دکتر طیبه احمدیان راد

بدن اکثر جانوران و حیوانات پوشیده از مو است و انسان در مقایسه با آنها جزو کم موترین موجودات محسوب می شود. در انسان موها در نقاط مختلف بدن رشد کرده اند که براساس وظیفه ای که به عهده دارند، از ویژگی های خاصی برخوردارند. به عنوان مثال ابروها و مژه ها از ریزش عرق پیشانی به داخل چشم ها جلوگیری می کنند و از تأثیر اشعه سوء آفتاب می کاهند. موهای داخل حفره های بینی و گوش از نفوذ گرد و غبار به داخل آنها ممانعت می کنند.

از نظر جنینی در سومین ماه رشد جنین، اولین علایم ظهور مو پدیدار می شود و به تدریج تا بلوغ رشد و تکوین می یابد. در سر هر فرد بالغ به طور متوسط بین یکصد تا یکصد و پنجاه هزار عدد مو وجود دارد (در سر افراد سیاه مو حدود یک صدهزار و در افراد بلوند حدود 150-140 هزار عدد مو وجود دارد). قطر موی سر انسان به طور متوسط بین 50 تا 80 میکرون است که بر حسب نژاد متغیر است.

جنس مو از پروتئینی نامحلول به نام کراتین است که حدواسط کراتین سخت ناخن ها و کراتین نرم موجود در پوست است. به غیر از پروتئین، در مو مواد مختلفی از جمله اسیداوریک و برخی مواد آلی دیگر و همچنین مواد معدنی یافت می شود. نوع و مقدار مواد معدنی مو بر حسب رنگ آن تغییر می کند. به طور مثال در موی مشکی مقدار آهن بیشتر از سایر عناصر است. در حالی که در موی قرمز مقدار مس بیشتر است. مو یک دهم تا چهار دهم میلی متر رشد می کند. رشد مو در فصل های گرم بیشتر از فصل های سرد است. عمر مو بر حسب ناحیه رشد متفاوت است. عمر موی سر و ریش دو تا شش سال است و عمر مژه ها بیش از چند ماه نیست. بعد از مرگ انسان معمولاً بین 85 تا 90 روز وقت لازم است تا مو بریزد.

رنگ مو به خاطر وجود انواع پیگمان ها و رنگدانه ها است. رنگدانه اصلی مو را ملانین تشکیل می دهد. ملانین بی رنگ است. اما به واسطه آنزیمی به نام "تیروزیناز" فعال شده و به شکل رنگی (معمولاً مشکی) در می آید. در افرادی که موی روشن دارند، رنگدانه اصلی مو فنوملانین است که گرانول های آن به رنگ قرمز، قهوه ای یا زرد است.

اگر از هر مو مقطعی عرضی تهیه کنیم، در آن سه قسمت متمایز تشخیص داده می شود. خارجی ترین لایه از یک ردیف سلول فلس مانند به نام کوتیکول تشکیل شده که میزان پیگمان آن اندک است. دومین لایه که بیشترین قسمت مو را تشکیل می دهد، کورتکس نام دارد که پر از دانه های ملانین است. در وسط مو آخرین قسمت مو که  مغز مو نامیده می شود قرار دارد. به طور کلی مو از دو قسمت عمده یعنی ساقه مو و ریشه مو تشکیل شده که ساقه مو شامل قسمتی از مو است که خارج از پوست بوده و قسمتی که حدفاصل سطح پوست تا قسمت بالایی غده چربی یا سباسه است. قسمتی که از محل غده چربی به کانال مویی وصل می شود ریشه مو نامیده می شود. پایین ترین قسمت مو به نام پاپی شناخته می شود و انتهای پاپی ناحیه انگشتی نامیده می شود که از آنجا شبکه خونی و عصبی وارد می شود.