پاسخ:
در حالات معنوی امام رضا (علیهالسلام)، چنین بیان شده است که ایشان کمخواب بود و بسیار روزه میگرفت. هیچ گاه سه روز روزه ماهیانه ایشان ترک نمیشد و میفرمود: این سه روز روزه، معادل روزه یک سال است (1)
امام، نزدیکترین حالت بنده به خدای را زمانی میدانست که او برای خداوند سجده کند (2).
آن حضرت وقتی پیراهن خود را به دعبل هدیه داد؛ فرمود: احتفظ بهذا القمیص فقد صلیت فیه الف لیلة کل لیلة الف رکعة و ختمت فیه القرآن الف ختمة؛ (3) دعبل؛ این پیراهن را قدر بدان و خوب محافظت کن. که من در آن، هزار شب و در هر شبی هزار رکعت نماز خواندهام و در آن هزار ختم قرآن به جای آوردهام.
امام رضا (علیهالسلام) در مورد آداب نماز نیز چنین میفرمود:
«اگر برای نماز ایستادی، تلاش کن با حالت کسالت و خواب آلودگی و سستی و تنبلی نباشد. بلکه با آرامش و وقار، نماز را بجای آور و بر تو باد که در نماز، خاشع و خاضع باشی و برای خدا تواضع کنی و خشوع و خوف را برخود هموار سازی در آن حال که بین بیم و امید ایستادهای و پیوسته با طمأنینه و نگران باشی، همانند بنده گریخته و گنهکار که در محضر مولایش ایستاده و در پیشگاه خدای عالمیان بایست. پاهای خود را کنار هم بگذار و قامتت را راست نگهدار و به راست و چپ توجه نکن و چنان باش که گویی خدا را میبینی، که اگر تو او را نمیبینی او تو را میبیند.»(4)
رجاء بن ابو ضحاک که مأمون وی را برای آوردن امام رضا (علیهالسلام) مأموریت داده بود، در بخشی از گزارش خود به مأمون میگوید:
من پیوسته از مدینه تا مرو با ایشان بودم، به خدا قسم کسی را باتقویتر از او نسبت به خدا ندیدم، و کسی را که بیشتر از او در تمام اوقاتش ذکر خدا گوید؛ ندیدم، و ندیدم کسی را که خداترستر و پارساتر از او باشد. (5).
نام و یاد خدا را در همه حال جاری میساخت و این فرهنگ را به یاران خود منتقل میکرد؛ هر گاه میخواست یادداشتی برای نیازمندیهایش نویسد، مینوشت: بسماللَّه الرّحمن الرّحیم. انشاءالله به یاد خواهم آورد؛ و سپس هر چه میخواست یادداشت میکرد. (6)
پینوشتها:
1) نورالابصار، ص 335.
2) کافی 3 264.
3) بحارالانوار، ج 79، ص 309.
4) فقه الرضا (علیهالسلام)، ص 101.
5) عیون اخبار الرضا (علیهالسلام)، ج 2، ص 183.
6) رهاورد خرد (ترجمه تحف العقول)، ص 457.