سال 2015 نفس‌های آخر را می‌کشد و باستان‌شناسان با لبخند رضایت بر لب، بدرقه‌اش می‌کنند. از موزاییک‌های رنگارنگ گرفته تا قدیمی‌ترین چوب‌شور و هسته‌های هلوی دو میلیون و 500 هزار ساله در سالی که گذشت، باستان‌شناسان و علاقه‌مندان به این حوزه را شگفت‌زده کرد.

2015 از دید باستان‌شناسان سال پرباری بوده؛ اکتشافات بسیاری در این 12 ماه انجام شد و یافته‌های ارزشمند دانشمندان سرتاسر دنیا اطلاعات کم‌نظیر و جدیدی را درباره تاریخ جهان فراهم کرد.

در این گزارش به مهمترین اکتشافات باستان‌شناسی سال 2015 میلادی می‌پردازیم.

«استون‌هنج» تنها نیست
سازه سنگی جدیدی که در فاصله دو مایلی «استون‌هنج» انگلیس کشف شد، یکی از تأثیرگذارترین یافته‌های باستان‌شناسان در سال 2015 لقب گرفت. این بنای تاریخی که «سوپرهنج» نام گرفته، از بزرگترین سازه‌های سنگی اروپاست که شامل ردیف C شکلی از سنگ‌های عظیمی با قدمت چهار هزار و 500 سال می‌شود.

این مکان سه فوت زیرِ زمین سخت و سرسبز اطراف «استون‌هنج» واقع شده که به «دیوارهای دورینگتون» شهرت دارد. این کشف ثابت کرد «استون‌هنج» در این منطقه تنها نبوده بلکه بالعکس در مرکز یک سایت بزرگ که برای مراسم آیینی مورد استفاده قرار می‌گرفته، واقع شده است. این منطقه دره‌ای خشک است که به رودخانه «آوون» ختم می‌شود. به گفته یکی از کارشناسان، این بزرگترین سازه سنگی است که تاکنون در بریتانیا و شاید کل اروپا کشف شده است.

رادارهای زیرزمینی پژوهشگران حدود 30 تخته سنگ با ارتفاع 4.5 متر را شناسایی کرده‌اند. باقی‌مانده 60 بنای سنگی دیگر هم در این ناحیه شناسایی شده که این نشان‌دهنده عظمت این سازه‌های 4500 ساله است.
 

قدیمی‌ترین چوب‌شور جهان

قدیمی‌ترین چوب‌شور جهان
وقتی باقی‌مانده یک کشتی 2000 ساله رومی در ساحل «لیگورا»ی ایتالیا پیدا شد، غذا یک بار دیگر در مرکز توجه اکتشافات باستان‌شناسان قرار گرفت. در این کشتی هزاران شیشه دربردارنده نوعی سس متعلق به دوران رم باستان پیدا شد؛ ماده‌ای تند و پرادویه که بخش اصلی آن را ماهی تشکیل می‌داده.

جدا از این اکتشاف خوشمزه، سال 2015 آبستن کشف خوراکی دیگری نیز بود. یک اشتباه آشپزی باعث شد قدیمی‌ترین چوب‌شورهای تاریخ جهان به عمر 250 سال پیدا شوند. این بیسکویت‌های کاملا کربن‌شده در آلمان و در باقی‌مانده سازه‌ای که تصور می‌شود یک نانوایی باشد، کشف شدند. چوب‌شورها شباهت بسیاری به محصولات خوراکی امروز دارند. دانشمندان بر این باورند که نانوا این دو بیسکوییت را در اجاق گذاشته و فراموش کردنشان موجب سوخت کامل‌شان شده. او سپس آن‌ها را در سوراخی زیر سطح زمین انداخته است.

هسته‌های هلوی دو میلیون و 500 هزار ساله
اوایل دسامبر سال 2015 هشت فسیل هسته هلو در نزدیکی یک ایستگاه اتوبوس در چین پیدا شد. قدمت این هسته‌ها دو میلیون و 500 هزار سال تخمین زده شده است. این هسته‌ها کاملا شبیه نمونه‌های امروزی آن هستند و به نظر می‌رسد هلو از خوراکی‌های محبوب مردم آن دوران بوده است.
 

شاهزاده‌ای از عصر آهن

قبر شاهزاده سلتی
امسال یکی از شگفت‌انگیزترین اکتشافات طی 100 سال گذشته متعلق به عصر آهن را با خود به همراه آورد. باستان‌شناسان موفق شدند در منطقه شمال‌غرب فرانسه قبر شاهزاده‌ای سِلتی را پیدا کنند که همراه با ارابه‌اش در مرکز یک تپه بزرگ دفن شده بود. این تپه 130 فوتی در نزدیکی روستای «لاوااو» فرانسه واقع شده و قدمت آن به قرن پنجم قبل از میلاد برمی‌گردد.

اتاقک محل دفن این پرنس 150 فوت‌مربع مساحت دارد و باستان‌شناسان قدمت آن را دو هزار و 500 سال تعیین کرده‌اند. یکی از وسایلی که در قبر عجیب این اشراف‌زاده یافت شد، پاتیل بزرگ شرابی بود که با برنز تزیین شده و گمان می‌رود توسط صنعتگران یونانی ساخته شده باشد. این ظرف به قطر 3.2 فوتی چهار دسته گرد دارد که با سرهای برنزی به شکل خدای یونانی «آخیلوس» تزیین شده‌اند.

قبر 2300 ساله در توسکانی
یکی دیگر از یافته‌های ارزشمند دانشمندان در ماه‌های پایانی سال 2015 قبر دست‌نخورده‌ای در توسکانی متعلق به تمدن اتروریا بود. کشاورزی در حال شخم زدن زمینی در 30 مایلی جنوب‌غرب «پروجا» بود که به این قبر دو هزار و 300 ساله برخورد. این مقبره شامل دو اتاقک مستطیل‌شکل 16 فوت‌مکعبی با دو تابوت، چهار گلدان مرمرین زیبا و چندین شی دیگر می‌شود. یکی از تابوت‌ها از جنس سنگ است و دست‌نوشته‌ای طولانی روی آن حک شده است. یکی از گلدان‌ها دربردارنده خاکستر مرده است و در یکی از تابوت‌ها باقی‌مانده جسد یک مرد دیده می‌شود.

به گزارش دیسکاوری، استفاده از مرمر سفید، روش خاکسپاری و اشعاری که در دست‌نوشته‌ها به چشم می‌خورد، نشان می‌دهد این مقبره از آن خانواده‌ای اشرافی است که در نزدیکی قلعه «چیوسی» اتروریا می‌زیسته‌اند. سر مرمرین یک مجسمه که به وضوح از گردن جدا شده هم در این مکان کشف شد. این مجسمه چهره مرد جوانی با اندازه واقعی را نشان می‌دهد اما معنای آن هنوز برای پژوهشگران پنهان مانده است.

قلعه 2000 ساله یونانی‌ها
باستان‌شناسان مذهبی سال 2015 به یکی از بزرگترین اکتشافات خود دست زدند و یکی از مهمترین معماهای اورشلیم را حل کردند و آن هم پیدا کردن مکان «آکرا» قلعه یونانی است که در منابع یهودی به آن اشاره شده است. این سازه بیش از 2000 سال پیش به دستور پادشاه یونانی «آنتیوکوس چهارم» ساخته شد و کتاب‌های مقدس دین یهود از آن یاد کرده‌اند.

بیش از 100 سال بود که باستان‌شناسان به دنبال مکان اصلی این دژ می‌گشتند. پس از 10 سال حفاری، آن‌ها به دیوارهای عظیمی رسیدند که پایه‌های برجی بلند با 66 فوت طول و 13 فوت عرض را تشکیل می‌دادند. تحقیقات در این منطقه منجر به کشف تیرهای برنزی و منجنیق‌های سنگی شد که همگی نماد دوران حکومت «آنتیوکوس» (215 تا 164 پیش از میلاد) هستند.
 

بقایای کشته‌شکسته‌های یونانی

22 کشتی‌شکسته در یونان
باستان‌شناسی زیرآب هم در سال 2015 بی‌نصیب نماند و یکی از طلایی‌ترین سال‌هایش را سپری کرد. کشف بقایای 22 کشتی تنها در منطقه‌ای 17 مایل‌مربعی، یکی از شگفت‌انگیزترین اکتشافات سال جاری میلادی لقب گرفت. این کشتی‌ها در مجمع‌الجزایر «فورنی» که شامل 13 جزیره می‌شود، در شرق جزایر «ساموس» و «ایکاریا» واقع شده است. تنها طی 10 روز غواصی، 12 درصد به تعداد کشتی‌های یافت‌شده در محدوده آب‌های یونان اضافه شد و این کشور را به پایتخت کشتی‌شکسته‌های جهان بدل کرد. در کل قدمت این کشتی‌ها از 700 سال پیش از میلاد مسیح تا قرن شانزدهم میلادی گسترده است.

علت اصلی این حوادث دریایی، فواصل طولانی برای تاجرانی بوده که بین دریای سیاه، دریای اژه، قبرس و مصر در رفت‌وآمد بوده‌اند. باستان‌شناسان تاکنون تنها موفق شده‌اند پنج درصد این یافته‌ها را مورد مطالعه قرار دهند، اما تا همین‌جا هم اطمینان دارند تعداد کشتی‌ها بیشتر از آنچه تاکنون کشف شده‌ است.

تاریخ 14 هزار ساله دندانپزشکی
فعالان حوزه باستان‌شناسی تنها در زیرزمین پرکار نبوده‌اند، چند کشف جدید و کم‌نظیر هم در آزمایشگاه‌ها انجام شد. بررسی‌های میکروسکوپی دندان آسیایی به قدمت 14 هزار سال، شواهدی از قدیمی‌ترین کار دندانپزشکی را نشان داد. بخش‌هایی از این دندان با ابزارهای کوچک و نوک تیز سنگی تراشیده شده است. بازنگری و مطالعه بقایای جمجمه یک انسان باستانی در ایتالیا نشان داد که یکی از دندان‌های این فرد دارای پوسیدگی عمیقی بوده و روی قسمت‌های مختلف پوسیدگی آن با کمک ابزارهای کوچک سنگی، خراش‌های کوچکی در جهات مختلف ایجاد شده است.

رمزگشایی طومار‌های باستانی
یکی دیگر از اکتشافات آزمایشگاهی باستان‌شناسان در سال 2015 مربوط است به خواندن مطالب درون طومارهای کربن‌شده، بدون نیاز به بازکردن آن‌ها. پاپیروس‌های متعلق به سال 79 میلادی در حالی که بر اثر دمای 750 درجه فارنهایت تنها لوله‌ای ذغال‌شده از آن‌ها باقی مانده بود، در شهر رومی «هرکولانیوم» یافت شدند. دانشمندان توانستند بدون نیاز به باز کردن این طومارها، مطالب درون آن‌ها را بخوانند. این پاپیروس‌ها اکنون در کتابخانه ملی نپال نگهداری می‌شوند. این فناوری جدید به کشف مهم‌ترین دستاوردهای ادبیات کلاسیک از زمان رنسانس تاکنون کمک شایانی خواهد کرد.
 

راهب مومیایی‌شده

مومیایی‌های مدل 2015
حالت عجیب یک راهب مومیایی‌شده و قدیمی‌ترین نشان ابتلا به نارسایی قلبی در سال 2015 از اکتشافات جالب دانشمندان بود. محققان موفق شدند با بررسی مومیایی سه هزار و 500 ساله به نام «نبیری» قدیمی‌ترین مورد نارسایی قلبی در تاریخ بشر را مورد مطالعه قرار دهند. «نبیری» نام مصری باشکوهی است که متعلق به فردی در زمان هجدهمین فرعون «توتموسس سوم» بوده است.

یکی دیگر از مومیایی‌های یافت‌شده که تعجب همه علاقه‌مندان به حوزه باستان‌شناسی را برانگیخت، راهبی بود که به مدت 200 سال و در حالت مدیتیشن «نیلوفر» مومیایی شده است. این راهب بودایی که در یک غار پیدا شده، 200 سال پیش به حالت نشسته با زانوان و دست‌های خم در پوست گاو مومیایی شده و پس از کشف او در مغولستان، گفته می‌شود ممکن است او هنوز زنده و در خلسه‌ای ذهنی به نام «توکدام» باشد!

حالت «توکدام» در دین بودایی‌ها نزدیک‌ترین حالت به «نیروانا» و یکی از مدیتیشن‌های قوی محسوب می‌شود. به گفته‌ یکی از اساتید موسسه هنر بودایی مغولستان‌، دست چپ لامای مومیایی شده باز است و دست راست او به حالت نمادینی به موعظه اشاره می‌کند. این یعنی این لاما هنوز زنده است و در حالت مراقبه شدید و عمیقی به نام «توکدام» قرار دارد.

زن 7000 ساله مبتلا به سرطان خون
در سالی که روزهای پایانی‌اش را سپری می‌کند، پژوهشگران آلمانی قدیمی‌ترین مورد ابتلا به سرطان خون را با انجام آزمایشات سی‌تی‌اسکن با رزولوشن بالا در باقی‌مانده اسکلت یک زن 7000 ساله پیدا کردند. این زن بین 30 تا 40 سال سن داشته و سال 1982 باقی‌مانده استخوان‌هایش در منطقه متعلق به دوران نوسنگی در جنوب‌غربی آلمان کشف شد.
 

سوپرهنج 4500 ساله

قبر 2300 ساله در توسکانی
 

 قدیمی‌ترین دندان پاکسازی شده

 اسکلت زن 7000 ساله مبتلا به سرطان خون

 قدیمی‌ترین هسته‌های هلو
 

 قلعه 2000 ساله «آکرا»

اخبار گوناگون - ایسنا