امام رضا «عليهالسلام:
عن ابيه «عليهالسلام» عن آبايه «عليهالسلام» ، قال: قال رسول الله «صلي الله عليه و آله و سلم»: المغبون لا محمود و لا ماجور
نقل از پدر خويش، از پدران خويش، از پيامبر اكرم كه فرمود: انسان گول خورده (مغبون شده)، نه ارزشي دارد نه پاداشي.
از مجموعه ي تعاليم رضوي دربارهي مال و نظام مالي روشن ميگردد كه مال عامل قوام و پايداري جامعه است، پس بايد در رشد و حفظ آن كوشيد، و در بهره برداري از اموال و امكانات اقتصادي سهل انگاري نكرد. در حديث «علل الشرايع» ، كه امام رضا «عليهالسلام» از فلسفه ي احكام سخن می گویند.
بارها بر اين محور تاكيد شده است كه استفاده از راهها و شيوه هايي كه موجب فساد و تباهي و ركود در نظام مالي است، يا حد و مرز اموال را ناديده ميگيرد و حرمت مال را كنار ميگذارد و … ممنوع است و استفاده از راههاي بهره برداري درست و مشروع حلال است و مجاز.
اموال در دنيا بسيار است و راههاي رشد مال فراوان. تمامي راههايي كه در اسلام ممنوع و محكوم است، اموال را افزايش و رشد ميدهد چون ربا، خيانت، ظلم و …؛ ليكن اينها از نظر اسلام رشد مال نيست. مال به دست آمده از راه ربا، حرمت و ارزش ندارد. اينگونه مال بايد مصادره شود و به كساني كه ربا داده اند، اگر معلومند باز گردد و گرنه به محرومان داده شود. همچنين در اموال نامشروع ديگر كه ضوابط و معيارهاي اسلامي در آنها رعايت نشده است. بنابراين، مال در بينش اسلامي، تنها و در چهارچوبي كه اسلام خواسته و در مسير اهداف اسلامي، حرمت و ارزش دارد، و حفظ مال و رشد آن بايد در قلمرو اسلامي آن باشد. چنانكه گفتيم، رباخوار مال شخصي خود را حفظ ميكند، ليكن مال در سطح جامعه حفظ نميشود؛ بلكه تضييع و تباه ميگردد چون مدار و موضوع و چهارچوب اسلامي خود را از دست ميدهد. پولي كه سودآور باشد از نظر اسلام پول نيست، ارزشي ندارد، رشد نيست، بلكه زيان و ضرر است. در اسلام، زيان و ضرر فرد و زيان و ضرر جامعه هر دو مورد نظر است، بلكه دومي مهمتر است.
منبع : کتاب امام رضا (ع) زندگی و اقتصاد
نویسنده: محمد حکیمی
