پايگاه تخصصي اطلاع رساني چهارده معصوم سلام الله

فلسفه و اسرار نماز

شولاي نور بر تن ما مي‏کند نماز
ما را غريق مهر خدا مي‏کند نماز

با بانگ پرصلابت «قد قامت الصلاة»
ما را به کوي عشق صلا مي‏کند نماز

(عليدوستي)

«اين است نماز ما و نيايش روزانه‏ي ما؛ به سوي خدا، خداي يکتا، خداي پرمهر؛ نيايشي که هر فرازش، بيانگر اصلي از اصول جهان بيني اسلام، و هر حرکتش، نمايشگر پيوند عميق انسان با خدا است.
نيايشي که انسان را به سوي خدا، به سوي راه او، و به سوي رهبران او، مي‏کشاند. او را به همه‏ي شايسته‏کاران روي زمين در طول تاريخ - در گذشته و آينده و حال - پيوند مي‏دهد و صف او را از صف ستمگران، تبه‏کاران و گمراهان، جدا مي‏سازد تا در راه راست

[ صفحه 33]

خدا، استوار بماند و به بيراهه نيفتد». [1] ضمرة بن حبيب مي‏گويد: از پيامبر عليه‏السلام درباره‏ي نماز و فلسفه‏ي آن پرسش شد. حضرت در خواص و اسرار نماز فرمودند:
نماز، از شرايع دين است.
نماز، منهاج و صراط پيامبران به سوي الله مي‏باشد.
براي نمازگزار است: دوستي فرشتگان، هدايت و ايمان، نور معرفت و شناخت پروردگار، تشخيص حق از باطل، برکت در رزق و روزي، راحتي بدن و سلامت آن و کراهت و ناراحتي شيطان.
نماز سلاح مؤمن عليه کافر و موجب اجابت دعا و قبولي اعمال است.
نماز، زاد و توشه‏ي مؤمن، در دنيا براي آخرت مي‏باشد.
نماز، شفيع نمازگزار در نزد ملک الموت، مونس در قبر و فراش نيکو در زير او و پاسخ وي براي نکير و منکر مي‏باشد.
نماز بنده در محشر، تاجي است بر سر او و موجب نورانيت صورت او، لباس براي بدن وي و ساتر و حايل بين او و آتش جهنم است.
نماز، حجت و برهان خوبي بين او و پروردگارش بوده و موجب نجات وي از آتش جهنم و جواز عبور از صراط است.
نماز، موجب فتح و گشايش ابواب جنت به روي نمازگزار است.

[ صفحه 34]

نماز، مهريه‏ي حورالعين و ثمن و بهاي بهشت است.
به وسيله‏ي نماز، بنده به درجه‏ي عالي و مقام والا مي‏رسد؛ زيرا نماز تسبيح، تحميد، تهليل، تکبير، تمجيد و تقديس الهي است.
نماز، قول حق و دعوت به سوي قرآن مي‏باشد». [2] .

دل‏هاي خو گرفته به مرداب شرک را
سر چشمه‏ي خلوص و رضا مي‏کند نماز

هر صبحدم، به روي خدا باوران خاک‏
درهاي رحمت است که وا مي‏کند نماز

آکنده از طنين عبور فرشته‏هاست‏
آن جا که بال نافله وا مي‏کند نماز

با نماز، مي‏توان به اوج قله‏ي عرفان و شهود صعود کرد.
با نماز، مي‏توان تا بيکرانه‏هاي عشق الهي، پرواز نمود.
با نماز، مي‏توان از قفس سنگي تن، رهايي يافت.
نماز، راهنماي پيامبر گونه‏ي انسان‏ها، به سوي روشنايي و پاکي‏ها است.
نماز، ساحل رستگاري غرق‏شدگان در گرداب غفلت و بيراهگي است.
نماز بهترين پناهگاه براي پريشان خاطران و درماندگان است.

[ صفحه 35]

نماز، بهشت وصال مشتاقان و دلدادگان است.
نماز، باده‏ي فناي عارفان و سالکان الي الله است.
چرا اين همه ستايش و سفارش؟
فلسفه‏ي اين همه ستايش‏هاي شگفت‏آور از نماز و بزرگداشت‏هاي حيرت‏انگيز از نمازگزاران راستين، چيست؟
کدامين انگيزه و يا انگيزه‏هاي هستي‏ساز مکتوم در جوهر اين عبادت، موجب سهمگين‏ترين تهديدهاي خيره‏ساز، نسبت به خوارشمارندگان و سهل‏انگاران آن، گشته است؟
چرا خداي حکيم در پيامنامه‏ي آسماني همه سو نگرش (قرآن)، آن جا که سخن از «خويشتن داران» مي‏راند، پس از ايمان به خود، برپايي نماز را، نخستين نشانه‏ي پرهيزکاران مي‏داند، (الذين يؤمنون بالغيب و يقيمون الصلاة)؟
چرا در اين کتاب آسماني، به هنگام برشمردن ويژگي‏هاي ايمان آورندگان راستين، باز نخستين ويژگي آنان را، خشوع در نماز (الذين هم في صلاتهم خاشعون) و واپسين نشانه‏ي آنان را، در «پاسداري از اين عبادت» (الذين علي صلواتهم يحافظون) مي‏نماياند؟
چرا پيشوايان سترگ اسلام، در جاي جاي سخنانشان، بزرگ‏ترين ستايش‏هاي چشمگير را از نماز کرده‏اند و با زيباترين و

[ صفحه 36]

جانبخش‏ترين تعابير، ما را به گرايش آگاهانه به سوي آن و بازشناخت هر چه بيشتر پايگاه عظيم آن در آيين اسلامي، برانگيخته‏اند؟ چرا همه‏ي کردارهاي آدمي در گرو «صحت نماز» بوده و پذيرش نيکوکاري‏ها به «قبول نماز» منوط گشته است؟ و....
در جواب گفتني است که نماز، ده‏ها و شايد صدها فلسفه و علت منحصر به فرد داشته باشد. «اين گنجينه‏ي ذکر و راز را هرگز پاياني نيست و هر که با آن بيشتر آشنا شود، جلوه و درخشش بيشتري در آن مي‏يابد». [3] .
در هر يک از شريعت‏ها و اديان الهي، انواع عبادات به وضعي خاص مقرر بوده است و در تمام کتاب‏هاي آسماني، پس از ذکر توحيد و ايمان بر يگانگي خداي تعالي، نماز درجه‏ي اول اهميت را حائز بوده و در رأس تمام عبادت‏ها قرار داشته است.
در تاريخ اسلام نيز نماز، اولين عبادتي بود که پيامبر عليه‏السلام به برپايي آن فرمان يافت و از آن پس بود که ساير احکام اسلامي تشريع شد، حال آيا چنين عبادتي، از فلسفه‏ي اسرار زيادي برخوردار نخواهد بود؟
هشام از امام صادق عليه‏السلام پرسيد: چرا خداوند نمازهاي يوميه را واجب کرده است؛ در حالي که نماز، مردم را از کارهاي زندگي

[ صفحه 37]

باز مي‏دارد و براي آنان رنج و زحمت دارد؟
امام فرمود: «علت‏هاي زيادي دارد؛ زيرا اگر خداوند مردم را بدون وسيله تذکر و تنبه رها مي‏کرد و فقط به بعثت پيامبر صلي الله عليه و آله اکتفا مي‏نمود و قرآن را در دسترس مردم مي‏گذاشت، سرنوشت مسلمانان، همچون ملت‏هاي [ديگر] مي‏شد و به تدريج از پيامبر و کتاب و مکتب او فاصله مي‏گرفتند. پس خدا اراده کرد که امر پيامبر صلي الله عليه و آله فراموش نشود...». [4] .
پيشوايان معصوم عليه‏السلام در هر فرصتي، به بيان فلسفه و اسرار نماز پرداخته‏اند و در بياني، پرده‏اي از پرده‏هاي نوراني آن را کنار زده‏اند.
در اين صحيفه، تنها به چندين مورد از فلسفه و اسرار نماز - که توسط امام رضا عليه‏السلام بيان شده است - بسنده مي‏شود و بررسي همه جانبه‏ي آن به مجالي ديگر موکول مي‏گردد.

>وسيله‏ي تقرب
>اقرار به ربوبيت
>خاکساري و تواضع
>دوري از گناهان
>تعظيم خداوند
>فراموش نکردن خدا
>طلب‏فزوني در دين
>طلب مغفرت

دوشنبه 2 آذر 1388

نظرات : 0