خداوند در قرآن و در سوره نحل آن را بعنوان ماده شفابخش برای انسانها معرفی نموده است: «فِیهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ»؛«خوردن عسل برای مردم شفاء است».(۱) پیامبر اکرم (ص) هم درباره این ماده حیاتبخش فرموده اند: «لم یستشف المریض بمثل شربة العسل»؛ «هیچ مریضی، به مانند نوشیدن عسل شفاء پیدا نمیکند.»(۲)
برای استفاده بهینه از آثار و فواید عسل شناخت عسل خوب و بد اهمیت زیادی دارد. امام رضا(ع) در مورد عسل های زیان آور هشدار داده و می فرماید: واعلم ان للعسل دلایل یعرف بها نفعه من ضره و ذلک ان منه شیئاً اذا ادرکه الشم عطش ، ومنه شی ء یسکرو له عند الذوق جراقه شدیده فهذه الانواع من العسل قانله؛ بدان ای امیرالمؤمنین که برای شناخت عسل مفید از مضر نشانه هایی است ، بعضی از عسلها هستند که وقتی بویشان به مشام انسان برسد عطسه می زند، بعضی از عسلها سکر آوردند و مزه بسیار تند و سوزنده ای دارند، این نوع عسلها کشنده اند.(۳)
امام رضا علیه السلام در بیانی دیگر عسل را شفای دردها و بیماریها دانسته اند. عن الرضا (ع) عن آبائه عن رسول الله (ص): قال ان یکن فی شیئی شفاء ففی شرطه حجام اوشربه عسل. از امام الرضا (ع) از پدرانش از پیامبر (ص) نقل شد که فرمود: اگر در چیزی شفا باشد در حجامت و نوشیدن عسل است.(۴)
در روایتی از امام رضا علیه السلام از اهمیت عسل سخن به میان آمده است. عن الرضا (ع) عن آبائه عن رسول الله (ص) قال: لا تردوا شربه العسل علی من اتاکم بها. از امام الرضا (ع) از پدرانش از پیامبر (ص) نقل شد که فرمودند: به هر کس از شما که عسل تعارف کردند رد نکند.( بگیرد و بنوشد).(۵)
امام رضا علیه السلام در جایی دیگر عسل را راه درمان و پیشگیری از سرماخوردگی معرفی کرده اند. آن حضرت می فرماید: هر که می خواهد در همه ی زمستان از سرماخوردگی دور بماند ، هر روز ، سه لقمه شهد (عسل) بخورد.(۶)
و در روایتی دیگر آن را درمان دردها برشمرده اند. عن الامام الرضا علیه السلام : پیامبراکرم صل الله علیه و آله و سلم فرمودند : خداوند برکت را در عسل قرار داده است . درمان دردها ، در آن است و هفتاد پیامبر دوام سودمندی آن را از خداوند خواسته اند .(۷)
در حدیثی دیگر به نقل ار امام کاظم علیه السلام درباره خواص درمانی عسل فرمودند: در عسل ، درمان هر دردی است ، هر کس ناشتا یک انگشت از آن را بلیسد ، این عسل بلغم را پایان می دهد ، صفرا را فرو می نشاند ، تلخه ی سیاه ( زرداب) را مانع می شود ، ذهن را صفا می بخشد و اگر که همراه با کندر خورده شود ، حافظه را نکو می سازد.(۸)
امام رضا علیه السلام در روایتی دیگر عسل را مایه تقویت حافظه برشمرده می فرماید: سه چیز حافظه را زیاد می کند و بلغم را از بین می برد ، قرائت قرآن ، عسل و کندر.(۹)
منابع:
۱ . نحل / ۶۹٫
۲ . بحارالانوار، علامه مجلسی، موسسه الرضا، بیروت، ج ۶۶، ص ۲۹۲
۳٫ بحارالانوار، ج۵۹ ، ص ۳۲۴٫
۴٫ طب الرضا(ع) ، ص ۲۵۵٫
۵٫ اخبار و آثار حضرت امام رضا علیه السلام صفحه ۷۲۴
۶٫ طب الامام الرضا علیه السلام ، صفحه ۳۷
۷٫ مکارم الاخلاق جلد ۱ صفحه ۳۵۹ حدیث ۱۱۷۳
۸٫ الفقه المنسوب للامام الرضا علیه السلام ، صفحه ۳۴۶
۹٫ اخبار و آثار حضرت امام رضا علیه السلام صفحه ۷۲۴