روستای پالنگان رمان نانوشته و سرزمین ناشناخته‌ای است که برمی‌گردد به دل تاریخ. به زمان شاهان سامانی و صفویه، خاندان کلهر و اردلان‌ها، روزهایی که به تاریخ پیوسته اما آثار آن هرچند کم رنگ، اما هنوز انسان را به خود پیوند می‌دهد.
اینجا نه مانند شمال نامدار است و نه مثل پایتخت پر اتفاق. ساده و صمیمی به رنگ مردمان بی‌پیرایه‌اش و همین دلیل خوبی برای سفر کردن و رفتن به دل مردمانش است.
روستای پالنگان در دهستان ژاوه‌رود، غرب کامیاران در دره تنگی‌ور در استان کردستان است. این روستا به گواه اهل فن قدمتی به درازی قبل از اسلام دارد. روستایی پلکانی که تا کنون چندین بار ویران شده و بار دیگر بنا شده است.
روستای فعلی با بیش از یک‌هزار نفر جمعیت در 2 کیلومتری پالنگان قدیم بنا شده و بیش از 500 سال قدمت دارد.
این روستا یکی از هفت روستای گردشگری استان کردستان است و چشمه‌ها و آبشارهای زیبا و دیدنیش به تنهایی می‌تواند بهانه‌ای برای سفر کردن به این دیار ناشناخته باشد.
روستایی با معماری ویژه پله‌کانی که همانند دیگر روستاهای پله‌کانی ایران مانند ماسوله، زنوزق و گایکان چشم‌انداز منحصر به فردی دارد.
ساکنین برای وجه تسمیه نام روستای پانگان دو معنی قائلند. نخست پالنگان در ابتدا پلنگان بوده به معنی زیستگاه پلنگ و دیگر آن که پال در زبان کردی و محلی به معنی تکیه دادن است.
قلعه پالنگان محل سکونت امرای کلهر
قلعه پالنگان از جمله آثار تاریخی و دیدنی این روستای تاریخی است که در فاصله 800 متری جنوب شرقی دره تنگی‌ور و در محل چشمه‌های پرآب قرار گرفته و هنوز آثار و بقایای اتاق‌ها، آتشکده‌ها و پل‌های قدیمی آن پابرجاست.
آثار و یادمان‌های برجای مانده از این قلعه شامل یک لنگه دروازه از یک تخته سنگ بزرگ و پل‌های ساخته شده بر روی رودخانه قدمت تاریخی پالنگان را به خوبی بیان می‌کند.
چنانچه در تحفه ناصری آمده است: "این قلعه مدت‌ها محل سکونت امرای کلهر بوده است که بعدها خاندان مشهور اردلان آن را جزو قلمرو و متصرفات خود قرار داد و بر استحکامات آن افزوده و بناهای رفیع از مسجد و دکان‌ها و غیره بر آن می افزایند".
از چگونگی و تاریخ ساخت قلعه پالنگان اطلاعی در دست نیست اما وجود آن قبل از حکمرانی، اردلان‌ها و حتی امرای کلهر مسلم است. در دوران حکومت اردلان‌ها بر کردستان چند قلعه موجود بوده است که در فصلی خاص مورد استفاده حکام وقت قرار گرفته‌اند، قلعه پالنگان در بهار میهماندار حکومتیان بوده است.
بر اساس شواهد این قلعه از زمان خسروخان اردلان در 594 هجری شمسی به تصرف خاندان اردلان درآمده و در سال 1066 هجری شمسی پس از حدود 472 سال میهمان‌داری حکام اردلان ویران می‌شود.
رودخانه تنگی‌ور
رودخانه خروشان تنگی‌ور که بخش اعظم آب خود را از چشمه‌ها که در فاصله 700 تا 800 متری جنوب شرقی آبادی قرار دارند تأمین می‌کند از میان آبادی می‌گذرد آن را به دو قسمت تقسیم کرده است. آب گوارا و خوش طعم این رودخانه بعد از گذر از آبادی در حدود 120 متری غرب پالنگان به رودخانه پرآب سیروان می‌پیوندد.
به واسطه خصوصیات آب رودخانه تنگی‌ور و این چشمه‌ها، بزرگترین مجتمع‌های پرورش ماهی در کنار این روستا ساخته شده است که بیشتر گردشگران را به سمت خود جذب می‌کند.
بافت سنتی پالنگان چشم‌انداز زیبایی دارد به گونه‌ای که رودخانه تنگی‌ور روستا را به دو قسمت تقسیم کرده است. خانه‌های پلکانی به صورت خشک‌چین الگو گرفته از دیگر روستاهای پلکانی کردستان در منطقه اورامانات بنا شده است.
مردمان این روستا بهار و تابستان را در «هوار» سپری می‌کنند. در هوار مردمان روستا به دامداری و کشاورزی مشغول می‌شوند تا اینکه آذوقه یک سال زندگی را تامین نمایند.
