احاديث , سخنان تصادفي امام رضا (ع)

بخشى از مهم ترين پرسش ها درباره حوادث اين مقطع از تاريخ اسلام عبارت است از:

1- چرا مأمون عباسى خراسان را براى حكومت انتخاب كرد؟

2- شرايط سياسى و حكومتى مأمون بعد از كشتن امين چگونه بود؟

3- اقدامات قابل پيش بينى مأمون در آن وضعيت چه چيز مى توانست باشد؟

4- اهداف مأمون از مسأله ولايت عهدى چه بود؟ آيا مأمون به اهدافش دست يافت؟

5- موضع امام هشتم (عليه السلام) چگونه بود و چگونه مى توانست باشد؟

در گفتگوي ميان حضرت و مأمون، شيخ صدوق چنين آورده: مأمون به حضرت  رضا عليه‏السلام گفت: من مقام علمي و فضل و بي‏اعتنايي شما به دنيا و پارسايي و ترس از خدا و ورع و عبادت تو را شناختم اي فرزند رسول خدا! و ترا به خلافت سزاوارتر از خويش تشخيص دادم. حضرت فرمودند: به بندگي پروردگار خود افتخار مي‏کنم و به زهد و بي‏رغبتي به دنيا، نجات و خلاص خود را از شر دنيا مي‏طلبم؛ با ورع و عدم نزديکي به محرمات الهي اميدوار رسيدن به سعادت و فائز شدن به بهره‏هاي خداوندي و درجات قرب به درگاه اويم، با تواضع و فروتني در اين دنيا آرزوي مقام بلند را به نزد پروردگار خود دارم. مأمون گفت من در نظر دارم خود را از خلافت خلع کنم و اين مقام را به تو بسپارم و با تو بيعت کنم. حضرت در پاسخ او فرمود: اگر اين خلافت از آن توست، پس خدا براي تو قرار داده است و جايز نيست که لباس و خلعتي را که خداوند به قامت تو پوشانيده، از تن بيرون کني و به غير خود بپوشاني و به ديگري واگذار نمايي، و اگر اين مقام از آن تو نيست، پس حق اينکه چيزي را که از تو نيست، به من واگذاري نداري، مأمون گفت، اي فرزند پيغمبر!

امسال را آمده‌ام تا میهمان خانه تو باشم در روزهایی که عطر و بوی محمد(ص) و علی(ع)، جان و دل عاشقان را عطرآگین کرده است. یا امام رضا(ع)، شنیده‌ام که درباره فضیلت این روزها فرموده‌اید: "عید غدیر آن روزی است که اندوه‌ها در آن بر طرف می‌شود و گناهان فرو می‌ریزد و روزی است که در آن عطاها و بخشش‌ها داده می‌شود."
این جمله را نیز شنیده‌ام که فرموده‌اید: "عید غدیر روزی است که دعا در آن مستجاب می‌شود، ... روز تهنیت گویی است، ... روز آراستن و زینت کردن است..."
در این روزهای عاشقانه در گوشه‌ای از حرم نورانی‌ات که به یمن عید غدیر نورباران شده است، دست تمنا به سوی آسمان بلند می‌کنم و از خداوند آسمان‌ها و زمین می‌خواهم به حرمت این عید عزیز دعاهایم را مستجاب کند.

رواه عن الرضا عليه السلام قال : إذا كان يوم القيامة زفت اربعة ايام الى الله كما تزف العروس الى خدرها ، قيل : ما هذه الايام ؟ قال : يوم الاضحى ويوم الفطر ويوم الجمعة ويوم الغدير ، وان يوم الغدير بين الأضحى والفطر والجمعة كالقمر بين الكواكب ، وهو اليوم الذى نجا فيه ابراهيم الخليل من النار ، فصامه شكرا لله ، وهو اليوم الذى اكمل الله به الدين في اقامة النبي عليه ا لسلام عليا أمير المؤمنين علما وابان فضيلته ووصايته ، فصام ذلك اليوم ، وانه اليوم الكمال ويوم مرغمة الشيطان ، ويوم تقبل اعمال الشيعة ومحبى آل محمد ، وهو اليوم الذى يعمد الله فيه الى ما عمله المخالفون فيجعله هباء منثورا.

گفته شد که مأمون در ابتداي مذاکرات خود با علي بن موسي (ع) پيشنهاد کرد که خلافت را يک سره به حضرت واگذار کند و خود وليعهد آن حضرت بوده باشد ولي حضرت قبول نفرمود تا جريان به ولايتعهدي آن حضرت خاتمه يافت. 

اکنون اين سئوال مطرح مي‏شود که وقتي مأمون اين پيشنهاد را - چه با واقعيت و ايمان و چه با دروغ و نيرنگ - مطرح مي‏کند چه مي‏شد اگر آن حضرت آن را مي‏پذيرفت و قدرت را در دست ميگرفت و بعد نيز کم کم دست مأمون و بني‏عباس را يک سره از خلافت کوتاه مي‏نمود؟ 

هنگامى كه در سوره هود يا ديگر سوره‏ هاى قرآنى كه داستان رسالت‏ پيامبران سلف را بازگو مى‏كند مى‏ انديشيم، در مى‏ يابيم كه تمام پيامبران‏ در مقابل فساد وبويژه فسادى كه در ميان قومشان شيوع داشت، به مبارزه‏ برخاستند. آنان هر فساد سياسى يا اجتماعى يا اقتصادى و يا فكرى رامنتهى به گمراهى و شرك وكفر قلمداد مى‏كردند و از همين‏ رو خدا را به‏ياد مردم مى‏آوردند و آنها را از عذاب خداوند در دنيا و عقابش در آخرت‏ بيم مى‏ دادند، زيرا اين شيوه، راه اصلاح انسان و بازداشت او از ارتكاب‏ هرگونه جرم و فساد است.

سليمان بن جعفر گويد: براى انجام بعضى از كارها همراه امام رضا عليه السلام بودم تا اين كه خواستم به خانه ام باز گردم .
حضرت فرمود: برگرد و با من بيا و امشب را نزد من بمان . من هم برگشتم و به همراه او حركت كرديم تا اينكه وارد منزل شديم . حضرت نگاهى به غلامان خود كرد كه مشغول گل كارى و ساختن اصطبل بودند و بعضى از آنها كارهاى ديگر انجام مى دادند. در بين آنها غلام سياهى كه غريب بود كار مى كرد.