طبق تصريح آيات قرآن و روايات ‏اهل بيت(عليهم السلام) امر به معروف و نهي از منکر از اهميت ويژه‏اي برخورداراست و اصولا ساير واجبات به واسطه آن دو برپا مي‏ گردند.
اميرالمؤمنين(ع) فرموده است:
امر به معروف و نهي از منکر را ترک مکنيد که در غير اين صورت ستمگران بر شما مسلط مي‏ گردند و آنگاه هر قدر هم که دعا کنيد اجابت‏ نمي‏ شود.
در جاي ديگر نيز فرموده‏اند:
قوام دين در سه چيز خلاصه مي‏ شود:
امر به معروف، نهي از منکر و اقامه حدود.
با توجه به فرمايش حضرت رسول اکرم(ص) که بالاترين جهاد سخن‏ عدلي است که نزد فرمانرواي ظالمي ايراد گردد حضرت رضا(ع) در مقاطع مختلف‏ زندگي خويش با جلوه‏هاي گوناگون توانست‏ با بالاترين جهاد سياستهاي باطل‏ زمامداران ستمگر زمان خويش را نقش بر آب نمايد و چهره حق و حقيقت را بنماياند.
نقش امر به معروف و نهي از منکر به حدي در زندگي آن حضرت بارز بود که يکي از مهمترين علل شهادت حضرت رضا(ع) محسوب مي‏ گردد.
مرحوم شيخ صدوق در کتاب عيون اخبار الرضا(ع) در باب اسباب شهادت آن حضرت، سه‏ خبر نقل کرده است که مويد ادعاي مزبور مي‏ باشد.
و جالب اينجاست که در ضمن خبراول حضرت به پرونده ثروتهاي بادآورده مامون و غيرقانوني بودن آنها نيز اشارت‏ کرده است.
مرحوم شيخ کليني (متوفا به سال‏329) درباره عذاب تارکان امر به معروف و نهي‏ از منکر حديثي از امام رضا(ع) نقل کرده که آن حضرت از قول رسول خدا(ص) فرموده:
زماني که امت من نسبت‏ به امر به معروف و نهي از منکر سهل انگاري کنند و مسووليت را به گردن يکديگر اندازند (و هر کس منتظر اين باشد که ديگري آن را انجام دهد) در اين صورت بايستي منتظر عذاب الهي باشند و اين کار آنها به منزله‏ اعلان جنگ با خداست.
يکي از کنيزان مامون چنين گفته است:
«هنگامي که در منزل مامون بوديم در بهشتي از خوردني‏هاي و نوشيدني‏ها و بوي خوش و پول فراوان بسر مي‏برديم اما همين که مامون مرا به امام رضا(ع) بخشيد ديگر از آن همه ناز ونعمت‏ خبري نبود، زني که سرپرست ما بود، شب ما را بيدار مي‏ کرد و به نماز وادار مي‏ساخت که بر ما سخت و گران مي‏آمد و آرزو مي‏ کردم از آنجا رهايي يابم..»
که ‏البته به زودي توسط حضرت به ديگري بخشيده شد زيرا لياقت‏ خدمت در منزل امام را نداشت.
همانطور که ملاحظه مي‏ شود، امام نسبت‏ به نماز شب خواندن اهل منزل عنايت ‏داشتند و لذا به سرپرست زنان دستور داده بودند که آنها را در آن موقع بيدار نمايند.
در اينجا يادآوري اين نکته بجاست که ميان «تحميل عقيده‏» و «تحميل ‏عمل در برخي امور» تفاوت وجود دارد. در قرآن کريم مي‏ خوانيم:
«لا اکراه في الدين‏» [در دين تحميل عقيده راه ندارد.] در صورتي که تحميل عمل در برخي از موارد که مصلحت‏ بالاتري وجود دارد نه تنها جايز بلکه ضروري مي‏ باشد. به عنوان ‏مثال وقتي معلمي دلسوز، دانش‏آموز خود را به انجام پاره‏اي از تکاليف وادار مي‏سازد، هيچگاه نمي‏ خواهد تحميل عقيده نمايد بلکه به خاطر در نظر گرفتن صلاح ومصلحت دانش‏آموزش به وي نوعي عمل را اجبار مي‏ کند و چه بسا همان دانش‏آموز پس از رسيدن به مدارج عالي علمي از کار معلم بسيار خشنود و دلشاد گردد.
تذکرات دلسوزانه خميني کبير را مروري دوباره کنيم: بايد همه بدانيم که آزادي‏ به شکل غربي آن که موجب تباهي جوانان و دختران و پسران مي‏ شود از نظر اسلام وعقل محکوم است و تبليغات و مقالات و سخنراني‏ها و کتب و مجلات بر خلاف اسلام و عفت‏ عمومي و مصالح کشور حرام است و بر همه ما و همه مسلمانان جلوگيري از آنها واجب‏است و از آزادي‏هاي مخرب بايد جلوگيري شود و از آنچه در نظر شرع حرام و آنچه‏ برخلاف مسير ملت و کشور اسلامي و مخالف با حيثيت جمهوري اسلامي است‏ بطور قاطع اگر جلوگيري نشود همه مسوول مي‏ باشند و مردم و جوانان حزب‏اللهي اگر برخورد به يکي‏ از امور مذکور نمودند به دستگاه هاي مربوطه رجوع کنند و اگر آنان کوتاهي نمودند خودشان مکلف به جلوگيري هستند خداوند تعالي مددکار همه باشد.