قرآن كريم، پيروانش را به قناعت و اعتدال (ميانهروي) در مصرف دعوت نموده و از
هر گونه زيادهروي، مصرفزدگي، تجمّلپرستي و تجاوز از حدّ در استفاده از مواهب
طبيعي بر حذر داشته و ميفرمايد:
«كُلوا واشرَبوا و لا تسرفوا اِنّهُ لا يحبُّ المسرفين»؛ «بخوريد و بياشاميد
ولي اسراف نكنيد. همانا خدا اسرافكاران را دوست ندارد.» و در برخي آيات،
اسرافكنندگان را تهديد به عذاب و هلاكت نموده ميفرمايد:
«اِنّ المُسرفين هم اَصحابُ النّارِ»؛ «همانا اسرافكنندگان از اصحاب و ياران
آتش هستند.»
در سنّت نيز روايات فراواني به اعتدال در مصرف و پرهيز از اسراف سفارش نموده
است. پيامبر گرامي اسلام ميفرمايد:«اِيّاكُم وَالسَّرفِ في المالِ وَالنّفقة وَ
عَلَيكم بِالإقتصاد»؛ «از اسراف در مال و خرج زندگي بپرهيزيد و هرگز جانب اعتدال را
رها نكنيد.»
امام صادق عليهالسّلام ميفرمايد:
«اِنَّ القَصدَ اَمر يحبّهُ اللّه وانَّ السّرَفَ اَمر يبغضُهُ الله»؛ «همانا
خداوند اسراف را دشمن و ميانهروي و اعتدال را دوست دارد.» و در بعضي روايات،
اسراف، جزو گناهان كبيره شمرده شده است.
حضرت صادق عليهالسّلام ضمن بياني طولاني در شمارش كباير ميفرمايد:
«اَلكبائر مُحَرّمَة وَهِيَ الشِركُ بالله عزّ وَ جَلَّ وَ قَتَلُ النُّفس التّي
حَرَّمَ اللهُ وَالإسراف والتَبذير»؛ «گناهان كبيره عبارتند از:شرك به خدا، كشتن
انسانه بيگناه... و اسراف و تبذير»
شايان ذكر است، اسرافي كه در آيات و روايات از آن مذّمت شده شامل هر گونه تضييع
اموال، استفاده دور از شأن، و مصرف نابجا ميشود.
علي رغم اهميّت ويژهاي كه در آيات و روايات به پرهيز از اسراف داده شده باز ما
مسلمانان سخت گرفتار اين بيماري مهلك هستيم. شايد يكي از عوامل ريشه دواندن اسراف
در جامعه اسلامي ما، عدم شناخت اين بيماري در جلوههاي گوناگون آن باشد. بدين خاطر،
بر آنيم تا در اين سلسله مقالات، به تبيين مصاديق گوناگون اسراف، عوامل و ريشههاي
آن، زيانها و پيامدهاي وخيم آن، شيوههاي مبارزه با آن بنشينيم و نخستين بخش را به
معرّفي مصاديق و نمونههاي اسراف اختصاص ميدهيم.
