به هر وجود مباركى كه به اراده ى خداوند براى بشريّت باقى مى ماند، «بَقِيَّتُ اللَّهِ» گفته می شود. يكى از روشن ترين مصاديق آن، حضرت مهدی علیه السلام است چون به خواست خداوند براى هدايت مردم ذخيره شده است.
یکی از ویژگی های امام زمان علیه السلام، بقیّه الله است. خداوند در قرآن می فرماید: «بَقِيَّةُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ انْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ آنچه از جانب خدا برایتان باقی می ماند، برای شما بهتر است؛ اگر ایمان داشته باشید». (سوره هود آیه86)
بقية اللّه كيست؟
«بقية اللّه»؛ يعنى، هر چیز مفيدى كه از طرف خدا براى انسان ذخيره مى شود و مايه سعادت و رستگاری او مى گردد. در اين آيه «بَقِيَّتُ اللَّهِ» به معناى درآمد و سودى است كه از يك سرمايه ى حلال و خداپسندانه براى انسان باقى مى ماند. امّا در روايات به هر وجود مباركى كه به اراده ى خداوند براى بشريّت باقى مى ماند، «بَقِيَّتُ اللَّهِ» گفته می شود. يكى از روشن ترين مصاديق «بقية اللّه» حضرت مهدی علیه السلام است چون به خواست خداوند براى هدايت مردم ذخيره شده است. و خداوند به واسطه او به مؤمنان عزت مى دهد و دشمنان را خوار و ذليل مى كند: «أَيْنَ مُعِزُّ الْأَوْلِياءِ، وَ مُذِلُّ الْأَعْداءِ» و بناهاى شرك و نفاق را ویران و خراب مى كند: «أَیْنَ هادِمُ أَبْنِیَةِ الشِّرْکِ وَ النِّفاقِ» و دين را احيا مى كند: «أَيْنَ مُحْيِي مَعَالِمِ الدِّينِ وَ أَهْلِهِ».
امام محمّد باقر (ع) فرمودند: نخستين سخنى كه امام مهدى (ع) پس از قيام خود مى گويد، اين است: «بَقِيَّةُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ انْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ» سپس مى گويد: منم بقيةاللَّه و حجت و خليفه او در ميان شما. آن گاه هيچ كس بر او سلام نمى كند مگر اينكه مى گويد: «السَّلامُ عَلَيْكَ يا بَقِيَّةَ اللَّهِ فى ارْضِهِ». هم چنین، راوی از امام صادق علیه السلام درباره نحوه سلام کردن به حضرت مهدی علیه السلام سؤال می کند، حضرت می فرمایند: «این گونه سلام کنید: «السَّلامُ عَلَيْكَ يا بَقِيَّةَ اللَّهِ فى ارْضِهِ».
مردی از امام صادق علیه السلام سؤال کرد: آیا به حضرت مهدی می توان با تعبیر «امیرالمؤمنین» سلام داد؟ حضرت فرمودند: «نه». عرض کرد: چرا؟ فرمودند: زیرا «امیرالمؤمنین» اسمی است که خداوند آن را بر علی علیه السلام گذاشته است و احدی قبل از او و بعد از او به این نام نامیده نمی شود، مگر این که کافر خواهد بود.» عرض کردم: فدای شما شوم! پس چگونه به حضرت مهدی سلام داده می شود؟ فرمودند: «می گویند: السَّلامُ عَلَیْکَ یا بَقِیَّهَ اللّه».
شبلنجی، از علمای اهل سنت، می نویسد: وقتی حضرت مهدی علیه السلام خروج کند، بر کعبه تکیه می دهد و 313 نفر از یارانش گرد او جمع می شوند. اولین سخنی که بر زبان ایشان جاری می شود، این آیه است: «بَقِيَّةُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ انْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ»؛ و می فرماید: «انا بقیه اللّه و خلیفته و حجّته علیکم»؛ منم بقیه اللّه و خلیفه و حجّت خدا بر شما.
یادداشت: علی کفشگر فرزقی
-------------------------------------------
منبع:آستان قدس رضوی
قافله سالار : امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف از منظر قرآن، محمود اباذری، ص 83
امام مهدى (عج) در قرآن، مهدى يوسفيان، ص: 78
تفسير نور، محسن قرائتی، ج4، ص: 107