احاديث , سخنان تصادفي امام رضا (ع)

هنگامی که کاروان امام علیه‏السلام به قصد توس از نیشابور خارج می‏شد؛ علما، بزرگان و مردم بی‏شماری برای بدرقه و دیدار مجدد در محلی به نام «مربعه» به گرد وجود مبارکش جمع شدند. سپس، از حضور حضرتش درخواست شد تا از نیاکان خود سخنی بیان فرماید. در این هنگام کجاوه آن حضرت متوقف شد و پرده به کنار رفت. ماه جمالش جلوه‏گر شد و دیدگان جمعیت به طلعت زیبایش، منور گردید. فریادهای شادی با گریه‏های شوق به هم آمیخت و در آن فضای روحانی طنین اندخت. آنها که می‏توانستند خود را به موکب حضرت می‏رسانیدند و بوسه بر رکابش زده، تبرک می‏جستند. 

ازدحام و هلهله‏ی مردم ادامه داشت تا آن که حضرت، درخواست اهل دانش را پذیرفت و فرمود «حدیث کرد مرا پدرم موسی بن جعفر، و او از پدرش جعفر بن محمد، و او از پدرش محمد بن علی باقر، و او از پدرش علی بن الحسین، و او از پدرش حسین بن علی، و او از پدرش علی بن ابی‏طالب، و او از رسول خدا، و او از جبرئیل، و او از خداوند - جل جلاله - که: «لا اله الا الله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی» یعنی کلمه‏ی توحید (لا اله الا الله) دژ من است؛ پس هر کس در آن داخل شود، از عذاب من ایمن خواهد بود. پس از لحظاتی، مرکب حضرت به راه افتاد و ایشان در ادامه‏ی حدیث فرمود: «بشرطها و انا من شروطها»[2] ؛ ایمان به خدا شرطهایی دارد و من یکی از آن شرطها هستم. 

در این حدیث کوتاه و بلیغ، نکته‏های مهمی نهفته است. امام علیه‏السلام، پیش از بیان حدیث، سلسله سند آن را برمی‏شمارد و شجره‏نامه‏ی امامت معصوم را به مسلمانان معرفی و معلوم می‏کند که معارف اهل‏بیت علیهم‏السلام به شخص پیامبر صلی الله علیه و آله و در نهایت به مبدأ وحی متصل است. امام علیه‏السلام در آغاز این حدیث، مردم را به توحید و یکتاپرستی فرامی‏خواند و اهمیت آن را گوشزد می‏کند. سپس به پیوند توحید با مسأله ولایت می‏پردازد و پیوستگی رهبری امت را با مبدأ اعلی معلوم می‏گرداند و در حقیقت، با اثبات امامت بر حق اهل‏بیت و جانشینی خود، ولایت را شرط قبول توحید اعلام می‏کند. 

آنچه در این حدیث مطرح شده است، صرفا طرح مسأله امامت نیست، بلکه یک موضوع اساسی و مربوط به کل جامعه‏ی اسلامی است. حضرت رضا علیه‏السلام در این حجدیث، ضمن یادآوری توحید، جایگاه خود را به عنوان امام بر حق، آشکار می‏کند تا مردم بدانند که امامت و رهبری مسلمانان شایسته‏ی اوست و مأمون به ستم خلافت را غصب کرده است.

پی نوشت ها :

1- به معنی زنجیر طلایی که از نظر علمای شیعه و اهل سنت از معتبر ترین احادیث است

2- ر.ک : عیون اخبار الرضا (ع) ج2 ، ص 229

منبع: مهر فروزان