احاديث , سخنان تصادفي امام رضا (ع)

خداوندا، بوسیله او شهرهایت را از هرگونه تعفن نفس پلید، پاک کن و بوسیله او بندگانت را از هر گونه بیماری روح و جسم شفا عنایت فرما،پروردگارا، بوسیله او مؤمنین به درگاهت را عزت و سربلندی ببخش و بوسیله او آداب و سنن کهنه شده پیامبران قبلی خودت را احیاء کن، 

بارالها، بوسیله او زنده کن آنچه را که از دینت در عمل ناخالص مسلمین و بی‏اعتنایی مؤمنین، کمرنگ شده است، و دین حقیقی و خالص‏ات را بوسیله او تجدید حیات بخش، 

بار پروردگارا، بوسیله او آنچه را که از احکام اساسی و اصول اعتقادی دین تو در طول زمان تغییر و تبدیل یافته، احیاء کن تا آنجا که بدست او شریعتی نوین و آئینی کاملا تازه برای امت اسلام باز آید که دیگر هیچ ناراستی و بدعتی در آن نباشد و تا آنجا که بوسیله عدل او بنیان هر ظلم و جور و ستم را نابود سازی و آتش هر کفر و نفاق را بکلی خاموش گردانی و عهد و پیمان‏های قدیمی حق را آشکار سازی و پایه‏های گم شده، عدل را بیان ساخته و معلوم نمایی، 

7-1- آیه شریفه‏ی یتدبرون القرآن، بر هر قاری قرآن و هر ساعی ایمان حکم می‏کند که بر آیه‏های کتاب اعجاز حق تدبر نماید، و این تدبر نیز همیشه و همه جا بر هر مرد و زن مسلمان لازم است، با این نگاه و با دقتی بیشتر به کلام آشنا ولی غریب قرآن در آیه 30 سوره انبیاء توجه می‏کنیم که خداوند کریم می‏فرمایند: «و جعلنا من الماء کل شی‏ء حی أفلا یؤمنون»

و در ترجمه منظوم آن می‏خوانیم؛ 

ز آبی که آمد فرو ز آسمان‏

همه چیز زنده شد و یافت جان‏

چرا پس نگردند مؤمن به رب‏

نسازند آئین او را طلب

فهم ظاهری از این آیه نیز حاکی از این است که همه چیز از آب احیاء گردیده و علی الدوام بقای همه‏ی مواد به آب حیات بخش محتاج است و این مفهوم نیز مصادیق خوب، روشن و معین و واضحی دارد. درختان پرثمر و گلهای باطراوت و جنگلهای سرسبز و رودهای مصفا همه از مصادیق بارز این تعبیر ظاهری می‏باشند، در حالی که باید دانست خداوند کلام محکم و پیچیده و بسیار ارزشمند دیگری را هم در این آیه نهفته است که از کلید واژه‏ی بعدی باید به آن پی ببریم، زیرا این گونه امور که مورد مشاهده و تأیید و تصریح همگان هستند و مخالفی هم ندارند چیزی نیست که خداوند بعد از آن بگوید؛ آیا باز هم ایمان نمی آورید؛ مگر قرار است که مخاطب قرآن به مفاهیم ظاهری اخیر الذکر ایمان بیاورد، که مثلا آب برای جانداران یک نوشیدنی گوارا و حیات بخش است، در حالی که یقینا این موضوع درست است، اما فقط این نیست، پس چرا و چگونه و از کجا معلوم می‏شود که دیگر مفاهیم کدام است؟ باید تدبر بیشتری کرد. 

با تدبر افزون می‏بینیم، در حالی که در متن آیه «کل شی‏ء» ذکر می‏شود و ظاهرا معنی تمام چیزها را می‏دهد، ولی آب این نعمت بزرگ الهی گاهی نه باعث حیات که موجب مرگ برخی چیزها می‏شود، مثل آب بر روی آتش و یا آب زیاد و روان که سیل جاری از کوهساران است و خانه‏ها را خراب می‏کند، و یا آب بی‏موقع که باعث خفگی و یا غرق غریق می‏شود، و یا در کاغذ و کتاب هم آب از بین برنده آن است و هیچ نقش احیاگری ندارد. با نگاهی دقیق به آسمان بالای سر خود میلیونها کیلومتر و سالهای سال فاصله نوری برمی‏خوریم که در آن سیاره‏ها و ستاره‏ها و فضای میان آنها موجوداتی به اذن خدا در حال تسبیح و حمد و سپاس خداوند هستند ولی ظاهرا از این آبی که تاکنون در نزدیکی چشم ما بوده در آن‏ها و یا در بقای آن‏ها خبری نیست. 

پس آن چه آبی است که خداوند در این آیه منظور اصلی خود دانسته و بعد هم می‏گوید به آن ایمان نمی‏آورید. 

باید دانست آن همان آبی است که پروردگار در آغاز خلقت عالم از نیستی، اول آبی را بوجود آورد و سپس بقیه موجودات را از آن آب بوجود آورد و آبشار منور این حیات از آن آب اولیه، هستی گرفته است. 

در ادامه برای اخذ تعبیر بهتر و دقت بیشتر به کلمه «ماء» در قرآن به روایت ذیل توجه می‏کنیم. 

7-2- فضالة بن ایوب گوید: از حضرت امام رضا علیه‏السلام تفسیر آیه شریفه ذیل را پرسیدند. 

حضرت امام علی بن موسی الرضا علیه‏السلام فرمودند: مقصود از «مائکم» ائمه اطهار علیهم‏السلام هستند که ابواب خداوند بین او و خلقش می‏باشند و «ماء معین» هم علم امامت است.

قل أرءیتم ان أصبح ماؤکم غورا فمن یأتیکم بماء معین - آیه 30 سوره ملک. 

و در ترجمه منظوم آن می‏خوانیم که: 

به آنان بده ای پیمبر خبر

که بر آب سازید یک نظر

گر این مایه‏ی زندگانی چنین‏

رود صبحگاهی فرو در زمین‏

چه کس می‏تواند جز آن دادگر

برون آرد آن آب بار دگر .

و چه زیبا و باطروات نقش حضرت حجة بن الحسن المهدی در ظهور معلوم می‏شود که خداوند توانا به غیبت اوست و فقط اوست که می‏تواند آنرا برای محتاجان دین او در یک فضای نیازمند آب حیات بخش او را به ما منتظران بازگرداند و شاهد تحقق دین پاک مهدوی بوده و ببینیم که این آب طاهر مطهر و به امنیت نگه داشته شده چگونه حلقه اتصال بین زمین و آسمان و حلقه‏ی واسطه واجبی بین مخلوق و خالق و سبب بقای ارض و وسیله تحقق تقدیرات مخلوق و بهانه ارتزاق از خالق به همه‏ی موجودات است. 

وجود ذیجود ایشان حی و حاضر و ناظر هست و تنها ما باید چشم‏های غبار گرفته و به سیاهی دل بسته‏ی خود را به سوی نور حقیقی و تابان او بیاندازیم و از محضر مبارکشان بهره ببریم، که یقین حیات همه چیز از اوست. 

7-3- نحوه‏ی انتفاع و شیوه بهره جستن از وجود مبارک حضرت بقیةالله الاعظم در زمان غیبت موضوع قریب به ذهن همه پژوهشگران فرهنگ مهدوی است که خود آن حضرت به عنوان «احیاگر همه معالم دین و اهل آن» پاسخ کافی عنایت فرموده اند. 

حضرت بقیةالله الاعظم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در این باره فرموده‏اند: 

انی اخرج حین اخرج و لا یبعة لاحد من الطواغیت فی عنقی، و اما وجه الانتفاع بی فی غیبتی فکا لا رنتفاع بالشمس اذا غیبها عن الابصار السحاب و انی لامان لاهل الارض کما ان النجوم امان لاهل السماء 

هنگامی که امر ظهور من فرا برسد، در حالی قیام می‏کنم که برای هیچیک از طاغوت‏ها بر عهده‏ام بیعت و پیمانی نیست. و اما نحوه انتفاع به سبب من در زمان غیبت من همانند بهره‏مندی از خورشید است، وقتی ابرها آن را از دیده‏ها پنهان سازند، و من قطعا ایمنی بخش زمینیان هستم چنانکه ستارگان، باعث ایمنی اهل آسمان می‏باشند.

ثلث اول این حدیث مربوط به حکمت پنهان غیبت حضرت آقا امام زمان است که در زمان ظهور، چندین حکمت این غیبت و از جمله این کلام روشن می‏شود که چگونه این امامی که در قید طاغوت نیست به گسترش عدالت و تأمین اعتقادات و تدوین رزق و معونه امت و تحقق دین پاک مهدوی قیام می‏کند. 

ثلث سوم این حدیث نیز بیان می‏دارد که چه در زمان ظهور و چه در زمان غیبت، وجود حضرت و نام مبارک ایشان و بارگاه معنوی او همواره پذیرای مراجعین است و در شفاخانه حجة بن الحسن شبانه روز به روی منتظرین مضطر و مؤمنین پناه طلب گشوده است، و چه زیبا حضرت، آستان مقدس خود را در سراسر گیتی همچون ستارگان سماء که راهنمای اهل آسمان هستند، هدایت کننده بشر بر دو راهی‏ها مانده معرفی می‏کنند، و وجود حضرت آقا چون ستاره‏ها درخشان و نورانی در شب تاریک است که در کویر غیبت غیر از ستاره را دیدن و نظر داشتن شایسته نیست، و هر رعد و برقی زودگذر اگر با ابهت و پرطمطراق هم باشد اما در لحظه‏ای کوتاه معرفی، نابود و از میان فضای لایتناهی غیبت می‏گذرد و تنها ستاره‏های پدیدار آسمان که وجودی حقیقی دارند بر جایگاه خود با صلابت بیشتر باقی خواهند ماند و بیش از پیش هدایتگر طالبان نور و روشنایی خواهند شد. 

خداوند در فرج حضرت بقیةالله الاعظم تعجیل فرماید. 

اما ثلث دوم حدیث اخیر که به دلیل اهمیت و ضرورت بازشکافی بیشتر مطلب در بخش سوم این مقال می‏آید، نشانگر نحوه بهره‏مندی شیعیان از وجود حضرت آقا امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در زمان غیبت می‏باشد. 

حضرت آقا در کلام گهربار خود یک تشبیه ادبی بکار برده‏اند که برای بهتر فهمیدن و گسترش معنا در ذهن به وجوه مختلف این تشبیه باید دقت کرد تا هر چه وجه شبه بین دو سوی تشبیه را با نگاه عمیقی درک بنمائیم. 

خورشید برای زندگی بشر اهمیت حیاتی دارد و قطع کوتاه مدت آن ضرر حیاتی داشته و بزودی موجب مرگ می‏شود همچون وجود حضرت امام که اگر لحظه‏ای قدم مبارک‏شان را از زمین بردارند، زمین اهل خود را می‏بلعد. 

نور خورشید باعث حیات و شادابی گیاهان و سرسبزی آنها و عامل بقاءشان در شب (زمان استراحت) است و در شب هم نباتات منتظر طلوع خورشید فردا هستند به مانند ما منتظرین که در زمان غیبت از فیض وجود امام به صورت غیرمستقیم قطعا و ناخواسته و ناهشیارانه بهره می‏بریم و منتظر طلوع و خورشید وجود ایشان هستیم. 

جانوران هم از خورشید استفاده می‏کنند و ما نیز از گوشت حلال جانوران و همان گیاهان در روز و شب استفاده می‏کنیم و این نیز نحوه استفاده غیرمستقیم ما از خورشید است. 

زمینی که بر آن نشسته‏ایم و اصلا کل حیات ما به آن وابستگی دارد در اثر تابش در هر روز خورشید گرم و در شب قدری سرد می‏گردد و این تغییر مناسب با حکمت خداوند و به دست مأموران الهی و برای انتفاع مناسب ما از خورشید است درست مثل کل بستر عمر ما که تحت امر و نظر حضرت آقا حمل می‏شویم متولد می‏شویم خردسالی را گذرانده رشد می‏کنیم هدایت می‏شویم پشتیبانی می‏شویم و پس از دوره کودکی در آزمایش‏های زیادی قرار گرفته و در ابتلائات بسیاری از روی عنایت حضرت آقا همچون تابش خورشید روشنگر هدایت می‏شویم و در هنگامه موت نیز دستگیری می‏شویم. 

تابش خورشید بر اهل زمین خیلی وسعت دارد و این معنا مصادیق بسیاری دارد که تا در آن تعمق نکنید و پیگرد موارد و ابعاد گسترده آن نشویم، به اهمیت این تشبیه پی نخواهیم برد، مثلا حیوانات آبزی که در اعماق دریاها زندگی می‏کنند بطور قطعی از نور خورشید تأثیر حیات بخشی می‏گیرند و خورشید در روند طبیعی زندگی آنها اثر اصلی و ابتدائی دارد. 

حتی سنگها هم که ظاهرا از آب و نور بوجود نیامده‏اند، برای هر کوهنورد تپه‏ها و سنگهای ریز و درشت، نمایی و منظره‏ای زیبا دارند که این زیبایی‏ها و رنگ‏آمیزی سنگها و تنوع در رنگ کوهها و قد و قامت کوهها در زیر نور فراگیر خورشید دیدنی و بهت‏آور است و در شب هم کوهها، منتظر طلوع خورشید هستند تا در صبح بر بینندگان مؤمن مصداقی از عظمت کردگار و استحکام ایمان مؤمنین باشند. 

اگر تاکنون وقتی در هواپیما نشسته‏ایم و در آغاز پرواز این مصنوع بشری اوج می‏گیرد با دقت صحنه آسمان را نگاه کنیم می‏بینیم این پرنده دست ساز از زمین جدا شده و سینه آسمان را می‏شکافد و برای رسیدن به سطح پرواز بالاتر از توده‏های فشرده ابرها عبور می‏کند و در آنجاست که در آغاز صبح خورشید زیبا و پاک در کنار کره خاکی به صمیمیت و مهربانی میزبان نگاه مؤمنین است، و همه‏ی زمین از خورشید بهره‏مند می‏شود و فقط قطعه‏ای از زمین و آن هم در ساعتی چند و از نور مستقیم خورشید بهره نمی‏برد در حالی که همان قطعه نیز در همین زمان هم از خورشید بهره‏مند است و خورشید با زحمت نور خود را از جرم سفید و نیمه سنگین ابر عبور می‏دهد و یک روز مهتابی و سفید را برای ساکنین شهر فراهم می‏کند و ما در روز ابری هم در کوچه و خیابان به راحتی و غیرمستقیم از خورشید بهره می‏بریم و همین ابر هم تحت امر و نظر خورشید باران و برف را برای حمل و هدیه می‏کند و هر آنچه داریم از صدقه سر وجود حضرت بقیة الله الاعظم است، که ایشان یکتا خورشید تابان عصر و یکتا مبدأ تکیه‏گاه پناه آورندگان هستند. 

بارالها - چشم نابینای ما را به دیدن خورشید حقیقت وجود حضرتش بینا گردان و توفیق ادب و خدمتگزاری به همه‏ی ما عطا بفرما. 

7-4- حسین بن خالد گوید: از حضرت امام رضا علیه‏السلام پرسیدم تفسیر «الرحمن علم القرآن» چیست؟ 

امام رضا علیه‏السلام فرمود: خداوند قرآن را تعلیم فرمود. 

پرسیدم: «خلق الانسان علمه البیان» چه معنی دارد؟ 

امام رضا علیه‏السلام فرمودند: آن امیرالمؤمنین علی علیه‏السلام است که خداوند بیان هر شی و هر مطلبی که بشر به آن احتیاج دارد را به او تعلیم فرموده است.

اکنون که بر ما معلوم می‏شود که طبق این سند حضرت امام رضا علیه‏السلام، آن علم حقیقی نزد امیرالمؤمنین و فرزندان معصوم آن بزرگوار است همراه نوای روح بخش کلمات دعای امام رضا علیه‏السلام از خداوند کریم می‏خواهیم برای اجرای قوانین و احکام دین اسلام در ظهور حضرت بقیةالله الاعظم و ارائه‏ی دین پاک مهدوی، تعجیل فرماید. 

7-5- درباره آنچه از سنت پیغمبر در زمان خود ایشان هم به غیر آن تبدیل شد به روایتی از امام صادق علیه‏السلام نگاه می‏کنیم. 

ادریس بن عبدالله گوید: از امام صادق علیه‏السلام تفسیر این آیه را پرسیدم؟ 

«ما سلککم فی سقر قالوا لم نک من المصلین» - سوره مدثر - آیه 42 

ترجمه: چه چیز شما را به دوزخ کشانید؟ پاسخ دهند: ما نمازگزار نبودیم. 

حضرت امام صادق علیه‏السلام فرمودند: مقصود این است که گفتند، ما از امامانی که خدای تبارک و تعالی درباره آنان فرمود: 

و السابقون السابقون اولئک المقربون - سوره واقعه آیه 10 و 11 

و پیشروان پیشرو، آنها مقربان هستند. مگر نمی‏بینی که مردم اسبی را که در مسابقه پشت سر سبقت گیرنده اولی (سابق) است «مصلی» نامند؟ همین معنی مقصود است در آنجا که می‏فرماید: «گویند ما از مصلین نبودیم» یعنی پیرو پیشروان (امامان) نبودیم.

7-6- در کلمات آخر این بخش به این جمله می‏رسیم که و توضح به معاقد الحق و بارالها عهد و پیمان‏های قدیمی حق را بوسیله او (امام زمان) آشکار ساز. به این روایت توجه کنید. 

حضرت امام رضا علیه‏السلام چه می‏فرمایند، درباره قول خداوند عزوجل که در آیه 7 سوره انسان در قرآن کریم می‏فرماید: 

یوفون بالنذر به نذر وفا می‏کنند. 

حضرت امام رضا علیه‏السلام فرمودند: یعنی به نذری که از آنها پیمان گرفته شده و آن ولایت ما اهل‏بیت است، وفا می‏کنند.

و این نیز از عقد و عهدهای قدیمی است که باید بدان تعهد داشت. 

7-7- در کلمات پایانی این قسمت می‏خوانیم و مجهول العدل و عدالت ناپیدا یا گمشده را به وسیله او آشکار ساز. 

سؤال این است که ترازوهای عدالت کیانند؟ 

حضرت امام صادق علیه‏السلام راجع به قول خدای تعالی در آیه 47 سوره انبیاء در قرآن کریم چه می‏فرمایند؟ 

و نضع الموازین القسط لیوم القیامه 

ما در روز قیامت ترازوهای عدالت را در میان قرار دهیم. 

حضرت امام صادق علیه‏السلام فرمودند: آن ترازوها، پیغمبران و اوصیاء ایشان علیهم‏السلام هستند.

و در ترجمه منظوم آن می‏خوانیم که: 

خود از بهر سنجش ترازوی داد

بخواهیم روز قیامت نهاد

که بر هیچ نفسی نگردد ستم‏

عملها بسنجند از بیش و کم‏

اگر چه بود دانه‏ی خردلی‏

به میزان درآرند بی مشکلی‏

کفایت کند علم پروردگار

که میزان و سنجش کند برقرار

متأسفانه حرف گفتنی برای این بخش زیاد است و فرصت کم و زمان ظهور نزدیک و هر لحظه که از عمر گرانقدر مؤمنین می‏گذرد یک قدم به روز قیامت صغری (ظهور) و یا قیامت کبری نزدیک می‏شویم. 

تنها ندای بیدار باش دائمی صدای گوش نواز کلام رضوی است که در این دعا همچون چراغ راهنما، هدایت کننده‏ی هر به بیراهه فتاده است. 

بارالها - مقامات و صفات امامان معصوم و آخرین ایشان حضرت اباصالح المهدی را بر ما آشکار ساز تا آنطور که حق معرفت ایشان است ما به حضور حضرتش ادب کرده و او را بوسیله قرب و شفاعت نزد تو بخواهیم.

منبع : كتاب از محضر رضا