کتاب آموزههای طبی و بهداشتی امام رضا علیهالسلام در یک مقدمه و دو بخش تدوین شده است.
بخش اول در 9 فصل به این عناوین می پردازد:
اغنيا مکه روند و فقرا سوي تو آيند
جان به قربان تو جانا که تو حج فقرايي
اي قافله سالار اهالي معرفت! اي قبله حاجات دل هاي به شوق نشسته! تو زائرانت را به استطاعت مال نمي طلبي؛ حاجيان حرم تو، با معيار عشق و توفيق و طلبً مستطيع مي شوند. زائران تو ابتدا خود را در ميقات اشتياق تطهير مي کنند و سپس با سينه اي سرشار از لقاي يار، رخت سفر مي پوشند و پا به راه وصال مي نهند. در ملکوت آستان تو ملايک طواف مي کنند. آنجا دل هاي تبرک گرفته از روشني، نه هفت بار، که هفتاد بار بين ضريح منورت تا روح مطهرت سعي مي کنند و سپس در عرفات عشق تو نماز زيارت مي خوانند. زائران تو رو به پنجره فولاد دخيل مي بندند، از ضريح آيينه صفا مي جويند و زمزم حاجاتشان را در سقاخانه اسماعيل مي نوشند.
اي واسطه فيض خدا و اي حج باصفاي بينوايان! دل هايمان را از زلال حقيقت سرشار کن و از چشمه سار معرفتً جرعه بنوشان تا در تنگناي جهالت جهان گرفتار نياييم.
به عنايت نظري کن که من دلشده را
نرود بي مدد لطف تو کاري از پيش
اي مولاي هشتم! تو نويد رويش باران از سقف بهاراني. تو مايه طراوت گل هاي ايماني. تو برکت جاي جاي ايراني. خورشيد با بوسه بر بارگاهت، روز را آغاز مي کند و گرما را به وام مي گيرد. صداي تو در رگ هاي زندگاني جاري است.
اي هشتمين گل بوستان محمدي! اي منتهاي خواهش دل ها! اي آفتاب روشن قبله گاه ما! اي نور مطلق امروز و فردا! اي سبزه زار سرزندگي و صفا! اي پناهگاه آهوان رميده دل هاي ما! تو روح باغستان زندگاني هستي. تو مبشر اميدي. تو ناخداي کشتي هدايتي.
سلام بر تو و بر هر انسان شايسته اي که شور و شعورش، او را به پشت پنجره فولاد و ضريح آفتاب مي کشاند؛ پنجره اي که از عشق لطيف تر، از گلبرگ زيباتر و از همه دنيا بزرگ تر است. سلام بر تو اي هميشه سبز! اي سيد گل ها! يا علي بن موسي الرضا...
مقدمه:
امام علی بن موسیالرضا (علیه السلام) هشتمین امام شیعیان از سلاله پاک رسول خدا و هشتمین جانشین پیامبر مکرم اسلام میباشند.
ایشان در سن ۳۵ سالگی عهدهدار مسئولیت امامت و رهبری شیعیان گردیدند و حیات ایشان مقارن بود با خلافت خلفای عباسی که سختیها و رنج بسیاری را بر امام رواداشتند و سر انجام مأمون عباسی ایشان را در سن ۵۵ سالگی به شهادت رساند. در این نوشته به طور خلاصه، بعضی از ابعاد زندگانی آن حضرت را بررسی مینماییم.
نام، لقب و کنیه امام:
نام مبارک ایشان علی و کنیه آن حضرت ابوالحسن و مشهورترین لقب ایشان “رضا” به معنای “خشنودی” میباشد. امام محمد تقی (علیه السلام) امام نهم و فرزند ایشان سبب نامیده شدن آن حضرت به این لقب را اینگونه نقل میفرمایند: “خداوند او را رضا لقب نهاد زیرا خداوند در آسمان و رسول خدا و ائمه اطهار در زمین از او خشنود بودهاند و ایشان را برای امامت پسندیدهاند و همینطور (به خاطر خلق و خوی نیکوی امام) هم دوستان و نزدیکان و هم دشمنان از ایشان راضی و خشنود بودند.”
یکی از القاب مشهور حضرت “عالم آل محمد” است. این لقب نشانگر ظهور علم و دانش ایشان میباشد. جلسات مناظره متعددی که امام با دانشمندان بزرگ عصر خویش، بویژه علمای ادیان مختلف انجام داد و در همه آنها با سربلندی تمام بیرون آمد دلیل کوچکی بر این سخن است، که قسمتی از این مناظرات در بخش “جنبه علمی امام” آمده است. این توانایی و برتری امام، در تسلط بر علوم یکی از دلایل امامت ایشان میباشد و با تأمل در سخنان امام در این مناظرات، کاملاً این مطلب روشن میگردد که این علوم جز از یک منبع وابسته به الهام و وحی نمیتواند سرچشمه گرفته باشد.
پدر و مادر امام:
پدر بزرگوار ایشان امام موسی کاظم (علیه السلام) پیشوای هفتم شیعیان بودند که در سال ۱۸۳ ﻫ.ق. به دست هارون عباسی به شهادت رسیدند و مادر گرامیشان “نجمه” نام داشت.
تولد امام:
حضرت رضا (علیه السلام) در یازدهم ذیقعدﺓ الحرام سال ۱۴۸ هجری در مدینه منوره دیده به جهان گشودند. از قول مادر ایشان نقل شده است که: “هنگامیکه به حضرتش حامله شدم به هیچ وجه ثقل حمل را در خود حس نمیکردم و وقتی به خواب میرفتم، صدای تسبیح و تمجید حق تعالی و ذکر “لاالهالاالله” را از شکم خود میشنیدم، اما چون بیدار میشدم دیگر صدایی بگوش نمیرسید. هنگامیکه وضع حمل انجام شد، نوزاد دو دستش را به زمین نهاد و سرش را به سوی آسمان بلند کرد و لبانش را تکان میداد؛ گویی چیزی میگفت.”(۲)
نظیر این واقعه، هنگام تولد دیگر ائمه و بعضی از پیامبران الهی نیز نقل شده است، از جمله حضرت عیسی که به اراده الهی در اوان تولد، در گهواره لب به سخن گشوده و با مردم سخن گفتند که شرح این ماجرا در قرآن کریم آمده است.(۳)
مولاي من! تو را امام غريب مي نامند، مي دانم بد ميزباني بودند و در مهمان نوازي وفا نکردند.