0 
تبیان به نقل از خبرگزاری اهل بیت(علیهم السلام) ابنا / سرویس صفحات فرهنگی:
بهمن ماه سال ۱۳۹۳ همایش علمی پژوهشی سبک زندگی اهل بیت(علیهم السلام) با همکاری مجمع جهانی اهل بیت(علیهم السلام) و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سالن همایش های دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد و در آئین اختتامیه از منشورات این همایش رونمایی شد.
پیش از برگزاری همایش علمی پژوهشی سبک زندگی اهل بیت(علیهم السلام)، نشست ها و گفتگوهایی با صاحب نظران و اندیشمندان انجام شد و مجموع این نشست ها و گفتگوها در غالب 5 ویژه نامه چاپ شد. خبرگزاری ابنا هر هفته، متن یکی از گفتگوها یا نشست های این ویژه نامه را از ویژه نامه همایش سبک زندگی اهل بیت(علیهم السلام) منتشر خواهد کرد.
گفتگوی ذیل با حجت الاسلام و المسلمین «غلامرضا حیدری ابهری» در مورد تعلیم و تربیت اسلامی کودکان و نوجوانان بر اساس سبک زندگی اهل بیت(علیهم السلام) است.
آشنا کردن کودکان و نوجوانان با مفاهیم دینی و سیره پیامبر اکرم(صلی الله و علیه وآله) و اهل بیت(علیهم السلام) در قالب داستان، از دغدغه های اصلی حجت الاسلام و المسلمین «غلامرضا حیدری ابهری» است. وی در این گفتگو پیرامون شیوه آشناکردن و رواج سبک زندگی اهل بیت(علیهم السلام) بین کودکان و نوجوانان و مشکلات آن صحبت کرده است. وی تا به حال بیش از 50 عنوان کتاب در مورد این موضوعات نوشته و مورد استقبال اقشار مختلف قرار گرفته است.
با توجه به غور شما در ابعاد مختلف روایات اهل بیت (علیهم السلام) به نظر شما سبک زندگی اسلامی به چه معناست؟
حیدری ابهری: همان گونه که اندیشه ها گوناگون است، احساسات و رفتارها نیز گوناگون هستند؛ یعنی می توانیم در سه حوزه وجودی خود که شامل اندیشه، احساس و رفتار است روش ها و سبک های مختلفی داشته باشیم. همانطور که ما به عنوان مسلمان، متفاوت می اندیشیم و احساسات متفاوتی از دیگران داریم، زندگی ما هم به طور طبیعی سبک و روش دیگری خواهد داشت. این تصورکه من مؤمنانه بیندیشم ولی ملحدانه زندگی کنم، کاملاً اشتباه است. لذا سبک و جهت گیری زندگی ما به عنوان مسلمان از بقیه متفاوت خواهد بود؛ چون رفتار، یک موجود بی جان نیست و جهت و قبله دارد.
بنابراین، سبک زندگی به معنای زندگی جهت دار است. مثلاً تواضع نمودی از تفکرتوحیدی و به معنای نفی الوهیت اشخاص است و به معنای توصیه به خوار شدن نیست. همچنین، اسراف نمودی از قدردانی از نعمت های خداوند است؛ یعنی چون معتقدیم که خداوند این نعمت ها را آفریده است، لذا در استفاده از نعمت ها این جهت را رعایت می کنیم.
در رابطه با تکریم نان که نوعی از سبک زندگی مسلمانان است و در روایات آمده است: «اکرم الخبز»، پیامبر یک پشتوانه قوی را برای آن مطرح کرده و می فرماید:از عرش تا فرش درگیر درست کردن نان هستند؛ بدین صورت که تدبیر نان از عرش شروع می شود و سپس باران می بارد و دانه گندم رشد می کند و در نهایت به نان تبدیل می شود، لذا باید به نان احترام بگذارید؛ بنابراین، نوعی جهان بینی پشت سر آن قرار دارد.
ازاین رو، جهان بینی ما سبک و روش و جهت و رنگ و ماهیت خاص خود را در زندگی به وجود می آورد. لذا لازم است تا به عنوان یک مسلمان، سبک زندگی خود را تعریف کنیم.
به نظر شما مشکل ما در استخراج سبک و سیره اهل بیت چیست در روش برداشت از سبک زندگی اهل بیت (علیهم السلام) است یا در اصل مراجعه نکردن به آنها ؟
حیدری ابهری: ما مشکلی در روش برداشت نداریم، بلکه مشکل ما در مراجعه نکردن به سیره اهل بیت (علیهم السلام) است. مثلاً راجع به ضمیر جمعی که در گفتگوهای خود به کار می بریم و از لفظ «شما» استفاده می کنیم، در چندین مسئله روایت وجود دارد. یکی از آنها در سلام کردن است که فرموده اند جواب سلام را به صورت جمع به کار ببرید و «علیکم السلام» بگویید؛ زیرا همراه مؤمن فرشتگانی نیز حضور دارند. البته شاید در بعضی مسائل به فقاهت و موشکافی و تدقیق علمی نیاز داشته باشیم، ولی نباید خیلی وارد این فضاها بشویم؛ چون مسئله اصلی ما این است که چرا به این روایات توجه نداریم و به آنها مراجعه نمی کنیم. از طرفی بسیاری از آیات و روایات نیز ظهورو دلالت و سندهای خیلی خوبی دارند که ما را از بررسی علمی بی نیاز می کند.
در مجموع باید گفت که از قول و فعل معصوم می توان سبک زندگی آنها را استخراج کرد و حتی چه بسا فعل معصوم شرح قول ایشان است؛ زیرا خود آنها آیینه تمام نمای اقوالشان بوده اند. مثلاً هنگامی که می فرمایند به حیوانات مهربانی کنید، باید مصادیق مهربانی را در رفتار آن جست. یا هنگامی که می فرمایند به همسایه نیکی کنید، مصادیق این اندیشه نیکی به همسایه را می توان در رفتار آنها جستجو کرد.
بنابراین، گاهی احادیث مربوط به تواضع را ذکر می کنیم ولی دنبال رفتارهای متواضعانه اهل بیت نگشته ایم؛ زیرا نگاه ما عملیاتی نبوده است و لذا به قول معصوم بیشتر از فعل ایشان توجه کرده ایم. از این رو در کنار تألیف میزان الحکمه نیازمند تألیف مرآت الحکمه نیز هستیم. به عنوان مثال باید در کنار احادیث مربوط به تواضع میزان الحکمه، رفتار متواضعانه امام رضا(علیه السلام) در حمام را که پشت آن فرد را کیسه کشیدند نیز بیاوریم، هرچند هیچ کلیدواژه ای از تواضع در آن موجود نباشد.
با ضمیمه کردن رفتار به گفتار اهل بیت می توانیم سبک زندگی آنها را بهتر استخراج کرد.
شیوه اجرایی کردن سبک زندگی اهل بیت (علیهم السلام) به خصوص در حوزه رفتارهای تربیتی ایشان در جامعه چگونه است؟
حیدری ابهری: حوزه علمیه، نسبت به مسائل تعلیم و تربیت غافل است و برای مباحث تربیتی کودک و نوجوان رسمیتی قائل نیستند. لذا در این زمینه سرمایه گذاری نکرده است و در نتیجه شاهد نشر کتاب های ترجمه شده از متون غربی و غیر اسلامی در این حوزه هستیم. به صورتی که حدود شصت درصد کتاب های نمایشگاه بین المللی تهران را به خود اختصاص داده اند.
بنابراین، به نظر من سؤال شما هنگامی مطرح می شود که کسی ارزش و اهمیت این مسئله را بداند و بخواهد در این حوزه کار کند، ولی اگر معتقد بود که من وظیفه ای نسبت به این قشر جامعه ندارم، دنبال شیوه اجرایی کردن نیز نخواهد رفت. مشکل ما در حال حاضر، کمبود نیرو و بودجه نیست، بلکه مشکل این است که برای حوزه تعلیم و تربیت کودک و نوجوان اولویتی قائل نیستیم. این مسئله خود را در تخصیص بودجه یا اعزام مبلغ حتی به مدارس نشان می دهد. بدین معنا که متناسب با حجم کار، فعالیت زیادی صورت نمی گیرد نه اینکه اصلاً فعالیتی انجام نشود. مثلاً یک مرکز کلامی باید یک دهم حجم کار خود را به تولید مسائل کلامی به زبان کودک و نوجوان اختصاص دهد. همچنین دارالحدیث که خود را متولی نشر احادیث اهل بیت می داند، باید قسمتی از حجم کار خود را به تولید کارهای متناسب با کودک و نوجوان اختصاص دهد. ولی متأسفانه می بینیم که این مراکز اصلاً به این مسائل نمی پردازند یا آن را به صورت یک کار دست دوم نگاه می کنند.
بنابراین اگر در انتقال مفاهیم دینی یا سبک زندگی اهل بیت به کودک و نوجوان مشکل داریم، به این سبب است که برای این مخاطبان اولویتی قائل نیستیم و به آنها اهمیت نمی دهیم.
سبک تبلیغ ما میان کودکان نیز مطابق با سیره اهل بیت نیست. ما همانند پیامبر اکرم (صلی الله و علیه وآله) به بچه ها اهمیت نمی دهیم و لذا برکاتی که در برخورد پیامبر (صلی الله و علیه وآله) با بچه ها به دست می آمد برای ما به دست نمی آید.
برای ترویج سبک زندگی اهل بیت (علیهم السلام) میان کودکان و نوجوانان باید اولویت سنی را نیز در نظر بگیریم؟ کدام سن آمادگی بیشتری دارد؟
حیدری ابهری: رفتارهای جامعه بر اساس داده های ذهنی افراد شکل می گیرد. بنابراین، محصولات فکری که ما در اختیار جامعه قرار می دهیم باعث می شود تا ذهن جامعه بر اساس آنها ساخته شود و شکل بگیرد. مثلاً ما چند کتاب نوشته ایم که بتواند سبک زندگی اهل بیت را برای کودکان بیان کند؟ چه مقدار از کتاب هایی که نوشته شده، هنرمندانه بوده است؟ چه مقدار از این تألیفات هنرمندانه در جامعه توزیع شده است؟ چه مقدار از کتاب هایی که خوب توزیع شده، بازخورد گرفته است؟ چه مقدار از نواقص کتاب هایی که بازخورد گرفته اند، برطرف شده است و چقدر نیاز بعدی را ادامه داده است؟
مثلاً بنده کتاب «خداشناسی قرآن کودک» را نوشتم و متوجه شدم که این کار تصویرگری ندارد و از قصه در آن استفاده نکرده ایم، بنابراین کتاب «خدا و قصه هایش» را نوشتم. همچنین کتابی را برای اولیا و مربیان نوشتم و بعداً احساس شد که باید کتابی برای خود کودکان نوشت، لذا کتاب «به من بگو خدا کیست» را نوشتم. سپس دیدیم که باید از ظرفیت شعر نیز در این کتاب استفاده کرد، لذا با همکاری خانم رودابه حمزه ای کتاب «خدا چیه، کیه، کو» را نوشتم. سپس احساس شد که باید مقداری کتاب را روان تر و لطیف تر و نزدیک تر به ذهن کودک نوشت، لذا کتاب «چرا خدا چنین کرد» را نوشتیم.
بنابراین، این یک کار مستمر است و اگر امروز شروع کنیم، می توانیم در پنج یا ده سال آینده به نتیجه مطلوب برسیم. غربی ها در این زمینه کار کرده اند و نمونه ها و شکل های مختلف دارند و می توان از شیوه های آنها استفاده کرد.
نتیجه اینکه به نظر بنده محصولاتی که در حوزه دین در اختیار مردم قرار می دهیم، بسیار ضعیف است و فهم حوزه دین در فضای کودک و نوجوان بسیار کم است. مواردی که وجود دارد نیز خیلی موفق نیست و اکثر کارها نیز تکراری است. مثلاً بیشتر ناشران، کتابی در زمینه تاریخ زندگی اهل بیت منتشر کرده اند و حتی تفاوت چندانی نیز بین زندگی امام سجاد با امام کاظم در آنها به چشم نمی خورد. لذا سهم کودکان و نوجوان در کتاب های دینی جامعه کم است و سهم سبک زندگی اهل بیت نیز در این زمینه بسیار کمتر است و یک سری کارهای تکراری برای بچه ها انجام می شود. بنابراین، ما نیازمند این هستیم که کارهایی انجام شود و در رفت و برگشت ها چکش کاری شود و یک کار خوب تولید شود.
