منزلت والای حضرت فاطمه (س)...
در احادیث و اخبار رسیده بانوان برتر بهشتی را چهار نفر؛ خديجه دخت خويلد، فاطمه بنت محمد، مريم دختر عمران، آسيه همسر فرعون برشمرده شده است که هر کدام برترین بانوان عصر خود بوده اند ولی حضرت فاطمه صدیقه (علیها السلام) برترین بانوی عالمیان معرفی شده است. در این حدیث حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) از بانوان بهشتی یاد کرده است:
أَخْبَرَنِي مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ إِسْمَاعِيلَ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ بْنُ مَنِيعٍ قَالَ حَدَّثَنَا شَيْبَانُ بْنُ فَرُّوخٍ قَالَ حَدَّثَنَا دَاوُدُ بْنُ أَبِي الْفُرَاتِ قَالَ حَدَّثَنَا عِلْبَاءُ بْنُ أَحْمَرَ قَالَ حَدَّثَنَا عِكْرِمَةُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: خَطَّ رَسُولُ اللَّهِ (ص) أَرْبَعَ خِطَطٍ فِي الْأَرْضِ وَ قَالَ أَ تَدْرُونَ مَا هَذَا قُلْنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) أَفْضَلُ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّةِ أَرْبَعٌ خَدِيجَةُ بِنْتُ خُوَيْلِدٍ وَ فَاطِمَةُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ وَ مَرْيَمُ بِنْتُ عِمْرَانَ وَ آسِيَةُ بِنْتُ مُزَاحِمٍ امْرَأَةُ فِرْعَوْنَ. (1)
محمد بن علی بن اسماعیل با اسنادی از ابن عباس نقل کرده است: پيامبر بر زمين چهار خط كشيد و گفتند می دانيد كه اين چيست؟ گفتند: خدا و فرستاده اش داناتر هستند. گفت: «نيكوترين زنان بهشت چهار نفر هستند: خديجه دخت خويلد و فاطمة بنت محمد و مريم دختر عمران و آسيه دختر مزاحم همسر فرعون.» (2)
1- حضرت فاطمه (س) برترین بانوی عالم به بیان رسول الله (ص)
پیامبر (صلی الله علیه و آله) هر فرصتی را برای بیان منزلت و مقام اهل بیت خود مغتنم می شمردند و در احادیث بسیاری از منزلت خاندان عصمت به ویژه حضرت فاطمه زهرا (علیها السّلام) سخن گفته اند. در احادیثی که در ادامه نقل می شود، پیامبر (صلی الله علیه و آله) به صراحت حضرت فاطمه زهرا (علیها السّلام) را برترین زنان عالم معرفی می نماید:
الأمالي الصدوق ابْنُ الْوَلِيدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ زِيَادٍ الْعَطَّارِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَوْلُ رَسُولِ اللَّهِ (ص) فَاطِمَةُ سَيِّدَةُ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّةِ أَ سَيِّدَةُ نِسَاءِ عَالَمِهَا قَالَ تَاكَ مَرْيَمُ وَ فَاطِمَةُ سَيِّدَةُ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّةِ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ فَقُلْتُ فَقَوْلُ رَسُولِ اللَّهِ (ص) الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ سَيِّدَا شَبَابِ الْجَنَّةِ قَالَ هُمَا وَ اللَّهِ سَيِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ. (3)
در امالی صدوق از ابن ولید با اسنادی از حسن بن زياد عطّار نقل شده است که گفت به حضرت امام صادق (عليه السّلام) عرض کردم: آيا قول پيامبر اسلام (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) كه فرمودند: فاطمه (عليها السّلام) سرور زنان بهشت مى باشد به اين معناست كه او سرور و سيّد زنان زمان خود بوده است؟ حضرت امام صادق (عليه السّلام) فرمودند: حضرت مريم (عليها السّلام) سرور زنان زمان خود بوده است و حضرت فاطمه (عليها السّلام) سرور تمام زنان بهشتى از اوّلين تا آخرين هستند. سپس پرسيدم: معنى فرمايش رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) كه گفت: حسن و حسين سرور جوانان بهشت هستند؛ چيست؟ امام فرمودند: به خداوند سوگند ایشان سرور و بزرگ تمام جوانان بهشت از اوّلين تا آخرين هستند.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) در وصیت خود به حضرت امیرالمومنین (علیه السّلام) به این مطلب اشاره فرمودند:
حَدَّثَنَا أَبُو الْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الشَّاهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو حَامِدٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو يَزِيدَ أَحْمَدُ بْنُ خَالِدٍ الْخَالِدِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ صَالِحٍ التَّمِيمِيُّ عَنْ أَبِيهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ حَاتِمٍ الْقَطَّانُ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ (ع) عَنِ النَّبِيِّ (ص) أَنَّهُ قَالَ فِي وَصِيَّتِهِ لَهُ: يَا عَلِيُّ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَشْرَفَ عَلَى الدُّنْيَا فَاخْتَارَنِي مِنْهَا عَلَى رِجَالِ الْعَالَمِينَ ثُمَّ اطَّلَعَ الثَّانِيَةَ فَاخْتَارَكَ عَلَى رِجَالِ الْعَالَمِينَ بَعْدِي ثُمَّ اطَّلَعَ الثَّالِثَةَ فَاخْتَارَ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِكَ عَلَى رِجَالِ الْعَالَمِينَ بَعْدَكَ ثُمَّ اطَّلَعَ الرَّابِعَةَ فَاخْتَارَ فَاطِمَةَ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ. (4)
در وصیت پيامبر (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) به على (عليه السّلام) آمده است: اى على، به درستى كه خداوند در دنيا نظاره اى نمود و از ميان مردان، مرا بر جهانيان برترى و فضيلت بخشيد و پس از آن نظاره ديگرى كرد و تو را بعد از من، بر جهانيان برترى بخشيد، سپس براى بار سوم نظاره نمود و فرزندان تو را - ائمه اطهار (عليهم السّلام) - بعد از تو، بر مردان جهانيان برترى عطا فرمود، پس در مرتبه چهارم توجه ديگرى نمود و فاطمه (عليها السّلام) را برگزيد، بر زنان عالميان برترى و فضيلت بخشيد.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در احادیث دیگری نیز به این مطلب که حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) سرور زنان عالم است اشاره کرده اند، در اینجا برای طولانی نشدن مطلب تنها همان قسمت از فرمایش حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) نقل می شود؛ علاقمندان می توانند به منبع اصلی برای بهره گیری از کل حدیث رجوع نمایند:
حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَى (رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَيْهِ) قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ أَبُو الْحُسَيْنِ الْأَسَدِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ الْبَرْمَكِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ التَّمِيمِيُّ عَنْ أَبِيهِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْمَلِكِ بْنُ عُمَيْرٍ الشَّيْبَانِيُّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): أَنَا سَيِّدُ الْأَنْبِيَاءِ وَ الْمُرْسَلِينَ وَ أَفْضَلُ مِنَ الْمَلَائِكَةِ الْمُقَرَّبِينَ وَ أَوْصِيَائِي سَادَةُ أَوْصِيَاءِ النَّبِيِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ وَ ذُرِّيَّتِي أَفْضَلُ ذُرِّيَّاتِ النَّبِيِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ وَ أَصْحَابِيَ الَّذِينَ سَلَكُوا مِنْهَاجِي أَفْضَلُ أَصْحَابِ النَّبِيِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ وَ ابْنَتِي فَاطِمَةُ سَيِّدَةُ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ... (5)
علی بن احمد بن موسی (رضوان الله علیه) با اسنادی از ابن عباس نقل می کنند که گفت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: من سيد انبياء و فرستادگان خدا هستم و از ملائكه مقربين بهتر هستم و اوصيای من برتر از اوصيای پيغمبران و مرسلان هستند و ذریه من بهترین ذريه انبياء و فرستادگان خدا هستند و یاران من که شریعت مرا بپیمایند بهترین یاران پیامبران و دخترم فاطمه سرور زنان عالميان است.
در حدیث دیگری حضرت رسول الله (صلی الله علیه و آله) همسر وصی و خلیفه پس از خویش را برترین بانوی جهان معرفی می نماید:
حَدَّثَنَا أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ الْمُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَصْرِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ (ص): إِنَّ عَلِيّاً وَصِيِّي وَ خَلِيفَتِي وَ زَوْجَتُهُ فَاطِمَةُ سَيِّدَةُ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ ابْنَتِي وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ سَيِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَلَدَايَ مَنْ وَالاهُمْ فَقَدْ وَالانِي وَ مَنْ عَادَاهُمْ فَقَدْ عَادَانِي وَ مَنْ نَاوَاهُمْ فَقَدْ نَاوَانِي وَ مَنْ جَفَاهُمْ فَقَدْ جَفَانِي وَ مَنْ بَرَّهُمْ فَقَدْ بَرَّنِي وَصَلَ اللَّهُ مَنْ وَصَلَهُمْ وَ قَطَعَ مَنْ قَطَعَهُمْ وَ نَصَرَ مَنْ نَصَرَهُمْ وَ أَعَانَ مَنْ أَعَانَهُمْ وَ خَذَلَ مَنْ خَذَلَهُمْ اللَّهُمَّ مَنْ كَانَ لَهُ مِنْ أَنْبِيَائِكَ وَ رُسُلِكَ ثَقَلٌ وَ أَهْلُ بَيْتٍ فَعَلِيٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ أَهْلُ بَيْتِي وَ ثَقَلِي أَذْهَبَ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِيراً. (6)
شیخ صدوق از پدر خود با اسنادی از ابن عباس نقل می کند که پيغمبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: همانا که على وصى و خليفه من و همسرش فاطمه، سرور زنان جهان، دختر من است حسن و حسين دو سيد جوانان اهل بهشت پسران من هستند هر كه آنها را دوست دارد، مرا دوست داشته است و هر كه آنها را دشمن دارد، مرا دشمن داشته است و هر كه با آنها مخالفت و خصومت ورزد با من مخالفت و خصومت ورزیده است و هر كه به آنها جفا كند، به من جفا كرده است و هر كه به آنها نيكى كند، به من نيكى كرده است. به خداوند پيوسته است، هر كه به آنها پیوسته است و از خداوند بریده است، هر كه از آنها بريده است و خدا را يارى كند، هر كه به آنها يارى كرده است و به خدا كمك کرده است، هر كه آنها را كمك کرده است، خداوند وانهد هر كه آنها را وانهاده است. خدايا هر كدام از پيغمبران و رسولان تو چیزی پر ارزش و گرانبها و خاندانى داشتند و على و فاطمه و حسن و حسين اهل بيت و ثقل من هستند، از آنها هر رجس و آلايشى را بزداي و پاك و منزه گردان.
به حدیث دیگری از پیامبر (صلی الله علیه و آله) که حضرت فاطمه (علیها السّلام) را سرور زنان عالم معرفی نمودند؛ بسنده می کنیم:
الأمالي للشيخ الطوسي بِالْإِسْنَادِ إِلَى عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ مُوسَى عَنْ زَكَرِيَّا عَنْ فِرَاسٍ عَنْ مَسْرُوقٍ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: أَقْبَلَتْ فَاطِمَةُ (ع) تَمْشِي لَا وَ اللَّهِ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ مَا مَشْيُهَا يَخْرِمُ مِنْ مِشْيَةِ رَسُولِ اللَّهِ (ص) فَلَمَّا رَآهَا قَالَ مَرْحَباً بِابْنَتِي مَرَّتَيْنِ قَالَتْ فَاطِمَةُ (ع) فَقَالَ لِي أَ مَا تَرْضَيْنَ أَنْ تَأْتِيَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ سَيِّدَةَ نِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ أَوْ سَيِّدَةَ نِسَاءِ هَذِهِ الْأُمَّةِ. (7)
به نقل از امالی طوسی با اسنادی از عبیدالله بن موسی از زکریا از فراس از مسروق از عایشه نقل می کند: سوگند به خدايى كه شريك ندارد هرگاه فاطمه (عليها السّلام) راه مى رفت، راه رفتن او با راه رفتن رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) تفاوتى نداشت و هرگاه پيامبر (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) او را مىديد دوبار به او مى فرمود: مرحبا به دخترم. فاطمه زهرا (عليها السّلام) گفت: پدرم به من مى فرمود: آيا راضى نيستى كه در قيامت سرور و بزرگ زنان مؤمن يا سرور زنان اين امّت باشى؟
2- منزلت والای حضرت فاطمه نزد خداوند متعال
اگرچه شناخت دقیق و کامل منزلت و جایگاه ائمه هدی (علیهم السّلام) از جمله حضرت زهرای اطهر (علیها السّلام) در نزد پروردگار برای بشر ممکن نیست اما در این مجال سعی می شود با استعانت از سخن معصومین (علیهم السّلام) به گوشه هایی از آن اشاره بنماییم:
در حدیثی حضرت امام صادق (علیه السّلام) می فرمایند که درک و شناخت شب قدر با معرفت و شناخت حضرت صدیقه طاهره (علیها السّلام) ممکن می گردد و مردم از درک منزلت حضرت فاطمه (علیها السّلام) عاجز هستند:
تفسير فرات مُحَمَّدُ بْنُ الْقَاسِمِ بْنِ عُبَيْدٍ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) أَنَّهُ قَالَ: إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ اللَّيْلَةُ فَاطِمَةُ وَ الْقَدْرُ اللَّهُ فَمَنْ عَرَفَ فَاطِمَةَ حَقَّ مَعْرِفَتِهَا فَقَدْ أَدْرَكَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ وَ إِنَّمَا سُمِّيَتْ فَاطِمَةَ لِأَنَّ الْخَلْقَ فُطِمُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَا. (8)
حضرت امام صادق (عليه السّلام) در تفسير سوره قدر می فرمايد: در آيه «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ» منظور از «الليلة» فاطمه (عليها السّلام) و منظور از «القدر» خداوند است، پس هر كه فاطمه را به واقع بشناسد ليلة القدر را درك كرده است و همانا او را فاطمه ناميدند چون مردمان از كسب معرفت واقعى نسبت به وى عاجز هستند.
نیامدن نامى از حور العين در سوره دهر که در شأن اهل بیت (علیهم السّلام)نازل شده است برای احترام به حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام):
سُئِلَ عَالِمٌ فَقِيلَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَدْ أَنْزَلَ هَلْ أَتَى فِي أَهْلِ الْبَيْتِ وَ لَيْسَ شَيْءٌ مِنْ نَعِيمِ الْجَنَّةِ إِلَّا وَ ذَكَرَ فِيهِ إِلَّا الْحُورَ الْعِينَ قَالَ ذَلِكَ إِجْلَالًا لِفَاطِمَةَ (ع). (9)
از حضرت موسى بن جعفر (عليه السّلام) سؤال شد: سوره مباركه «هل اتى» كه در شأن اهل (بيت عليهم السّلام) نازل شده حاوى هر نعمتى هست، ولى نامى از حور العين در اين سوره برده نشده؟ فرمودند: اين نوعى احترام و تجليل است كه خداوند به فاطمه زهرا نموده است. (10)
1 – 2 تسلیت جبرئیل و ملائکه به حضرت فاطمه در مصایب
1 – 1 - 2 تسلیت جبرئیل به حضرت فاطمه (س) برای وفات حضرت خدیجه (س)
حضرت فاطمه (علیها السلام) در نزد پروردگار عالم چنان منزلتی دارد که در ایام طفولیت که ایشان مادر بزرگوارشان را از دست داده اند و مضطرب و نگران مادر هستند خداوند جبرائیل را برای عرض سلام و کاستن از دل نگرانیهای ایشان فرو می فرستند. حضرت امام صادق (علیه السّلام) در این باره فرمودند:
عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: إِنَّ خَدِيجَةَ لَمَّا تُوُفِّيَتْ جَعَلَتْ فَاطِمَةُ تَلُوذُ بِرَسُولِ اللَّهِ (ص) وَ تَدُورُ حَوْلَهُ وَ تَسْأَلُهُ يَا أَبَتَاهْ أَيْنَ أُمِّي فَجَعَلَ النَّبِيُّ (ص) لَا يُجِيبُهَا فَجَعَلَتْ تَدُورُ وَ تَسْأَلُهُ يَا أَبَتَاهْ أَيْنَ أُمِّي وَ رَسُولُ اللَّهِ لَا يَدْرِي مَا يَقُولُ فَنَزَلَ جَبْرَئِيلُ فَقَالَ إِنَّ رَبَّكَ يَأْمُرُكَ أَنْ تَقْرَأَ عَلَى فَاطِمَةَ السَّلَامَ وَ تَقُولَ لَهَا إِنَّ أُمَّكِ فِي بَيْتٍ مِنْ قَصَبٍ كِعَابُهُ مِنْ ذَهَبٍ وَ عُمُدُهُ يَاقُوتٌ أَحْمَرُ بَيْنَ آسِيَةَ امْرَأَةِ فِرْعَوْنَ وَ مَرْيَمَ بِنْتِ عِمْرَانَ فَقَالَتْ فَاطِمَةُ إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّلَامُ وَ مِنْهُ السَّلَامُ وَ إِلَيْهِ السَّلَامُ. (11)
مفضل بن عمر از حضرت امام صادق (عليه السّلام) نقل کرده است که فرمودند: «هنگامى كه حضرت خديجه رحلت نمود فاطمه (عليها السّلام) كه كودكى بيش نبود دائما خود را به رسول خدا (عليه السّلام) نزديك مى كرد و در اطراف او مى گشت و مى گفت: اى پدرم، مادرم كجاست؟ ولى پيامبر به او پاسخى نمى داد و فاطمه به دنبال كسى بود كه بتواند پاسخ اين سؤال را از او بگيرد و پيامبر خدا (صلّى اللَّه عليه و آله) نيز در فكر بود كه چه جوابى به او بدهد، در اين حال جبرئيل بر او نازل گرديد و گفت: خداوند مى فرمايد: به فاطمه سلام برسان و به او بگو كه مادرت با آسيه همسر فرعون و مريم دختر عمران، در خانه اى است كه در بهشت قرار دارد و ديوارهاى آن از طلا و ستونهاى آن از ياقوت سرخ است و فاطمه مى گفت: خدا سلام و سلامتى است و سلام و سلامتى از او و به سوى اوست.
2 – 1 - 2 تسليت جبرئيل به اهل بيت هنگام شهادت پيامبر (ص)
چندین حدیث درباره تسلیت جبرائیل و ملائکه به اهل بیت عصمت (علیهم السّلام) پس از شهادت رسول الله (صلی الله علیه و آله) در کتب حدیثی نقل شده است که در این مجال به حدیثی از حضرت امام صادق (علیه السّلام) اشاره می شود:
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ سَمَاعَةَ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: لَمَّا قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) جَاءَهُمْ جَبْرَئِيلُ (ع) وَ النَّبِيُّ مُسَجًّى وَ فِي الْبَيْتِ عَلِيٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ (ع) فَقَالَ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ يَا أَهْلَ بَيْتِ الرَّحْمَةِ كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ وَ إِنَّما تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَ أُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فازَ وَ مَا الْحَياةُ الدُّنْيا إِلَّا مَتاعُ الْغُرُورِ إِنَّ فِي اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَزَاءً مِنْ كُلِّ مُصِيبَةٍ وَ خَلَفاً مِنْ كُلِّ هَالِكٍ وَ دَرَكاً لِمَا فَاتَ فَبِاللَّهِ فَثِقُوا وَ إِيَّاهُ فَارْجُوا فَإِنَّ الْمُصَابَ مَنْ حُرِمَ الثَّوَابَ هَذَا آخِرُ وَطْئِي مِنَ الدُّنْيَا قَالُوا فَسَمِعْنَا الصَّوْتَ وَ لَمْ نَرَ الشَّخْصَ. (12)
محمد بن یحیی با اسنادی از حسین بن مختار نقل می کند که حضرت امام صادق (عليه السّلام) فرمودند: «وقتى رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله) از دنیا رفت، جبرئيل (عليه السّلام) در حالى كه روى بدن شريف پيامبر پارچه اى بود نازل شد و در خانه كسى جز على و فاطمه و حسن و حسين (عليه السّلام) نبود، جبرئيل به ايشان سلام كرد و گفت: «السّلام عليكم يا اهل بيت النّبوّة: سلام بر شما اى خاندان رسالت.» «كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ وَ إِنَّما تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ: خداوند هر مصيبتى به كسى وارد كند در برابر آن تسليت و دلدارى به مصيبت زده مى دهد. (سوره مبارکه آل عمران، آیه 185) » و هر چه از دست انسان برود خداوند تدارك و جبران مى نمايد. پس فقط به خداوند عزّ و جلّ اعتماد كنيد و به او اميدوار باشيد، زيرا مصيبت ديده حقيقى كسى است كه بر اثر جزع و فزع و بى تابى از ثواب و پاداش مصيبت محروم گردد. گفتند صدا را شنیدیم اما شخصی را ندیدیم.» (13)
2 - 2 اختصاص مائده آسمانی برای حضرت فاطمه و خاندان عصمت (علیهم السّلام)
از ائمه معصومین (عليهم السّلام) احادیثی درباره نزول مائده های آسمانی و غذاهای بهشتی برای دختر رسول خدا (عليها السّلام) و ائمه اطهار (عليهم السّلام) رسیده است. که به دو حدیث در این باره بسنده می نماییم:
يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا بَكْرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَبِيبٍ قَالَ حَدَّثَنَا تَمِيمُ بْنُ بُهْلُولٍ قَالَ حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حُكَيْمٍ عَنْ ثَوْرِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ مَكْحُولٍ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ (ع):... وَ أَمَّا الثَّامِنَةُ وَ الْأَرْبَعُونَ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (ص) أَتَانِي فِي مَنْزِلِي وَ لَمْ يَكُنْ طَعِمْنَا مُنْذُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ فَقَالَ يَا عَلِيُّ هَلْ عِنْدَكَ مِنْ شَيْءٍ فَقُلْتُ وَ الَّذِي أَكْرَمَكَ بِالْكَرَامَةِ وَ اصْطَفَاكَ بِالرِّسَالَةِ مَا طَعِمْتُ وَ زَوْجَتِي وَ ابْنَايَ مُنْذُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ فَقَالَ النَّبِيُّ (ص) يَا فَاطِمَةُ ادْخُلِي الْبَيْتَ وَ انْظُرِي هَلْ تَجِدِينَ شَيْئاً فَقَالَتْ خَرَجْتُ السَّاعَةَ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَدْخُلُهُ أَنَا فَقَالَ ادْخُلْ بِاسْمِ اللَّهِ فَدَخَلْتُ فَإِذَا أَنَا بِطَبَقٍ مَوْضُوعٍ عَلَيْهِ رُطَبٌ مِنْ تَمْرٍ وَ جَفْنَةٍ مِنْ ثَرِيدٍ فَحَمَلْتُهَا إِلَى رَسُولِ اللَّهِ (ص) فَقَالَ يَا عَلِيُّ رَأَيْتَ الرَّسُولَ الَّذِي حَمَلَ هَذَا الطَّعَامَ فَقُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ صِفْهُ لِي فَقُلْتُ مِنْ بَيْنِ أَحْمَرَ وَ أَخْضَرَ وَ أَصْفَرَ فَقَالَ تِلْكَ خِطَطُ [خُطُوطُ] جَنَاحِ جَبْرَئِيلَ (ع) مُكَلَّلَةً بِالدُّرِّ وَ الْيَاقُوتِ فَأَكَلْنَا مِنَ الثَّرِيدِ حَتَّى شَبِعْنَا فَمَا رُئِيَ إِلَّا خَدْشُ أَيْدِينَا وَ أَصَابِعِنَا فَخَصَّنِي اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِذَلِكَ مِنْ بَيْنِ أَصْحَابِه. (14)
یحیی بن زکریا قطان با اسنادی از مکحول نقل کرده است که حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) فرمودند:... و اما (مورد) چهل و هشتم اينكه رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله) به خانه ما تشريف آورد و سه روز بود كه ما غذایى نخورده بوديم فرمودند يا على چيزى در نزد تو هست؟ عرض كردم به خدایى كه ترا گرامى داشته و به پيغمبرى برگزيده است خودم و همسرم و دو فرزندم سه روز است كه چيزى نخورده ايم. پس پيغمبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: اى فاطمه به ميان اطاق برو و نگاه كن كه چيزى مي يابى؟ فاطمة عرض كرد الان از اطاق بيرون آمدم عرض كردم يا رسول اللَّه من داخل شوم؟ فرمود به نام خدا داخل بشو پس من داخل شدم ناگاه طبقى ديدم كه در آن خرماى تازه نهاده شده و كاسه اى آبگوشت بود. پس من طبق را برداشتم و به نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آوردم فرمودند: يا على فرستاده اى كه اين غذا را آورده بود ديدى؟ عرض كردم: آرى. فرمودند: او را براى من توصيف كن عرض كردم: رنگهاى سرخ و سبز و زرد ديدم فرمود اينها خطهاى پر جبرئيل بوده كه با در و ياقوت جواهر نشان شده است پس ما از آن طعام خورديم تا اينكه سير شديم و دستها و انگشتان ما هيچ آلودگى به غذا پيدا نكرد به طورى كه تمام خطوط پوست دستها و انگشتانمان ديده مي شد. پس خداوند از ميان اصحاب پيغمبر فقط مرا به اين شرافت مخصوص فرمود. (15)
در این مجال به حدیث دیگری درباره نزول مائده آسمانی برای حضرت فاطمه (علیها السّلام) اشاره می شود:
عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَر أَنَّ جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (ص) أَقَامَ أَيَّاماً وَ لَمْ يَطْعَمْ طَعَاماً حَتَّى شَقَّ ذَلِكَ عَلَيْهِ فَطَافَ فِي دِيَارِ أَزْوَاجِهِ فَلَمْ يُصِبْ عِنْدَ إِحْدَاهُنَ شَيْئاً فَأَتَى فَاطِمَةَ فَقَالَ يَا بُنَيَّةِ هَلْ عِنْدَكِ شَيْءٌ آكُلُهُ فَإِنِّي جَائِعٌ قَالَتْ لَا وَ اللَّهِ بِنَفْسِي وَ أُمِّي فَلَمَّا خَرَجَ عَنْهَا بَعَثَتْ جَارَةٌ لَهَا رَغِيفَيْنِ وَ بَضْعَةَ لَحْمٍ فَأَخَذَتْهُ وَ وَضَعَتْهُ فِي جَفْنَةٍ وَ غَطَّتْ عَلَيْهَا وَ قَالَتْ وَ اللَّهِ لَأُوثِرَنَّ بِهَذَا رَسُولَ اللَّهِ (ص) عَلَى نَفْسِي وَ مَنْ غَيْرِي وَ كَانُوا مُحْتَاجِينَ إِلَى شُبْعَةِ طَعَامٍ فَبَعَثَتْ حَسَناً أَوْ حُسَيْناً إِلَى رَسُولِ اللَّهِ (ص) فَرَجَعَ إِلَيْهَا فَقَالَتْ قَدْ أَتَانَا اللَّهُ بِشَيْءٍ فَخَبَأْتُهُ لَكَ فَقَالَ هَلُمِّي يَا بُنَيَّةِ فَكَشَفَتِ الْجَفْنَةَ فَإِذَا هِيَ مَمْلُوءَةٌ خُبْزاً وَ لَحْماً فَلَمَّا نَظَرَتْ إِلَيْهِ بُهِتَتْ وَ عَرَفَتْ أَنَّهُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ فَحَمِدَتِ اللَّهَ وَ صَلَّتْ عَلَى نَبِيِّهِ أَبِيهَا وَ قَدَّمَتْهُ إِلَيْهِ فَلَمَّا رَآهُ حَمِدَ اللَّهَ وَ قَالَ مِنْ أَيْنَ لَكِ هَذَا قالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ فَبَعَثَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) إِلَى عَلِيٍّ فَدَعَاهُ وَ أَحْضَرَهُ وَ أَكَلَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) وَ عَلِيٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ وَ جَمِيعُ أَزْوَاجِ النَّبِيِّ حَتَّى شَبِعُوا قَالَتْ فَاطِمَةُ وَ بَقِيَتِ الْجَفْنَةُ كَمَا هِيَ فَأَوْسَعْتُ مِنْهَا عَلَى جَمِيعِ جِيرَانِي وَ جَعَلَ اللَّهُ فِيهَا بَرَكَةً وَ خَيْراً كَثِيراً. (16)
جابر بن عبد اللَّه مىگويد: چند روز گذشت و پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) چيزى براى خوردن نيافت تا اينكه اين مسأله براى او بسيار پر مشقّت شد. پس به خانه زنان خود رفت و در آنجا هم چيزى نيافت. سپس به خانه فاطمه (عليها السّلام) آمد و گفت: دخترم، آيا نزد تو غذايى يافت مى شود؟ من گرسنه هستم. فاطمه (عليها السّلام) گفت: نه به خدا سوگند، جانم و مادرم به فدايت. وقتى رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از نزد فاطمه (عليها السّلام) خارج گرديد، كنيزى دو قرص نان جو و مقدارى گوشت، نزد فاطمه (عليها السّلام) فرستاد. فاطمه (عليها السّلام) آن را گرفت و در كاسه اى بزرگ نهاد و روى آن را با پارچه اى پوشاند و فرمود: به خدا سوگند، پيامبر خدا را بر خودم و ديگران ترجيح خواهم داد. در حالى كه به يك سير غذا محتاج بودند. پس حسن و حسين (عليهما السّلام) را به دنبال پيامبر (صلی الله علیه و آله) فرستاد.
پيامبر (صلی الله علیه و آله) به خانه فاطمه (عليها السّلام) مراجعت كرد، فاطمه (عليها السّلام) فرمود: خداوند به ما چيزى داده است كه من آن را براى شما نگه داشته ام.
پيامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: دخترم، آن را بياور. فاطمه (عليها السّلام) پارچه را از روى آن برداشت و ديد كه پر از نان و گوشت است و حيران ماند. سپس فهميد كه آن از طرف خداوند است. حمد و ثناى خدا را بجا آورد و به پيامبرش درود فرستاد و غذا را نزد پيامبر گذاشت. رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله) هم وقتى كه غذا را ديد. حمد خدا را به جاى آورد و پرسيد: اين از كجاست؟ فاطمه (عليها السّلام) گفت: «هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ: اين (غذا) از جانب خداوند است و پروردگار به هر كس كه بخواهد، بدون حساب روزى مىدهد.» (سوره مبارکه آل عمران، آیه 37)
آنگاه پيامبر خدا به دنبال على (عليه السّلام) فرستاد و او را نيز صدا كرد و آمد و پيامبر، على، فاطمه، حسن و حسين (عليهم السّلام) و تمام زنان پيامبر، از آن طعام خوردند و سير شدند.
فاطمه (عليها السّلام) فرمود: طعام آن ظرف به حال خود باقى بود و از آن، به تمام همسايگان نيز اطعام نموديم و خداوند به غذا بركت و خير زيادى در آن قرار داده بود. (17)
در مناقب ابن شهر آشوب آمده است که پیامبر (صلی الله علیه و آله) پس از این فرمایش حضرت فاطمه (علیه السّلام) «هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ: اين از سوى خداست. خداوند به هر كس بخواهد، بى حساب روزى مىدهد.» فرمودند: سپاس خداوند را که از دنیا نرفتم تا اینکه در نزد دخترم دیدم آنچه را زکریا در نزد مریم دید. هنگامی که پیش او می رفت نزد او طعام می یافت به او می گفت: اى مريم، اينها براى تو از كجا مى رسد؟ مريم مى گفت: از جانب خدا زيرا او هر كس را كه بخواهد بىحساب روزى مى دهد. (18)
3 -2 ملائکه مددکار حضرت فاطمه صدیقه (علیها السلام)
جایگاه بلند مرتبه دختر خاتم انبیا (عليها السّلام) در نزد پروردگار بی همتا تا حدی است که فرشتگان را به مدد و یاری این بانوی بزرگ می فرستد.
عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ أَنَّ أَبَا ذَرٍّ قَالَ بَعَثَنِي رَسُولُ اللَّهِ (ص) أَدْعُو عَلِيّاً (ع) فَأَتَيْتُ بَيْتَهُ فَنَادَيْتُهُ فَلَمْ يُجِبْنِي وَ الرَّحَى تَطْحَنُ وَ لَيْسَ مَعَهَا أَحَدٌ فَنَادَيْتُهُ فَخَرَجَ مَعِي وَ أَصْغَى إِلَيْهِ رَسُولُ اللَّهِ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ (ص) شَيْئاً لَمْ أَفْهَمْهُ فَقُلْتُ عَجَباً مِنْ رَحًى فِي بَيْتِ عَلِيٍّ تَدُورُ مَا عِنْدَهَا أَحَدٌ. فَقَالَ إِنَّ ابْنَتِي فَاطِمَةَ مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهَا وَ جَوَارِحَهَا إِيمَاناً وَ يَقِيناً وَ إِنَّ اللَّهَ عَلِمَ ضَعْفَهَا فَأَعَانَهَا عَلَى دَهْرِهَا وَ كَفَاهَا أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ لِلَّهِ مَلَائِكَةً مُوَكَّلِينَ بِمَعُونَةِ آلِ مُحَمَّدٍ (ص). (19)
در کتاب الخرائج قطب الدین راوندی از مفضل بن عمر از حضرت امام صادق (علیه السّلام) نقل می کند كه اباذر گفت: رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) مرا به خانه على (عليه السّلام) فرستاد تا به او بگويم كه براى كارى به نزد پيامبر بيايد، پس به طرف خانه وى رفتم و او را صدا كردم ولى كسى جوابم نداد، نگاه كردم و ديدم كه آسيا كار مىكند در حالى كه كسى آنجا نبود كه آن را بچرخاند و دوباره او را صدا زدم كه على (عليه السّلام) از منزل خارج شدند و به حضور رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) آمد و رسول خدا سخنى در گوش او گفت كه من نفهميدم پس از آن من گفتم: تعجب كرده ام از اين آسيايى كه در خانه على (عليه السّلام) خود به خود مى گردد. پيامبر (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) فرمودند: همانا خداوند متعال قلب و جوارح دخترم فاطمه را از ايمان و يقين انباشته است و چون او بر ضعف و ناتوانى فاطمه عالم است لذا او را در كارهايش يارى و مدد مىرساند و او را بى نياز مى گرداند، تو مى دانى كه خداوند فرشتگانى دارد كه موظف به معونت و يارى آل محمّد مى باشند.
أَقُولُ رُوِيَ فِي بَعْضِ الْكُتُبِ الْمُعْتَبَرَةِ عَنِ الطَّبَرِيِّ عَنْ طَاوُسٍ الْيَمَانِيِ: إِنَّ جَبْرَئِيلَ (ع) نَزَلَ يَوْماً فَوَجَدَ الزَّهْرَاءَ (ع) نَائِمَةً وَ الْحُسَيْنَ فِي مَهْدِهِ يَبْكِي فَجَعَلَ يُنَاغِيهِ وَ يُسَلِّيهِ حَتَّى اسْتَيْقَظَتْ فَسَمِعَتْ صَوْتَ مَنْ يُنَاغِيهِ فَالْتَفَتَتْ فَلَمْ تَرَ أَحَداً فَأَخْبَرَهَا النَّبِيُّ (ص) أَنَّهُ كَانَ جَبْرَئِيلَ (ع). (20)
مجلسی از طرق خاصّه و عامّه از طبری و طاووس یمانی روايت كرده است كه جبرائیل روزی بر زمین نزول کرد و دید حضرت زهرای اطهر (عليها السّلام) خوابیده اند و حضرت امام حسين (عليه السّلام) در گهواره مى گرید. جبرئيل با او سخن مى گفت و او را ساکت می نمود تا زمانی که حضرت فاطمه صدیقه (علیها السّلام) از خواب بیدار شد پس صدای شخصی را شنید که با حضرت امام حسین (علیه السّلام) سخن می گوید و هیچ کسی را ندید. از این واقعه به حضرت نبی اکرم (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم) خبر داد. ایشان فرمودند همانا جبرائیل بوده است.
منبع:آستان قدس حسینی
