3. فطحيه و اسماعيليه
از ديگر فرقه هاي موجود در زمان امامت حضرت رضا (عليه السلام)، دو مذهب « اسماعيليه » و « فَطحيه » مي باشد. پس از رحلت امام صادق (عليه السلام) شيعيان در جانشيني آن حضرت دچار سردرگمي شدند. برخي گمان كردند امامت به اسماعيل بن جعفر منتقل شده است، با وجود اين كه وي اندكي (1) پيش از پدر خود درگذشت.(2) اسماعيل فرزند ذكور ارشد امام بود و انتظار عمومي آن بود كه وي جانشين آن حضرت شود.(3) حتي شايعاتي قوي به وجود آمد كه حضرت صادق (عليه السلام) او را صريحاً به عنوان جانشين خود انتخاب كردند.(4)
4. گونه هاي روايات تفسيري
پژوهش هاي روش شناسي در روايات تفسيري امام رضا (عليه السلام) كاشف از اين مطلب است كه مهم ترين شاخص هاي روش تفسيري از منظر آن امام كه در اين نوشتار از آن به گونه شناسي روايات تفسيري تعبير مي شود از اين قرار است:
2-2. علم نقد الحديث
شيوع احاديث موضوعه پس از ارتحال رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) آغاز گرديد چنان كه ابوريه مي گويد:
قبيصه بن جابر بن يزيد جعفر گفت : از وصي الاوصياء و وارث علم الانبياء ابي جعفر محمدبن علي بن الحسين بن علي بن ابي طالب (ع) شنيدم كه مي فرمود : حديث كرد مرا سيد العابدين علي بن الحسين از سيدالشهداء حسين بن علي از سيدالاوصياء اميرالمومنين علي بن ابي طالب (ع) كه فرمود : قال رسول الله (ع) ستدفن بضعه مني بارض خراسان مازارها مكروب الا نفس الله كزبته و لا مذنب الا غفرالله ذنوبه.
با بالهای نیایش پر میگشایم و پرواز عاشقانه را تجربه میکنم.
پرنده دلم اوج میگیرد و بر گنبد زرد امام طواف میکند، بالا میرود، بالا و بالاتر. آنقدر بالا میرود تا به خدا میرسد. نگاه دلم خدا را می بیند و خورشید در من حلول میکند. بهاری میشوم و عشق در باغ نگاهم جوانه میزند. ابر چشمانم میل به باریدن دارد. دل را می تکانم و به اشک اجازه باریدن می دهم. دل که سبک میشود، خدا را نزدیکتر حس میکند. او اینجاست.
2. واقفيه
« واقفه يا واقفيه » در اصطلاح فرقه شناختي شيعيان (1)، دو معناي خاص و عام دارد. در معناي عام، نام هر گروهي است كه بر امامت يكي از امامان- برخلاف رأي اكثريت - توقف كنند (2) اما در معناي خاص، واقفيه نام فرقه هايي از شيعه است كه منكر رحلت امام كاظم (عليه السلام) شدند، در امامت آن حضرت متوقف شدند و رهبري ديني امام رضا (عليه السلام) را به عنوان امام نپذيرفتند.(3) هنگامي كه واژه واقفه به صورت مطلق به كار رود، اشاره به فرقه اخير دارد و احتمالاً علت اطلاق اين واژه بر وقف كنندگان بر امام هفتم، به سبب فراواني جمعيتي آنان در ميان شيعيان باشد.