دليل بزرگداشت اربعين چيست؟
عاشوراحماسه اي به وسعت تاريخ است وعاشورا، كربلاو محرم جايگاه ويژه و با عظمتي در تاريخ اسلام، شيعه و ملت مادارد و هر زمان كه از عاشورا، كربلا و امام حسين(ع) نام برده مي شود فداكاري، ايثار واز خودگذشتگي در اذهان متبادر مي شود.برکت عاشورا و محرم در همین است که علما، خطبا، وعّاظ و کارشناسان دینی معارف الهی و تعالیم اهل بیت(ع) را برای مردم در جلسات عزداری امام حسین(ع) بازگو می کنند. ولایتمداری و تبعیت از ولایت پیام سرخ حسینی به جامعه عاشورایی است. درصورتیکه به پیام ولایت عمل می شود امروز این همه مشکلات به وجود نمی آمد.اعتبار اربعين امام حسين(عليهالسلام) از قديم الايام ميان شيعيان و در تقويم تاريخي وفاداران به امام حسين(ع) شناخته شده بوده و است.کتاب مصباح المتهجد شيخ طوسي که حاصل گزينش دقيق و انتخاب معقول شيخ طوسي از روايات فراوان در باره تقويم مورد نظر شيعه درباره ايام سوگ و شادي و دعا و روزه و عبادت است، ذيل ماه صفر مي‌نويسد: نخستين روز اين ماه (از سال 121)، روز کشته شدن زيد بن علي بن الحسين است...»
بر روي عنوان كليك بفرماييد
از 20 صفر، يعني اربعين، زماني است که حرم امام حسين(عليهالسلام) يعني کاروان اسرا، از شام به مدينه مراجعت کردند و روزي است که جابر بن عبدالله بن حرام انصاري، صحابي رسول خدا(صلي الله عليه و آله)، از مدينه به کربلا رسيد تا به زيارت قبر امام حسين(عليهالسلام) بشتابد و او نخستين کسي است از مردم که قبر آن حضرت را زيارت کرد.در اين روز زيارت امام حسين(عليهالسلام) مستحب است و اين زيارت، همانا خواندن زيارت اربعين است که از امام عسکري(عليهالسلام) روايت شده است.شيخ طوسي سپس متن زيارت اربعين را با سند به نقل از حضرت صادق(عليهالسلام) آورده است: «السلام علي ولي الله و حبيبه، السلام علي خليل الله و نجيبه، السلام علي صفي الله و ابن صفيه ...»
اين مطلبي است که شيخ طوسي، عالم فرهيخته و معتبر و معقول شيعه در قرن پنجم در باره اربعين آورده است. طبعاً بر اساس اعتباري که اين روز ميان شيعيان داشته است، از همان آغاز که تاريخش معلوم نيست، شيعيان به حرمت آن، زيارت اربعين مي‌خوانده‌اند و اگر مي‌توانسته‌اند مانند جابر بر مزار امام حسين(عليهالسلام) گرد آمده و آن امام را زيارت مي‌کردند.اين سنت تا به امروز در عراق با قوت برپاست و شاهديم که ميليونها شيعه عراقي و غير عراقي در اين روز بر مزار امام حسين (عليهالسلام) جمع ميشوند چند نکته در مورد اربعين
1. عدد چهل
نخستين مسأله‌اي که در ارتباط با «اربعين« جلب توجه مي‌کند، تعبير اربعين در متون ديني است.در واقع، بسياري از اعدادي که در نقلهاي ديني آمده، مي‌تواند بر اساس يک محاسبه الهي باشد، اما اين که اين عدد در موارد ديگري هم کاربرد دارد و بدون يک مستند ديني مي‌توان از آن در ساير موارد استفاده کرد، قابل قبول نيست. به عنوان نمونه، در ده ها مورد در کتابهاي دعا، عدد صد به کار رفته که فلان ذکر را صد مرتبه بگوييد، اما اين دليل بر تقدس عدد صد به عنوان صد نمي‌شود. همينطور ساير عددها. البته ناخواسته براي مردم عادي، برخي از اين اعداد طي روزگاران، صورت تقدس به خود گرفته و گاه سوء استفاده‌هايي هم از آنها مي‌شود.
تنها چيزي که در باره برخي از اين اعداد مي‌شود گفت آن است که آن اعداد معين نشانه کثرت است. به عنوان مثال، در باره هفت چنين اظهار نظري شده است. بيش از اين هر چه گفته شود، نمي‌توان به عنوان يک استدلال به آن نظر کرد.حضرت امام حسن (ع) در روايتي که در منابع مختلف از ايشان نقل شده فرموده‌اند: نشانه‌هاي مؤمن پنج چيز است: 1ـ خواندن پنجاه و يک رکعت نماز(17رکعت نماز واجب +11 نماز شب+ 23نوافل) 2ـ زيارت اربعين 3ـ انگشتري در دست راست 4 ـ وجود آثار سجده بر پيشاني 5 ـ بلند خواندن بسم الله در نماز .
عدد «اربعين« در متون ديني
يکي از تعبيرهاي رايج عددي، تعبير اربعين است که در بسياري از موارد به کار رفته است. يک نمونه آن که سن‌ّ رسول خدا(صلي الله عليه و آله) در زمان مبعوث شدن، چهل بوده است. گفته شده که عدد چهل در سن انسان ها، نشانه بلوغ و رشد فکري است.گفتني است که برخي از انبياء در سنين کودکي به نبوّت رسيده‌اند. از ابن عباس(گويا به نقل از پيامبر) نقل شده که اگر کسي چهل ساله شد و خيرش بر شرش غلبه نکرد، آماده رفتن به جهنم باشد.در نقلي آمده است که، مردمان طالب دنيايند تا چهل سالشان شود. پس از آن در پي آخرت خواهند رفت. (1)
در قرآن كريم آمده است «ميقات« موسي با پروردگارش در طي چهل روز حاصل شده است. در نقل است که، حضرت آدم چهل شبانه روز بر روي کوه صفا در حال سجده بود. (2)درباره بني اسرائيل هم آمده که براي استجابت دعاي خود چهل شبانه روز ناله و ضجّه مي‌کردند. (3)در نقلي آمده است که اگر کسي چهل روز خالص براي خدا باشد، خداوند او را در دنيا زاهد کرده و راه و چاه زندگي را به او مي‌آموزد و حکمت را در قلب و زبانش جاري مي‌کند. بدين مضمون روايات فراواني وجود دارد.
اعتبار حفظ چهل حديث که در روايات فراوان ديگر آمده، سبب تأليف صدها اثر با عنوان اربعين در انتخاب چهل حديث و شرح و بسط آنها شده است. در اين نقلها آمده است که اگر کسي از امت من، چهل حديث حفظ کند که در امر دينش از آنها بهره برد، خداوند در روز قيامت او را فقيه و عالم محشور خواهد کرد. در نقل ديگري آمده است که اميرمؤمنان(عليهالسلام) فرمودند: اگر چهل مرد با من بيعت مي‌کردند، در برابر دشمنانم مي‌ايستادم. (4)
در روايت است که کسي که شرابخواري کند، نمازش تا چهل روز قبول نمي‌شود. و نيز در روايت است که کسي که چهل روز گوشت نخورد، خلقش تند مي‌شود. نيز در روايت است که کسي که چهل روز طعام حلال بخورد، خداوند قبلش را نوراني مي‌کند. نيز رسول خدا(صلي الله عليه و آله) فرمود: کسي که لقمه حرامي بخورد، تا چهل روز دعايش مستجاب نمي‌شود.(5)
2. اربعين امام حسين(عليهالسلام)
مهم ترين نکته درباره اربعين، روايت امام عسکري (عليهالسلام) است.
نخست، روزي که اسراي کربلا از شام به مدينه مراجعت کردند.
دوم، روزي که جابر بن عبدالله انصاري، صحابي پيامبر خدا(صلي الله عليه و آله) از مدينه به کربلا وارد شد تا قبر حضرت اباعبدالله الحسين(عليهالسلام) را زيارت کند.شيخ مفيد در«مسار الشيعه» که در ايام مواليد و وفيات ائمه اطهار(عليهمالسلام) است، اشاره به روز اربعين کرده و نوشته است: اين روزي است که حرم امام حسين(عليهالسلام)، از شام به سوي مدينه مراجعت کردند. نيز روزي است که جابر بن عبدالله براي زيارت امام حسين(عليهالسلام) وارد کربلا شد.
کهن‌ترين کتابِ دعاييِ مفصلِ موجود، کتاب «مصباح المتهجّد» شيخ طوسي از شاگردان شيخ مفيد است که ايشان هم همين مطلب را آورده است. شيخ طوسي پس از ياد از اين که روز نخست ماه صفر روز شهادت زيد بن علي بن‌الحسين(عليهالسلام) و روز سوم ماه صفر، روز آتش زدن کعبه توسط سپاه شام در سال 64 هجري است، مي‌نويسد: بيستم ماه صفر(چهل روز پس از حادثه کربلا) روزي است که حرم سيد ما اباعبدالله الحسين از شام به مدينه مراجعت کرد و نيز روزي است که جابر بن عبدالله انصاري، صحابي رسول خدا(صلي الله عليه و آله) از مدينه وارد کربلا شد تا قبر حضرت را زيارت کند. در چنين روزي زيارت آن حضرت مستحب است و آن زيارت اربعين است. (6)
در کتاب «نزهة الزاهد» هم که در قرن ششم هجري تأليف شده، آمده: در بيستم اين ماه بود که حرم محترم حسين از شام به مدينه آمدند.(7) همين طور در ترجمه فارسي فتوح ابن اعثم (8) و کتاب مصباح کفعمي که از متون دعايي بسيار مهم قرن نهم هجري است، اين مطلب آمده است. به هر روي، زيارت اربعين از زيارت‌هاي مورد وثوق امام حسين(عليهالسلام) است که از لحاظ معنا و مفهوم قابل توجه است.
پي نوشت ها:
1. مجموعه ورام، ص 35
2. مستدرک وسائل، ج 9، ص 329
3. مستدرک ج 5،ص 239
4. الاحتجاج، ص 84
5. مستدرک وسائل، ج 5، ص 217
6. مصباح المتهجد، ص 787
7. نزهة‌الزاهد، ص 241
8. الفتوح ابن اعثم، تصحيح مجد طباطبائي، ص 916
[ دوشنبه 26 آبان 1393 ] [ 4:31 PM ] [ زارع-مرادیان ]
