رکوع

امام معصوم عليه‏السلام فرموده‏اند: «عليکم بطول الرکوع و السجود؛ فان احدکم اذا اطال الرکوع و السجود، هتف ابليس من خلفه فقال: يا ويله اطاع و عصيت و سجد و ابيت؛ [1] .  بر شما باد به انجام رکوع و سجده‏ي طولاني؛ زيرا وقتي که يکي از شما رکوع و سجودش را طول دهد، شيطان از پشت سر او به فرياد مي‏آيد، که اي واي بر من! اين بنده اطاعت کرد و من معصيت کردم و اين بنده سجده نمود و من سرباز زدم».  اولين و زيباترين نشانه‏ي تواضع و فروتني انسان در برابر پروردگار، خم شدن در برابر او و تعظيم کردن به او است.  در رکوع است که انسان خاکي با تمام وجود بانگ برمي‏آورد که «سبحان ربي العظيم و بحمده»؛ يعني پاک و پاکيزه مي‏دانم و منزه و مقدس مي‏شناسم پروردگار بزرگ خود را، از هر چه جناب عظمت و رفعت او را روا نباشد و جلال کبريا و جبروت وي را نسزد و نشايد.      [ صفحه 175]   هم چنين اشتغال به ستايش او دارم که به من توفيق عبادت خود را داد تا او را تنزيه کنم و تقديس او را به جاي آورم.    هر کجا کردم به ياد سجده‏ات ساز رکوع‏ چون مه نو تا فلک رفتم به پرواز رکوع‏   پيش از آن کز خاک من بالد نهال زندگي‏ مي‏رسد از بار دل، در گوشم آواز رکوع‏   راست مي‏تازم چو اشک از ديده تا دامان خاک‏ برنمي‏دارم دماغ سجده‏ام ناز رکوع...   (دهلوي) حضرت آيت‏الله خامنه‏اي درباره‏ي «رکوع» نوشته‏اند:  «رکوع، نمايشگر و نمودار خضوع انسان است در برابر قدرتي که او را فراتر از خود مي‏داند و مسلمان چون خدا را برترين قدرت‏ها مي‏داند، در برابر او رکوع مي‏کند و چون هيچ موجودي جز خدا را برتر و فراتر از انسانيت خود نمي‏داند، در برابر هيچ کس و هيچ چيز ديگر سر خم نمي‏کند. در همان حال [که] تن خود را، در برابر خدا به حالتي خاضعانه درآورده است، زبان را نيز به حمد و ستايش و بيان عظمت او مي‏گشايد». [2]  رکوع، قامت خم شده‏ي عشق در برابر نور معشوق است.    [ صفحه 176]   رکوع، سراسر تواضع، تذلل، فروتني، خاکساري، سرسپاري، فرمان‏برداري، شکستگي و... است.  رکوع، در ظاهر سر فرودآوردن و در باطن ارج و قرب يافتن است.  رکوع، زمينه‏ساز شرافت و بزرگي و زيربناي انسانيت و عبوديت است.  رکوع، تقديس، تنزيه، تسبيح، تهليل، تکبير و تعظيم آفريدگار جهانيان است.  رکوع، شتافتن به انجام خدمت و تلاش در جهت رسيدن به مقصد است.  رکوع، زيباترين تصوير بندگان و با شکوه‏ترين حالت پرستندگان است.  حضرت امام رضا عليه‏السلام در سفارشي گوهربار، خطاب به نمازگزاران مي‏فرمايد: «و اعلم و انک بين يدي الجبار و لا تعبث بشي‏ء من الاشياء و... فاذا رکعت، فالقم رکبتيک براحتيک و تفرج بين اصابعک و اقبض عليهما...؛ [3] .  بدان به راستي که تو در برابر خداوند جبار هستي. بنابراين به چيزي از اشياء به بازي مشغول مشو... هرگاه به رکوع رفتي، پس دست‏هايت را بر زانوهايت بگذار و انگشتانت را بگشا و دست‏هايت را    [ صفحه 177]   جمع کن».  ابوحامد غزالي مي‏گويد:  «سزاوار است به هنگام رکوع، دوباره کبريا و عظمت خدا را در نظر آوري و در حالي که از عذاب خدا، به خدا، پناه مي‏بري به پيروي از روش نبي اکرم صلي الله عليه و آله دستانت را تا بناگوش بلند کرده و آن گاه رکوع کني، سپس تواضع و افتادگي‏ات را با رکوع از سرگير و سعي کن قلبت شکسته شود و خشوعت مضاعف گردد». [4] .  با اين حال رکوع کن و مولايت را عزيز دار و بزرگ شمار و پستي و بلند مرتبه‏گي پروردگارت را از ياد مبر و از او بخواه که ياري‏ات کند که اين معنا، در قلبت ثابت شود. آن گاه پروردگارت را تنزيه کن و به عظمتش شهادت ده؛ زيرا او بزرگ‏تر از هر بزرگي است و براي تأکيد عظمتش در قلب، شهادت را تکرار کن. آمده است که:  «اميرالمؤمنين عليه‏السلام رکوع نماز را آن قدر طولاني مي‏کرد که عرق از ساق پاي وي جاري و زير قدم‏هاي مبارکش تر مي‏شد». [5] .  در تاريخ آمده است که ربيع بن خثيم، تمام شب را با يک رکوع به صبح مي‏رساند و چون صبح مي‏شد، سر برمي‏داشت و مي‏گفت: آه! که افراد بااخلاص، گوي سبقت را ربودند و ما از    [ صفحه 178]   کاروان بازمانديم».    مرحبا قومي که داد بندگي را داده‏اند ترک دنيا کرده‏اند و از همه آزاده‏اند   طرفة العيني نبوده غافل از حضرت و ليک‏ سيل‏ها با اين همه از ديده‏ها بگشاده‏اند   پيرامون رکوع طولاني حضرت امام رضا عليه‏السلام نيز آمده است:  حسن بن علي بن فضال گويد: امام رضا عليه‏السلام را هنگامي که عازم عمره بود و براي وداع کنار قبر رسول خدا صلي الله عليه و آله آمده بود، مشاهده کردم و بعد از مغرب بالاي سر مبارک رسول خدا صلي الله عليه و آله قرار گرفت و ابتدا به آن جناب سلام کرد و بعد خود را به قبر چسباند. بعد از اين از جاي خود برخاست و در کنار قبر به نماز ايستاد و بعد شانه‏ي چپ خود را به قبر چسباند. سپس در کنار يکي از ستون‏ها قرار گرفت و شش رکعت نماز خواند و رکوع و سجود خود را به اندازه‏ي سه تسبيح طول داد و بعد سر به سجده گذاشت و طول داد به اندازه‏اي که از عرقش ريگ‏ها، مرطوب شدند. [6] .

دوشنبه 2 آذر 1388  نظرات : 0