسانی که اتومبیل خود را می‌خواهند بفروشند یا به نمایش بگذارند یا آدم‌های وسواسی همواره موتور اتومبیل خود را تمیز نگه میدارند اما دلایل عملی‌تری برای پاکیزه نگه داشتن این ناحیه و حذف گریس روغن بنزین و گرد و غبار از آن وجود دارد. روغنی که در بدن سیلندر گرم شده در کارتر باید خنک شود تا هنگام بازگشت به موتور بتواند نقش خنک کنندگی خود را اجرا کند. کارتر از طریق تماس با هوایی که هنگام حرکت اتومبیل زیر آن جریان دارد خنک می‌کنند. بخش از گرمای وتور و نیز سایر اجزای فلزی زیر کاپوت نیز از طریق تماس بدنه آنها با هوا دفع می‌شود. اگر لایه‌ای از روغن و گریس و گرد و غبار و حشرات بی جان و احتمالاً هزار و یک جور آشغال دیگر روی بدنه موتور و وسایل دیگر را پوشانده باشد؟
مبادله گرما بین سطح این وسایل و هوا وجود ندارد و در حقیقت موتور گرم می‌ماند. موتور گرم قدرت کافی ندارد و در حقیقت بخش عمده بنزین مصرفی را به گرما تبدیل می‌کند و شما برای طی مسافت ثابت باید مقدار بیشتری بنزین مصرف کنید.
آیا تعویض به موقع روغن موتور ارتباطی به مصرف بنزین دارد؟
بله. اگر روغن موتور اتومبیل خود را به موقع و به صوت منظم عوض کنید و همیشه موتور را طوری تنظیم کنید ه در اوج قدرت و بازده باشد احتمالاً متوجه می‌شوید که مصرف بنزین خودروی شما در مقایسه با گذشته چقدر کاهش می‌یابد. اگر سوپاپ تهویه کارتر خوب کار نکنید بازده موتور کم می‌شود و احتمال آلوده شدن روغن موتور و روغن سوزی کاهش وجود دارد كه همین موضوع موجب افزایش مصرف سوخت هم می‌شود.

مریم گودرزی نسب، ماهان دارایی از سازمان خدمات پس از فروش سایپا یدک

منابع:
WWW.parsikhodro.com
WWW.tuningtalk.com
مجلات مختلف
برگرفته از: نشریه توسعه و صنعت، شماره 289، صفحات 17و18.

در اواخر فروردین ماه خبری در خصوص تهیه لایحه تحریم فروش بنزین به ایران، موسوم به ایرپسا (IRPSA) از سوی 20 نماینده مجلس آمریکا بر روی خروجی خبرگزاری‌های بین المللی قرار گرفت. براساس اطلاعات منتشره، میزان مصرف بنزین در ایران در حال حاضر روزانه 72 میلیون لیتر است که حدود 26 میلیون لیتر از این رقم از منابع خارجی تأمین می‌شود. شرکت‌های توتال فرانسه، ویتول و گلنکور از سوییس، بریتیش پترولیوم از انگلستان و شرکت هندی ریلاینس، عمده ترین تأمین کنندگان بنزین وارداتی ایران هستند. همچنین شرکت بیمه لویدز، بیمه کننده اصلی محموله‌های بنزین صادراتی به ایران است. لایحه مزبور در نخستین بازخوردها، از سوی نمایندگان مجلس آمریکا با واکنش سردی مواجه شد. رییس کمیته امور خارجه مجلس نمایندگان آمریکا، ضمن حمایت از استراتژی کاخ سفید در زمینه مذاکره با ایران اعلام کرد قصد ندارد در آینده نزدیک طرح مزبور را در دستور کار کنگره قرار دهد. از سوی دیگر، مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران توانایی مقابله با هر گونه فشاری را از سوی آمریکا خواهد داشت، به طوری که با تمهیدات اتخاذ شده، در صورت تصویب و اجرای تحریم‌های مواد نفتی پالایش شده به ایران، ضمن مدیریت شرایط تحریم، برای تولید و توزیع فراورده‌های نفتی تولید داخل، برنامه‌های مدونی در نظر گرفته شده است. وی می افزاید: ایران همواره قادر به یافتن عرضه کنندگان جایگزین برای تأمین بنزین مورد نیاز خود است. حتی اگر آمریکا شرکت‌های عرضه کننده سوخت را به ایران تحریم کند، ایران عرضه کنندگان بنزین دیگری خواهد یافت.
موضع گیری این مقام مسؤول وزارت نفت در شرایط فعلی که رکود و کاهش تقاضای فراورده‌های نفتی در بازارهای جهانی به خوبی مشهود است: تا حد زیادی مبتنی بر واقعیات است. راجا کیوان از مؤسسه مشاوره انرژی PFC در این خصوص معتقد است گذشته نشان می‌دهد که برخلاف فشارهای دولت آمریکا، ایران همیشه عرضه کنندگانی را که مایل به فروش محصولات خود هستند یافته است و شاید افزایش تحریم‌های اقتصادی نسبت به صادرات بنزین به ایران، موجب شود که برخی تولیدکنندگان درباره روابط تجاری خود با تهران بازنگری کنند. تحلیلگران گروه کنترل ریسک مؤسسه "گلوبال این سایت" نیز با اشاره به اهداف پشت پرده این لایحه، آن را گامی در راستای اعمال فشار بر ایران در خصوص پرونده هسته ای کشورمان می دانند. ساموئل سیزاک، تحلیل گر این گروه در لندن در این زمینه معتقد است دولت آمریکا قصد دارد از این لایحه به عنوان ابزاری برای یادآوری این حقیقت استفاده کند که غیر از مسیر دیپلماتیکی که در حال حاضر از سوی آمریکایی‌ها در پیش گرفته شده، روش‌های دیگری هم وجود دارد. وی می افزاید: این یک ابزار بسیار رادیکال است که می تواند در بلند مدت در حاشیه حفظ شده و شاید اصلاً هم به اجرا در نیاید. لایحه مزبور هر نوع فعالیت، شامل تولید، واسطه‌گری، بیمه، خدمات تحویل از طریق تانکر و هر نوع فعالیت دیگری را که منجر به واردات فراورده‌های پالایش شده نفتی به ایران می‌شود، در برمی‌گیرد.
سیاست‌های داخلی در حوزه بنزین
مجلس شورای اسلامی در زمان تصویب لایحه بودجه سال 88 کل کشور، با توجه به الزام دولت برای حذف یارانه‌های سوخت که بخش مهمی از آن در بخش بنزین ارایه شده است، منبعی را برای تأمین هزینه‌های واردات بنزین پیش‌بینی نکرده است.
بر این اساس، مقدار بنزین قابل ارایه تابع قیمت سال گذشته (یک هزار ریال در هر لیتر) بنزین تولیدی در پالایشگاه داخلی است. مازاد تقاضای بنزین با در نظر گرفتن مصوبه مجلس شورای اسلامی، باید از محل واردات و با قیمت تمام شده عرضه شود. بدون در نظر گرفتن بنزین وارداتی، مقدار بنزین در دسترس برای سهمیه بندی از سوی مراجع ذیربط، رقمی بین 50 تا 60 لیتر اعلام شده است. بر این اساس، اعلام 100 لیتر سهمیه بنزین برای سه ماهه نخست سال 88 به معنی آن است که در ماه‌های آینده، بدیهی است اُفت ناگهانی سهمیه‌ها از 100 لیتر به 50 لیتر و کمتر از آن به منزله شوک مصرفی، نقش پُررنگ تری را برای بنزین وارداتی رقم خواهد زد که با توجه به دامنه قیمتی اعلام شده برای بنزین وارداتی (350 تا 400 تومان در هر لیتر)، عملاً مبنای تعیین قیمت بنزین، قیمت بنزین وارداتی خواهد بود.

برگرفته از: ماهنامه اقتصاد ایران- شماره 124- خرداد 1388- صفحه 66.

دکتر محمود دانشور کاخکی با بیان این که یکی از مهمترین راهکارها در شرایط بحران اقتصاد جهانی، اصلاح الگوی مصرف است، می‌گوید: تحقق اصلاح الگوی مصرف واقعی نه شعاری و تبدیل شدن به یک جامعه اصلاح شده در الگوی مصرف، نیازمند یک دوره زمانی 5 ساله است. بنابراین باید مشخص شود اصلاح در الگوی مصرف شامل چه زمینه‌هایی می‌شود؟
دانشور با بیان این که هر نوع اصلاح الگوی مصرف چه در سطح خرد و چه در سطح کلان اقتصادی تابع دو مولفه اساسی است، تصریح می‌کنند: در مرحله اول اقبلا عمومی و پذیرش جامعه و مردم اهمیت دارد. چرا که از یک مصرف کننده یا تولید کننده کشاورزی که برای تولید یک محصول، چهار برابر مقدار لازم، آب نهاده مصرف می‌کند، نمی‌توان انتظار داشت به یکباره مصرف آب و نهاده خود را اصلاح کند. چنین مساله قطعاً به یکباره امکان‌‌پذیر نیست، مگر آنکه شرایط از لحاظ ذهنی و جامعه شناختی شهری، روستایی و مردم آماده شود و این آمادگی و پذیرش جامعه زمان بر است. هم اکنون در مصادیق مختلف رفتاری و برنامه‌ریزی شاهد اسرافهای بی رویهای هستیم. بنابراین آمادگی برای حل این مساله نیز نیازمند زمان است و بنابراین به نظر می‌رسد نمی توان در طول یک سال اقدام موثری در زمینه اصلاح الگوی مصرف انجام داد، مگر آنکه زمینهای این دو مولفه آماده شود که در نهایت اگر اصلاح الگوی مصرف به باد فراموشی سپرده نشود، در یک بازه زمانی میاني مدت حداقل 5 سال می‌توانیم به یک حرکت اصولی دست پیدا کنیم. دانشور می‌گوید: این مساله باید از بالاترین سطوح برنامه‌ریزی، در تیمهای کارشناسی مورد واکاوی و بررسی قرار گیرد. بنابراین نمی‌توان همه وظایف را به مردم حواله داد و این اقدام در حرکت اول باید از سوی سیاست‌گذاران اقتصادی و برنامه‌ریزی آغاز شود.
بیشترین اسراف نگران‌کننده در سطوح کشور بخش انرژی و استفاده از سرمایه‌های ملی است. انرژی در مرحله اول و بخش آب مربوط می‌شود و آب به عنوان عامل تعیین کننده در شرایط فعلی است.
حدود 80 درصد آب از 100 متر مکعب، در بخش کشاورزی است که بیشترین بخش آن نیز از طریق مختلف به غیر تولید مولد اقتصادی و ضایعات تبدیل میشود. بنابراین حل این مشکل نیازمند مدلهای پيش‌بینی در مورد وضعیت ذخایر آبی و در نهایت اصلاح رفتار مصرف است. این متخصصین اقتصاد کشاورزی در این زمینه می‌گوید: هر گونه اصلاح الگوی مصرف در بخش آب و انرژی نباید با کاهش درآمد تولید کنندگان مصادف باشد که در غیر این صورت اصلاح الگوی مصرف در بخش انرژی نباید با کاهش در آمد تولیدکنندگان مصادف باشد که در غیر این صورت اصلاح الگوی مصرف نتیجه ای ندارد. بنابراین اصلاح پایدار الگوی مصرف در بخش آب و کشاورزی باید با حفظ و ثبات درآمد و سطح تولید کشاورزی مقارن باشد. باید خاطر نشامن کرد: اصلاح الگوی مصرف در بخش آب متضمن برنامه ریزی در مورد پیش‌بینی بارندگی و نزولات آسمانی و ذخایر آبی و بررسی در مورد الگوی تولید کشاورزی با توجه به مزیت‌های نسبی بر اساس مناطق مختلف جغرافیای و اقلیمی با محوریت آب است. در این صورت میتوان به یک الگوی تولید مطلوب در بخش کشاورزی با محوریت آب و اصلاح الگوی مصرف رسید. در همه زمینهها باید زمینه اقبال عمومی را آماده کرد و برنامه ریزان دولتی را سامان داد. بازده سرمایه گذاریها با مصرف حداقل نهادهها باید به یک حداکثر برسد و زمانی میتوان به یک اقدام عملی، اصولی و واقعی و پایدار در زمینه اصلاح الگوی مصرف رسید که اقدامات ما مبتنی بر نتایج مطالعات علمی و تیمهای کارشناسی باشد که در نهایت نتایج را در اختیار برنامه‌ریزان دولت قرار دهند.
دانشور می‌افزاید: اصلاح الگوی مصرف در سطح کلان در تمام موارد باید بر اساس یک نظام برنامه‌ریزی مدون و مشخص ملی از طریق تشکیل هسته‌های مطالعات منطقه‌ای صورت گیرد که دانشگاه‌ها به عنوان هدایت کننده و مسئول تیمهای کارشناسی قرار می‌گیرند تا در یک دوره میان مدت، شاهد حرکت خوبی باشیم  و بدون شک در طول یک سال تحقق ایم امر صرفاً در حد شعار و دور از واقعیت و ذهن است.
این متخصص کشاورزی در باره اهمیت آموزش کشاورزان در زمینه اصلاح الگوی مصرف گفت: کشاورزان جزء جامعه هستند و باید این آمادگی را در آنها ایجاد شود. حد مصرف نهاده‌ها باید در الگوی کشت فعلی بررسی و درآمد حاصل از مصرف نهاده‌ها مشخص شود. حد مصرف نهاده‌ها باید در الگوی کشت فعلی بررسی و درآمد حاصل از مصرف نهاده‌ها مشخص شود. همچنین اصلاح الگوی کشت و مصرف باید از طریق اقتصادی و جامعه شناختی روستایی و آموزش کشاورزان، برای آنها و از سویی مصرف کنندگان و مردم تبیین شود تا آنها بپذیرند اصلاح الگوی مصرف و رفع ضایعات در وهله اول به نفع خودشان است.

برگرفته از: نشریه گسترش صنعت- شماره 288- سال ششم- شنبه خرداد ماه 1388- ص 29

بحث اصلاح الگوي مصرف از دو ديدگاه قابل بررسي است. ديدگاه اول ناظر به وظايف دولت در قبال اصلاح الگوي مصرف است كه خود به دو دسته تقسيم مي‌شود. يكي وظيفه دولت در حوزه توليد و ديگري وظيفه دولت به عنوان مصرف‌كننده است. ديدگاه دوم معطوف به نقش مردم مي‌باشد كه كاركردي صرفاً مصرفي دارند.
دولت
الف) حوزه توليد
اولين تصميمي كه دولت بايد بگيرد، اين است كه چه كالايي توليد كند. تخصيص منابع به صورت كارا در اقتصاد، در گرو اين تصميم مهم دولت است، دولت با اتخاذ اين تصميم، مشخص مي‌كند كه ثروت يك كشور درچه جايي صرف شود و اصطلاحاً بودجه‌بندي مي‌كند. بودجه‌بندي، تخصيص بهينه منابع محدود است به نيازهاي نامحدود جامعه.
رشد اقتصادي كشور منوط به تخصيص بهينه منابع و به عبارت ديگر مصرف صحيح منابع مالي است. تخصيص منابع مالي از مجراي بازارهاي مالي و با دخالت واسطه‌هاي مالي صورت مي‌گيرد. مهمترين كاركرد بازارهاي مالي در اقتصاد ملي، تجهيز منابع مالي و هدايت آنها به سوي فعاليت‌هاي مولد اقتصادي است. واسطه‌هاي مالي نيز نوعاً به منظور تحقق اين كاركردها طراحي و ايجاد شده‌اند، به طوري كه از جمله مهمترين كاركردهاي اين نهادها جمع‌آوري پس‌اندازهاي جزئي، عرضه خدمات تخصصي، كاهش ريسك با تنوع بخشي و كاهش هزينه (صرفه‌جويي به مقياس) مي‌باشد.
كاركرد بازارهاي مالي در خدمت تجهيز و تخصيص بهينه منابع مالي كشور و به عبارت ديگر مصرف صحيح اين منابع است. بنابراين، اصلاح الگوي مصرف در زمينه منابع مالي كشور، تابع اصلاح ساختار بازار سرمايه كشور است.
وظيفه دولت در اين زمينه حركت كردن به سوي كوچك‌سازي حجم دولت و واگذاري برخي از فعاليت‌هاي خود در زمينه توليد و تأمين منابع مالي به بخش خصوصي است. كمترين منفعتي كه از اين راه براي كشور حاصل مي‌شود، اين است كه سرمايه‌هاي انباشته شده و بلااستفاده در جامعه به طرف توليد و سرمايه‌گذاري‌هاي مولد اقتصادي روانه مي‌شود.
در حال حاضر بازارهاي سرمايه كشور سهم كوچكي را در تخصيص منابع مالي دارند، به طوري كه كل ارزش بازار، حدود پنجاه هزار ميليارد تومان (يعني كمتر از يك پنجم توليد ناخالص داخلي كشور) است كه نسبت كوچكي را در مقايسه با كل منابع مالي كشور تشكيل مي‌دهد. اين موضوع عمدتاً ناشي از ساختار دولتي اقتصاد كشور و عدم توسعه بازار سرمايه است كه با ابلاغ سياست‌هاي كلي اصل 44 قانون اساسي و تأكيد بر واگذاري سهام شركت‌هاي دولتي در بورس، راه براي اصلاحات ساختاري در اين زمينه باز شده است. وظيفه ديگري كه در حوزه توليد متوجه دولت است، استفاده صحيح از منابع در دست براي توليد است. براي اين كار دولت بايد با به كارگيري روش‌ها و تكنولوژي‌هاي به روز دنيا كمترين اتلاف منابع را در حين توليد داشته باشد. به طور مثال اگر به آمار راندمان توليد انرژي در نيروگاه‌هاي كشور توجه كنيم، متوجه اهميت اين مسئله مي‌شويم. طبق آمار، راندمان نيروگاه‌هاي گازي كه برق توليد مي‌كنند، در جهان 50 درصد و در كشور ما 35 درصد است. اگر همين را به ساير بخش‌هاي توليدي تعميم دهيم، ملاحظه مي‌كنيم كه چه راهي در پيش داريم. يكي ديگر از راه‌هاي جلوگيري از اتلاف منابع به كارگيري روش‌هاي صحيح و امكانات مناسب براي انتقال سوخت و حامل‌هاي انرژي است. طبق آمار بيش از 25 درصد انرژي برق توليد شده در مسير انتقال از مبادي توليد به مبادي مصرف تلف مي‌شود، در صورتي كه با به كارگيري روش هاي درست يا واگذاري آن به بخش‌ خصوصي، از ميزان تلفات بسيار كاسته مي‌شود. يكي ديگر از وظايف مهم دولت در زمينه اصلاح الگوي مصرف، اتخاذ سياست‌هاي پولي، مالي و گمركي مناسب است.

در این  كه کشور ما مصرفی نامتعادل و بیش از حد استاندارد وجود دارد شکی نیست. اما راهکار حل این معضل چیست؟ به طور حتم، اصلاح الگوی مصرف از بهترین راهکارهای موجود در مسیر بهبود این معضل می‌باشد، اما چگونه؟ یقیناً هدف از نام‌گذاری سال جاری به اصلاح الگوی مصرف، تغییر ساختار مصرفی کشور و رساندن آن به حد استاندارد است. با وقوع بحران مالی جهانی که پس از لرزه‌های آن کماکان تاضای کل را در سطح جهان کاهش می‌دهد، میتوان سالی سختی را برای مردم کشورمان پیش‌بینی کرد. اکثر کشورهای دنیا با تخصیص اعتبارات و تسهیلات پولی و مالی و اعطای وامهای گوناگون در پی کاهش نرخهای بهره، به دنبال تحریک طرف تقاضا میباشند تا بتوانند از شرایط رکودی فاصله بگیرند. کشور ما نیز به عنوان عضوی از جامعه جهانی- هرچند با تعاملات اندک- از این بحران مصون نبوده و با وقفه ای چند ماهه، در سال جاری شاهد حضور رگه‌های اصلی بحران در کشور خواهیم بود.
حال با این توضیح کوتاه مشخص می‌گردد که کاهش مصرف چه عواقب زیان‌باری را برای توسعه و رشد اقتصادی کشورهای دنیا خواهد داشت. بر این اساس، مقام معظم رهبری نیز با بینش عمیق خود، این مساله را در نظر داشتند که سال جاری را سال" اصلاح الگوی مصرف" نام نهادند، نه "کاهش میزان مصرف."
سرانه مصرف در راس بررسی
دولت به عنوان عظیم‌ترین بنگاه اقتصادی کشور، در سال 87 درآمدی معادل 491 هزار و 303 میلیارد ریال داشته است. بر اساس آخرین گزارش بانک مرکزی، هزینه مصرفی بخش دولتی در سال 86 رقمی معادل 269 هزار و 794 میلیارد ریال بوده که این رقم نسبت به سال گذشته با 2 درصد رشد همراه بوده است. این در حالی است که با توجه به خصوصی‌سازی‌های صورت گرفته، رشد مصرف دولتی، مناسب به نظر نمی‌رسد. با تامل در ارقام فوق به راحتی در می‌یابیم که دولت- به عنوان اولین نهاد اجرایی و در عین حال مصرفی کشور- می‌بایست در صف اول اجرای و در عین حال مصرف قرار می‌گیرد. متاسفانه همواره دولت‌های بر سر کار کشورمان به افزایش و رشد بودجه عمومی خود اندیشیده‌اند و تنها آن را صرف پرداخت‌های جاری خود نموده اند. نگاهی به صرف پرداختهای جاری خود نموده اند. نگاهی به آمار و ارقام تشکیل سرایه در مقابل رشد بودجه عمومی دولت، موید این مطلب است. بر اساس گزارش واحد تحقیقات ماهنامه"اقتصاد ایران"، بودجه عمومی دولت از سال 83 تا 87 رشدی معادل 7/75 درصد داشته که پیش‌بینی می‌شود در سال 88 نسبت به سال گذشته با 09/12 درصد رشد همراه باشد. اما در این بازه زمانی(سالهای 83 تا 87)، تشکیل سرمایه در کشور تنها 3/26 درصد رشد داشته است که این امر نشان میدهد علیرغم رشد فزاینده بودجه عمومی در سالهای اخیر، تنها این مخارج جاری دولت بوده که افزایش یافته است.
پرداخت‌های حق الزحمه‌ای و مزایای گوناگون سازمانی به کارمندان دولت، در کنار سیاست‌های پولی غلط دولت و ناکارایی نظام بانکی- که بخش عظیمی از افزایش تورم سالهای اخیر، به همین دلیل بوده است- سبب افزایش میل نهایی به مصرف و روند مصرف‌گرایی در جامعه شده است. در این راستا، به گزارش واحد تحقیقات ماهنامه"اقتصاد ایران"، میل نهایی به مصرف جامعه در سال 86 برابر با 56/0 بوده است که این امر اصلاح سیاست‌های اتخاذی را از سوی دولت و مصرف کنندگان در جهت کنترل روند مصرف گرایی در جامعه طلب می‌کند.
مشکل چیست؟