راستى !كدام یك از معانى مولىبود كه قابل تطبیق بر حضرت بود، تا آن روز مطرح نگشته بود، تا آن كه دوباره مطرحشود و آن دو به خاطر آن ، به حضرت تبریك بگویند و تصریح كنند كه آن روز، برخورداراز آن سمت گشت ؟ آیا معناىیارىومحبتبود؟ حضرتعلى (ع ) از روزى كه از پستان ایمان شیر خورد، یار و دوستدار محمد (ص ) بود. یامعناى دیگرى داشت كه در این مورد، نمى توانست مقصود باشد؟ نه به خدا، نه آن بود ونه این . آن دو، معنایى را اراده كردند كه همه حاضران فهمیده بودند، یعنى اولى وسزاوارتر نسبت به آن دو و همه مسلمانان از خودشان ، و بر همین معنا نیز تبریك گفتندو بیعت كردند.
از جمله آنانحادث بننعمانبود كه گرفتار كیفر سریع خدا شد. وقتى رسول خدا (ص ) آن سخنان را در غدیرخم فرمود، وى به پیامبر گفت : اى محمد! مارا به شهادتین و نماز و زكات و حج فرمان دادى و به اینها اكتفا نكردى تا آن كهبازوهاى پسرعمویت را گرفته بلند كردى و او را بر ما برترى دادى و گفتىمن كنت مولاه فعلى مولاه(5)معناى این تفضیل وبرترى دادن ، كه آن كافر حسود، نمى توانست تحملش كند و به شك افتاده بود كه آیا ازسوى خداوند است ، یا به نظر پیامبر، چه مى توانست باشد، جزولایت و پیشوایى !اینقضاوت وجدان آزاد شماست كه آن ولایت ، همان ولایت مطلقه اى است كه قریش ، هرگز زیربار آن نرفت ، مگر پس از غلبه آیات روشن الهى و دلائل دندان شكن و جنگهاى خونین ،تا آن كه نصرت الهى رسید و مردم گروه گروه به دین خدا گرویدند. این ولایت مطلقه درمورد على (ع ) براى آنان سنگین تر بود، آن چه در دل دیگران بود، حارث بن نعمانآشكارا گفت و خداى توانا او را به كیفر رساند.
از جمله آنان ، گروهى بودند كه دركوفه با امیرالمؤ منین (ع ) ملاقات كردند و هنگام دیدار، گفتند: السلام علیك یا مولانا.حضرت ، براى آگاهى شنوندگان ازمعناى صحیح آن ، از آنانتوضیح خواست كهمن چگونه مولاى شمایم ،كه گروهى از عرب هستید؟پاسخ دادند: مااز رسول خدا (ص ) در روز غدیر خم شنیده ایم كه فرمود: من كنت مولاه فعلى مولاه
خواننده گرامى توجه دارد كه آنمولىبودنى كهنزد عرب بسیار مهم بود و به مولویت هركسى براحتى سر فرود نمى آوردند،نصرت و محبت یامعانى دیگرمولىنبود، بلكه آن ریاست بزرگى بود كه جز با دلیلى روشن و محكم، به آن گردن نمى نهادند. این بود كه امیرالمؤ منین هم در حضور دیگران از آنانتوضیح خواست و پاسخشان این بود كه آن را از سخن پیامبر فهمیده اند. این معنى حتى برزنان پرده نشین نیز پنهان نبود. معاویه از زنى به نامدارمیه حجونیهپرسید: چرا على (ع ) را دوست مى دارى و مرا دشمن ؟آن زن دلایلى آورد، از جمله اینكهپیامبر در صحنه غدیر خم ، براى او ولایت را قرار داد. براى دشمنى اش با معاویه نیزاستدلال به این كرد كه او با كسى جنگیده كه براى حكومت ، شایسته تر از معاویه بود ودر پى چیزى رفت كه حقش نبود، معاویه هم سخن او را رد نكرد!
پیش از همه اینها،خود على (ع ) در میدانگاه كوفه با مردم كه سخن مى گفت ، پس ازآن كه در مورد خلافتشبرخى نزاع داشتند و آن چه را وى از پیامبر اكرم در مورد برترى خویش روایت مى كرد،نمى پذیرفتند، حضرت به این حدیث استشهاد فرمود، تا پاسخى بر منازعان باشد.
بااین حال آیا براى مولى معنایى جز ولایت و رهبرى قابل قبول است ؟ خود حضرت و شاهدانغدیر خم نیز همان رافهمیدند. كسانى هم كه دانسته پنهان كردند، به بلاى رسواگرگرفتار شدند. اگر مقصود از مولى ، یاور و دوستدار بود، چگونه حضرت على (ع )در آنجمع ، براى پاسخگویى به منازعه مخالفان به حدیث غدیر استناد مى كرد؟ با اینكهمسلمانان دیگر نیز باور و دوستدار پیامبر بودند. روشن مى شود كه معناى مقصود، همانولایت مطلقه و اولویت به تصرف بوده است . هر كسكه ازموارد بحث و مجادله افراد امتدر اجتماعات و در لابه لاى كتابها از دیر زمان تاكنون آگاه باشد، خوب مى داند كهمردم ، جز معناى پیشوایى و امامت مطلقه از آن نفهمیده اند، ولایتى كه براى پیامبرخدا (ص ) بود. اگر پژوهنده ، اهل تحقیق و اطلاع باشد، نیازى به بر شمردن موارد نیست.

پی نوشتها:

1- و اوجب لى ولایته علیكم رسول الله یوم غدیر خم

2- فقال له : قم یا على فاننى رضیتك من بعدى اماما و هادیا

3- در متن كتاب ، سروده هاى این بزرگان آمده است . (مترجم)
4- كسانى همچون : دعبل خزاعى ، حمانى كوفى ، ابوفراس ، سید مرتضى ، سید رضى ، حسین بن حجاج ، ابن رومى ، كشاجم ، صنوبرى ، مفجع ، صاحب بن عباد، ناشى صغیر، تنوخى ، زاهى ، ابوالعلاء، سروى ، جوهرى ، ابن علویه ، ابن حماد، ابن طباطبا، ابوالفرج ، مهیار، صولى نیلى ، فنجكردى و ...
5- عذابى از سوى خدا نازل شد و او را به هلاكت رساند. سوره معارجمهورى اسلامى ایران سئل سائل بعذاب واقع نیز دراین باره نازل شده است .