احاديث , سخنان تصادفي امام رضا (ع)

زيارت، الهام گرفتن از اسوه‌ها، تعظيم شعائر و تقدير از فداكاری‌ها و پاكی‌ها و زمينه‌ساز شناخت و تربيت است، زيارت، طهارت روح، توبه از بدی‌ها، برگزيدن راهی به‌سوی پاكی‌ها و گشودن پنجره‌ای به‌سوی نور را به‌دنبال دارد. زيارت، خود را محك زدن است، آنكه كنار مرقد شهيد يا ولی خدا يا پيامبر و امام می‌ايستد، گويا در برابر آينه‌ای تمام قد ايستاده كه «سيمای حق» و «قامت فضيلت» را نشان می‌دهد.

زيارت، در لغت به‌معنای ديدار كردن و رفتن به مشاهد متبركه است در عرف هم زيارت به ديدار كسی برای بزرگ شمردن و احترام به او معنا می‌شود. زيارت، يعنی تقدير و سپاس‌گزاری از زندگی سراسر ايثار، فداكاری و جانبازی سروران دين. زيارت، يعنی خلوت‌گزيدن و راز و نياز داشتن و انس يافتن با حجت خدا و در يك كلام، زيارت صيقل‌دادن روح و شست‌وشوی دل از آلودگی گناه است.

فلسفه و آثار زيارت

دانشمندان اسلام به پيروی از آيات قرآن و احاديث، برای زيارت، به‌ويژه زيارت قبر صالحان و پيامبران فضيلت و ثواب قائل شده‌اند، در صدر اسلام، زيارت قبر پيامبر اسلام(ص) و شهيدان راه خدا ‌ميان مسلمانان يك سنت بود، چنان‌كه فاطمه ‌زهرا(س) هر جمعه به زيارت قبر عموی خود حمزه می‌رفت و در كنار قبر او نماز می‌گذارد و گريه می‌كرد.

زيارت قبور اين گروه از شخصيت‌ از جمله امام رضا(ع) نوعی سپاس‌گزاری و قدردانی از جانبازی و فداكاری‌های آنان است، اثر ديگر زيارت، ياد مرگ است كه باعث می‌شود انسان خود را برای زندگی هميشگی آماده سازد و غم و شادی اين دنيا را گذرا بداند و فريب اين دار فانی را نخورد.

مسلمانان و زيارت

از صدر اسلام تاكنون، مسلمانان مزارهای اوليای خدا و بزرگان دين را زيارت می‌كنند. در اين ميان، قبر پاك پيامبر اكرم‌(ص)، بيشتر از همه زيارت می‌شده است. همه فرقه‌های اسلامی، نماز و دعا خواندن كنار اين قبرها، و تبرك و توسل جستن به آنها و نيز تقرب به خدا به‌وسيله زيارت آنها را پذيرفته، با همه تفاوت‌های مذهبی، بر اين مسئله اتفاق نظر دارند. از جمله اين شخصيت‌های دينی، بلال حبشی مؤذّن پيامبر(ص) است كه در سال بيستم هجری درگذشت و در دمشق به خاك سپرده شد بسياری از نيكان و اوليا او را زيارت می‌كنند، نيز قبر سلمان فارسی كه در سال 36 درگذشت، زيارتگاه بسياری از اوليا است.

يكی از موضوعاتی كه پيوسته دستاويز مغرضان و دشمنان شيعه بوده، مسئله «زيارت» است. آنان كوشيده‌اند زيارت امامان معصوم و اوليای دين را بدعت و شرك معرفی كنند و از اين رهگذر، پيروان اهل ‌بيت(ع) را مشرك می‌دانند، مرحوم علامه امينی در كتاب شريف‌ الغدير، با تكيه بر منابع متعدد و روايات فراوان، كوشيده است بی‌پايه بودن ادّعاهای دشمنان را اثبات كند.

فضيلت زيارت امام رضا(ع)

رسول‌خدا(ص) می‌فرمايد: «به‌زودی پاره تن من در زمين خراسان دفن می‌شود. هر غمناك و محزونی كه او را زيارت كند، بدون شك خداوند غم و اندوه او را برطرف می‌سازد و هر گنهكاری كه او را زيارت كند، بدون‌شك خداوند گناهان او را می‌آمرزد». همچنين خود امام رضا‌(ع) هم فرمود: «هر كه مرا با اين دوری قبر و غربت زيارت كند، در روز قيامت در سه جا نزد او می‌آيم تا او را از هول و هراس‌های وحشتناك رهايی بخشم؛ هنگامی‌‌كه نامه‌های اعمال نيكوكاران در دست راست و نامه‌های اعمال بدكاران در دست چپ آنان پرواز كند، نزد صراط و نزد ميزان و ترازوی اعمال»

زيارت، توجه به اوليای خدا و واسطه قرار دادن آنها برای نزديكی بيشتر به خداست. حضرت امام هادی(ع) كه خود دارای مقام والای امامت و ولايت بود، به هنگام بيماری، شخصی را به كربلا فرستاد تا در كنار قبر پاك امام حسين(ع) در حق ايشان دعا كند، آن حضرت به كسی‌كه در اجرای اين دستور شگفت زده شده بود، فرمود: «رسول‌خدا(ص) از خانه خدا و حجرالاسود برتر بود، ولی گِرد خانه خدا طواف می‌كرد و به حجر دست می‌كشيد و آن را می‌بوسيد، همانا خدای تعالی را قطعه زمين‌هايی ممتاز است كه دوست دارد در آنها خوانده شود و خواسته كسی را كه در آنجا دعا می‌كند، استجابت می‌كند»، حرم امام رضا(ع) هم از اين دست زمين‌هاست.

بزرگی و قدرت، فقط از آنِ خداست، ولی خداوند برخی از بندگان شايسته‌اش را جلوه‌گاه بخشندگی خويش می‌سازد، از اين‌رو برای نشان دادن جايگاه والای آنان، به بندگان دستور می‌دهد اگر می‌خواهند به خدا برسند، در اين راه حركت كنند و اگر از خدای بی‌نياز كمك می‌خواهند، خدا را به حرمت و قداست آن بزرگواران سوگند داده، آنان را «وسيله» قرار دهند.

امام‌رضا(ع) نيز واسطه فيض ميان مولا و بندگان است، آن‌گاه كه عنايت آن امام مهربان، رحمت الهی را شامل حال زائر می‌سازد و او را بر سفره كرم خويش مهمان می‌كند، دل هر عاشقی را به وجد می‌آورد و او را به‌سوی حرم باصفايش می‌كشاند.

آداب زيارت امام‌رضا(ع)

در قرآن كريم به رعايت ادب حضور در پيشگاه پيشوايان مذهبی چنين تصريح شده است: «ای اهل ايمان! صدايتان را بالاتر از صدای پيغمبر بلند نكنيد». بنابراين، زيبنده است زائر كوی امام‌ رضا(ع) نيز با توجه به حضورش در مقابل معصوم، آداب زيارت را كه در ذيل آمده رعايت كند: معرفت به ولايت، رعايت تقوا، ياری همراهان، داشتن وضو و غسل زيارت، پوشيدن لباس پاكيزه، باوقار و آرامی گام برداشتن و ذكر و تسبيح خداوند گفتن، گرفتن اذن دخول هنگام ورود، خواندن زيارت‌نامه، خواندن دو ركعت نماز زيارت، رعايت حقوق و احترام ديگران، مقدم داشتن اوليای خدا بر خود، بهره‌گيری معنوی و وداع به اميد زيارت دوبارهگنجينه سخنان حضرت رضا(ع)، دريای بيكرانی است كه در قطره قطره زلال آب حياتش، بهره‌هايی والاتر و باارزش‌تر از مرواريد نمايان می‌شود؛ به شرط آنكه صدف سخت دل را بشكافيم و دُرّ ناب كلامش را به نهان‌خانه دل راه دهيم، بسيار نيكوست كه زائر، عارف به سخنان آن بزرگوار بوده و همراه با زيارت‌پذيرای آن سخنان باشد، چرا كه به كارگيری رهنمودهای امام‌ رضا(ع) در زندگی، همانند زيارت و حضور هميشگی در پيشگاه آن معصوم است.