«ارتباط با خدا»، پارسايي و بندگي

در حالات معنوي امام رضا(ع) چنين بيان شده است که ايشان کم خواب بودند و بسيار روزه مي گرفتند و روزه داشتن سه روز در هر ماه را هرگز ترک نمي کردند و مي فرمودند: «هرکسي سه روز از هر ماه را روزه بگيرد، مثل اين است که همه عمرش را روزه گرفته باشد.» آن حضرت وقتي پيراهن خود را به دعبل هديه دادند، فرمودند: احتفظ بهذا القميص فقد صليتُ فيه الف ليلة کل ليلة الف رکعة و ختمت فيه القرآن الف ختمة؛ (دعبل! اين پيراهن را قدر بدان و خوب محافظت کن! که من در آن هزار شب و هر شبي هزار رکعت نماز خوانده ام و در آن هزار ختم قرآن به جاي آورده ام.) رجاء بن ابوضحاک که مامون وي را براي آوردن امام رضا(ع) ماموريت داده بود، در بخشي از گزارش خود به مامون مي گويد:

عیادت از بیماران

یکی از دستورات اسلام این است که اگر شخصی دچار بیماری شد، مسلمانان به دیدار وی بشتابند . این رفتار از نظر روان شناسی بسیار موثر است. به گونه‎ای که در درمان او سرعت می‎بخشد . امام رضا علیه السلام نیز در رفتار خود بدین دستور اسلام عمل کرده است. در تاریخ نمونه‎های فراوانی را یاد کرده‎اند .

رعایت احترام پدر

امام رضا علیه السلام مردم را نسبت به پدر سفارش می‎کرد و حرمت آنان را یادآور می‎شد. از این رو، در سخنان ارزشمند خود حقوق پدر را بیان می‎کرد و می‎فرمود:

باید از پدر اطاعت کنی و نسبت به او نیکویی نمایی و در برابرش تواضع و خضوع کرده و به بزرگی از او یاد کنی و مورد تمجید و تعریف قرارش دهی و در محضرش آهسته سخن گویی؛ چرا که پدر اصل و ریشه فرزند است و فرزند بخشی از اوست. اگر پدر نبود، فرزند هم نبود.

«هیچ گاه اقتصادی که ائمه و امام رضا(ع) مطرح می کردند، همانند پرداخت به موقع حقوق کارگری، تاکید بر اهمیت منابع و مواد اولیه، اجرای تجارت و بازرگانی با رضایت طرفین، ایجاد تعادل و اعتدال در مصرف، توزیع و تولید و... تدبیر منزل و شخصی نبوده، بلکه قانون های کلی در این حوزه بوده است. بنابراین در تعالیم امام(ع) اگر چه تدبیر منزل نیز وجود داشته، مثل اینکه زن مسئول اموال شوهرش است، اما در تمام مسائل کلیات اقتصادی مطرح شده است».

سفارش درباره حقوق مادر

مادر نیز از نظر امام رضا علیه السلام دارای احترام و حقوق فوق العاده‎ای می‎باشد. از این رو، آن حضرت در یکی از پیام‎های ارشادی خود در همین راستا چنین می‎فرماید:

بدان که حق مادر از لازم‎ترین حقوق و واجب‎ترین واجبات می‎باشد. زیرا او در شرایطی تو را در رحم خود پرورانیده و از شیره جانش به تو خورانیده است که هر کس در چنان شرایطی حاضر به تحمل این همه زحمات نبوده است. تو را با جان و دل و سر و چشم و گوش و همه جوارحش با تمام محبت و رضایت نگهداری می‎کرد و با کمال مسرت و خوشحالی ناراحتی‎هایت را برطرف می‎ساخت و با تمام قوا می‎کوشید تا خواسته‎هایت را برآورده سازد و حاضر بود خود گرسنه بماند، اما تو را سیر کند و خود تشنه بماند، ولی تو را سیراب نماید و خود برهنه بماند و تو را بپوشاند و یا خود در آفتاب بماند و تو را در سایه گذارد .

سفره دسته جمعی

یکی از جلوه‎های مردم‎دوستی امام رضا علیه السلام این بود که سعی می‎کرد هرگز تنها غذا نخورد؛  بلکه همگان را به خوردن غذا فرا می‎خواند.

مردی از اهل بلخ روایت می‎کند که:

من در سفر خراسان، همراه حضرت رضا علیه السلام بودم. روزی سفره غذا طلبید. همه غلامان از سیاه و سفید را کنار سفره جمع کرد. عرض کردم:

فدایت شوم مناسب‎تر بود که سفره اینها را جداگانه بیندازید. در پاسخ فرمود:

ساکت باش! همانا خدای همه ما یکی است، مادر و پدر ما یکی است و پاداش هر کسی بستگی به کردار او دارد.

منبع:

اصول کافی، ج 4، ص 23 / بحارالانوار، ج 49، ص 91 / عیون اخبارالرضا، ج 2، ص 184؛ محاسن برقی ص 392.

دعا برای مردم

دل امامان شیعه علیهم السلام همانند رسول خدا (که درود خدا بر ایشان و آل بیت مکرمشان باد) نسبت به مردم آکنده از عشق و علاقه و محبت به آنان بود. از این رو، همواره نسبت به مردم خیررسانی و خیرخواهی داشت . از جمله دعاهایشان این است:

ای خدای کریم! تمام کسانی که از مشرق تا مغرب روی زمین هستند، همگان را بیامرز .

در بخش دیگری دامنه دعای خود را به مردان و زنان مومن محدود می‎نماید و می‎فرماید:

ای خدای کریم! از خطای مردان و زنان مومن درگذر و آنان را بیامرز .

منبع:

بحارالانوار، ج 49، ص 117.

محبت نسبت به مردم

امام رضا علیه السلام فردی خوشرو و خوش برخورد بود. از این رو، با هر مسلمانی به سادگی رابطه برقرار می‎کرد و راه دوستی را با او باز می‎نمود و همگان با آن حضرت به زودی انس می‎گرفتند و می‎توانستند به خانه ایشان رفت و آمد نمایند، در کنارشان بنشینند و هم سخن شوند .