[1]1ـ علاّمه مجلسى در كتاب بحارالانوار مى‏گويد: شيعه در تمام اعصار معتقد به رجعت بوده و اين اعتقاد در ميان آنان مسأله روشنى است. سپس مى‏افزايد: بيش از چهل نفر از علماى بزرگ شيعه، به طور متواتر، نزديك دويست روايت را در بيش از پنجاه كتاب خود راجع به رجعت نقل كرده‏اند كه مرحوم كلينى، صدوق، طوسى، سيد مرتضى، نجاشى، كشى، عياشى، قمى، سليم هلالى، شيخ مفيد، كراچكى، نعمانى، صفار، سعدبن عبداللّه، ابن قولويه، على‏بن‏عبدالحميد و سيدبن طاووس در زمره آنها هستند.

470 [2] سپس مى‏گويد: اگر چنين مسأله‏اى متواتر قلمداد نشود در چه مسأله‏اى مى‏توان ادعاى تواتر نمود با آن كه مسأله رجعت را تمام علماى شيعه در طول تاريخ از يكديگر نقل نموده‏اند.

471 [3]و پس از ذكر نام عده‏اى از علماى شيعه كه در باره رجعت كتاب نوشته و اقوال منكرين رجعت را رد نموده‏اند سخن مرحوم صدوق را در «رساله اعتقادات» نقل نموده كه مى‏گويد: اعتقاد ما ـ يعنى اماميه ـ در باره رجعت اين است كه رجعت يك حقيقت مسلم است؛ چنان‏كه خداوند در سوره بقره، آيه 243، نمونه‏اى از آن را
در باره هفتاد هزار خانواده از يكى از بلاد كه از طاعون فرار كردند نقل نموده كه خداوند به آنها فرمود: بميريد و آنها مردند و سال‏ها در كنار جاده ماندند، آن گاه حزقيل پيغمبر از خدا خواست تا زنده شوند و [به اذن خدا زنده شدند] و باز بعد از گذشت آجال خود مردند.

سپس مى‏گويد: رجعت در امت‏هاى گذشته وجود داشته و رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود: «حوادثى كه در امت‏هاى گذشته رخ داده بدون كم و كاست در اين امت نيز رخ مى‏دهد» و طبق فرموده آن حضرت در اين امت نيز بايد رجعت وجود داشته باشد.

472 [4]2ـ محدث بزرگوار، قمى، در كتابسفينة البحار، از امام صادق عليه‏السلام نقل نموده كه فرمود: «نخستين كسى كه قبل از قيامت از قبر خارج مى‏شود و به دنيا باز مى‏گردد حسين‏بن‏على عليهماالسلام است.» همچنين فرمود: «رجعت مخصوص عده‏اى است و آنها [انبيا و معصومين عليهم‏السلام و] كسانى هستند كه داراى ايمان خالص و يا كفر و شرك خالص بوده‏اند.»

473 [5]3ـ در همان كتاب، از امام باقر عليه‏السلام نقل شده كه فرمود: «رسول خدا و اميرالمؤمنين صلوات‏الله عليهما ـ هنگام رجعت، به دنيا باز خواهند گشت.»

[6]4ـ در همان كتاب، از امام صادق عليه‏السلام نقل شده كه در تفسير آيه «و يوم نحشر من كلّ امّةٍ فوجا...» فرمود: «هيچ كس از مؤمنين نيست كه كشته شده باشد جز اين كه قبل از قيامت زنده شود و سپس بميرد و هيچ كس از مؤمنين نيست كه مرده باشد جز اين كه او نيز قبل از قيامت زنده شود و به شهادت برسد.»

475 [7]5 ـ در همان كتاب، از امام صادق عليه‏السلام نقل شده كه فرمود: «از جمله سخنانى كه خداوند در معراج به پيامبر خود صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود اين سخن بود: اى محمّد! على آخرين فردى است كه من از امامان [بعد از تو] در رجعت قبض روح مى‏نمايم و او همان «دابّة الارض» است كه با مردم سخن خواهد گفت [و بر پيشانى مؤمن و كافر نشانه‏اى خواهد گذاشت].»

476 [8]6ـ علاّمه سيد عبدالله شبّر در كتاب «حق اليقين» گويد: احاديث زيادى از ائمه اطهار عليهم‏السلام نقل شده كه فرموده‏اند: «كسى كه ايمان به رجعت و بازگشت ما نداشته باشد از ما نيست». سپس از كتاب فقيه صدوق، از امام صادق عليه‏السلام نقل مى‏كند كه فرمود: «كسى كه ايمان به رجعت و بازگشت ما به دنيا نداشته باشد و عقد متعه و موقت ما راحلال نداند از ما نيست.»

477 [9]سپس مى‏گويد: رجعت عبارت است از اين كه عده‏اى از شيعيان و دوستان امام زمان عليه‏السلام قبل از قيامت به دنيا باز گردند و از امام خود حمايت و دولت و حكومت او را درك نمايند و خشنود شوند، و عده‏اى از دشمنان آن حضرت نيز به دنيا باز گردند و هنگام حكومت حضرت مهدى عليه‏السلام به دست شيعيان او، مجازاتِ بعضى از اعمال زشت خود را ببينند و با خوارى و خفت كشته شوند، اين باز گشت مخصوص كسانى است كه داراى ايمان خالص و يا كفر خالص بوده‏اند و بقيه مردم ـ چنانچه در روايات نقل شده ـ به حال خود مى‏مانند و به دنيا باز نمى‏گردند و دليل اين رجعت و بازگشت اضافه بر اجماع و ضرورت مذهب، كتاب خدا (قرآن) و سخنان معصومين عليهم‏السلام است.

478 [10]سپس گويد: آياتى از قرآن كه بر رجعت دلالت مى‏كند از اين قرارند:

آيه اول اين آيه است كه خداوند متعال مى‏فرمايد: «و يوم نحشر من كلّ امّةٍ فوجا...»؛ يعنى روزى كه ما از هر جمعيتى عده‏اى را كه آيات ما را تكذيب مى‏نموده‏اند زنده مى‏كنيم و آن‏ها براى مجازات بازداشت مى‏شوند. اين آيه دلالت مى‏كند كه اين حشر و زنده شدن مخصوص عده خاصى است و آن غير از حشر اكبر است كه قيامت مى‏باشد؛ چنان كه خداوند فرموده: «و حشرناهم فلم نغادر منهم احدا»؛ يعنى «[به‏ياد بياور روزى را كه] ما آنها را در قيامت زنده مى‏كنيم و احدى از آنها را فرو نمى‏گذاريم.

479 [11]7ـ شيخ بزرگوار، قمى، در تفسير خود نقل نموده كه از امام صادق عليه‏السلام در باره تفسير آيه «و يوم نحشر من كلّ امّةٍ فوجا...) سؤال شد. امام صادق عليه‏السلام فرمود: «عامه واهل سنت چه مى‏گويند؟» سائل گفت: آنها مى‏گويند اين آيه مربوط به قيامت است. امام صادق عليه‏السلام فرمود: «آيا در قيامت از هر امتى عده‏اى محشور مى‏شوند؟!» 

سپس فرمود: «اين آيه مربوط به رجعت است و آيه شريفه «و حشرناهم فلم نغادر منهم احدا» مربوط به روز قيامت است.»

[1]42- القول فى الرجعة

1ـ قال العّلامة المجلسى في البحار ج 53/122 اجمعت الشيعة عليها في جميع الأعصار و اشتهرت بينهم كالّشمس في رابعة النهار الى قوله: و تواتر عنهم‏قريب من مأتى حديث صريح رواها نيّف و اربعون من الثقات العظام و العلماء الأعلام فى ازيد من خمسين من مؤلّفاتهم كثقة الأسلام الكلينى و الصدوق محمّدبن‏بابويه و الشيخ ابى‏جعفر الطوسى و السيّد المرتضى و النجاشىّ و الكشىّ و العيّاشىّ و علىّ‏بن‏ابراهيم و سليم الهلالى و الشيخ المفيد و الكراجكى و النعمانى و الصفّار و سعدبن عبداللّه و ابن قولويه و علىّ‏بن‏عبدالحميد و السيّد علىّ‏بن‏طاووس.و...

[2]الى ان ذكر عدّةً كثيرة من الأعلام ثمّ قال: و اذا لم يكن مثل هذا متواترا ففى اىّ شى‏ءٍ يمكن دعوى التواتر مع ماروته كافّة الشيعة خلفا عن سلف؟!

[3]ثمّ ذكر عدّة منهم صنّف فيه او احتجّ على المنكرين في ذلك ثمّ ذكرماقاله الصدوق في رسالة العقائد بقوله: اعتقادنا في الرجعة انّها حقّ و قد قال اللّه عزّوجلّ «الم ترالى الذين خرجوا من ديارهم و هم الوف حذر الموت فقال لهم اللّه موتوا ثمّ احياهم»

الى ان قال: انّ الرجعة كانت في الأمم السالفة و قال النّبىّ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: يكون في هذه الأمة مثل ما يكون في الأمم السالفة حذوالنعل بالنعل و القذّة بالقذّة فيجب على هذا الأصل ان يكون في هذه الأمة رجعة.

[4]2ـ و روى في سفينة البحار في لغة رَجَعَ عن منتخب البصائر عن ابى عبداللّه عليه‏السلامانّه قال: اوّل من تنشقّ الأرض عنه و يرجع الى الدنيا الحسين بن علىّ عليهماالسلام و انّ الرجعة ليست بعامّةٍ و هى خاصّة، لايرجع الاّمن محّض الأيمان محضا او محّض الكفر و الشرك محضا.

[5]3ـ و فيه عن ابى جعفر عليه‏السلام قال: انّ رسول‏اللّه و عليّا ـ صلوات‏اللّه‏عليهما سيرجعان.

[6]4ـ و فيه عن الصّادق عليه‏السلام في قوله تعالى: «و يوم نحشر من كلّ امّةٍ فوجا...» النمل/83 قال: ليس احدمن المؤمنين قُتل الاّ سيرجع حتّى يموت ولا احد من المؤمنين مات الاّ سيرجع حتّى يُقتل. البحار ج 53/40.

[7]5ـ و فيه عن الصّادق عليه‏السلام قال: ممّا كلّم اللّه‏تعالى رسوله ليلةً اسرى به: «يا محمّد!علىّ آخر من اقبض روحه من الأئمّة و هو الدّابة التى تكلّمهم». البحار ج 53/68.

[8]6ـ و قال السيّد الشبّر في كتاب حق اليقين ج 2/3: تضافرت الأخبار عن الأئمة الأطهار عليهم‏السلامانّهم قالوا: ليس منّا من لم يؤمن برجعتنا ففى الفقيه عن الصّادق عليه‏السلام قال: ليس منّا من لم يؤمن بكرّتنا و لم يستحلّ متعتنا.

[9]ثمّ قال: و الرجعة عبارة عن حشرقومٍ عند قيام القائم ممّن تقدّم موتهم من اوليائه و شيعته ليفوزوا بثواب نصرته و معونته و يتبهّجوا بظهور دولته و قوم من اعدائه لينتقم منهم و ينالوا بعض ما يستحقّونه من العذاب و القتل على ايدى شيعته و ليبتلوا بالذلّ و الخزى بما يشاهدون من علوّ كلمته و هى عندنا تختصّ بمن محّض الأيمان او محّض الكفر و الباقون مسكوت عنهم كماوردت به النصوص الكثيرة و يدلّ على ثبوتها مضافا الى الأجماع بل ضرورة المذهب الكتاب و السنّة.

[10]امّا الكتاب فآى الأولى: قوله تعالى في سورة النمل آية /83: «و يوم نحشرمن كلّ امةٍ فوجا ممّن يكذّبُ بآياتنا فهم يُوزعون» حيث دلّت هذه الآية على انّ هذا الحشر خاصّ ببعضٍ دون بعضٍ فتعيّن ان يكون غيرالحشر الأكبر الّذى في القيامة لأنه عامّ بالأتفاق و لقوله تعالى: «وحشرناهم فلم نغادر منهم احدا».

[11]7ـ و روى القمى في تفسيره عن الصّادق عليه‏السلام انّه سئل عن تفسير الآية الاولى فقال عليه‏السلام: ما يقول النّاس فيها؟ قلت: يقولون: انّها في القيامة فقال ايحشر اللّه يوم القيامة من كلّ امّة فوجا و يترك الباقين؟! انّما ذلك في الرجعة فأمّا آية القيامة فهذه: «وحشرناهم فلم نغادر منهم احدا» و الأخبار بهذاالمضمون كثيرة.

منبع: کتاب «دولة المهدی» (حکومت امام زمان ـ عج ـ) ص: 373-378